«Մենք միասնական ուժերով, թև թևի տալով, իրար օգնելով՝ հասնում ենք մեր նպատակների կատարմանը»

«Իրատեսի» հյուրը ՀՀ վաստակավոր նկարիչ, «Arev Art Gallery» ցուցասրահի հիմնադիր տնօրեն ԱՐԵՎ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆՆ է: Երկու տարի է, ինչ Երևանի սրտում՝ Տերյան 19 հասցեում, գործում է այս ցուցասրահը և արդեն դարձել է մշակութային գործուն կենտրոն, արժանացել արվեստասեր հանրության գնահատանքին:

«ՏԱՐԱԾՔ, ՈՐՏԵՂ ԿԱՐԵԼԻ Է ԸՆԴՈՒՆԵԼ ԿԱՐԵՎՈՐ ՄԱՐԴԿԱՆՑ, ԽՈՍԵԼ ԿԱՐԵՎՈՐ ԹԵՄԱՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ»

-Արև, Դուք հիմնադրել եք մշակութային մի գողտրիկ անկյուն Երևանի ամենաբանուկ հատվածում: Հաճա՞խ են այնտեղ հյուրընկալվում պատահական անցորդները, մարդիկ, որոնք Ձեր միջավայրից չեն, ցուցասրահի հրավիրյալ այցելուները չեն:
-Իհարկե, ունեցել ենք բազմաթիվ այդպիսի այցելուներ: Ցուցասրահը գործում է երկու տարի, այն ունի իր բնորոշումը՝ «Արևը քաղաքի սրտում»: Մեզ մոտ լինում են պատահական անցորդներ, զբոսաշրջիկներ, մեծահասակ մարդիկ, երեխաներ, դպրոցականների խմբեր: Շատ տարբեր են մեր այցելուները և ընդհանուր քանակով անգամ գերազանցում են որոշ հայտնի սրահների, թանգարանների այցելուներին:
-Դուք նախաձեռնում եք տարատեսակ հավաքույթներ, պատմեք, խնդրեմ, այդ մասին:
-Բազմաթիվ մշակութային երեկոներ ենք ունեցել «Arev Art Gallery»-ում. ֆիլմերի ցուցադրություններ, գրքերի շնորհանդեսներ, արվեստի նշանավոր դեմքերի մեծարման երեկոներ, դասախոսություններ, տարբեր թեմաների քննարկումներ, մարդկանց մտահոգող հարցերի, իրադարձությունների շուրջ ծավալվող զրույցներ: Այս շարքը շատ մեծ է: ՈՒրախ եմ, որ սա ոչ միայն արվեստի գործեր ցուցադրելու տեղ է, այլև մի տարածք, որտեղ կարելի է ընդունել կարևոր մարդկանց, ներկայացնել, խոսել կարևոր թեմաների մասին:
-Հնարամիտ լուծում է գտնված՝ փոքր տարածության մեջ շատ աշխատանքներ ցուցադրելու իմաստով: Շարժական պատերի շնորհիվ հնարավոր է դարձել միևնույն հատվածում ներկայացնել մի քանի աշխատանք: Սա Ձե՞ր մտահղացումն է:
-Այո՛, սա իմ գաղափարն է: Ես ապրում եմ Երևանի կենտրոնում: Իմ տան ներքևի հարկում միշտ ունեցել եմ ցուցադրության տարածք, որտեղ հաճախ են հյուրընկալվել մարդիկ: Քանի որ նկարներս ծանր ու մեծ էին, ես դժվարանում էի ցուցադրել դրանք: Հենց այդ դժվարությունն էլ ստիպեց, որ ես մտածեմ շարժական պատերի կամ դռների մասին: Սա շատ հարմար ձև է. բացում ես դռները և անցնում նկարից նկար: Կարիք չունես անվերջ տեղաշարժելու, տանել-բերելու ծանր աշխատանքներդ: Ապագա «Arev Art Gallery»-ի փոքր տարածքը տեսնելով՝ հասկացա, որ հենց այդ լուծումը պիտի կիրառեմ, որ տարածքի փոքրությունն ինձ չխանգարի: Ես կարողանում եմ այդ շարժական դռներով ստանալ իմ ուզած միջավայրը:

«ԵՐԲ ԱՐՎԵՍՏԱԳԵՏՆԵՐԸ ՄԻ ԸՆՏԱՆԻՔԻ ՍԵՐՈՒՑՔՆ ԵՆ, ՈՒՆԵՆ ՆՈՒՅՆ ՄՏԱԾԵԼԱԿԵՐՊՆ
ՈՒ ԱՇԽԱՐՀԱՅԱՑՔԸ»

-Արվեստագետների համակեցությունը, որպես կանոն, բարդություններ է ենթադրում: «Arev Art Gallery» ցուցասրահի սուղ տարածքում միաժամանակ ցուցադրված են ոչ միայն Ձեր գործերը, այլև Ձեր հոր՝ Բենիկ Պետրոսյանի, եղբոր՝ Արեգ Պետրոսյանի քանդակները: Ընտանիքում բոլորդ եք արվեստագետներ: Ինչպե՞ս եք համատեղվում միևնույն դաշտում:
-Երբ արվեստագետները մի ընտանիքի սերուցքն են, ունեն նույն մտածելակերպն ու աշխարհայացքը, միևնույն գաղափարախոսությունն են կրում, սա բերում է ընդհանուր համերաշխության: Ոչ թե միատեսակ են մտածում, այլ համերաշխ են: Չեն ընդվզում, չեն պայքարում միմյանց դեմ, չեն մրցակցում միմյանց հետ: Սա համահունչ ընկերակցություն է: Մենք միասնական ուժերով, թև թևի տալով, իրար օգնելով՝ հասնում ենք մեր նպատակների կատարմանը: Մեր մեջ չկա խտրություն: Երբ փոքր էի, հաճախ էի արվեստի շուրջ սկզբունքային վեճեր ունենում հայրիկիս՝ Բենոյի հետ: Հիմա ես մեծ կարոտով եմ հիշում այդ ամենը:

«ՄԻ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ, ՈՐՏԵՂ ՀԱՅԵՐ ՉԵՆ ԱՊՐՈՒՄ, ՈՐՏԵՂ ԳՐԵԹԵ ՈՉԻՆՉ ՉԳԻՏԵՆ ՀԱՅԵՐԻ
ՄԱՍԻՆ, ՊԱՀՊԱՆՎՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԵՐԵՆ ԳՐԵՐ»

-Ձեր նկարներում գերակշռող է տառի, գրի գործոնը: Բոլոր աշխատանքներում շեշտադրված է հայոց լեզուն, հայ գիրը: Սա ինչո՞վ բացատրել:
-Այդ բանը բնորոշ է իմ վերջին շրջանի աշխատանքներին: Դա ունի իր պատճառը: Տարիներ առաջ ես ԱՄՆ-ի դեպարտամենտի հյուրն էի: Իրականացվող ծրագրի շրջանակներում մենք շրջում էինք տեղի թանգարաններով, ծանոթանում դրանց գործունեությանը, կառուցվածքին, աշխատանքային սկզբունքներին: Երբ եղանք հին հնդկացիների Սանտա Ֆե քաղաքում, նրանց ազգային թանգարանում մեզ մոտեցավ մենեջերը և, իմանալով, որ հայ եմ, ասաց, որ իրենց թանգարանում պահվում են շատ տարօրինակ գրեր պարունակող նմուշներ: Նրանք ուզում էին իմանալ, թե ինչ լեզվով են այդ գրերը: Ի զարմանս ինձ՝ դրանք հայկական տառեր էին: Մի տարածքում, որտեղ հայեր չեն ապրում, որտեղ գրեթե ոչինչ չգիտեն հայերի մասին, պահպանվում են հայերեն գրեր: Թանգարանի աշխատակիցներն անգամ փնտրել են հայերի, բայց հաջողվել է գտնել միայն մի հայ ծերունու, որը տառաճանաչ չի եղել: Սանտա Ֆեի ազգային թանգարանի արխիվում տեսածս հայկական հմայիլներ էին, աղոթքներ պարունակող գրություններ՝ արված մագաղաթի վրա: Դա ինձ ցնցեց, իհարկե: Եվ ինչ-որ տեղ ասես հաղորդագրություն դարձավ, հուշեց, որ պետք է անդրադառնալ մեր հայկական տառերին, ստեղծել նորօրյա հմայիլներ: Հայաստան վերադարձի ամբողջ ճանապարհին ես այդ մտքերով էի զբաղված ինքնաթիռում և հավանաբար կերտում էի այն նկարները, որոնք պիտի ստեղծեի հետո: Եկա Երևան ու ստեղծեցի իմ «Հմայիլների շարքը», տառեր, որոնք իրենց մեջ իմաստ են կրում, թալիսմանի, պաշտպանիչի պես մաղթանքներ են կրում: Նկարները նայելիս ակնհայտ չես տեսնում դրանց իմաստը, ինչպես որ հնագույն հմայիլների դեպքում է: Բայց դա հնարավորություն է տալիս անդրադառնալու տառին, բառին, դրա իմաստին, փորձելու արվեստի միջոցով մաղթանք ուղղել մարդուն կամ երևույթին:

«ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ՄԻ ՊԱՏԻ ՎՐԱ ՇՈՂՇՈՂՈՒՄ ԷԻՆ ԳԵՂԵՑԻԿ ՀԱՅՈՒՀԻՆԵՐԻ ՈՍԿԵՓԱՅԼ
ՊԱՏԿԵՐՆԵՐԸ՝ ԹԱՓԱՆՑԻԿ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ԱՊԱԿՈՒ ՎՐԱ»

-Խոսեք նաև այն տեխնիկայի, այն նյութերի մասին, որոնցով ստեղծագործում եք: Դրանք շատ ինքնօրինակ են. օգտագործում եք օրգանական ապակի, տարբեր մետաղներ: Այս լուծմանն ինչպե՞ս եք հասել:
-Տարիներ շարունակ զբաղվում էի հեռուստատեսային դիզայնով: Փնտրում էի նյութ, թափանցիկ մակերես, որի վրա կկարողանայի աշխատել: 15-20 տարի փորձեր էի կատարում ապակու վրա: Հաճախ աշխատանքս ջուրն էր լցվում, որովհետև ապակին կոտրվում էր, ամբողջ նկարը փշրվում էր: Այսպես շարունակվեց, մինչև ես գտա օրգանական ապակին, որը հարմար է, թեթև և հեշտությամբ չի կոտրվում: Հիմա հնարավորություն ունեմ նկարելու տարբեր հաստությամբ օրգանական ապակու վրա, մասնակցելու ցուցահանդեսների, հեշտությամբ տեղափոխելու աշխատանքներս, ծավալներն ընտրելու իմ ուզած ձևով: Ապակու վրա աշխատելու փորձարարական շրջանն ավարտվեց, ես գտա օրգանական ապակին, սկսեցի փորձեր կատարել, ընտրել անհրաժեշտ նյութերը, հեղուկները, օգտագործել արծաթ, ոսկի: Այս տարբերակով արված աշխատանքներիս առաջին անհատական ցուցահանդեսը կայացավ 2005 թվականին: Ես հասկացել էի, որ արդեն գտել եմ այն, ինչին ձգտել եմ, հանուն ինչի աշխատել եմ տարիներ շարունակ: Եվ այդուհետ սկսեցի ներկայանալ այս տեխնիկայով:
-ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ղեկավարի պաշտոնն զբաղեցնող ներկայացուցիչը՝ ազգությամբ բուլղարացի Իրինա Բոկովան, որը, մեղմ ասած, մեր բարեկամը չէ, այլ ադրբեջանցիների բարեկամն է՝ շատ բացահայտ դրսևորումներով, հիացական կարծիք է հայտնել Ձեր գործերի մասին: Ինչպե՞ս եղավ դա:
-Ես ցուցահանդեսի էի մասնակցում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում, որտեղ ներկայացված էին տարբեր ազգություններ՝ իրենց հատկացված տաղավարներով: Ցուցադրել էի իմ «Հայացք անցյալից» շարքը, որը հայուհիների դիմանկարներն է ներկայացնում: Կենտրոնական մի պատի վրա շողշողում էին գեղեցիկ հայուհիների ոսկեփայլ պատկերները՝ թափանցիկ օրգանական ապակու վրա: Մարդիկ պարզապես չէին հեռանում մեր տաղավարից: Բոլորին հետաքրքրում էին այդ գործերը: Նրանք չէին տեսել այդպիսի տեխնիկա, այդպիսի նրբություն: Եվ ինձ արդեն զգուշացրել էին նույն Բոկովայի վերաբերմունքի մասին հայ ազգի նկատմամբ: ՈՒ ես զարմացել էի, որ նա անընդհատ պտտվում է իմ նկարների շուրջը, ջերմ վերաբերմունք ցուցաբերում՝ գրկախառնումներ, հաճոյախոսություններ: Եվ ես ստիպված եղա նրան մի հուշանվեր հանձնել, որը հայկական գորգագործությունը ներկայացնող իմ աշխատանքն էր:
-Աշխատանքային պրոցե՞սն է ավելի դուր գալիս Ձեզ, թե՞ ավարտուն աշխատանքը դիտելը:
-Սիրում եմ իմ արվեստը: Սիրում եմ այն վիճակը, երբ ես նկարում եմ, ստեղծագործում եմ: Դա ինձ դուրս է տանում ժամանակից և տարածությունից: Նկարելն ինձ համար ոչ այնքան աշխատել է նշանակում, որքան ապրել: Երբ մարդիկ ասում են, թե ես աշխատում եմ արվեստանոցում, ես ասում եմ. «Աշխատում եք դուք՝ բոլորդ, իսկ ես ապրում եմ»: Երբ դիտում եմ ավարտված գործս, կարծես օտարացում եմ զգում, որովհետև հաճույք եմ ստանում աշխատանքի ընթացքում: Երբ նկարը կախվում է, նախ՝ արդեն իմը չէ կարծես, և երկրորդ՝ ես չեմ նկարել կարծես: Մեկ-մեկ զարմանում եմ, որ կարողացել եմ այդ ծանր ապակիները անընդհատ դնել, վերցնել, պտտել: Ինձ համար այդ ամենն անբնական է թվում, երբ դուրս եմ գալիս արվեստանոցից: Բայց երբ իմ առջև մեծ չափերի թափանցիկ ապակի է դրված, մի քանի օրը բավարար է, որ կարողանամ տեսնել, թե ինչ եմ նկարելու: Եվ շաբաթներ անց այդտեղից դուրս է գալիս իմ ստեղծած նոր ճուտը, որը պիտի ունենա իր ճանապարհը:

Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»
• «Տգետ­նե­րին շատ ա­վե­լի հեշտ է կա­ռա­վա­րել ամ­բողջ աշ­խար­հում, քան գի­տա­կից մարդ­կանց»

Մեկնաբանություններ