Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Եռյակ համագործակցության ողջամտությունից է կախված մոլորակի աշխարհաքաղաքական իրավիճակը

Եռյակ համագործակցության ողջամտությունից է կախված մոլորակի աշխարհաքաղաքական իրավիճակը
05.05.2017 | 11:06

Մոսկովյան հեռուստատեսային մի բանավեճի ժամանակ ԱՄՆ-ից հյուրընկալված քաղաքագետը ինքնագոհ տոնով հայտարարեց, թե իր երկրի հզորության ու նրա համաշխարհային ազդեցության հիմքը առաջին հերթին գերզարգացած էկոնոմիկան է: Նրա ընդդիմախոսները, անշուշտ, չնվազեցնելով տնտեսության դերը, բերելով պատմական բազմաթիվ փաստեր Չինգիզ խանի ժամանակներից սկսած, համոզմունք հայտնեցին, որ, այնուամենայնիվ, պետության հզորությունը պայմանավորված է ռազմական գործոնով: Նորագույն ժամանակներից բերվեց երկու օրինակ՝ ԽՍՀՄ-ի և Ճապոնիայի: Խորհրդային Միությունը աչքի չէր ընկնում տնտեսական մեծ կարողությամբ, սակայն շատ ուժեղ էր իր ռազմարդյունաբերական համալիրով ու բանակով և արդյունավետորեն հակազդում էր իր ստրատեգիական հակառակորդին աշխարհի ցանկացած վայրում. հնարավոր չէր հաշվի չնստել միջուկային գերտերության հետ: Մյուս կողմից՝ Ճապոնիան աննախադեպ հաջողությունների է հասել տնտեսական բնագավառում, սակայն զիջում է ռազմական առումով, ինչն էլ նրան դարձնում է նվազ ազդեցիկ համաշխարհային գործերում: Ինչո՞ւ է Ռուսաստանը, հարցադրեց բանավեճի մասնակիցներից մեկը, որ էկոնոմիկայով զիջում է Կանադային, բնակչության քանակով՝ Նիգերիային, ճանաչվում որպես աշխարհի ամենաազդեցիկ պետություններից մեկը:


«Իսկանդերի» հայտնվելուց հետո Հայաստանում հակառուսական կրքերը փոքր-ինչ հանդարտվել են: Սակայն, այնուամենայնիվ, հանդիպում են հրապարակումներ, որոնցում նույնիսկ արհամարհանք է արտահայտվում Ռուսաստանի նկատմամբ, կարծես նա բանանային պետություն է: Զբիգնև Բժեզինսկին, որի հակառուսական տրամադրությունները հայտնի են ի սկզբանե, ռուսաստանյան ամսագրերից մեկում տպագրված իր վերջին հոդվածում ԱՄՆ-ը, Չինաստանը և Ռուսաստանը համարում է համաշխարհային ուժի երեք բևեռները, և որ այս եռյակ համագործակցության ողջամտությունից է կախված մոլորակի աշխարհաքաղաքական իրավիճակը: Պետք է իրատես լինել Ռուսաստանի հարցում, առավել ևս, որ ռուսները երբեք չեն էլ թաքցնում, որ իրենց արտաքին քաղաքականության գլխավոր գործող ուժը միշտ էլ եղել է հզոր պետություն ստեղծելու ձգտումը, որ իրենց անվտանգության գլխավոր երաշխիքը ռազմական ուժեղ պետությունն է՝ պատրաստ և ընդունակ գործելու ագրեսիվորեն հօգուտ սեփական ազգային շահերի:


Ահա և, ըստ Ստոկհոլմի աշխարհի խնդիրների հետազոտման համաշխարհային ինստիտուտի ապրիլի 24-ին հրապարակված ամենամյա զեկույցի տվյալների, Ռուսաստանը անցյալ տարվա արդյունքներով աշխարհում դուրս է եկել երրորդ տեղը պաշտպանական ծախսերի ծավալով, զիջելով միայն ԱՄՆ-ին ու Չինաստանին: Մինչ այդ երրորդ հորիզոնականը զբաղեցնում էր Սաուդյան Արաբիան: Ռուսաստանը ռազմական ծախսերն ավելացրել է 5,9 տոկոսով, և 2016 թվականին դրանք կազմել են 69, 2 միլիարդ դոլար: Իհարկե, այս ցուցանիշը դեռևս համեմատելի չէ առաջին և երկրորդ տեղերը գրաված ԱՄՆ-ի՝ 611 միլիարդ դոլարի և Չինաստանի՝ 215 միլիարդ դոլարի ցուցանիշների հետ, սակայն առկա է վերընթաց զարգացման դինամիկան: Չմոռանանք նաև նշել, որ, ունենալով ռազմական արդյունաբերության մեծ բազա ու հարուստ ավանդույթներ և անբավ բնական հարստություններ, Ռուսաստանն այդ ասպարեզում զգալի հաջողությունների է հասնում համեմատաբար էժան ծախսերով: ՈՒշագրավ է, որ, ի տարբերություն Ռուսաստանի, նավթարդյունահանող պետությունների մեծ մասը՝ 13-ը 15-ից, կրճատել է իր ռազմական ծախսերը, ընդ որում` էապես. Վենեսուելան՝ 56 տոկոս, Ադրբեջանը՝ 36, Սաուդյան Արաբիան՝ 30, և այլն:


Առհասարակ ստոկհոլմյան այս վերջին ամփոփագիրը հետաքրքրական է համաշխարհային ռազմական ծախսերի (1,69 տրիլիոն դոլար) զարգացման միտումների տեսանկյունից: Նման աճ առաջին անգամ է նկատվում վերջին 5 տարում: Ծախսերը շարունակում են աճել Ասիայում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում: Հակառակ միտումն է նկատվում Կենտրոնական Ամերիկայում, Կարիբյան ավազանի երկրներում, Մերձավոր Արևելքում, Հարավային Ամերիկայում:
Արևմտյան Եվրոպայում ռազմական ծախսերը վերջին երկու տարում մեծացել են 2,6 տոկոսով և, ամենայն հավանականությամբ, կշարունակեն աճել ԱՄՆ-ի նախագահ Թրամփի հայտնի դիրքորոշման պահանջով:
Իսկ այ, որոշ փորձագետների կարծիքով, Կենտրոնական Եվրոպայի շատ երկրներում ծավալված ծախսերի մրցավազքը մասնակիորեն բացատրվում է նրանով, որ այդ պետությունները Ռուսաստանի ռազմական հզորացումն ընկալում են որպես իրենց անվտանգությանն սպառնացող հարաճուն սպառնալիք:


Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Դիտվել է՝ 2548

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ