Պատի ու շրջապատի տարբերությունը

Պարտադիր չէ գլխիդ խնձոր ընկնի, որ հավատաս ձգողականության օրենքին: Առավել ևս, եթե Իսահակ Նյուտոնը չես: Խնձոր ընկնի, թե չընկնի, պարտադիր չէ գյուտ անես: Կարող է գլուխդ ցավել, եթե խնձորը խակ է: Խորապես սխալվում էին նրանք, որ խորհրդարանական ընտրություններից հետո սրերը պատյան դրեցին և անցան վաստակած դափնիների վրա հանգստի: Ավելի փորձառուները ձեռնոցները չհանեցին, և նրանք ճիշտ էին: Քաղաքականությունը հավերժական շարժիչ է, որ աշխատում է մարդկային էներգիայով՝ մտքի կամ անմտության:

Հունիսի 22-ին վարչապետ Կարեն Կարապետյանը ԱԺ-ում հուզիչ եզրափակիչ ելույթ ունեցավ: Գուցե հաշվի էր առել նախկին վարչապետ Արամ Սարգսյանի հիշեցումը, որ երկրորդ շանս ՀՀԿ-ն ոչ բոլորին է տալիս, նաև հասկացել էր իր երրորդ շանսի երևութականությունը: Նա նման էր դասալիք բանակի զորավարի, որ ուզում է ճակատամարտը շահել, գուցե պատերազմում հաղթել: Ի սկզբանե նրան բանակ չէր էլ խոստացվել: Սոսկ զորավարի ուսադիրներ: Բանակը ինքը պիտի հավաքեր: Չհավաքվեց: 18 նախարարություններից՝ 4 նախարար, կառավարությանն առընթեր 8 մարմիններից` 1-ը: Եթե նույնիսկ նրան խոստացվել էր կառավարության տնտեսական բլոկում անկախություն, չստացավ մենեջմենտի ու ինքնուրույն որոշումների կայացման ազատություն: Միջազգային տնտեսական ինտեգրման և բարեփոխումների նախարար, փոխվարչապետ Վաչե Գաբրիելյանին նա ժառանգեց իբրև համակարգի սիմվոլ: Առողջապահության նախարարին ինքը նշանակեց՝ հրապարակավ անվանելով իր ընկերը: Լևոն Ալթունյանը վարչապետ ընկերոջն ապահովեց համակարգը տարուբերող սկանդալներով:

Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը գուցե ամենաքիչն է արտակարգ իրավիճակներ մատուցում, բայց նախարար Դավիթ Տոնոյանը նույնպես վաղուց համակարգի մաս է: Համակարգին ու նրա բոլոր արատներին սերտաճած է աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Արտեմ Ասատրյանը, որ մնաց նախորդ կառավարությունից, Կարեն Կարապետյանի կառավարությունում ամեն ինչ նրա ոլորտում նույնն է՝ անտերությունը, ամենաթողությունն ու կոռուպցիան: Արդարադատության նախարար Դավիթ Հարությունյանը և նրա համակարգը ռեալ արգելակ են ոչ միայն վարչապետի, այլև բարեփոխումների ճանապարհին: Նա խելոք է, փորձառու, բազմիցս ապացուցել է անհրաժեշտությունը օրվա իշխանությանը և հեշտ հրաժեշտների ունակությունը: Համենայն դեպս, անցավ բաժանվեց Հովիկ Աբրահամյանից, ում մերձավորագույն դաշնակիցն ու ընկերն էր կառավարությունում ու խորհրդարանում: Արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյանն էլ հաստատ Կարեն Կարապետյանի հետ առնչություն չունեցող նախարար է, ոչ այն պատճառով, որ ԱԳ նախարարին նախագահն է նշանակում, վարչապետը քաղաքականությունից հրաժարվել է: Բնապահպանության նախարար Արծվիկ Մինասյանին Կարեն Կարապետյանը նվեր ստացավ ՀՀԿ-ի կոալիցիոն գործընկեր ՀՅԴ-ից, թեպետ նվերի կարիք չուներ ու դա զգացրեց, երբ նա էկոնոմիկայի նախարար էր: Գյուղատնտեսության նախարար Իգնատի Առաքելյանը վարչապետի ընկերն է, Լևոն Ալթունյանից մի քիչ հաջողակ, բայց ոչ գյուղատնտեսության մեջ, ու պատճառը կարկուտը չէ, ոչ էլ այս ու այն ծրագրի կատարումն ուշացնելը: Ոլորտում գույքագրումը չի ստացվում, հետևանքների վերացման հետևից է վազում, իսկ պատճառները վերացնելու լծակ չունի: Էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների նախարար Աշոտ Մանուկյանը ընդհանրապես իզուր է համարվում ՀՀ կառավարության անդամ, նրան ճիշտը ՌԴ կառավարության մաս համարելն է:

Կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանը ևս ՀՅԴ-ի ընծաներից է՝ ՀՀԿ-ին բնորոշ կառուցվածքային սկանդալներով: Մշակույթի նախարար Արմեն Ամիրյանը այնքան ներդաշնակ մտավ իշխանական դաշտ, կարծես, հազար տարի հոգով-սրտով ՀՀԿ-ի հետ էր, համարել նրան նոր ոգի կամ դրայվի կրող, խաբեություն է: Պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը մնում է մրցակից՝ Կարեն Կարապետյանի նշանակումից առաջ նրա անունը շրջանառվում էր վարչապետի պաշտոնում, նա մարդ է, որ կարող է վարչապետին «ոչ» ասել: Սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարար Հրաչյա Ռոստոմյանն էլ Գագիկ Ծառուկյանի «նվերն» է կառավարությանը: Հրանուշ Հակոբյանը, իբրև սփյուռքի նախարար կարող էր լինել Կարեն Կարապետյանի լավագույն աջակիցը, բայց, իբրև հավերժ նախարարի խորհրդանիշ, նա աջակցում է միայն ինքն իրեն: Տարածքային կառավարման և զարգացման նախարար Դավիթ Լոքյանը վարչապետի ճանապարհին երկրորդ պատն է, որ անհասանելի է պահում մարզային կառավարումը դեֆակտո, զարգացման նշույլ իսկ չթողնելով: Տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարար Սուրեն Կարայանը պարտավոր էր ապահովել բարեփոխումների ընթացքը, յուրաքանչյուր գործարարի կողքին լինել ու ներդրումներ բերել Հայաստան: Փորձում է՝ այնքանով, որքանով:

Սուրեն Կարայանը քայլ-քայլ իշխանական սանդղակով այնքան երկար էր բարձրանում, որ իր ընթացքն ավելի է կարևորում որևէ վարչապետից: Կարեն Կարապետյանի մյուս ընկերը՝ տրանսպորտի, կապի, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար Վահան Մարտիրոսյանը, պետք է դառնար առանցքային նախարար, այդ տրամաբանությամբ էլ սկսեց և նույնիսկ մեկ-մեկ մարզեր էր գնում ստուգումների, բայց արագ համոզվեց, որ անօգուտ է ու դարձավ մեկը բոլորից: Ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանը համակարգն ուղնուծուծով գիտի, ողնաշարով ապրած մարդ է, որ ում-ում, բայց Կարեն Կարապետյանի ձեռքբերումը չէ: Առավել ծանր է վիճակը կառավարությանն առընթեր մարմիններում: Ազգային անվտանգության ծառայությունը և Գեորգի Կուտոյանը, ոստիկանությունը և Վլադիմիր Գասպարյանը, պետական գույքի կառավարման վարչությունը և Արման Սահակյանը, անշարժ գույքի պետական կոմիտեն և Մարտին Սարգսյանը, միջուկային անվտանգության կառավարման կոմիտեն և Աշոտ Մարկոսյանը, քաղաքաշինության կոմիտեն և Նարեկ Սարգսյանը իրենց ոլորտների կարևորության աստիճաններին համարժեք վերահսկվում են ու գործում են նախագահական դաշտում: Միայն պետական եկամուտների կոմիտեն ու Վարդան Հարությունյանն են Կարեն Կարապետանի դաշտում, նրա կողքին ու նրա հետ: Այսպիսի «շրջապատով», որն ավելի շատ պատ է հիշեցնում, Կարեն Կարապետյանը մտադի՞ր է մնալ վարչապետ և հաջողության հասնել, թեկուզ 5 %-ի: Նա կա՛մ ինքն իր ասածին լուրջ չի վերաբերվում, կա՛մ ժամանակ է ձգում՝ այդ ընթացքում լուրջ կերպարանք ընդունելով: Հունիսի 22-ին նրա եզրափակիչ ելույթն ԱԺ-ում դա է վկայում, էմոցիոնալ զեղումները` մի կողմ: «Երկու խոսք ասեմ այսօրվա կառավարության և մեր թիմի մասին: Գուցե մի քիչ անհամեստ հնչի, բայց կուզենամ անպայման ճիշտ հասկացված լինել. հավաքվել է բավական ազնիվ, պարկեշտ մարդկանց թիմ: Շատ լավ մթնոլորտ է ձևավորվել՝ աշխատանքային, բաց, գործընկերային, ազատ: Մենք չափազանց շահագրգռված ենք, որպեսզի լինեն կառուցողական առաջարկություններ, քննարկումներ՝ ոչ թե առիթից առիթ, այլ ամենօրյա ռեժիմով: Ընդ որում, այդ թիմը կազմված է մարդկանցից, ովքեր մեր երկրին ծառայելու և լավ գործեր անելու ցանկություն ունեն»,- ասաց վարչապետը: Հազիվ թե՝ անկեղծ: Նա այդքան միամիտ չէ, որքան կարող է թվալ: Նրա «աշխատունակ, պոտենցիալ և հաշվարկված ծրագիրը» ստացավ 64 ձայն: Բացի «Ելքի» 9 պատգամավորներից, դեմ էր քվեարկել «Ծառուկյան» դաշինքը: Այս դեպքում դեմ էին ոչ թե ՀՀԿ-ի կառավարությանն ու ծրագրին, այլ՝ անձամբ Կարեն Կարապետյանին, և դա նրանց հնարավորություն տվեց ինքնահաստատվել «ընդդիմադիրոտ» իմիջում: Հաջորդ օրը կառավարության նիստում Կարեն Կարապետյանը նախարարներից պահանջեց… ռեստարտ: «Ռեստարտ ենք տալիս մեր աշխատանքին, աշխատում ենք նույն ռեժիմով՝ 6-օրյա մինիմում աշխատանքային ռեժիմ` շաբաթական»:

Եթե ամեն ինչ լավ է, ի՞նչ ռեստարտ: Ճիշտը ֆորմատավորումն էր, բայց… Ռեստարտը տվեց Գագիկ Ծառուկյանը, որ Մեծ Բրիտանիայի նորընտիր խորհրդարանի նստաշրջանի բացման օրը Վեստմինստերում էր` Ելիզավետա Երկրորդի հետ: Նրան չհանդիպեց, բայց կենացը խմեց: Լորդերի պալատի պատգամավորների հրավերով նա մեկնել էր Լոնդոն: Ինչպես ամենուր՝ Գագիկ Ծառուկյանը զբաղվեց բարեգործությամբ՝ խաչքարեր Լոնդոնի հայկական եկեղեցուն, հայ համայնքի երգչախմբի, գրադարանի, խոհանոցի վերակառուցման և այլնի ֆինանսավորում, փոխարենը՝ Լորդերի պալատի հուշամեդալ և բյուրեղապակյա դատարկ շիշ Համայնքների պալատից, որ ենթադրաբար իր արտադրած կոնյակով պիտի լցվեր կամ անգլիական հումոր էր, որին Գագիկ Ծառուկյանը նույնպես անգլիական հումորով պատասխանեց՝ հստակ արտաբերելով՝ մերսի: Եթե Հայաստան գան բոլոր անգլիացիներն ու անգլիաբնակները, որ ստացան նրա հրավերը, բնակչության թիվը կտրուկ կաճի: Արտաքուստ դա նման էր Մեծ Բրիտանիայում Գագիկ Ծառուկյանի թագադրման ու նվազագույնը՝ վարչապետի այցի:

Ինչի՞ էր նման ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի այցը Բրյուսել: Արդյունքը կամ հետևանքը կլինի նոյեմբերին: Կարեն Կարապետյանին Երևան գործուղեց Մոսկվան՝ հետդարձի տոմս չգնելով, հետո նրան թողեց մենակ՝ համոզվելով, որ Սերժ Սարգսյանն ավելի փորձառու է: Մինչ մենք համառ հաշվարկում ենք` Սերժ Սարգսյանը, թե Կարեն Կարապետյանն է լինելու 2018-ի վարչապետը՝ մի կողմ դրած Սահմանադրությունը, ԵՄ-ն, ի դեմս իր պատվիրակության ղեկավար Պյոտր Սվիտալսկու, մի թեթև հիշեցրեց, որ Արևմուտքը եղել է ու կա ժողովրդավարության կողմնակից: Այսինքն՝ բացի ներքին պատերն ու շրջապատերը, կա արտաքին չափում, որ չի չափվում միայն Կրեմլով: Սահմանադրության փոփոխությամբ Սերժ Սարգսյանը երեք նախագահների եռանկյունուց ոչ մի անկյուն չթողեց: Դեյուրե ու դեֆակտո թեման փակեց: Ո՞վ է հավատում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կամ Ռոբերտ Քոչարյանի քաղաքական ռեինկարնացիային: Հարցը վարչապետական հարթակ տեղափոխելը խաղից հանեց անձերին ու մտցրեց կուսակցությանը, որ ոչ ոք այսօր, Սերժ Սարգսյանից բացի, չունի, ուրեմն մրցակից չէ: Բայց եվրոպացուն դա չես հասկացնի՝ նրանց կուսակցությունները ձեռնոցների պես են ղեկավարներ փոխում` ըստ ընտրությունների արդյունքների: Արևմուտքում «վոժդիզմը» վաղուց են հաղթահարել, որևէ պատգամավոր կամ քաղաքական գործիչ երբևէ իրեն թույլ չի տա 2017-ին հայտարարել կամ կանխատեսել, թե ով է լինելու իշխանություն 2040-ին, այլևս չեն ընտրի: Սերժ Սարգսյանը Բրյուսելում ԵԺԿ-ի վեհաժողովում լուրջ խնդիր ուներ՝ ընդունելի դարձնել իր վարչապետությունը համաեվրոպական մակարդակում: Գինը Հայաստան-ԵՄ համաձայնագրի ստորագրումն է: Ոչինչ, որ խորհրդարանական կառավարման մոդելով Հայաստանում հաստատվում է անձիշխանություն: Դա ձեզ ո՞ր երկիրն է հիշեցնում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ.Գ. Ոչ միայն Երկիրն ունի ձգողականություն, առավել ուժեղ է իշխանության ձգողականությունը: Իշխանությունը օրենքն իրավունքով շրջանցելու հնարավորություն է, որից կամավոր հրաժարվելու հոդաբաշխ բացատրություն չկա: 2013-ին Սերժ Սարգսյանը հրաժարվեց ԵՄ-ից, 2017-ին նույն փաստակներն այլևս արդիական չեն: Պետք չէ Մոսկվային դարձնել մեծ բոբո ու ապրել բոբոյից հավերժական սարսափի մեջ: Մենք ունենք գերփորձառու ԱԳ նախարար, որ առանց Լավրովի «փորձաքննության» ԵՄ ոչ մի փաստաթուղթ չէր նախաստորագրի, ՌԴ-ին բնավ պետք չէ ԵՄ-ի հետ լրացուցիչ հարաբերություններ լարել մի փաստաթղթի պատճառով, որ ռեալ քաղաքականության դաշտում իրեն չի խանգարում: ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի «կեղծ ընտրության» որակումը ԵՄ Արևելյան գործընկերության ծրագրի վերաբերյալ՝ թիրախ ուներ ոչ թե Հայաստանը, այլ՝ Մոլդովան, Բելառուսն ու Ադրբեջանը: Բրյուսելը միամիտ չէ՝ երկրորդ անգամ Հայաստանի հետ նույն սխալն անելու: Ոչ էլ Սերժ Սարգսյանը՝ Բրյուսելին կամ Փարիզին փաստի առաջ կանգնեցնելու: Պատն ու շրջապատը նա ոչ միայն տարբերում, այլև ձեռամբ է կառուցում: Կարևորը՝ տանիքը չկաթի:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ