«Գրականությունը ազգի բնավորությունն է»

Բանաստեղծ, հրապարակախոս ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ՀՈՎՆԱԹԱՆԻ «Ծիածանվող հոգիներ» ժողովածուն համալրվել է Համո Սահյանին և Մորիս Փոցխիշվիլուն նվիրված գրքերով («Հայաստան» հրատարակչություն): «Խոսում խոսեցնում է Համո Սահյանը» գրքում ամփոփված են Հ. Հովնաթանի զրույցներն ու ժամանակակիցների հուշապատումները:

«Սահյանը նման չէր ոչ մեկին: Գրականությունը նրա համար սրբություն էր, խոսքը սրբություն էր` Աստծուց տրված շնորհ: Լուռ մարդ էր, քչախոս, իմաստուն: Ասում էր` մարդը պիտի դադարի անել այն, ինչ արել է մինչ օրս և անի այն, ինչի համար կոչել է իրեն տիեզերքը, այսինքն` շարունակի Աստծո գործը»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Հարություն Հովնաթանը, նշեց, որ Սահյանի հետ շատ է ճամփորդել: Զրույցների մի ժողովածու էլ տպագրել է 1992-ին` բանաստեղծի կենդանության օրոք:

Նման զրույցներին Հ. Հովնաթանը մեծ նշանակություն է տալիս, ասում է, որ դրանք ամբողջացնում, շարունակում են գրողի ասելիքը. «Երբ նստում ես սեղանի առաջ, ազատ չես արտահայտվում: Մանավանդ` բանաստեղծը պիտի իր միտքը չափի մեջ դնի: Զրույցի ռիթմը տարբեր է: Այստեղ ոչ չափ կա, ոչ սահման, խոսում է ամեն ինչի մասին: Հետո՞ ինչ, որ սարի խորքում գանձեր կան, եթե չմտնես, չփնտրես ու դուրս չբերես դրանք...»:
Մորիս Փոցխիշվիլու հետ զրույցները վերնագրված են «Հոգին հոգու հետ»:

Հ. Հովնաթանը նշեց, որ Փոցխիշվիլին հայ ժողովրդի մեծ բարեկամն է: Զգալի ավանդ ունի հայ գրականության լավագույն նմուշները վրացի ընթերցողին ներկայացնելու գործում։ Թարգմանել է Թումանյանի, Վահան Տերյանի, Իսահակյանի, Չարենցի, Սահյանի և այլ բանաստեղծների գործերից։ Արժանացել է Հովհաննես Թումանյանի անվան գրական մրցանակի:
«Մենք բարեկամություն անել չենք կարող, մինչև որ միմյանց չճանաչենք,- հավելեց զրուցակիցս:- Սերը կարող է միակողմանի լինել, բարեկամությունը` հնարավոր չէ: Վրացին չի կարող հային բարեկամ լինել, հայը` ոչ: Կամ հակառակը»: «Ի՞նչ դեր ունի այս համատեսքտում գրականությունը» հարցին ի պատասխան ասաց, որ դեռ միմյանց մշակույթը, հոգին ճանաչելու խնդիր ունենք, իսկ գրականությունը ազգի բնավարությունն է:
Համո Սահյանին և Մորիս Փոցխիշվիլիին նվիրված գրքերը համալրում են «Ծիածանվող հոգիներ» ժողովածուն, որտեղ տեղ են գտել Հովհաննես Շիրազը, Մկրտիչ Սարգսյանը, Տիգրան Մանսուրյանը: «Եվ այդ շարքը շարունակվելու է, որովհետև բոլոր մեծերը հոգիներ են, որ երկրից երկիր ծիածան են կապում»,- ասաց Հ. Հովնաթանը: «Ծիածանվող հոգիներում» տեղ են գտնելու նաև Թումանյանին, Տերյանին, Ջիվանուն նվիրված մեկնությունները, որոնցում Հ. Հովնաթանը առանձնացնում է նրանց աստվածաշնչյան շերտը: «Օրինակ «Անդին» ամսագրում տպագրել եմ «Աստծո խոսքի Տերյանը» ուսումնասիրությունը:

Մինչ այդ աստվածաշնչյան մեկնություները պարբերաբար տպագրել եմ գրական մամուլում «Գարունում», «Գրական թերթում», «Նոր դարում»: Գրականությունը, արվեստը, ի վերջո, աստվածճանաչություն է: Եթե դու բնություն ես ներկայացնում, բնությունը Աստծո ձեռքի գործն է, բնության միջոցով կարող ես ճանաչելԱստծուն և Աստծուց սովորել` տեսնելով բնությունը: Օրինակ` ծաղիկը չար մարդուն էլ է բուրում, բարի մարդուն էլ: Դա աստվածային բնություն է: Ծառի պտուղը կարող են քաղել և բարի, և չար մարդիկ...»:
Հարություն Հովնաթանը գրական վաստակի համար արժանացել է Ֆրիտյոֆ Նանսենի և Հովհաննես Թումանյանի անվան մեդալների, Մկրտիչ Սարգսյանի անվան գրական մրցանակի:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ