Ռուսաստանի սահմանապահները կպահե՞ն Լեռնային Ղարաբաղի սահմանը

ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահային ծառայության ստորաբաժանումները Հայաստանում և Հայաստանի ԱՎԾ սահմանապահ զորքերը մշակում էին սցենարներ՝ կասեցնելու սահմանախախտների մուտքը Իրանից ԼՂՀ (Արցախի Հանրապետություն): Պաշտոնական հաղորդագրության մեջ ասվում է. «Ըստ ծրագրի՝ հայ-իրանական պետական սահմանի երկու պայմանական սահմանախախտներ հաղթահարել են ազդանշանային համակարգի գծային հատվածը և անցել են Հայաստանի ու ԼՂՀ-ի վարչական սահմանը, ջանալով թաքնվել լեռնային տեղանքում: Որոնումների արդյունքում ուսումնական սահմանախախտներից մեկին սահմանապահները բռնեցին թաքնվելու փորձի պահին, իսկ երկրորդին գտան կվադրակոպտերի օգնությամբ, որի վրա տեսախցիկ կար»:

Այս նորությունը հատուկ ուշադրության է արժանի: Նախ այն պատճառով, որ նման զորավարժություններ, Լեռնային Ղարաբաղի տարածքի ընդգրկումով, առաջին անգամ են անցկացվում: Դա վկայում է, որ հանրապետությունը մտնում է տարածաշրջանային անվտանգության ապահովման գոտի: Երկրորդ՝ պայմանական սահմանախախտի առասպելը կապվում է Իրանի հետ, այլ ոչ Թուրքիայի, ինչպես ներկայացվում էր իրավիճակի ավանդական գնահատման մեջ: Իրանը 100 կիլոմետրանոց սահման ունի Ղարաբաղի հետ, մինդեռ Հայաստանի սահմանը ընդամենը 35 կիլոմետր է: Մինչև վերջերս այդ սահմանը համարվում էր հանգիստ: Բայց իրավիճակը փոխվում է: Մերձավոր Արևելքում ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակարգը Թեհրանի հետ դիմակայության քաղաքականություն է սկսել: Ստեղծվում է լարվածություն, որը կարող է պրոյեկտվել Անդրկովկասի վրա՝ անկախ Իրանի պաշտոնական դիրքորոշումից: Իրանում Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի հետ անմիջական հարևանությամբ ապրում են 20 միլիոն ադրբեջանցիներ: Նրանց մեծ մասը ազգականներ ունի Ադրբեջանում ու մշտական շփումներ նրանց հետ, բնականաբար, կարող է տրվել Բաքվի քարոզչությանը: Բացի այդ՝ դատելով տեղեկություններից, որոշակի ուժեր փորձում են լարել իրավիճակը: Պետք չէ հաշվի չառնել և այն փաստը, որ Իրանում տեսակետ կա, որ և Ադրբեջանը, և Լեռնային Ղարաբաղը իրանական տարածք են, որ Ռուսաստանն անջատել է XIX դարասկզբի պատերազմների հետևանքով: Այդ պատճառով՝ ղարաբաղյան հողի վրա ինչ-որ միջազգային ուժերի ի հայտ գալը կոնֆլիկտի կարգավորման սցենարներից մեկի շրջանակներում կարող է հարուցել Թեհրանի բացասական արձագանքը: Ուստի պետք է պատրաստ լինել տարածաշրջանում իրադարձությունների զարգացման ամենաանհավանական զարգացումներին:

Այդ առումով Իրանի ու Լեռնային Ղարաբաղի սահմանի ամրապնդումը Ռուսաստանի մասնակցությամբ օբյեկտիվորեն ձեռնտու է և Ադրբեջանին: Այնուամենայնիվ, Բաքուն դիմել է Մոսկվային՝ բացատրություններ պահանջելով ռուս-հայկական զորավարժությունների վերաբերյալ: «Ադրբեջանի պետական սահմանապահային ծառայության պետ գեներալ գնդապետ Էլչին Գուլիևը նամակ է ուղարկել ՌԴ ԱԴԾ սահմանային ծառայության ղեկավար, բանակի գեներալ Վլադիմիր Կուլիշովին»՝ ասվում է տեղեկատվության մեջ, որ տարածել է APA-ն: Ադրբեջանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Հիքմեթ Հաջիևը հայտարարել է, որ «Բաքուն ուսումնասիրում է հայկական ԶԼՄ-ներում հայտնված տեղեկությունները հայ և ռուս սահմանապահների համատեղ զորավարժությունների մասին օկուպացված Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում»: Ի՞նչ կա ուսումնասիրելու: Փոխվում են Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կառուցվածքները, ձեռնարկվում են նրա կարգավորման գոյություն ունեցող միջազգային մեխանիզմը փոխելու փորձեր, որին, ի դեպ, ձգտում է ադրբեջանական դիվանագիտությունը: Դրան համապատասխան էլ գործում է Ռուսաստանը: Ռուս սահմանապահների կարգավիճակը Հայաստանի տարածքում որոշվում է միջպետական համաձայնագրով, որ ստորագրվել է Երևանում 1992-ի սեպտեմբերի 30-ին: Հոդված 2-ը սահմանում է. «Հայաստանի Հանրապետությունը պահպանելու համար սեփական անվտանգությունը, Ռուսաստանի Դաշնության անվտանգությունը և ԱՊՀ պետությունների կոլեկտիվ անվտանգությունը, պատվիրակում է Թուրքիայի ու Իրանի հետ պետական սահմանի պահպանության հարցերը իր տարածքի սահմաններում»:

Իրավիճակը փոխվում է, ելնելով «նոր քաղաքական իրակություններից աշխարհում ու Անդրկովկասյան տարածաշրջանում»: Եթե պատմության մեջ մտնենք, Թուրքեստանի պայմանագիրը, որ ստորագրվել է 1828-ի փետրվարի 10-ին 1826-1828-ի ռուս-պարսկական պատերազմներից հետո, «հավերժական ժամանակներով» ամրագրում էր Ռուսաստանի տարածքային ձեռքբերումները 1813-ի Գյուլիստանի խաղաղության պայմանագրով և սահմանում էր Ռուսական կայսրության կազմ Էրիվանի ու Նախիջևանի խանություների անցումը Օրդուբադի շրջանով: Այնպես որ Ռուսաստանը չի պատրաստվում հեռանալ այդ շրջանից: ՌԴ սահմանապահները Հայաստանի սահմանապահների հետ ծանրակշիռ ու շոշափելի ներդրում ունեն տարածաշրջանում անվտանգության և կայունության ապահովման գործում, որին ռեալ սպառնում է «աշխարհաքաղաքական վակուում»: Եվ անում են դա՝ անկախ դուր է գալիս ինչ-որ մեկին մեր աշխատանքը թե ոչ: Հավելենք, որ Մոսկվան մտադիր է ակտիվ մասնակցություն ունենալ Լեռնային Ղարաբաղի և Իրանի սահմանի տեխնիկական վերականգնմանը:
Ստանիսլավ Տարասով, REGNUM

Հ.Գ. Այս տեղեկությունները ամենավտանգավորն ու սպառնալիցն են վերջին տարիների իրադարձություններից: Ի՞նչ զորավարժություններ, ի՞նչ սահմանախախտներ Իրանից, ի՞նչ լեգենդափոխություն: Պայմանականի շղարշի տակ՝ Ռուսաստանը հրաշալի փչացնում է հայ-իրանական հարաբերությունները, հարվածի տակ է դնում բանակցային գործընթացը և տեղավորվում Լեռնային Ղարաբաղում, իսկ դա նշանակում է Հայաստանի ու Ղարաբաղի լիակատար շրջափակում ու մեկուսացում աշպարհից: Թե ինչով կավարտվի, մեծ խելք պետք չէ հասկանալու համար: Վաղուց ժամանակն է վերանայել և փոխել 1992-ի սեպտեմբերի 30-ին ստորագրված համաձայնագիրը: Դա պիտի լինի առաջին, բայց ոչ միակ քայլը: Թեհրանի հետ հարաբերությունների վատացումը, իսկ այս ընթացքով դա անխուսափելի է, Հայաստանի համար նշանակելու է կորցնել կյանքի ճանապարհը, որ տասնամյակներ առաջ փրկել է մեզ: Դա Հայաստանին մեխանիկորեն դուրս է դնելու միջազգային տնտեսական ծրագրերից՝ և Մետաքսի ճանապարհից, և Հարավ-Հյուսիսից: Ղարաբաղի համար սա հայաթափման սկիզբ է դառնալու ու չեզոք գոտի դառնալու հեռանկար, որտեղ մուտքն ու ելքը անցագրերով են: Սա աղետ է, թաքնված ագրեսիա, որ երկու պայմանական սահմանախախտի տեսքով մտնում է տարածաշրջան՝ օկուպացնելու Հայաստանն ու Ղարաբաղը՝ աշխարհաքաղաքական վակուումից օգտվելով: Միակ հույսը մնում է Թեհրանի դիմադրությունը, երբ Հայաստանը հաճույքով կապիտուլացվում է:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ