«ՀՀԿ-ն էլ պիտի վերջապես հասկանա, որ իր որոշումները վերաբերում են ոչ միայն իրեն»

«Իրատեսի» հյուրն է ԱԺ պատգամավոր, «Ելք» դաշինքի անդամ, «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ ԱՐԱՄ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ:

-Հերթական քաղաքական աշունը, Ձեր կարծիքով, ի՞նչ խնդիրների շուրջ է պտտվելու:
-Առաջին ու հիմնական խնդիրը Ղարաբաղի հիմնահարցն է լինելու: Օրակարգում է մնում ԱԳ նախարարների ու նախագահների հանդիպումը: Այդ շրջագծում հանդիպումներ եղան ՌԴ նախագահի հետ՝ թե՛ Հայաստանից, թե՛ Ադրբեջանից, հնչեց Մինսկի խմբի ԱՄՆ-ի հեռացող համանախագահի հայտարարությունը: Գործընթացները շարունակվում են, հիմնական հարցը Հայաստանի համար, ցավոք, մնում է խնդիրն առանց պատերազմի, խաղաղ, բանակցային ճանապարհով լուծելը:
-ԱՄՆ-ի նախկին համանախագահ Ռիչարդ Հոգլանդի հայտարարությունը կրկնում էր մադրիդյան հին ու նոր սկզբունքները: Ձեր կարծիքով՝ դա նշանակում է՝ ԱՄՆ-ը փորձում է վերադառնալ բուն բանակցությունների՞ն, թե՞ հող է շոշափում:
-Ղարաբաղի հարցի լուծման մոտեցումները, փուլային-փաթեթայինից մինչև մադրիդյան սկզբունքներ, իրարից շատ չեն տարբերվում: Միակ տարբերությունը եղել է Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք Մեղրիի դավաճանական տարբերակով խնդրի լուծումը, 1999-ին, որն էլ Քի Վեստում, բարեբախտաբար, տապալվեց: Մնացած լուծումները շատ նման են իրար, և ես չեմ համարում, որ արժանապատիվ լուծում է պարտադրված պատերազմում, չասեմ հաղթանակ, բայց հաջողություն գրանցած կողմի համար:
-Ինչու՞ ոչ հաղթանակ:
-Հաղթանակը կլիներ Ադրբեջանի կապիտուլյացիան, մենք ունեցանք պատերազմական հաջողություններ և ստիպեցինք հակառակորդին դադարեցնել պատերազմը, նստել խաղաղության բանակցությունների և այդ պարագայում, կրկնում եմ, մեզ առաջարկվող տարբերակն այնքան էլ արժանապատիվ չէ ու հաշվի չի առնում պատերազմի ավարտին գրանցված փաստերը: Այնուամենայնիվ, շատ կարևոր եմ համարում բանակցային գործընթացը շարունակելը, նույն մադրիդյան սկզբունքները կարող են հիմք դառնալ բանակցելու և պատերազմի վտանգը դրանով կանխելու, նաև՝ մեզ համար հնարավորինս արժանապատիվ տարբերակի հանգելու:
-Ընդունու՞մ եք տեսակետը, որ հիմա բանակցություններ չկան և եթե լինեն, բանակցություններ վարելու օրակարգի շուրջ են լինելու: Դա սկզբունքային հարց է և՛ հայկական, և՛ ադրբեջանական կողմերի համար: Նրանք պնդում են իրենց սուբստանտիվ բանակցությունները, մենք՝ Վիեննայի համաձայնությունների կատարումը:
-Դա փաստ է, որին համաձայն լինենք, թե չլինենք, ոչինչ չի փոխվում: Այսօրվա դրությամբ կա Մինսկի խմբի երկու որոշում, որ ընդունվել է Վիեննայում ու Սանկտ Պետերբուրգում, որտեղ ապրիլյան պատերազմից հետո, բնականաբար, հստակ խնդիր է դրվել վստահության վերականգնումը, որից հետո միայն հնարավոր կլինի բանակցությունների սեղանի շուրջ վերադառնալը։ Վստահության մթնոլորտի վերականգնումը պարունակում է որոշակի քայլեր, որոնք պիտի կատարվեն: Բարեբախտաբար, հայկական կողմի շահերից բխում է խնդրի նման մոտեցումը, իսկ Ադրբեջանը դեմ է: Ե՛վ միջազգային հանրությունը, և՛ Մինսկի խումբն այդ ուղղությամբ պարտավոր են քայլեր անել: Ասել, որ ոչինչ չեն արել, ճիշտ չէ: Վերջին շրջանում Ադրբեջանի դիվերսիոն ներթափանցումների փորձերին հաջորդեցին Մինսկի խմբի հասցեական և իրականությանը համարժեք հայտարարությունները։
-Չե՞ք կարծում, որ հասունացել է մադրիդյան սկզբունքներին հրաժեշտ տալու պահը: Ապրիլյան պատերազմից հետո իրավիճակ է փոխվել, հիմա բուն խնդիրը նոր սկզբունքներ գտնելն է: Մադրիդյան սկզբունքները հանգում են կամ փակուղու, կա՛մ պատերազմի: Դա չի՞ նշանակում, որ սպառել են լուծման ներուժը:
-Նման կոնֆլիկտները լուծելու ճանապարհները շատ չեն, և լուծման մեծ հնարավորություններ չկան: Հիմնականը՝ մենք ուզու՞մ ենք գնալ խնդրի լուծման, թե՞ չենք ուզում՝ համարելով, որ այս ենթատեքստը մեզ բավարարում է: Մենք ասելով՝ նկատի ունեմ թե՛ տարածաշրջանը, թե՛ տարածաշրջանով հետաքրքրված երկրները: Որոշ դեպքերում նրանք ասում են՝ որոշումը Հայաստանի ու Ադրբեջանի իշխանությունները պետք է կայացնեն, բայց իրենց ազդեցությունը Հայաստանի ու Ադրբեջանի իշխանությունների վրա այնպիսին է, որ լուծումներն ուղղակի արգելափակվում են: Լուծման մեխանիզմները գտնելու առումով շատ կարևոր եմ համարում փոքր քայլերով առաջ գնալու մոդելը: Ոչ թե դնել խնդիր՝ փաթեթային՝ որոշում ենք տարածքների դիմաց կարգավիճակի հարցը, որին Ադրբեջանը մոտ չի գալիս ¥Հայաստանն ասում է «այո», բայց կոնկրետության դեպքում Հայաստանում էլ, համոզված եմ, խնդիրներ են առաջանալու¤, այլ կազմակերպել հնարավոր շփումներ: Վստահության առաջարկվող մոդելը հստակ պիտի ամրագրի խաղաղությունը, հանրային տարբեր մակարդակներով շփումները՝ մշակութայինից մինչև փորձագիտական ու տնտեսական, օրինակ, գազամուղներ, որ կարող են անցնել Ադրբեջանով ու Հայաստանով, Նախիջևանի երկաթգիծ, որ կարող է Մետաքսի մեծ ճանապարհի խնդիրը լուծել՝ առանց նոր երկաթգծի կառուցման: Կան ծրագրեր, որ փոխշահավետ են թե՛ Ադրբեջանի, թե՛ Հայաստանի, թե՛ Իրանի, թե՛ Վրաստանի, թե՛ այլ երկրների համար: Պետք է փորձել այս ենթատեքստով խնդիրներ լուծել, տարածաշրջանում քայլ առ քայլ վստահության մթնոլորտը վերականգնելով՝ մինչև ընդհանուր լուծման եզրեր գտնելը:
-Պաշտոնապես հայտարարվում է, որ ՄԽ համանախագահները համակարծիք են, չե՞ք կարծում, որ իրականում յուրաքանչյուրը փորձում է իր պետության քաղաքական ու տնտեսական շահերը պաշտպանել:
-Բոլորն էլ ասում են, որ գլոբալ ու վճռորոշ քայլերին կողմ են, բայց, կարծում եմ, յուրաքանչյուրը մյուսին կասկածում է սեփական շահերն առաջ մղելու և սեպարատ շփումների մեջ:
-Դա մեզ համար լա՞վ է, թե՞ վատ:
-Չեմ կարծում, որ լավ է: Լավ կլիներ, որ զինադադարից հետո մենք զոհեր չունենայինք, չունենայինք պատերազմի վերսկսման վտանգ, ռազմավարական գործընկերը չշարունակեր զենք վաճառել Ադրբեջանին, հիմա էլ՝ Թուրքիային, մեզ էլ ստիպեր փաստաթուղթ ստորագրել: Մենք օրեցօր դառնում ենք Ռուսաստանի կցորդը, մերը թուղթ է, Ադրբեջանինը՝ կրակող զենք:
-Քաղաքական աշնան հիմնական հարցը մնալու է վարչապետի անձը: Իսկապե՞ս մենք այլընտրանք չունենք՝ կամ Սերժ Սարգսյա՞ն, կամ Կարեն Կարապետյա՞ն:
-Հանրային ընկալման մեջ, քաղաքագիտական-փորձագիտական մակարդակով, լրատվամիջոցներով փորձում են զարգացնել տեսակետը՝ եթե դեմ ես Հայաստանում իշխանության վերարտադրությանը Սերժ Սարգսյանի տեսքով, կողմ ես Կարեն Կարապետյանի վարչապետ մնալուն, ուրեմն ռուսական ազդեցության տակ գործող ուժ ես:
-Դա աբսուրդ չէ՞:
-Դա ակնհայտ հորինվել է, պարզ է՝ ովքեր են հնարել և ինչ խնդիր են ուզում լուծել: Հակադրությունը Սերժ Սարգսյանի ու Կարեն Կարապետյանի միջև անհեթեթ է: Կարեն Կարապետյանը եկել է երկարաձգելու Սերժ Սարգսյանի իշխանությունը և այդ գործն անում է բարեխիղճ, պարտաճանաչ ու նվիրումով: Փոփոխությունն անհրաժեշտ է, որ մենք տարբերվենք եվրասիական տարածքի ավանդույթներից՝ գործող նախագահները ցմահ են, սա առաջին: Երկրորդ՝ թե՛ Սերժ Սարգսյանը, թե՛ Բակո Սահակյանն իրենց քաղաքական թիմերն այնպես են ամայացրել, որ պահեստայինների նստարանին այլընտրանք չեն թողել: Միայն դրա համար արժի փոփոխություն անել՝ իշխող կուսակցությունն անգամ պետք է հեռանկար ունենա: Քաղաքական աշնան հիմնական թեմաներից մեկը, իհարկե, ապագա վարչապետի հարցն է լինելու, շատ կարևոր է՝ ո՞վ է երկիրը ղեկավարելու: ՀՀԿ-ն համարում է, որ խնդիրը լուծված է, քանի որ ընտրություններում հանրությունը իրենց 70 % քվե է տվել, ուստի ինքն ում ուզի՝ կընտրի: ՀՀԿ-ն էլ պիտի վերջապես հասկանա, որ իր որոշումները վերաբերում են ոչ միայն իրեն: Այս ընթացքով մենք կորցնում ենք մեր բանակցային հիմնական կռվանը՝ տարածաշրջանում, ի տարբերություն Ադրբեջանի, մենք ավելի ժողովրդավար երկիր ենք՝ սա մեկ: Երկրորդ՝ հանրային ընկալման մեջ լուրջ հիասթափություն է առաջանում և ստիպում լքել երկիրը: Այսօր ընդդիմության ու իշխանության ամենակարևոր խնդիրը պիտի լինի հասարակական մթնոլորտի փոփոխությունը: Մենք պիտի ասենք՝ մի հուսահատվիր, ժողովուրդ ջան, երկիրը անկախության տարիներին շատ կորուստներ է ունեցել, բայց ձեռքբերումներ էլ է ունեցել, աշխարհի որ ծայրում էլ լինես, միևնույն է, քո տունը Հայաստանն է, այստեղ են քո հիշողությունները, քո հարազատների շիրիմները, քո որդիների ապագան, ու՞ր ես գնում, պիտի մնաս ու պայքարես: Իշխանությունն իր գործողություններով այդ պայքարը անընդհատ փորձում է մղել ուժի դաշտ, ես դեմ եմ դրան, ես հակված եմ այդ պայքարը տեսնելու քաղաքական դաշտում ու կոչ եմ անում ՀՀԿ-ին, Սերժ Սարգսյանին՝ խոր մտածել ու նման քայլ չանել, որ հստակ պետության ու ժողովրդի դեմ է ուղղված:
-Այդ դեպքում չի՞ ստացվում, որ լինելու է իրական ու ձևական իշխանություն՝ ով էլ լինի վարչապետը, գործող օրենսդրությամբ իշխանությունը լինելու է ՀՀԿ նախագահինը:
-Իհարկե, խնդիրը պետք է լուծվեր խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, և հանրությունը ՀՀԿ-ին, որից այդքան դժգոհում է, պետք է այդքան քվե չտար: Մեղավորը և՛ հանրությունն է, և՛ մենք ենք, որ չկարողացանք հանրության համար ավելի վստահելի լինել, քան 10000 դրամը: Սա փաստ է, բայց այս փաստի սահմաններում էլ նույն ՀՀԿ-ի մեջ կան մտածող մարդիկ, նույն Սերժ Սարգսյանն էլ պետության կայացման ողջ ընթացքում բոլոր ճանապարհներով անցել է և պարտավոր է մտածել իր որոշումների հետևանքների մասին: Երկիրը ոչ միայն ներկա, նաև ապագա ու հեռանկար պիտի ունենա: Ես ուզում եմ, որ Սերժ Սարգսյանն այդ ուղղությամբ խոր մտածի, որ ՀՀԿ-ի մտածող հատվածն այդ ուղղությամբ մտածի ու իրենց նիստերում բարձրաձայնի, քննարկի, դրանից և՛ իրենք կշահեն, և՛ երկիրը: Զարգացման այս տեմպերով շարունակությունը այլևս պայթուցիկ է: Երեք միլիոնից նվազման սանդղակն անցել ենք. սա ահազանգ է, որ խուլն էլ պիտի լսի:
-Շարունակու՞մ եք պնդել, որ ելք կա:
-Իհարկե: Եթե համարեմ, որ ելք չկա, քաղաքականությամբ զբաղվելն անիմաստ է: Այդ դեպքում ինձ կվերապահեի քաղտեխնոլոգի կամ տանը նստած, կողքից նայողի ու պարբերաբար տեսակետներ հայտնողի կարգավիճակը, որ պատասխանատվություն ու գործողությունների դիմելու անհրաժեշտություն չի ենթադրում:

Զրուցեց Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ