«Պատմական այս ժամանակահատվածում և՛ ԵԱՏՄ-ն, և՛ ՀԱՊԿ-ն անհրաժեշտություն են»

ԵԱՏՄ անդամակցությունից «Ելքի» դուրս գալու նախագիծը ԵՄ-ի հետ սպասվող համաձայնագրի ստորագրումից առաջ ուշագրավ էր մի քանի առումներով: Նախ` սա կարող է իշխանության թիկունքն ապահովել և մանևրելու տեղ թողնել: Չնայած ընդդիմադիր այս ուժը հայտարարում է, թե իր ծրագրային դրույթներից մեկն է իրականացնում, բայց հետաքրքիր զուգադիպությամբ այն համընկնում է ԵՄ-ի հետ նոր համագործակցության փուլի մեկնարկի հետ: ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության անդամ ՍԱՄՎԵԼ ՆԻԿՈՅԱՆՆ ընդդիմության նախաձեռնությունը չի շաղկապում մեկ այլ գործընթացի հետ, հավելելով, որ դա նրանց նախընտրական ծրագրում էր ամրագրված:

-Դա ընդդիմության մի մասի քաղաքական իրավունքն է,- ասում է պարոն Նիկոյանը:- Այս հարցի հետ կապված մեծ իրարանցումն ինձ համար մի փոքր անհասկանալի է: Քաղաքական ուժը, անհատները կարող են ունենալ իրենց կարծիքը: Այլ բան են քաղաքական մեծամասնության մոտեցումը, պետության արտաքին քաղաքականությունը: Ոչ պետք է սվիններով ընդունել այդ առաջարկը, ոչ էլ մտածել, թե այն կարող է լուրջ ազդեցություն ունենալ մեր պետության կյանքում:
-ԵՄ ասոցացման համաձայնագրից առաջ այդ նախաձեռնությունն իշխանությանը ձեռնտու չէ՞:
-Ոչ: Յուրաքանչյուր պետությունում ընդդիմությունն ու իշխանությունն արտաքին քաղաքական հարցերում կարող են համագործակցել, բայց ոչ թե նստել ու պայմանավորվել, թե ես սա կանեմ, դու` սա. ընդդիմությունը սեփական նախաձեռնությամբ կարող է քայլեր ձեռնարկել, որպեսզի իշխանությունն օգտագործի այդ հնարավորությունն արտաքին քաղաքական հարցերում: Բայց կարծում եմ, սա այդ դեպքը չէ, որովհետև մեր պետությունը հստակ գնում է ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագրի ստորագրմանը: Լինելով ԵԱՏՄ անդամ, համոզված եմ, կստորագրենք այդ փաստաթուղթը: Պատկերացրեք, եթե չլիներ ասոցացման համաձայնագիրը, այդ քաղաքական ուժը հրաժարվելու՞ էր իր այս նախաձեռնությունից: Կարծում եմ` ոչ:
-ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունից Հայաստանը դեռ ոչինչ չի շահել: Չարժե՞ իսկապես դուրս գալ այդ միությունից:
-Ես համամիտ չեմ: Եթե այս տարիներին ունեցել ենք տնտեսական որոշակի առաջընթաց, դա նաև ԵԱՏՄ-ի համագործակցության շնորհիվ է եղել: Եթե չլինեինք այդ միության անդամ, եվրասիական շուկա չկարողանայինք ապրանք արտահանել ու ներմուծել, ի՞նչ էր լինելու մեր վիճակը: Ոմանք ասում են, թե առանց ԵԱՏՄ-ի անդամ դառնալու էլ մենք համագործակցում էինք ՌԴ-ի հետ, մինչդեռ Մաքսային միությունն աստիճանաբար խաղի կանոնները հստակեցնում էր, և Հայաստանի առջև խնդիր էր դրվելու, որ այդ շուկան բաց է միայն միության անդամ երկրների համար: Դրա համար էլ ԵԱՏՄ-ի հետ անդամակցությունը միանշանակ բխում էր մեր պետության շահերից: Որքա՞ն է այն արդյունավետ, կարելի է վիճել, բայց մենք պետք է առավելագույնս օգտագործենք այդ հնարավորությունը:
-ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու ամենակարևոր գործոն էր համարվում անվտանգության բաղադրիչի ապահովումը: Սակայն ապրիլյան պատերազմը փշրեց այդ սպասումները: Ասում էին` այն տնտեսական միավորում է և քաղաքական ոչ մի ազդեցություն չունի, սակայն Ռուսաստանը ԵԱՏՄ-ի անունից որոշ հարցերում ճնշումներ գործադրեց Հայաստանի վրա: Սա ինչպե՞ս հասկանալ:
-Մի պահ պատկերացրեք, որ մենք ո՛չ ԵԱՏՄ-ի անդամ ենք, ո՛չ էլ ՀԱՊԿ-ի, ի՞նչ կլիներ: Սրանով պետք է առաջնորդվել, ոչ թե ցանկություններով: Համեմատենք երկու տարբերակն էլ` հիմա ինչ ունենք և ինչ կունենայինք, եթե այդ միավորումների կազմում չլինեինք: Պատմական այս ժամանակահատվածում և՛ ԵԱՏՄ-ն, և՛ ՀԱՊԿ-ն անհրաժեշտություն են: Չկա անվտանգության այն համակարգը, որն ունակ է լցնելու այդ վակուումը: Եթե ոչ ՀԱՊԿ-ը, ո՞ր անվտանգության համակարգում պետք է լինեինք:
-Արևմտամետները, առանց հապաղելու, կասեին` ՆԱՏՕ-ի:
-Վրաստանն իր անկախության տարիներին ձգտել է դեպի ՆԱՏՕ, հասե՞լ է: Տարբեր չափորոշիչներ են սահմանել, իսկ այդ ընթացքում ի՞նչ է եղել Վրաստանի հետ. տարածքային կորուստներ է ունեցել: Առաջարկում են գնալ ա՞յդ ճանապարհով: Ոչ, մենք գնացել ենք այլ ճանապարհով: Վրաստանը համագործակցության բարձր մակարդակ ունի ՆԱՏՕ-ի հետ, մենք էլ ենք համագործակցում, բայց ոչ այդ չափով, սակայն նորմալ հարաբերություններ և համագործակցություն ունենք: Դրա ապացույցն է Վրաստանում անցկացված ՆԱՏՕ-ի զորավարժություններին մասնակցելը:
-Սակայն վերջին զորավարժություններին Հայաստանը հրաժարվեց մասնակցել, և դրանում ոմանք ռուսական ճնշման հետք տեսան:
-Շատերը շատ բան կարող են տեսնել, բայց կա օբյեկտիվ իրականություն: Մենք մասնակցեցինք ՆԱՏՕ-ի այն զորավարժություններին, որոնք ապահովելու էին մեր ռազմաբժշկական պատրաստվածությունը պատերազմական իրավիճակում: Սա բխում էր մեր ազգային անվտանգության շահերից: Իսկ եթե ՆԱՏՕ-ն այլ զորավարժություններ է անցկացնում, այդ միությանն անդամակցելու ձգտող երկրները կարող են մասնակցել, իսկ մենք ոչ անդամ ենք, ոչ էլ անդամակցության հայտ ենք ներկայացրել, ուստի շատ հնարավոր է, որ բոլոր միջոցառումներին չմասնակցենք: Անկեղծ ասած, այդ միջոցառումներին չմասնակցելն էլ է բխում մեր ազգային անվտանգության շահերից: ՀՀ-ն իր արտաքին քաղաքականությունը չի կառուցել ու չի կառուցելու գերտերությունների շահերի հակասությունների վրա: Հակառակը, պետք է շահերի համադրման մեջ տեսնի իր արտաքին քաղաքականությունը, ինչն էլ փորձում է անել: ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցում ենք, բայց չպետք է մոռանանք, որ մենք ՀԱՊԿ անդամ ենք, և մեր որոշումները պետք է բխեն այս իրողությունից:
-ԵԱՏՄ-ի անդամ լինելը, ըստ էության, նշանակում է սերտ համագործակցություն Ռուսաստանի հետ, բայց այսօր Ռուսաստանը շատ ծանր տնտեսական վիճակում է, ի՞նչ հեռանկար է խոստանում այդ անդամակցությունը:
-Եթե մենք որևէ տնտեսական միության անդամ չենք, ու՞մ հետ ենք համագործակցելու: ԵԱՏՄ-ն առանձնապես մեծ խոչընդոտ չէ այլ համագործակցությունների ճանապարհին: Հնարավորինս համագործակցում ենք Չինաստանի, Իրանի և Արևմուտքի հետ:
-Բայց այդ համագործակցությանը Ռուսաստանը խանդով է վերաբերվում:
-Բնական է, որ Ռուսաստանը շատ քայլերի կարող է խանդով վերաբերվել: Այնպես, ինչպես մենք ենք խանդով վերաբերվում, երբ Ռուսաստանը սերտացնում է հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ, զենք վաճառում նրան կամ լավացնում հարաբերությունները Թուրքիայի հետ: Մենք մտել ենք ՀԱՊԿ, որ մեր ազգային շահը պաշտպանենք, իսկ եթե դա կարող է խանդ առաջացնել, ոչինչ, թող մի քիչ էլ խանդեն: Երբ մասնակցում էինք Վրաստանում ՆԱՏՕ-ի զորավարժություններին, իսկապես խանդը կար, մեր գործընկերները պետք է հասկանան` միայն ՀԱՊԿ-ով կամ հայ-ռուսական հարաբերությունների շրջանակով չեն սահմանափակվում մեր ազգային շահերը: Մենք` որպես ինքնիշխան պետություն, ավելի լայն համագործակցության անհրաժեշտություն ունենք: Խանդը քաղաքական կատեգորիա չէ, մեզ համար ամենագլխավորն ազգային անվտանգությունն է: Եթե նայենք, թե այս ու այն կողմից ովքեր են խանդում, պետք է ձեռքներս ծալած նստենք: Առաջնայինը ազգային անվտանգությունն է, մնացածը պետք է ծառայի դրան:

Զրույցը`
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ