Հաղորդակցություն Աստծո հետ

Քրիստոնեական ամենագլխավոր առաքինություններից մեկը խոնարհությունն է:
Սովորե՛ք Ինձնից, որովհետև հեզ եմ և խոնարհ սրտով, ասում է մեզ Քրիստոսն Ինքը: Այստեղից հետևում է, որ Քրիստոսն է խոնարհության ՈՒսուցիչը:

Եվ իրապես Քրիստոսն է մեզ սովորեցնում այս աստվածային առաքինությունը, և ոչ այնքան խոսքերով, որքան Իր՝ աշխարհի մեջ հայտնվելու կերպարով՝ անշուք և խոնարհ:
Քրիստոս կայսրի նման չէր ծնվել, ոչ էլ փառավոր զորավարի նման, և ոչ նշանավոր գիտնականի էր նման, այլ հայտնվեց աշխարհում անաղմուկ և աննկատ ձևով, ինչպես անաղմուկ և աննկատ է իջնում երկրի վրա առավոտյան ցողը: Եվ Նրա ամբողջ երկրավոր կյանքը՝ չնայած բազմաթիվ մեծ հրաշքներին, նույնպես համեստ էր և աննկատ այնպես, որ այն դարաշրջանի պատմիչները չնկատեցին աշխարհում Աստծո Որդու հայտնվելը. իրենց ժամանակագրություններում նրանք բնավ չեն ակնարկում Քրիստոսի մասին: Սակայն նշանավոր այլ մարդկանց՝ թագավորների, զորավարների, փիլիսոփաների մասին նույն պատմաբանները գրեցին բազում գրքեր, որտեղ փառաբանվում են այդ նշանավոր, գոռոզ մարդկանց գործերը: Իսկ Քրիստոսի մասին նրանք համարյա ոչինչ չգրեցին: Ինչու՞: Որովհետև այդպիսին է խոնարհության հատկությունը. այն նույնիսկ ամենամեծ գործերը կատարում է անաղմուկ և աննկատ ձևով, այնժամ, երբ հպարտությունը՝ ճիշտ հակառակը. ամենաչնչին և նույնիսկ ամոթալի գործերը մեծ շուքով և ցուցադրական է կատարում:

Քրիստոս հեղաշրջեց աշխարհը, բայց դա կատարեց այնպես, որ Իր ժամանակակիցների մեծամասնությունը ոչինչ չհասկացավ և չնկատեց: Նույնիսկ Քրիստոսի երկրավոր կյանքից հետո բազում դարեր անց, երբ արդեն բոլորի համար ակնհայտ էր, որ Նրա գալստյամբ աշխարհը փոխվեց, մարդիկ տակավին վիճում և տարակուսում էին՝ ի վերջո ո՞վ էր Նա, որ եկել էր աշխարհ, և ինչպե՞ս Նրան հաջողվեց ամբողջ տիեզերքը հեղաշրջել այնպես, որ ոչ մեկը դա չնկատեց և չհասկացավ:

Այդպես է գործում Աստված՝ խոնարհ և անշուք, և Քրիստոսի ճշմարիտ հետևորդները՝ սրբերն ու արդարները, օժտված են նույն հատկությամբ՝ նրանք խոնարհ էին, դրա համար էլ նրանց առաքինի, սուրբ կյանքը աշխարհիկ մարդկանց համար մնաց անտեսանելի: Հայտնի սրբերից մեկը՝ Իոսիֆ Իսիխաստը, ասում էր, որ իսկական արդարությունը զանգակ չունի, որ գրավի ուշադրությունը: Իսկական արդարությունը միշտ խոնարհ և համեստ է, նա չի գունավորվում և չի ներկայացվում: Դրա համար էլ հոգևոր մարդը տեսնում է բոլորին, սակայն իրեն ոչ ոք չի տեսնում:
Մեր ժամանակակից Պայիսիոս Աթոսացի ճգնավորը այս աշխարհի հզոր, գիտուն, հպարտ մարդկանց համեմատում է երկրագնդի շուրջը պտտվող արհեստական արբանյակների հետ, որոնք միայն արտաքինից նման են աստղերին, իսկ երբ մոտիկից նայես, ընդամենը գործարանում պատրաստված մետաղի կտոր են: Սակայն խոնարհություն ունեցող մարդիկ իսկական աստղեր են, որ շրջում են անսահման տարածության մեջ մեծ արագությամբ, անաղմուկ, այնպես, որ ոչ մեկը դա չի նկատում:

Ի՞նչ է վերջապես խոնարհությունը: Սովորաբար, երբ մենք ասում ենք մեկի մասին, որ նա խոնարհ մարդ է, մենք պատկերացնում ենք մեկին, որ իրեն ուրիշներից ավելի նվաստ է համարում, իրեն ամենավերջին տեղն է դնում, ինքն իրեն մեղադրում է և ուրիշներին արդարացնում և այլն: Սակայն մենք պետք է իմանանք, որ դա խոնարհությունը չէ, այլ ընդամենը սկիզբն է ճանապարհի, որը տանում է խոնարհության: Եթե մեկը գնա այդ ճանապարհով, ապա նրա հոգում սկիզբ կառնի մի այնպիսի բան, որը կբերի նրան իսկական խոնարհության, որը մտքից վեր է և խոսքով անճառելի: Ճշմարիտ խոնարհությունը մեծ գաղտնիք է, սրբերի գաղտնիք է: Երանելի Իսահակ Սիրսկին գրում էր, որ նրանք, ովքեր փորձում են խոսքով նկարագրել խոնարհությունը, նման են նրանց, ովքեր ջանում են քանոնով չափել անդունդը:

Առանց խոնարհության Աստծո հետ հաղորդություն չի կարող տեղի ունենալ, չկան նաև հոգևոր կյանք և փրկություն: Եթե մենք չունենք խոնարհություն, ապա ինչքան էլ բարի գործեր անենք, դրանք մեզ չեն փրկի: Եթե մեկը գիտակցում է, որ բարի շատ գործեր է կատարել, ասում է Սուրբ Հովհան Ոսկեբերանը, և դրա հետ մեկտեղ չի մտածում, որ ինքը բոլորից վերջինն է, ապա նա իր արած բոլոր բարի գործերից ոչ մի օգուտ չի ստանա: Իսկ Պայիսիոս Աթոսացին մեր բարի գործերը համեմատում է զրոների հետ. ով շատ բարի գործեր կատարեց, նրա մոտ զրոների երկար շարք է, իսկ ով քիչ կատարեց, նրա մոտ քիչ զրոներ են: Բայց եթե գումարենք իրար զրոները. միևնույն է, զրո է լինելու, եթե Աստված չդնի առջևից մեկը: Իսկ Նա կդնի մեկը այն դեպքում, եթե մենք ունենանք խոնարհություն:
Եվ այսպես, սիրելի եղբայրներ և քույրեր, մեզ անպայման անհրաժեշտ է սովորել այդ երկնային առաքինություն խոնարհությունը և ներդնել ջանքեր, որ ձեռք բերենք այն: Սուրբ հայրերն ասում են, որ մեր թշնամիները (դևերը) ընկան հպարտության պատճառով և մեզ էլ միշտ մղում են նույն ճանապարհով գնալ, որովհետև գիտեն, որ հպարտությունը բաժանում է մեզ Աստծուց, սպանում և կործանում է հոգին: Հաճախ մեր թշնամիները այդ կիրքը սերմանում են մեր մեջ այնքան աննկատ ձևով, որ մենք անգամ չենք հասկանում ու գիտակցում մեր սեփական հպարտությունը: Սակայն, եթե մենք անգամ ընդունակ չենք այն տեսնելու և գիտակցելու, միևնույն է, պետք է սովորենք խոնարհվել: Այս ճանապարհով գնացին բոլոր սրբերը, որոնք միայն խոնարհության ճանապարհով ընդունեցին Աստծուց շնորհները և սրբացան: Մենք պարտավոր ենք նրանցից օրինակ վերցնել և հիշել, որ այլ ճանապարհով Աստծուն մոտենալ հնարավոր չէ, ինչպես և ասում է Սուրբ գիրքը, «Աստված հպարտներին հակառակ է, իսկ խոնարհներին շնորհ է տալիս»: Ամեն:

Թարգմանությունը՝ Դարբասի հոգևոր հովիվ
Տեր Ընծա քահանա ՄԻՐԶՈՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ