«Այս մարդիկ իրենց են սիրում արվեստի մեջ»

Գրական աշխարհում փոփոխություններ են սպասվում: Փորձ է արվում ամրացնելու գրող-հրատարակիչ-ընթերցող կապը, առավել աչքի ընկնող գրողներին ներկայացնելու դրսում: Ամենակարևորը` այլևս չպետք է տպագրվեն գրքեր, որոնք մնում են գրապահոցներում: Այլ կերպ ասած` պետական աջակցության ծրագրից դուրս են մնում ժամանակակից գրողների գրքերը (բացառություն են անդրանիկ գրքերը): Խնդրի շուրջ կարծիքները բավականին տարբեր են: Մեր թերթի էջերում պարբերաբար ներկայացրել ենք հրատարակչության ներկայացուցիչների, գրողների, մշակույթի ոլորտի պատասխանատուների տեսակետները: Փորձեցինք պարզել, թե ինչպես է փոփոխություններին արձագանքում «Էդիթ պրինտ» հրատարակչությունը, ի՞նչ գրքեր են հրատարակվում այսօր, ի՞նչ խնդիրներ ունի գրաշուկան, գրողն ու հրատարակիչն ինչպե՞ս են գլուխ հանում ստեղծված իրավիճակից:
«Սեղանիս է «Կայարան» հանդեսը, որտեղ ժամանակակից գրողների գործերն են ընդգրկված,- ասում է «Էդիթ պրինտ» հրատարակչության նախագահ ՄԿՐՏԻՉ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԸ:- Վեց տարի է` տպագրում ենք: Արդեն դուրս է եկել աջակցության ծրագրից: Գրքերի վաճառքն աճել է, բայց դա պայմանավորված է գրքերի տեսականու ավելացմամբ: Իսկապես, ժամանակակիցների գրքերը չեն վաճառվում: Եվ, այնուամենայնիվ, ես կարծում եմ, որ սխալ է պետական աջակցությունից գրողին զրկելը: Գրողին պետք է աջակցել: Այլ հարց է, որ կան և լավ, և վատ գրողներ, բայց չի կարելի ամբողջությամբ աջակցությունը կտրել-ուղղել թարգմանություններին և այլ ծրագրերին»:

Ավելի հետ գնալով` հրատարակիչը նկատում է, որ, ընդհանրապես, ամբողջ համակարգն է սխալ, առա՛ջ էլ էր սխալ: Ըստ նրա` պետք է լինի նորմալ հանձնաժողով` բաղկացած գրողներից, հրատարակիչներից, ոչ միայն նախարարության աշխատողներից, այսինքն` այն մարդկանցից, ովքեր անկաշառ են, գիտակ: ՈՒ հրատարակված գրքերն էլ պետք է գնեն գրադարանների համար: Հրատարակիչն ընդգծում է, որ մեր գրադարանները դատարկ են: Ասում եմ` որքան ինձ է հայտնի, նախարարությունը գրքեր գնում է գրադարանների համար: «Ես չգիտեմ` ինչ են գնում: «Էդիթ պրինտը» ամենամեծ հրատարակչություններից մեկն է, մեզնից ոչ մի գիրք չեն գնել, դա ո՞նց հասկանանք»,- հակադարձում է Մկրտիչ Կարապետյանը, ցույց տալով սեղանին շարված գրքերը։- Խնդրեմ` «Հայերենի պատմություններ», «Համազասպ Հարությունյան», «Քարի այգի»` թարգմանություն պարսկերենից, Էքզյուպերիի «Մարդկանց երկիրը» գրքի բնագրային թարգմանությունը: «Աննա Ֆրանկի օրագիրը»՝ ամբողջական, թարգմանված բնագրից, շուտով լույս կտեսնի Ռեմարկի «Երեք ընկերը»՝ դարձյալ բնագրային թարգմանությամբ: Պե՞տք են այս գրքերը, թե՞ պետք չեն: Պարբերաբար հրատարակում ենք Էդվարդ Խաչիկյանի պատմավեպերը, շուտով նրա «Գրավաճառը» վիպակը լույս կտեսնի: Մենք մեր գործը, այսպես, թե այնպես, անում ենք, պետական աջակցությունն էլ այնքան չնչին է, որ ո՛չ հրատարակիչն է շահում, ո՛չ գրողը»:
«Էդիթ պրինտ» հրատարակչության նախագահն առաջարկում է խնդրի իր լուծումը, ըստ նրա՝ եթե 1000-1500 օրինակ գիրք գնեն հրատարակչից, և՛ հրատարակիչը գումար կունենա հաջորդ գրողին տպագրելու, և՛ գրողը հոնորար կստանա, և՛ գրադարանները կհամալրվեն. «Եթե գիրքը մտնի գրադարան, կտարածվի: Մարզերում մարդիկ գնում են գրադարան, որ կարդան, ոչ մի նոր բան չկա: Տպագրել եմ «Հասկեր» ժողովածուն, որտեղ տեղ են գտել մանկահասակ երեխաների պատմվածքները. արձակագիր Սուսաննա Հարությունյանն է կազմել, ընտրել: Մանկական գրադարաններում ինչու՞ պետք է մեկական օրինակ գոնե չլիներ»:
Գրադարանների օրվա առիթով «Էդիթ պրինտը» Չարենցի անվան դպրոցի գրադարանին մոտ 200 գիրք է նվիրել` դասական գրողների, ժամանակակիցների: «Զարմացել էին, որ դպրոցականներին անհրաժեշտ այսքան գրականություն կա,- ասում է հրատարակիչը:- Մեր հանրակրթական դպրոցների գրադարանները լրիվ զրոյական վիճակում են: Հայաստանում կա 1004 դպրոցական ու 900 համայնքային գրադարան, մենք այդքան գիրք չենք կարող տրամադրել: Մշակույթի, կրթության նախարարությունները պետք է այդ գործընթացը կազմակերպեն (չնայած կրթության նախարարությունը որոշ գրքեր գնել է դպրոցական գրադարանների համար): Նույնը վերաբերում է քաղաքապետարանին: Առաջ գրադարանները կարողանում էին գիրք գնել, հիմա կենտրոնացված է, քաղաքապետարանը ինչ-որ աբսուրդ գրքեր է հավաքում-ուղարկում գրադարաններ: Ամեն ինչ խառնված է, միայն մշակույթի նախարարության գործելաոճի խնդիրը չէ: Այս ամենը պետք է կարգավորվի: Պետք է մարդը սիրի իր գործը: Եթե չի սիրում, ոչ մի բան չի անի: Հայտնի ֆիլմում ասվում է. «Любите искусство в себе, а не себя в искусстве: Հիմա այս մարդիկ իրենց են սիրում արվեստի մեջ, ո՞նց կարող են մի բան անել»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ