Խոսիր Աստծո խոսքը

Ասված է. «Կյանքը և մահը լեզվի ձեռքին են»։ Խոսքը բերանի լեզվին չի վերաբերելու, մարմնամասին չի վերաբերելու։ Խոսքը վերաբերելու է քո օգտագործած, քո բերանից դուրս եկած բառին և քո մտածողությանը, քո մոտեցմանը, քո վերաբերմունքին։ Քո բերանում գտնվողն այնքանով է լեզու կամ էլ մտածողություն, որքանով, ասենք, երաժշտական գործիք դուդուկը երաժշտություն է կամ էլ մեղեդի։ ՈՒրեմն, թե՛ մարմնի մաս լեզուն և թե՛ երաժշտական գործիք դուդուկը միջոցներ են, արտահայտչամիջոցներ։ Ասեմ, վատ լեզու կամ էլ վատ դուդուկ չկա, լեզվով վատ խոսողներ և դուդուկ վատ նվագողներ կան։

Այսպես, մարդն ամեն վայրկյան, ծնված օրից, ընտրության առջև կանգնած լինելու է։ Մարդն ընտրելու է բառը, ընտրելու է ճանապարհը։ Ինչպես որ ճանապարհները երկուսն են՝ կորստյան և փրկության, այդպես էլ բառերն են՝ կյանքի և մահվան։ Հարկավոր է իմանալ. խոսքը, որ Աստծուց չէ, չարից է։ Իմացիր. քո բերանի բառը դու ես։ ՈՒրեմն, խոսիր Աստծուն հաճո եղածը։ Աշխարհում հենց այնպես կատարվող բան չկա և չի կարող լինել։ Աստվածաշնչյան Բարի Սամարացու հետ կապված առակը հիշեմ, Քրիստոսի բերած առակը։ Ավազակների ձեռքն ընկավ մարդը։ Ինչու՞։ Որովհետև, ինչպես գրված է, Երուսաղեմից իջնում էր Երիքով։ Չի ասում՝ գնում էր, այլ ասում է՝ իջնում էր։ Որտեղի՞ց էր իջնում, Երուսաղեմ վերին քաղաքից, որտեղ արդարներն էին հավաքվում։ Դեպի ու՞ր էր իջնում, դեպի Երիքով, որտեղ հավաքված էին հակաճառող, հավատից հեռու մարդիկ, փաստորեն ճամփա էր ընկել դեպի մեղքի քաղաքը։
Ասացի, մարդը շարունակ կանգնած է ընտրության առջև, մեկնումեկը ընտրելու է, գերադասելու է։ Միտքս պարզելու համար հասնեմ դրախտ, Ադամին ու Եվային։ Եվան, որ առաջին կին արարածն էր, չարի և բարու առջև կանգնեց. աչքին հաճո եղավ խնձորը, միտքն էլ, ցանկությունն էլ մարմնավոր եղան։ Մի կողմում դրախտն էր բոլոր բարիքներով, մյուս կողմում` մեկ հատիկ խնձորը, որ արգելված պտուղ էր։ Մի կողմում իժն էր, չարը, որ խորհրդանշում է սատանային, մյուս կողմում բարին էր, Աստված։ Արժեքները խառնեց, իրեն տրված ազատության, բարիքների, դրախտային կյանքի արժեքը չիմացավ, այդ ամենն անտեսեց մեն մի հատիկ խնձորի համը տեսնելու ցանկությամբ։ Իրեն տրվածը չգնահատելու, Աստծո խոսքը չպահելու պատճառով ոչ միայն զրկվեց Աստծո ներկայությունից, այլև կյանքը կորցրեց։ Ոչ միայն իրեն ու իր Ադամին մատնեց մահվան, այլև գալիք սերունդներին։

Հենց այնպես, ասացի, ոչինչ չի լինում։ Եղբայրներ Կայենն ու Աբելը կանգնելու էին Աստծո առաջ իրենց զոհաբերություններով։ Կայենը պահի կարևորության գիտակցությունը չունեցավ, առաջնությունը ձևին տվեց։ Կայենինը ձև էր, ձևականություն, մտածեց՝ պարտադիր չէ լավագույնը նվիրաբերել, ոչինչ, թող այս ու այսպես լինի։ Մինչդեռ Աբելը լավագույնը նվիրաբերեց Աստծուն։ Աբելը գիտակցեց, մեծ արժեք տվեց Աստծո առաջ կանգնելուն։ Աբելի համար կյանք էր ու խաղաղություն Աստծո հետ հաղորդակցության մեջ մտնելը։ Աբելն ընդունելի եղավ Աստծուն։ Կայենը հետևություն չարեց, ինքն իրեն չքննեց, ընդհակառակը, չարացավ, քարը կռացավ վերցրեց և շպրտեց եղբոր կողմը, անգիտությամբ թե գիտությամբ, դարձավ եղբայրասպան։
Ընտրության առջև էր կանգնել աստվածաշնչյան Մովսեսը, կարող էր ժառանգել թագավորություն։ Կարող էր փարավոնի հետ սեղան նստել, վայելքների մեջ ապրել, սակայն նախընտրեց Աստծո ժողովրդին ստրկությունից դուրս բերելը և դեպի Ավետյաց երկիր տանելը։ Մովսեսը նախընտրեց տառապանքը, քան թե վայելքը։ Մովսեսը մարդ էր, սկզբում առարկեց էլ Աստծուն, ասելով՝ ես ով եմ որ… Մեկ այլ փորձ էլ արեց՝ ախր ես խոսել չգիտեմ, լեզու չունեմ, կակազ էլ եմ… Աստված Մովսեսին հորդորեց։ Մովսեսն Աստծո խոսքի արժեքն իմացավ, խոսքից դուրս չեկավ, լսեց, հնազանդ գտնվեց Աստծուն։

Մեկ այլ օրինակ. Եսավն ու Հակոբը եղբայրներ էին, Եսավն իր ավագությունը փոխեց մի աման ճաշով, մի ափսե սպասով, ասել է թե՝ մարմնի ցանկությանն ավելի արժեք տվեց, քան իր ավագությանը, որ Աստծո տված էր։ Հակոբն իմացավ ավագության արժեքը և խաբեությամբ խլեց։ Հակոբը գիտակցեց Իսահակ հոր օրհնության արժեքը, դարձյալ խաբեությամբ ստացավ այն։ Հայր Իսահակն իմացավ, որ իր որդի Հակոբը խորամանկել էր, բայց նախատինք չտվեց, որովհետև արդեն օրհնել էր։ Այս պատմության մնացյալը հայտնի է։
Ինչպիսի՜ ընտրության առջև էր կանգնել Հակոբի սիրելի որդի Հովսեփը, որին եղբայրները վաճառել¬հանձնել էին ուղտերի քարավանով անցնող եգիպտացի վաճառականին։ Հովսեփը հայտնվել էր փարավոնի դահճապետի տանը՝ որպես ծառա։ Դահճապետի կինը գայթակղված էր և գայթակղել ուզեց ծառա Հովսեփին, որ առույգ ու գեղեցիկ երիտասարդ էր։ Տանը երկուսով էին, կինը գրեթե մերկ էր, կինը գրեթե մերկացրել էր Հովսեփին։ Անշուշտ, երիտասարդ Հովսեփի մեջ ցանկությունը եռալու էր։ Հովսեփն ինքն իր մեջ կռիվ տալու էր։ Մարմնավոր Հովսեփը մտածելու էր՝ այստեղ ոչ ոք չկա, մտածելու էր նաև՝ եթե հրաժարվեմ տիկնոջ ցանկությունը կատարելուց, կարող է թշնամանալ և վրեժ լուծել։ Բայց ներսի մարդ Հովսեփը, երազ տեսնող և երազը Աստծո շնորհով, Աստծո Հոգով մեկնող Հովսեփը, Հովսեփ հոգևորը, սաստելու, հիշեցնելու էր նրան. «Ճիշտ է, տանը ոչ ոք չկա, տեսնող մարդ չկա, բայց Աստծո առաջ ես, Աստված տեսնում է, բացի այդ, դու քո դահճապետ տիրոջը նույնպես հավատարիմ մնալու ես»։ Հովսեփը նախընտրեց իր երկու՝ երկրային և Երկնային տերերին հավատարիմ մնալը, մարդու և Աստծո առջև մեղք չգործելը, քան մարմնի վայրկենական ցանկությունը։ Հովսեփը մի կերպ փախավ, ազատվեց անառակ կնոջ ձեռքից։ Ոչ էլ զարմացավ, որ ինքը հայտնվեց բանտում։ Բանտ և ստրուկ։ Ստրուկը, որ աշխարհում ազատություն չուներ, բանտ էր ընկել։ Բանտը, բանտի պատերն ու պայմանները, սակայն, մարդու մեջ են լինում։ Փույթ չէր, որ բանտում էր. չէ՞ որ ազատությունն այնտեղ է, որտեղ Ճշմարտության Հոգին է, որ սուրբ է։ Հովսեփը նույն Հովսեփն էր, նույն երազ տեսնող և երազ մեկնող Հովսեփը։ Հովսեփը բանտ ընկնելով, այդ ճանապարհով, այդ միջոցով, դարձավ փարավոնի, այսպես ասած, աջ ձեռքը։ Երբ որ մեկնեց փարավոնի երազը, փարավոնը նրան երկրի կառավարիչ կարգեց և ասաց. «Ես քեզանից ավելի եմ միայն իմ թագով»։ Իսկ ի՞նչ կլիներ Հովսեփի հետ, եթե նա նախընտրեր դահճապետի կնոջ և իր ցանկությունը։ Այդ վայելքը որքա՞ն էր տևելու և ի՞նչ հետևանքների էր հանգեցնելու։ Հովսեփը փարավոնի հետ սեղան նստելու՞ էր։ Երբեք Աստված Հովսեփի հետ լինելու՞ էր։ Բնավ ոչ։ Քանի՜-քանիսն իմ աչքի առաջ, քո աչքի առաջ, կապի մեջ մտնելով իրենց անբարո քարտուղարուհու, աշխատակցուհու կամ էլ անսուրբ սրբագրուհու, իրենց ներկա կամ էլ երբեմն ուսանողուհու հետ, կորցնում են թե՛ ընտանիքի պատիվը, թե իրենց անունն ու կյանքը։ Քեզ եմ ասում, ավագ կամ կրտսեր եղբայր, ինչի՞ն ես դու արժեք տալիս, քո գանձը քո կի՞նն է, թե՞… Ո՞րն ես նախընտրում՝ անարա՞տ լինել, թե՞ ապիկար, ընտանեկան սրբությունը պահե՞լ, թե՞ պղծել։ Նախընտրում ես պատվավոր մարդու ժառանգություն թողած տան մեջ ապրե՞լը, թե՞ բոմժի կարգավիճակում հայտնվելը։ Ինչու՞ չես կարդում Աստծո խոսքը, որ Աստվածաշունչն է։ Ինչու՞ չես խոսում խոսքը, որ Աստծուց է։ Ինչու՞ չունես Աստծո վախը։

Աստվածաշնչյան սարսափելի մի օրինակ ևս. Հուդան, Հուդա Իսկարիովտացին, որ մատնում է Հիսուսին, ինչ էր և ինչ դարձավ։ Առաքյալ էր, տասներկուսից մեկը։ Ընտրյալներից էր, Հիսուս Քրիստոսի հրաշքների կենդանի վկան էր, ականատեսը։ Գանձանակը Հուդայի ձեռքին էր, Հիսուսը գիտեր, որ գողանում էլ է, բայց ձայն չէր հանում։ Հուդան, առաքյալների ընկերությունից բացի, ուներ ՈՒսուցիչ, որ Փրկիչն էր, Աստծո օծյալը։ Բայց տես թե արժեք տվեց ինչին, ինչը նախընտրեց. այս ամենը թողած, փրկության ճանապարհը թողած, դրախտի դուռը թողած, դարձավ նայեց ագարակին, որին ի վերուստ սահմանված էր դառնալու օտարականների գերեզմանոց։ Երեսուն արծաթը տեսավ և ոչ Աստծուն։ Վերջում ինքնասպան եղավ, թեև Հիսուսը Հուդային չէր էլ դատապարտել, պարզապես ասել էր. «Լավ կլիներ դու քո մորից ծնված չլինեիր»։ Այդքան բան։ Եվ երբ Հիսուսը Խաչի վրա, հոգին ավանդելուց առաջ, հառաչում է. «Հա՜յր, ներիր սրանց, որովհետև չեն գիտակցում, թե ինչ են անում», վերաբերելու էր նաև Հուդային։ Հուդան զղջաց, բայց Աստծո առաջ չեկավ, չխոստովանեց, լաց չեղավ, որպեսզի ապաշխարեր։ Ինչու՞։ Որովհետև փրկության հավատը չուներ, կորստյան ճամփին հայտնվել և մահը նախընտրել էր, անգիտությամբ նախընտրել։ Հուդան հավանաբար գիտեր իր մեղք գործելը, բայց չգիտեր, որ մեղքի վարձքը մահն է։ Իսկ դու, որ շարունակում ես մնալ մեղքի մեջ, գիտե՞ս արդյոք, որ մեղքի վարձքը մահն է։ Մի՞թե դու, ով հայ մարդ, չգիտակցեցիր, որ վերջերս, խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, մեղք ես գործում՝ նախընտրելով մի քանի արծաթը, քան թե քո ազգի ապագան։ Ձայնը քո՞նն է, որ վաճառում ես, Աստծո տվածը չէ՞ ձայնը։ Բացի այդ, ձայնը դու ես. քե՞զ ես վաճառում։

Այս պահին, միայն այսքանից հետո, գոնե հարցնու՞մ ես ինքդ քեզ ու քո մեջ պարզու՞մ ես, թե որտեղ ես գտնվում դու, ինչի համար է ապրելդ։ Եթե անապատում ես, Ավետյաց երկրի ճամփին, տրտնջացողների՞ մեջ ես, թե՞ Աստծուն հուսացող, հավատացողների մեջ։ Քո կյանք¬ճանապարհին էլ Կարմիր ծովը բացվելու է, անցնելու՞ ես, թե՞… Չէ՞ որ ոչ բոլորն անցան Կարմիր ծովը։
Դու առանձնացա՞ծ ես, կառուցու՞մ ես փրկության քո տապանը, թե՞ Նոյին ծաղրող¬զվարճացող ամբոխի մեջ ես։ Դու, որպես այր, Հովսե՞փն ես, թե՞ կրքից կուրացած մեկը։ Քո ճանապարհին էլ դեռատի աղջիկը, որ մոլորված, կանգնած է այնտեղ, ուր չէր կանգնելու, ի՞նչ զգացումներ է արթնացնում մեջդ։ Նայում նրան և ի՞նչ ես տեսնում, նայում նրան և ու՞մ ես տեսնում՝ քո դստե՞րը, քո քրո՞ջը, քո թոռնուհու՞ն, թե՞ օտար մեկին, մարմնավաճառին։ Ի՞նչ սրտով ես անցնում դու նրա կողքով։ Գոնե ցավու՞մ ես դու նրա համար, թե՞ մեղավոր բանը քո մտքով էլ անցնում է։ Ցավեցի՞ր, թե՞ աշխարհի ցավն ավելացրիր։ Գիտե՞ս արդյոք, մտածե՞լ ես, թե որտեղ ես դու, որ ճամփի առաջ ես կանգնած, ինչ ես տեսնում և ուր ես գնում։ Հարցրե՞լ ես ինքդ քեզ՝ ո՞վ եմ ես։ Պարզե՞լ ես քո ով լինելը, թե՞ մխիթարել, արդարացրել ես ինքդ քեզ. «Ես այն եմ, ինչ բոլորը, այնպիսին եմ, ինչպիսին բոլորը, ես անում եմ այն, ինչ անում են բոլորը»։ Չէ, իմ քույր, իմ եղբայր, դու այնպիսին չես լինելու, ինչպիսին բոլորը։ Աստված, այսպես ասած, քսերոքսի (պատճենահանման) սկզբունքով քեզ չի ծնել։ Այն բոլորը, որ դու տեսնում ես, գերեզման գնացող են, նրանց աշխատանքն էլ գերեզմանի պաշար է։ Մի նմանվիր բոլորին, մի ընդունիր աշխարհի կերպը։ Թե կարող ես, ցավիր, ցավ ապրիր աշխարհի համար։ Ոչ էլ բանաստեղծի շնչավորին լսիր, որ մի պահի, պահի ազդեցության տակ, ասել է. «Աշխարհը իրա ճամփով կընթանա, դու խե՜ղճ, դու անզոր, ի՜նչ պիտի անես»։ Անշուշտ, Աստծո սերը չունեցողը խեղճ ու անզոր լինելու է, չի կարողանալու մեղավոր աշխարհի բանը փոխել, մինչդեռ Աստծո սիրով լցվածին հնարավոր է ամեն բան։ Ինչ ասել կուզե, Աստծո սերը գործելու է հավատի և հավատարմության հետ։
Այսպես խորհեցի, խոսեցի և գրեցի այն, ինչը թելադրեց Հոգին։ Դու էլ հետևիր Հոգու թելադրանքին և խոսիր Աստծո խոսքը։

Հարություն ՀՈՎՆԱԹԱՆ

Մեկնաբանություններ