«Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում՝ պայմանավորված Հայաստանի ղեկավարության դիրքորոշմամբ, որը միտումնավոր փլուզում է հարաբերությունները Ռուսաստանի Դաշնության հետ։ Այժմ Հայաստան են ուղարկվում զինվորականներ Նորվեգիայից, Կանադայից և ԱՄՆ-ից՝ ԵՄ առաքելությունը վերածելով ՆԱՏՕ-ի առաքելության»,- «Известия»-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը։                
 

«Ես չէի գնացել թանգարան, որ ինձ ցուցադրեի որպես փողկապավոր չինովնիկ, մանավանդ որ փողկապ երբևէ չեմ կրել»

«Ես չէի գնացել թանգարան, որ ինձ ցուցադրեի որպես փողկապավոր չինովնիկ, մանավանդ  որ փողկապ երբևէ չեմ կրել»
15.12.2017 | 12:55

Գեղանկարիչ ԿԱՄՍԱՐԻ (ԿԱՄՈ ՍԱՀԱԿՅԱՆ) հետ զրուցել ենք արվեստագետի ու նրա ստեղծած աշխարհի, հայաստանյան իրականության, մարզային խնդիրների ու հնարավոր բարեփոխումների մասին:
Կամսարը ծնվել է Եղեգնաձորում: 1990 թվականից ԽՍՀՄ, այնուհետև Հայաստանի նկարիչների միության անդամ է։ Ստեղծագործությունները տեղ են գտել Հայաստանի նկարիչների միության, ՀՀ մշակույթի նախարարության ֆոնդերում, Հայաստանի, Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի և այլ երկրների մասնավոր հավաքածուներում: Երկար տարիներ ղեկավարել է Եղեգնաձորի երկրագիտական թանգարանը:

-«Կարմիր ու նարնջագույն» վերնագրված կտավ ունեք: Նկատել եմ նաև, որ կարմիրն ու նարնջագույնը գերակշռում են Ձեր գործերում: Գույնը որոշակի խորհու՞րդ ունի, տրամադրությու՞ն է, հոգեվիճա՞կ:
-Ճիշտ է, այդպես վերնագրված կտավ ունեմ: Գույնը գեղանկարչի համար և՛ տրամադրություն է, և՛ հոգեվիճակ: Նկարի կայացման ընթացքում, մինչև աշխատանքի վերջնական ծնունդը, հեղինակը լուռ, բայց և ակտիվ զրույցի մեջ է ստեղծվող գործի հետ: Շատ մտքեր, որոշակի խորհուրդներ հասունանում են աշխատանքի ընթացքում: Թեև կարծում եմ, որ նույն գույնը տարբեր աշխատանքների մեջ կարող է տարբեր խորհուրդ կրել: Հետաքրքիր հոգեբանական վիճակ հիշեցի. բանակից զորացրվելուց (1982 թ.) հետո, ամիսներ շարունակ վառ գույներով չէի կարողանում նկարել: Մի տեսակ հակակրանք կամ վախ կար այդ գույների նկատմամբ: Նկարում էի սպիտակին հարող գուներանգներով:
-Ասում են՝ նկարիչն ինչ էլ նկարի, պատկերում է ինքն իրեն:
-Ստեղծագործության մեջ (անկախ արվեստի տեսակից), բնականաբար, արտահայտվում են հեղինակի տեսակը, հույզերը, ժամանակաշրջանը, որում նա ապրել է: Համեմատեք Վերածննդի կամ ցանկացած այլ ժամանակի հզոր վարպետների (Լեոնարդո դա Վինչի, Միքելանջելո, Ռեմբրանդ, Պիկասո, Երվանդ Քոչար, Արշիլ Գորկի, Դալի) աշխատանքները իրենց կենսագրության հետ, վստահ եմ, որ շատ համեմատական եզրեր, երանգներ կտեսնեք նրանց բնավորության, հույզերի, կյանքի, ժամանակաշրջանի հետ:
-Իսկ ինքնանկարի մասին ի՞նչ կասեք: Այն ինքդ քեզ կողքից նայելու փո՞րձ է, հայելու մեջ նայելու պե՞ս է, մենախոսությու՞ն, երկխոսությու՞ն, թե՞ ուրիշ մի բան:
-Հայելու մեջ նայելով՝ ինքնանկար նկարել եմ իմ դպրոցական տարիներին: Դե, օրվա մեջ ամենաքիչը մի երկու անգամ նայում ենք մեզ հայելու մեջ: Այնպես որ, հիմա ինքնանկար անելիս հայելու կարիք չեմ զգում: Ինքնանկարն ավելի շատ մենախոսություն է:
-Մեր կյանքը, մեր ժամանակը, հասարակական քաղաքական խնդիրներն անդրադառնու՞մ են նկարչի ձեռագրի վրա, պատկերվու՞մ են նրա աշխատանքներում:
-Իմ դեպքում, իհարկե, անդրադառնում են: Ինչպե՞ս կարող ես անտարբեր մնալ դառն իրականության, շատ անգամ՝ հուսահատ օրերի, այս փոքր Հայաստան երկրի, հասարակական, քաղաքական անկայուն ու մեծ խնդիրների հանդեպ: Երբ մարդիկ հեռանում են այս երկրից, սահմանին զոհվում են 18-20 տարեկան զինվորները, սահմանին զոհվածի մորը ոստիկանները ձեռքերից ու ոտքերից բռնած մի մայթից մյուսն են գցում: Երբ ժողովրդի անընդհատ աճող աղքատությունը կարող է պետականության համար անդառնալի, կործանիչ ու ողբերգական դառնալ: Բնապահպանության խնդիրների նկատմամբ անհեռատես, վայրենի վերաբերմունք կա: Գյուղերից երիտասարդությունը հեռանում է, դպրոցները փակվում են: Օրինակները շատ են: Ամենամեծ որբերգությունն այս երկրի քաղաքացիների (պետության համար մեծագույն հարստությունը, նավթից ու գազից առավել) հայրենիքից հեռանալն է:
Արդյո՞ք արվել են լրջագույն վերլուծություններ այս ուղղությամբ: Եթե մշակվի հատուկ ռազմավարություն, ստեղծվեն պետական և ոչ պետական կառույցներ, որոնք կկանխեն արտագաղթը, որոշակի հույսեր կարող են արթնանալ վաղվա հանդեպ, հակառակ դեպքում ապագան ողբերգական է լինելու:
-Մութ ու ցուրտ տարիներին հնարավո՞ր է գունեղ, տաք նկարներ նկարել:
-Անշուշտ, հնարավոր է, քանի որ մթին հաջորդում է լույսը, ցրտին՝ տաքը:
-Արցախյան ազատամարտը, պատերազմը, առհասարակ, տեղ գտե՞լ են Ձեր գործերում:
-ՈՒղղակի թվարկեմ աշխատանքներիցս մի քանիսը, որոնք առավել առնչություն ունեն նշված թեմայի հետ. «Հայաստան 88» (1988 թ.), «Գոյապայքար» (1992 թ.), «Հունվար 94» (1994 թ.), «1988» (1994 թ.), «Տագնապ» (2016 թ.):
-Գուցե հակառա՞կն է, արվեստագետը կարիք ունի իր աշխարհն ունենալու, առանձնանալու:
-Բոլոր դեպքերում, արվեստագետը, ավելի ճիշտ, ստեղծագործողն առանձնանալու կարիք ունի, ինչը չի նշանակում, թե անտեսում ես իրականությունը, ժողովրդիդ: Այդ առանձնության կամ մենության պայմաններում ես փորձում վերլուծել հույզերդ, զգացողություններդ: Դա ստեղծագործական պայքարի ընթացք է, ինքդ քեզ հետ պայքարելու ընթացք, որը, ի վերջո, տանում է դեպի ինքնաճանաչողություն: Տարիների ընթացքում կտավի ազատ մակերեսը հնարավորություն է տալիս իրականությունից ստացած գույների ու գծերի, երբեմն նաև ծավալների միջոցով ինքնարտահայտվելու, ստեղծելու գունային հարմոնիա, կոմպոզիցիոն որոշակի կառուցվածք: Կտավին քսված պարզ և մաքուր գույնն ինքնին էսթետիկ ներգործություն ունի, որի էմոցիոնալ ազդեցությունը մեծանում է գունային փոխհարաբերությունների, գեղանկարչական մոտեցումների և ստեղծագործական անսովոր կառուցվածքի առկայության դեպքում: Կտավի առաջ ես մենակ եմ իմ իրական և ենթագիտակցական զգացողություններով, ուստի պետք է լինեմ ազատ, անկաշկանդ ու բացարձակ անկեղծ: Սա է իմ ապրած աշխարհը՝ նկարչի աշխարհը:
-Գրականությունն արտերկրում պրոպագանդելու համար թարգմանության խնդիր է ծագում (իհարկե, ոչ միայն): Նկարչի աշխատանքները երկրից դուրս ցուցադրելու, միջազգային արվեստի շուկայում ներկայացնելու համար ի՞նչ է պետք:
-Եթե ընդունենք, որ պետությունը մի կենդանի օրգանիզմ է, ապա այդ օրգանիզմի բոլոր բաղադրիչները, հատկապես երակները, պիտի լիարժեք գործեն, որևէ անոթի խափանումը ազդելու է մյուսի վրա: Արվեստն այդ պետություն-օրգանիզմի շատ կարևոր արյունատար անոթներից մեկն է, պետականության մտավոր և հոգևոր կենսունակությունն ապահովող զարկերակը:
Նկարները դրսում ներկայացնելու համար մեծ ֆինանսական ներդրումներ են պետք, համապատասխան մասնագետները, կազմակերպությունները (արվեստաբաններ, պատկերասրահներ) նախապես լուրջ աշխատանք պետք է տանեն: Հաջողություն գրանցելու դեպքում համագործակցության նոր եզրեր կբացվեն: Վերջերս նման նախաձեռնությամբ է հանդես եկել «Գալա արտ» ցուցասրահը: Եկող տարի՝ հունվարի 28-ից մարտի 26-ին Արաբական Միացյալ Էմիրությունների Դուբայ քաղաքի «Dubai Art Hub gallery»-ում նախատեսվում է չորս ցուցահանդեսներով ներկայացնել հայ արվեստագետների: Ներկայացվելու են նաև իմ աշխատանքները:
-Մարզերում ինչպիսի՞ն է մշակութային կյանքը: Ցուցահանդեսներ, ֆիլմեր, թատերական ներկայացումներ, գրական հանդիպումներ լինու՞մ են:
-Մեր մարզում կինոթատրոն գնալը՝ որպես մշակույթ, արդեն վաղուց գոյություն չունի: Նույնը կարելի ասել թատրոնի մասին: Եղեգնաձորը պետական թատրոն ուներ, մշակույթի տանը մինչև 90-ականների սկիզբը գործում էր ժողովրդական թատրոնը: Ես մի կարճ ժամանակահատված աշխատել եմ այդ թատրոնում (1983-84 թթ.), երկու բեմադրություն եմ ձևավորել՝ Հրանտ Մաթևոսյանի «Աշնան արևը» և «Ախ, այդ դռները» (Մ. Ֆերմո): «Աշնան արևը» հրաշալի հաջողություն ունեցավ:
-Իր աշխատանքները հանրությանը հասցնելու ի՞նչ հնարավորություններ ունի նկարիչը:
-Հնարավորությունը խմբակային կամ անհատական ցուցահանդեսներն են, որոնց մասնակցում ես առաջարկի, հայտարարության դեպքում կամ անհատական նախաձեռնությամբ: Եղեգնաձորի երկրագիտական թանգարանում, որտեղ բացակայում է թանգարանի մշտական ցուցադրությունը, կա լուսավոր, մեծ սրահ, իմ աշխատած տարիներին բազմաթիվ ցուցահանդեսներ, միջոցառումներ են կազմակերպվել այնտեղ: Բացի այդ, Եղեգնաձոր և Ջերմուկ քաղաքներում գործում են Ազգային պատկերասրահի մասնաճյուղեր: 2013-ին Անահիտ Կորյունի նախաձեռնությամբ կայացավ աշխատանքներիս անհատական ցուցահանդեսը Երևանում, հրապարակվեց կատալոգ: Աջակցեց Գագիկ Հարությունյանը: Այդ ամենը շատ ոգևորիչ էր: Դրանով, ստեղծագործական երկար տարիների դադարից հետո, նախանշվեց իմ վերադարձը արվեստանոց:
-Մեր հայրենակիցները հետաքրքրվու՞մ են նկարչությամբ, գնու՞մ են նոր ու հետաքրքիր գործեր:
-Դժվարանում եմ ասել, մարզի ժողովուրդը մեծ մասամբ իր սոցիալական առաջնահերթ խնդիրներն անգամ ի վիճակի չէ լուծելու: Իմ նկարների գնորդները արտերկրից են, հիմնականում՝ ԱՄՆ-ից, հատուկենտ՝ Ռուսաստանից, բայց ես երբևէ չեմ նկարել և չեմ նկարում, նպատակ հետապնդելով, որ կտավս որևէ մեկի բնակարանի պատը զարդարի:
-Նկարչությունը հոգևո՞ր, թե՞ նյութական արժեք է:
-Արվեստը հոգևոր, մշակութային արժեք է: Կա հստակ ձևակերպում` հոգևոր գործունեության ստեղծագործական ինքնադրսևորումները համարվում են հոգևոր արժեքներ:
-Ստեղծագործական ի՞նչ ծրագրեր ունեք: Ցուցահանդեսի կարո՞ղ ենք սպասել:
-Եթե խոսքն անհատական ցուցահանդեսի մասին է, առայժմ դրա մասին չեմ ուզում մտածել: Ծրագրերս հիմա զուտ արվեստանոցային են, աշխատանքային, ստեղծագործական, որին շատ ժամանակ պիտի տրամադրեմ: Ես շատ տարիներ եմ կորցրել ադմինիստրատիվ, կազմակերպչական գործերում, 10 տարուց ավելի չեմ նկարել: Դա, մի կողմից, իհարկե, օգտակար էր, թանգարանային գործունեության, մշակութային տարբեր շերտերի և հավաքածուների հետ անմիջական շփման առումով, մյուս կողմից, ինքս ինձ չեմ ներում ստեղծագործական կարողություններս անտեսելու համար: Ես չէի գնացել թանգարան, որ ինձ ցուցադրեի որպես փողկապավոր չինովնիկ, մանավանդ որ փողկապ երբևէ չեմ կրել:
-Ի՞նչ արվեց և չարվեց Ձեր ղեկավարության տարիներին:
-Աշխատել եմ շուրջ 20 տարի՝ 1996-2016 թթ.: Թանգարանի շենքը խորհրդային տարիների վերջին անավարտ շինություններից էր, անմխիթար վիճակում էր: Անձրևաջրերի համար նախատեսված տարաները չէին բավականացնում շենքի ներսում շարելու համար: Ինչևէ, դա էլ անցավ, կառավարության օժանդակությամբ շենքը հիմնանորոգվեց, մի երկու տարի անց նաև ջեռուցման խնդիրը լուծվեց: Սակայն ամենակարևոր չլուծված խնդիրը դեռ առջևում է: 21-րդ դարն է, 2018-ին կլրանա թանգարանի հիմնադրման 50 տարին, առայսօր այն չունի մշտական ցուցադրություն: Միայն տնօրենի ցանկությունը քիչ է, ձևականորեն կարելի է անել այդ ցուցադրությունը, բայց դա երկար չի ապրի, շուտ կհոգնեցնի:
Քիչ բան չարեցի, գուցե և կարելի էր ավելին անել: Երիտասարդ կարող ուժեր կան, որոնք իրենց ժամանակն ու հմտությունները կծառայեցնեն թանգարանի դերակատարությունը քաղաքում և մարզում առավել բարձրացնելու գործին: Իրենց հոգատար և անմիջական աջակցությունը պիտի ցուցաբերեն տեղական, մարզային իշխանությունները, մշակույթի նախարարությունը՝ կառավարության հետ համատեղ, հարուստ կազմակերպություններն ու անհատները:
Լիարժեք գործելու դեպքում թանգարանը կարող է զարկ տալ մշակութային կյանքին, զբոսաշրջությանը: Հակասական մի բան կա. երբ նման հարց ես բարձրացնում, անմիջապես երկրի ծանր վիճակն են մատնացույց անում: Բա ո՞նց են էս ծանր վիճակում սուպերմարկետներ, շքեղ առանձնատներ, հյուրանոցներ կառուցում: Այս մարզն էլ, կարծես, մեծահարուստների պակաս չունի, բայց, արի ու տես, նրանք իրենց ընտանիքն են առավել սիրում, մարզ-ծննդավայրի նկատմամբ սերը ցավալիորեն ձևական է:


Հարցազրույցը՝
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 6331

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ