Պարզապես շարունակիր լողալ

Կյանքը առեղծվածների լաբիրինթոս է. միշտ ուզում ես` ինչ չունես և արդեն չես ուզում, երբ ունես: Հակասություն չկա` հարցը ժամանակն է: Լավ է երբեք, քան ուշ: Ամեն ինչ իր ժամանակն ունի, ծարավը հագեցնում են ծարավի պահին, անապակ աղբյուրները քեզ համար իզուր են հոսում, երբ խմել չես ուզում: Կամ` չես կարող:

ՀՀ նախագահի թեկնածուների առաջադրումը փետրվարի վերջին տասնօրյակում է, ընտրությունը` մարտի 2-ին: Նախագահի թեկնածու կառաջադրի պատգամավորների ընդհանուր թվի 1/4-ը: Նա կընտրվի, եթե ստանա ձայների առնվազն 3/4-ը: Եթե չստանա, կանցկացվի երկրորդ փուլ, որին կարող են մասնակցել առաջին փուլի բոլոր թեկնածուները: Երկրորդ փուլում նախագահ է ընտրվում թեկնածուն, որ ստացել է ձայների առնվազն 3/5-ը: Եթե նորից չի ստանում բավարար ձայներ, անցկացվում է երրորդ փուլ, որին կարող են մասնակցել երկրորդ փուլում ամենից շատ ձայներ ստացած 2 թեկնածուները: Երրորդ փուլում նախագահ է ընտրվում ամենից շատ ձայներ ստացած թեկնածուն: 30 օրից` 2018-ի մարտի 2-ի ուրբաթ օրը, ունենալու ենք արդեն երկու նախագահ` գործող ու ընտրված: Ընտրվածը պաշտոնապես 37 օր մնալու է անգործ` ապրիլի 9-ին միայն կավարտվի գործողի ժամկետը: Իրականում այդ մեկ ամիս ու մեկ շաբաթը ապագա աշխատակազմի կազմավորման շրջան է լինելու: Ապրիլի 9-ին ԱԺ հատուկ նիստում նոր նախագահը կստանձնի լիազորությունները: Նույն օրը հրաժարական կտան վարչապետն ու կառավարությունը: ԱԺ խմբակցությունները ապրիլի 9-16-ին կներկայացնեն վարչապետի իրենց թեկնածուին: ԱԺ-ն մայիսի առաջին շաբաթում կընտրի վարչապետ` ձայների մեծամասնությամբ: ՀՀԿ նախագահի թեկնածու Արմեն Սարգսյանը մեկ խնդիր ունի` հաղթել առաջին փուլով, բայց դա իր խնդիրը չէ, այլ ՀՀԿ-ի: Չկասկածեք, որ սահմանված ժամկետում Արմեն Սարգսյանը կհանդիպի ԱԺ խմբակցությունների հետ, մի քանի արտախորհրդարանական կուսակցությունների, անպայման կմեկնի Արցախ: Իրեն հասանելիքը Արմեն Սարգսյանը կանի դիվանագիտական վարպետությամբ և հնարավորինս համոզիչ: Այս ընթացքում տասնյակ հրապարակումներ կլինեն, որոնց հեղինակները կպնդեն, որ երազ են տեսել, ու երազում հրեշտակն իրենց ասել է` Արմեն Սարգսյանն է ՀՀ լավագույն նախագահի թեկնածուն, կերդվեն, որ հավատում ու սիրում են հրաժարական տված մարդկանց (փաստորեն` ոչ միայն Արմեն Սարգսյանին, այլև Լևոն Տեր-Պետրոսյանին ու մյուս հրաժարական տվածներին)` իրենց քաղաքացիական խիզախության ու այլևայլ արժանիքների համար, պարտադիր կզարգացնեն սփյուռքից փող բերելու թեման (Հայաստանում սփյուռքը շարունակում է ընկալվել փողի քսակ, որ հենց այնպես լայն պիտի բացվի իրենց համար), Մեծ Բրիտանիայի արքայական տան հետ կապերը (կարծես` Հայաստանի չեղած արքայազունները հավակնում են բրիտանական գահին) և այլն, և այլն, և այլք: Հասարակության համար, ցավոք, նախագահի ընտրությունը խորհրդարանում կենսական կարևորություն չունեցող հարց է այսուհետ: Մինչև մարտի 2-ը պետք է լուծվի նաև ապագա կառավարության կազմավորման ձևաչափի հարցը: Ազգային համաձայնության կառավարության մասին վաղուց արդեն չի խոսվում` պահ էր, ասվեց, անցավ: Փոխարինելու եկած «ընդարձակ համաձայնությունը» ունի 2 տարբերակ. 1. ՀՀԿ+ՀՅԴ (ԲՀԿ-ն կմնա այլընտրանք կամ իշխանական ընդդիմություն), 2. ՀՀԿ+ՀՅԴ+«Ծառուկյան» դաշինք: 2017-ի ԱԺ ընտրությունները այլ տարբերակներ չեն տվել: «Ելքը», որ ԱԺ նախագահ Արա Բաբլոյանի կարծիքով` խանգարում է երկրի առաջընթացին (բժշկական ճշգրտությունը պահանջում էր ասել` ՀՀԿ-ի), կոալիցիայի մաս կազմելու ոչ ցանկություն ունի, ոչ հրավեր կստանա և կշարունակի անխոնջ, տեղ-տեղ արդյունավետ, տեղ-տեղ ինքնաբերաբար ընդդիմություն մնալ` լիարժեք ինքնարտահայտման հնարավորությունները որոնելով 2022-ի ԱԺ ընտրություններից հետո:

ՀՀԿ+ՀՅԴ կոալիցիոն կազմը արդեն ինքնին հասկանալի է դարձել (ՀՀԿ-ն հաշտվել է մի քանի պորտֆել հարկադրաբար կորցնելուն, ՀՅԴ-ն սերտաճել է իշխանական բուրգին և արտաքին ու ներքին քաղաքականության մեջ լիովին համաձայն է ՀՀԿ-ի քաղաքականությանը): Արդյունավե՞տ է այդ ալյանսը երկրի կառավարման տեսակետից: Ոչ: Իշխանական գլխավոր լծակները ՀՀԿ-ի ձեռքին են, և ՀՅԴ-ն գործընկեր չէ, այլ` ուղեկից: Ալյանս չկա: Կա քաղաքական գործարք: Դատելով թվերից ու ծրագրերից` այս կառավարությունը տարածաշրջանում տնտեսական ակտիվության ու տնտեսական աճի չեմպիոն է, և մեղք ու հանցանք է կառուցվածք կամ կազմ փոխելը: Դատելով գնաճից ու կենսամակարդակից` կառավարություն չփոխելն է մեղք ու հանցանք: Վարչապետ ու նախարար փոխելը հարցի լուծում չէ: ՀՀ շարքային քաղաքացու տեսակետից, որ ուզում է նորմալ ապրել, լուծումը կառավարության քաղաքականությունն ու քաղաքականության տրամաբանությունը փոխելն է: ՀՀ կառավարությունն ու ՀՀ շարքային քաղաքացին տարբեր խնդիրներ են լուծում: Կառավարությունը պարտավոր է պետական գանձարանը լցնել և պարտքը փակել ու ընտրել է քաղաքացու գրպանից հարցը լուծելու տարբերակը` վստահ, որ քաղաքացին պետական մեքենայի ամենաթույլ ու դիմացկուն օղակն է` չի կտրվելու, չի կոտրվելու, չի դիմադրելու: Առաջին անգամ չէ:

Իսկ եթե բողոքներ լինեն, կարվեն կոսմետիկ քայլեր` լսումներ, քննարկումներ, գնի անհամարժեք ինչ-որ փոխհատուցումներ, որ հասարակական դժգոհությունը մարի` չսկսված: Դա ևս առաջին անգամ չէ:
Երկրորդ տարբերակով ՀՀԿ-ին ու ՀՅԴ-ին կարող է ավելանալ ԲՀԿ-ն: Դրանով կառավարության քաղաքականությունն ու որակը չեն փոխվելու: Քաղաքական տեսակետից ՀՀԿ-ի համար շահեկան է կոալիցիոն նոր գործընկեր ստանալը` իր պատասխանատվությունը նվազում է, ԲՀԿ-ն կդադարի կառավարությունը տեղին-անտեղի քննադատել ու հռետորական հարցադրումներ անել, կապահովի պակասող ձայները քվեարկության ժամանակ: Պրագմատիկ տեսակետից` խելամիտ չէ կառավարությունում ևս մի քանի պորտֆել կորցնել, հետո, ըստ համամասնության, փոխնախարարների ու մարզպետների աթոռներ, և այդպես` մինչև բուրգի ստորոտները: Պե՞տք է ԲՀԿ-ին կոալիցիա մտնելը: Դատելով կոալիցիոն փորձից` քաղաքական տեսակետից` ոչ, գործնական տեսակետից` այո: Սա մի հարց է, որտեղ բախվելու են ԲՀԿ նախագահի ու կուսակիցների շահերը: ԱԺ-ում իր վերջին հայտնություն-հարցազրույցով Գագիկ Ծառուկյանը սպառիչ պատասխանեց, թե ինքն ինչպես է պատկերացնում պատգամավորի անելիքը: Դա հերթապահ պատասխան չէր մշտապես հնչող հարցին, համոզմունք էր, դիրքորոշում, վարքագիծ, որ դրսևորվում է պատգամավորության ամբողջ ընթացքում: Ճիշտ նույն մոդելով նա պատկերացնում է ԲՀԿ-ի անելիքը: Պետք չէ նրանից սպասել հստակ քաղաքականություն ու հստակ դիրքորոշում արտաքին կամ ներքին քաղաքականության որևէ հարցում: Նա, ինչպես պատգամավոր ու շարքային ԲՀԿ-ականները, ունի բոլոր հարցերին ընդհանրական պատասխաններ: Դա նրանց բավարարում է ու թույլ է տալիս իրավիճակային որոշումներ ընդունել: Եվ այնքան սովորական է դարձել, որ արդեն չկա սկզբունքային դիրքորոշման, կուսակցության սեփական տեսակետի ակնկալիք: Կուսակցությունը Գագիկ Ծառուկյանն է, իսկ նա ամեն ինչ թողնում է «հաջորդ դասին»:

Իհարկե, ԲՀԿ-ականները պաշտոններ ու կառավարման լծակներ ստանալ ուզում են, բայց չեն կարող առարկել Գագիկ Ծառուկյանին: Նրան լրացուցիչ գլխացավանք պետք չէ, գերադասելի է անհատական ազատության որոշակի տարածք ունենալը և իր կայսրության շահերը այդ դագանակով պաշտպանելը: Դժվար չէ դեմքը պահպանելու համար նույնիսկ պայմաններ դնելը: Նա այնքան հայրենասեր է, որ կարի անհրաժեշտության դեպքում անգամ կհամաձայնի կոալիցիայի մաս կազմել: Դա «կրկեսից» քաղաքականություն վերադառնալուց հետո ոչ մեկին չի զարմացնի: Առավել ևս, որ «կարի անհրաժեշտության» սահմանները ինքը չի գծում, ուրեմն հետևանքների պատասխանատվությունն իրենը չէ:

Ապագայի ամենամեծ հարցացուցակը վարչապետ Կարեն Կարապետյանինն է:
1. Ըմբոստանալ ու վերջին մեկ ամսում պայքարել վարչապետ լինելու՞ համար: ՈՒ՞մ հետ:
2. Ընդունե՞լ առաջին փոխվարչապետ դառնալու առաջարկը: Թե՞ թողնել ու նորից սլացիկ հեռանալ:
3. Եթե մնալ, ի՞նչ երաշխիք, որ կաշխատի մինչև 2022-ը` տնտեսական այս վիճակում:
4. Եթե նույնիսկ մնաց, 2022-ից հետո ի՞նչ է անելու` կյանքի լավագույն տարիները Հայաստանում խրված մնալուց հետո:
5. Եթե մնաց, ստեղծելու՞ է իր համար քաղաքական հենարան: Նոր կուսակցություն: Փող կա, իսկ տե՞ղ քաղաքական դաշտում: Ի՞նչ դեր պիտի ունենա քաղաքական դաշտում կուսակցությունը: Հավաքի բոլոր նեղացածների՞ն: ՈՒ` ի՞նչ գաղափար առաջադրի: Իշխանություն կա, ընդդիմություն կա, այլընտրանք կա: Նախկիններ կան: Ներկաներ կան: Ապագաներ կան:
6. Ինքնուրու՞յն է իր որոշումներն ընդունում, թե՞ շարունակում է հույս կապել Կարապետյանների կլանի հետ: Իսկ անկախ ու հուսալի՞ են նրանք:
7. Իմաստ ունի՞ ձգել մինչև 2022-ը` լիարժեք վարչապետ դառնալու համար:
ՈՒ ամեն հարցի հետ տասնյակ ենթահարցեր կան: Համենայն դեպս, «ինչպես»-ը կա ու կա: Ի՞նչ կանի Կարեն Կարապետյանը: Դավոսից վերադարձած Կարեն Կարապետյանը, որ անգլերենով պատասխանում էր Euronews-ի հարցերին և ասում էր. «Մենք հիմա փորձում ենք մեր տարածաշրջանի միասնական ապագան ստեղծել»: Գուցե միայն զգացողություն է, բայց թվում է, համառորեն թվում է, որ գործ ունենք երկու տարբեր Կարեն Կարապետյանների հետ` Դավոսից առաջ ու հետո: Դավոսից առաջ նա, ինչպես նախորդները, իրավիճակային վարչապետ էր, որ հընթացս մտնելով մեծ քաղաքականություն, պարտավոր էր ընդունել ու կատարել խաղի կանոնները: Դավոսից հետո նա ուզում է ինքնուրույն գործել, ապագայի խնդիրներ է առաջադրում. «Մենք կշարունակենք իրականացնել մեր բարեփոխումների օրակարգը, որ բիզնես միջավայրի, տեղական շուկայի առումով մեր երկիրը ավելի գրավիչ դարձնենք, որպես մեր տարածաշրջանում բիզնես վարելու հարթակ` օգտագործելով մեր առևտրային ռեժիմները: Մենք հիմա փորձում ենք միասնական ապագա ստեղծել՝ օգտագործելով ԵԱՏՄ, ԵՄ, Իրանի՝ որպես ազատ տնտեսական գոտի և մի շարք այլ պետությունների հետ առևտրային ռեժիմները»: Եվ ուզում է ինքն այդ խնդիրները լուծել:

Արմեն Սարգսյանի հայտնությունը Հայաստանի քաղաքական ասպարեզում նրա համար խթան է գործելու, բայց և` ազդանշան կորցրած ժամանակի: Կարեն Կարապետյանը կարող էր ու պարտավոր էր վարչապետության ընթացքում աշխատել Վրաստանի հետ Վերին Լարսին այլընտրանք գտնելու, ԱՄՆ-ի հետ էներգակիրների դիվերսիֆիկացման հարցում` ոչ մի երկիր հենց այնպես չի հայտարարում, որ պատրաստ է 8 միլիարդ դոլար ներդնել: Կարող էր ու պարտավոր էր աշխատել Իրանի հետ` Հայաստան բերելու իրանական գազը և իր ազդեցությունն օգտագործելու «Գազպրոմի» հետ հայտնի պայմանագիրը փոխելու համար: Բայց գերադասեց քաղաքականություն չմտնել, անգամ` տնտեսական: Ռիսկի չդիմեց: Անհաջողությունը պաշտոնանկությունն էր, մինչդեռ հաջողությունը ապահովում էր քաղաքական կապիտալ, որ պետք էր վարչապետ մնալու համար: Հիմա մնում է միայն ուրիշի խաղին մասնակցելու տարբերակը: Քիչ չէ առաջին փոխվարչապետի հեռանկարը, բայց դա լինելու է բացարձակապես անհեռանկար պաշտոնավարում` առանց կարիերային աճի շանսի: Պատրա՞ստ է այդ պայմաններում հայրենիքին ծառայել Կարեն Կարապետյանը: Գոնե այս հարցի պատասխանը նա պետք է ինքնուրույն տա` առանց կուսակցական ու անդրսահմանային հուշումների` իր կյանքն է, իր կարիերան, իր ժամանակը: Իր հայրենիքը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ.Գ. Ամեն ինչ իր ժամանակն ունի: Բայց ժամանակն էլ իր գինն ունի: Ամենամեծ կորուստը անվճարունակ դառնալն է` թեկուզ միլիարդներ ունես գրպանումդ:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ