Ի՞նչ կանի Արմեն Սարգսյանը

Մինչև մարտի 2-ին ՀՀ նախագահի ընտրությունները ժամանակը օր առ օր կրճատվում է: Պաշտոնական տեղեկատվության կայուն մաս են դարձել ՀՀԿ-ի նախագահի թեկնածու Արմեն Սարգսյանի հանդիպումները` Մոսկվա, Լոնդոն, Փարիզ, Ստեփանակերտ: Երևանում` «Ելքի» ու Արա Բաբլոյանի, ԲՀԿ-ի ու արտախորհրդարանական քաղաքական ուժերի հետ: Բուռն տեմպ է: Զուգահեռ` խորհրդարանում քննարկվում ու ընդունվում են օրենքներ, որոնցով գործելու են նախագահն ու վարչապետը: Օրենսդրական գործընթացը պակաս բուռն չէ` Հայաստանում ձևավորվում է սուպերվարչապետական կառավարում, փոխարենը ԱԺ-ն ու նախագահը որոշակիորեն խաղից դուրս են մնում:

ԱԺ-ն արտահերթ նիստում քննարկեց «Ներման մասին» օրինագիծը, որ սահմանում է ներման խնդրագիր ներկայացնող սուբյեկտներին: Սահմանադրության պահանջով խնդրագիրը պետք է ներկայացնի դատապարտյալը՝ որպես բացառիկ իրավունքի սուբյեկտ: Չեն բացառվում դեպքեր, երբ միջազգային կազմակերպությունները, դատապարտյալների հարազատները, հայտնի անձինք ներման միջնորդությամբ կարող են դիմել ՀՀ նախագահին: Ներում շնորհում է նախագահը, բայց առաջարկությունը ներկայացնում է վարչապետը: Այսինքն` գործնականում ներման իրավունքը վարչապետինն է, նախագահը միայն վավերացնում է նրա առաջարկը: Առավել ևս, որ ոչ թե նախագահին, այլ վարչապետին կից է գործելու ներման հարցերով խորհրդատվական հանձնաժողովը: Նախագահը 3 օրում կամ ստորագրում է հրամանագիրը, կամ իր առարկություններով վերադարձնում վարչապետին: Վարչապետը կարող է խմբագրել նախագիծը կամ չընդունել և նորից ներկայացնել նախագահին: Եթե նախագահը նորից չի ընդունում, դիմում է Սահմանադրական դատարան: Թեև ներման դիմումը արդարադատության նախարարությանն է ուղղվում, բայց հստակ է, որ ամբողջ շրջապտույտի մեջ գլխավոր գործող անձը վարչապետն է: Իսկ Սահմանադրական դատարանի ֆունկցիան ձևական է:

ԱԺ-ն քննարկեց նաև Անվտանգության խորհրդի ձևավորման կարգը, որտեղ ընդհանրապես չկան նախագահն ու ԱԺ նախագահը: Գործող Ազգային անվտանգության խորհուրդը կազմավորվել է 2005-ի Սահմանադրության պահանջներով` գլխավորում է ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, 14 անդամներն են` ԱԺ նախագահը, վարչապետը, փոխվարչապետը, Սահմանադրական դատարանի նախագահը, Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղարը, պաշտպանության և ԱԳ նախարարները, նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը, գլխավոր դատախազը, ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենը, ոստիկանապետը և զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետը և ԱԱԽ նախկին քարտուղար Արթուր Բաղդասարյանը: Նոր անվտանգության խորհուրդը կղեկավարի վարչապետը, կունենա 10 անդամ` վարչապետից բացի` փոխվարչապետները, անվտանգության խորհրդի քարտուղարը, պաշտպանության և ԱԳ նախարարները, ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենը, ոստիկանապետը և զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետը: Խորհրդի կազմում չեն ընդգրկվի նախագահը, նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը, ԱԺ նախագահը, Սահմանադրական դատարանի նախագահը և գլխավոր դատախազը։ ՀՀԿ-ն կարծում է, որ եթե Անվտանգության խորհրդում ներկայացված լինեն ՀՀ նախագահն ու ԱԺ նախագահը, կխախտվի իշխանության ուժերի տարանջատման սկզբունքը, ԱԺ նախագահը չի կարող լինել մի մարմնում, որի ղեկավարը վարչապետն է: Արա Բաբլոյանը բոլորովին վիրավորված չէ, նույնիսկ ընդդիմությանը կոչ էր անում չվիրավորել ԱԺ նախագահին ու չներմուծել մի մարմին, որը ԱԺ-ի վերահսկողության տակ է և այլն, և այլն: Իրապես տարօրինակ էր, որ նախագահի ու ԱԺ նախագահի շահերը պաշտպանում են միայն ընդդիմադիրները, իսկ իշխանությունը հիմնավորում ու փաստարկում էր պետական կառավարման համակարգից նրանց դուրսգրումը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Հայաստանում ավանդույթ է, որ յուրաքանչյուր նախագահ 10 տարին մեկ ինքն իր համար Սահմանադրություն է փոխում: 1995-ին առաջինը Լևոն Տեր-Պետրոսյանինն էր, 2005-ին երկրորդը Ռոբերտ Քոչարյանինն էր, 2015-ին երրորդը Սերժ Սարգսյանինն էր: Հիմա նաև օրենքներն են ընդունվում անձնավորված` միջազգային փորձը հանիրավի վկայակոչելով` ՀՀԿ-ն ամեն ինչ հարմարեցնում է ապագա վարչապետի բնավորությանը, նախասիրություններին, աշխատաոճին ու սովորություններին: Այդպես կորոշվի կառավարության նիստերը փակ անել, այդպես օրենքներում կատարվում են փոփոխություններ, որոնցով վարչապետի ձեռքում կուտակվում է ավելի մեծ իշխանություն, քան ունեցել է նախագահական կառավարման ժամանակ նախագահը: Ելնելով նաև ՀՀԿ-ի նախագահի թեկնածու Արմեն Սարգսյանի ունակություններից ու հնարավորություններից` հնարավորինս պակասեցվում են նախագահի գործառույթները, որ նա չլինելով դեյուրե առաջին դեմք` դեֆակտո չփորձի ու չդառնա: Ինչպե՞ս է այս ամենին վերաբերվում նախագահի թեկնածու Արմեն Սարգսյանը: Սա հարց է, որի պատասխանն ավելի կարևոր է, քան նրա բոլոր հանդիպումները միասին վերցրած, որովհետև գծում է նրա աշխատանքի սահմանները: Իսկ այդ սահմանները` նրանից սպասումների հետ համադրած, ուղղակի պրոկրուստյան են: Եվ զարմանալի է, թե ինչու՞ են նրան այդքան հարցեր տալիս ու նրանից այդքան պատասխաններ պահանջում: Օրինակ` Արմեն Սարգսյանը հանդիպել է «Ծառուկյան» խմբակցության պատգամավորների հետ, ու հանդիպումը տևել է երկու ժամ։ Գևորգ Պետրոսյանն ասել է, որ սուր հարցադրումներ են հնչեցվել` աղքատության հաղթահարման, արտագաղթի տեմպերը մեղմելու, բանկային համակարգում փոփոխություններ կատարելու, հարկային բեռի թեթևացման, դատարանների անկախությունը ամրապնդելու և այլնի, և այլնի վերաբերյալ: Հասցեակա՞ն են այդ հարցերը: Ավելի զարմանալի է, որ Արմեն Սարգսյանն է հավաստիացնում, որ եթե առաջադրվի ու ընտրվի՝ քայլ առ քայլ փոփոխություններ է բերելու և փորձելու է շտկել իրավիճակը։ Հրաշալի ցանկություն է, իսկ ինչպե՞ս: Այդ հարցերը վարչապետին պետք է ուղղել, ըստ սահմանադրության ու ընդունվող օրենքների` նախագահը ընդամենը թուղթ ստորագրող է լինելու ու հյուր ընդունող-գնացող: Եվ արդեն բնավ զարմանալի չի լինի, եթե մեկ տարի անց Արմեն Սարգսյանը թողնի ու գնա Լոնդոն: Իսկ հետո հուշերում գրի, որ ինքը ցանկանում էր լինել չորրորդ հանրապետության առաջին նախագահը, բայց ստացվեց` երրորդ հանրապետության չորրորդ նախագահը:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ