«Միայն դուր գալու համար նման հայտարարություն անելով՝ ես կդադարեմ ինքս ինձ հարգելուց»

Այս շաբաթ խորհրդարանում բավականին ակտիվ գործընթացներ տեղի ունեցան` ընտրվեցին Բարձրագույն դատական խորհրդի (ԲԴԽ) հինգ անդամներ: Ակնհայտ է, որ մեր երկրում դատական համակարգը բազմաթիվ խնդիրներ ունի, արդարադատության համակարգի հանդեպ անվստահությունն էլ մեծ չափերի է հասնում, ուստի շատ կարևոր է ԲԴԽ-ի դերակատարումը: Այս առնչությամբ զրուցեցինք Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամ, արդարադատության նախկին նախարար ԳԵՎՈՐԳ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԻ հետ:

-Ամենալուրջ ու էական խնդիրը դատական համակարգի անկախությունն է, ԲԴԽ-ին կհաջողվի՞ այս առումով հասնել տեսանելի արդյունքների:
-Այս կառույցի առաջնային խնդիրը դատարանների և դատավորների անկախությունն է: Կհաջողվի՞, թե՞ ոչ. ես այս պահին լիահույս եմ՝ գոնե իմ և իմ գործընկերների առումով: Ճակատագիրը մեզ հրամցրել է մի կարգավիճակ, որ մենք չմոռանանք մեր ունեցած կենսափորձը և այն կարողանանք իրագործել: Պետք է գիտնականներով կարողանանք այնպիսի դերակատարում ունենալ ԲԴԽ-ում, որ ընտրված դատավորների համար ևս սա ընկալելի լինի: Իհարկե, կլինեն կորպորատիվ շահերի պաշտպանություն, գերատեսչական շահերի նեղ ըմբռնման պահեր, սա բացառել երբեք հնարավոր չէ, այլապես չէր լինի ԲԴԽ-ի անհրաժեշտությունը: Եթե կարողանանք այնքան ազնիվ և հետևողական լինել, ինչը նրանց բարոյական իրավունք չի տա շեղվելու, մենք հաջողություն կունենանք: Պարզապես պետք է կասկածի տեղ չթողնենք, լինենք հետևողական: Եթե այնպես լինի, որ առանձին գործերով անգամ հաջողության չհասնենք՝ զուտ քվեարկությամբ, դա էլի կլինի հաջողություն: Այսինքն, այն մթնոլորտը, որում կհայտնվի կարգազանց դատավորը, կլինի «լավ» հիշողություն՝ հետևություններ անելու համար: Բոլորս էլ շատ լավ հասկանում ենք, որ միայն պատժամիջոցը չէ, որ վերանայում է կյանքը, վարքագիծը, մթնոլորտը շատ ավելի կարևոր են: Եթե անգամ ներում եք ու հասկացնում եք, որ դա չի կարելի մշտապես կրկնվել, իրենք հետևություններ կանեն: Չե՞ն անի, չեմ կարծում, թե կորպորատիվ շահերն այնքան գերադասելի են, որ մենք չենք կարող հակադարձել այդ ամենին: Հասկանում եմ, որ ԲԴԽ-ի մասին քաղաքական տարբեր դիրքորոշումներ կան, մի մասը լիահույս է, մյուսները՝ ոչ, բայց դա մեզ չպետք է կաշկանդի: Մենք թույլ չենք տալու նաև, որ մեզ վրա որևէ կաշկանդվածություն լինի, գոնե ես իմ կենսափորձով ապացուցել եմ, որ պաշտոնական դիրքը երբեք ինձ համար գերխնդիր չի եղել, հանուն որի ամեն ինչի կարելի է գնալ: Հետևաբար իմ կարիերայի այն փուլում եմ, որ պետք է անեմ մի բան, որ ինքս էլ ինձնից գոհ լինեմ:
-ԲԴԽ-ի անդամների համար բարոյական կերպա՞րը պետք է առաջնորդող լինի:
-Անշուշտ, դա շատ կարևոր է: Եթե հանիրավի քննարկում անեն կամ մեղադրեն, դա ընդամենը զգացմունքային ֆոն կապահովի: Ժամանակին, երբ արդարադատության նախարար էի և կարգապահական վարույթ էի հարուցել, դատավորներ կան, որ մինչև այսօր նեղացածի դերի մեջ են, սա ինձ համար անհասկանալի է: Անպատժելիության մթնոլորտին այնքան են վարժվել, որ մտածում են` որևէ իրավասու անձ չպետք է ոտնձգի իրենց նկատողություն անել: Սա սխալ մտածելակերպ է: Չի կարելի մտածել, որ թույլատրելի է ամեն ինչ, մանավանդ երբ ակնհայտ փաստերի մասին ենք խոսում, ոչ թե ենթադրությունների:
-Ըստ սահմանադրության, ԲԴԽ-ն անկախ կառույց է, բայց բոլորս էլ գիտենք, որ մեզանում արդարադատության համակարգը իշխանության հրահանգով է գործում: Ձեզ կհաջողվի՞ կոտրել այդ կարծրատիպը և ապացուցել, որ անկախ եք գործելու:
-Միայն արտաքին տպավորությունն է այդպիսին, որ միայն մեկ կենտրոնից է ղեկավարվում արդարադատությունը: Ովքեր քաջածանոթ են այդ մթնոլորտին, գիտեն, որ դա այդքան էլ այդպես չէ: Եթե անգամ եղել է որոշ գործերի առնչությամբ միջամտություն, դա համատարած բնույթ չի կրում: Երբ ծանոթանում ես գործերին, հասկանում ես, որ Ձեր ասած կենտրոններին դա գոնե չի հետաքրքրում: Այստեղ դատավորների ներքին անկախության խնդիր կա: Իհարկե, ոչ բոլորի մասին է խոսքը, բայց կան դատավորներ, որոնց համար շահեկան է այդպես ներկայացնելը: Այդ խեղաթյուրված պատկերացումն այնքան համոզիչ է դառնում, որ հիմա ինչ էլ ասեմ, կասեն՝ չէ, այդպես չէ: Դատավորը նաև պետք է ձգտի անկախ լինել: Եթե պրոֆեսիոնալ չէ, մեղմ ասած, վախկոտ է, սկզբունքային չէ, փորձում է գտնել հովանավորներ, թե ինչպես վարվի, որովհետև անգամ մասնագիտական առումով չգիտի, թե ինչ ելք պետք է լինի: Մինչդեռ պետք է կարդան, յուրացնեն նյութը, խորհրդակցություններ անցկացնեն: Սա մենք պետք է փորձենք հասկացնել նրանց, բայց դու չես կարող օգնել մի մարդու, որը չի ուզում անկախ լինել:
-Ոչ ոք չի կասկածում ձեր պրոֆեսիոնալիզմին, մասնագիտական ունակություններին, բայց մի՞թե հնարավոր է այդ հատկանիշներով իրավիճակ շտկել, արդարադատություն կայացնել երկրում: Քիչ չեն տարբեր գերատեսչություններում պրոֆեսիոնալ անձինք, որոնք համակարգի թելադրանքով են առաջնորդվում:
-Նախ` դատական համակարգը պետք է լիարժեք պատկերացնել, ոչ թե ընկնել ծայրահեղությունների մեջ: Պրոֆեսիոնալիզմը համարում եմ շատ կարևոր, բայց համամիտ եմ` չի լինում այնպես, որ եթե գրագետ ես, ամեն ինչ ինքն իրեն կստացվի: Գրագետ մարդը կարող է անել իր գիտելիքներին լրիվ հակառակ մի բան: Ամենավտանգավորն էլ այն է, որ գրագետ մարդը կարող է հիմնավորել, որ իր արածը ճիշտ է՝ իմանալով, որ ինքը սխալ է: Շատ կարևոր է, որ մեզնից յուրաքանչյուրը կարողանա լինել անկախ: Իմ առումով կարող եմ ասել, որ ես չունեմ ազգակցական կապեր որևէ դատավորի հետ, նույնիսկ ժամանակին ասում էի` թող արդարադատության խորհրդի անդամ չլինի այն գիտնականը, որը մերձավոր ազգական ունի այդ ոլորտում:
-Բայց մենք փոքր պետություն ենք, ու բոլորը գիտեն իշխանության հետ ազգակցական, բարեկամական, խնամիական կապերի մասին:
-Ընդամենը ԲԴԽ-ի հինգ անդամի և 230 դատավորի մասին է խոսքը: Այսինքն, շրջանակն էլ է շատ փոքր: Գուցե ծայրահեղ բան եմ ասում, բայց պետք է ծանոթներ չունենան, որ լինեն անկաշկանդ:
-Խորհրդարանում ԲԴԽ-ի անդամների ընտրության ժամանակ ընդդիմադիրները ձեզ քաղաքական ենթատեքստով հարցեր ուղղեցին, որոնց Դուք ուղիղ պատասխաններ չտվեցիք: Այսուհետ է՞լ եք պահպանելու չեզոքություն:
-Մեծ ուրախությամբ պահպանելու եմ չեզոքությունը:
-Չե՞նք լսելու հստակ գնահատականներ։ Օրինակ, Ձեզ ուղղեցին Հայաստանում քաղբանտարկյալներ լինել-չլինելու մասին հարցը, որին ԲԴԽ անդամները ստույգ պատասխան չտվեցին: Եթե հետագայում էլ նման վիճահարույց հարցեր լինեն, նու՞յն կերպ եք վարվելու:
-Իրավական ասպեկտներով պետք է հարցին անդրադառնալ: Կոնկրետ քաղբանտարկյալների դեպքում չի կարելի հարցն ուղղել առանց հիմքեր բերելու:
-Մտավախություն չկա՞, որ նման չեզոքության պատճառով հանրությունը ձեզ ճիշտ չի ընկալի:
-Կա, բայց հանրության մեջ կան նաև մարդիկ, որոնք պրոֆեսիոնալ են ու կհասկանան, որ պոպուլիստական հայտարարությունները մի մարդու համար, որը պատրաստվում է պատասխանատու աշխատանքով զբաղվելու և բարձրակարգ իրավագետների աշխատանքը գնահատելու, սխալ են, նա պետք է իր տեղում լինի: Միայն դուր գալու համար նման հայտարարություն անելով՝ ես կդադարեմ ինքս ինձ հարգելուց: Ես դահլիճում էլ ասացի, որ իրենք նվազագույն պատկերացում չունեն, թե ինչ է քաղբանտարկյալը, ինչ է խղճի բանտարկյալը, երբ կարելի է նման գնահատական տալ և ինչ հիմքերի առկայության դեպքում: Հայտարարություն անելն ամենահեշտ բանն է, և ամենակարևորը` եթե մարդիկ կարծում են, որ իրենց կուսակիցների նկատմամբ նման դեպքեր կան, ինչու՞ քայլեր չեն ձեռնարկում: Սա արդեն իմ խնդիրը չէ: Ի՞նչ է նշանակում պարզապես հարցեր տալ ու քննադատել, Սահմանադրություն ենք ընդունել ու ընդդիմադիր փոքր ուժերին տվել ենք լայն հնարավորություններ, անգամ 1/4-ով քննիչ հանձնաժողով ստեղծելու հնարավորություն: Հարգելիներս, ո՞վ է ձեր ձեռքը բռնել, 1/4-ը լրիվ բավարար է ձեզ, դուք իրավունք ունեք հարցումներով դիմելու պետական ցանկացած մարմնի ու պահանջելու տեղեկատվություն, եթե դա իրենց իրավասության շրջանակում է: Հարգելի ընդդիմադիրներ, ձեզ տրված են այդ լիազորությունները, օգտագործեք, հին հեծանիվն իրեն սպառել է, նոր լծակներ օգտագործեք: Այլապես իմ մեջ կասկած կարող է առաջանալ, որ դուք չեք ուզում այդ լծակներն օգտագործել: Այս գործելաոճն ավելի հեշտ է, պոպուլիստական, ինչու՞ մտնեն մեծ ցավի տակ, երբ սա ընկալելի է ժողովրդին:

Զրույցը՝ Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ