Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Ո՞վ կկապի ՈՒկրաինան Իրանին` Հայաստա՞նը, թե՞ ՎՈՒԱՄ-ը

Ո՞վ կկապի ՈՒկրաինան Իրանին` Հայաստա՞նը, թե՞ ՎՈՒԱՄ-ը
12.03.2018 | 10:27

Մի իրավիճակում, երբ հակառակ ակնկալիքների` ուկրաինական գյուղատնտեսական և այլ արտադրանքին ազատ մուտք չտրվեց եվրոպական շուկա արտոնյալ պայմաններով, Կիևը ակտիվորեն նոր ճանապարհներ է որոնում դեպի նոր շուկաներ: Պարզվեց` այլընտրանքային ճանապարհներն ու շուկաները այդքան էլ հեռու չեն: ՈՒկրաինան ցանկանում է Իրան արտահանել հացահատիկ ու արևածաղկի ձեթ, փոխարենը ստանալ նավթ, գազ, բիտում: Թեհրանի ու Կիևի միջև 2016-ին կնքված համաձայնագրով ՈՒկրաինան պետք է միանա Պարսից ծոց-Սև ծով երթուղուն: ՙՈՒկրզալիզնիցա՚ պետական ընկերությունը Իրանից առաջարկ է ստացել 1000- կիլոմետրանոց երկաթուղի կառուցել Իրանում: Վերջնական համաձայնագիրը դեռ չի կնքվել: Հայաստանում արդեն կառուցվում է այդ երթուղու մի մասը` 550- կիլոմետրանոց ճանապարհը Իրանը կկապի վրացական Փոթի ու Բաթում նավահանգիստների հետ հայկական տարածքով: Հայաստանին, իհարկե, ձեռնտու է միջազգային նոր համաձայնագրերին մասնակցել: Բայց եթե պատմականորեն ու աշխարհագրորեն Իրանի հետ համագործակցությունը արդեն կայուն ավանդույթներ ունի, նոր խաղացողին պետք է լավ ուսումնասիրել: Բավական է ծանոթանալ իրանցի դիվանագետների տեսակետների հետ, որ մի քանի անգամ զգուշացրել են ուկրաինական տնտեսական օրենսդրության անկատարության մասին, որ էականորեն դանդաղեցնում է ներդրումների աճը ՈՒկրաինայում, հաճախ էլ վախեցնում է բիզնեսին: Օրինակ` երկկողմ հարաբերությունների զարգացման առավել ակտիվ փուլում հանկարծ ուկրաինական ՙԷներգոբանկն՚ արգելափակում է դեսպանատան 140 000 եվրո գումարը` Իրանի դեսպանատան աշխատակիցների աշխատավարձը: ՈՒկրաինայի ղեկավարությունը ոչ մի քայլ չձեռնարկեց իրավիճակը շտկելու համար, բայց համառորեն շարունակում էր բանակցել նոր նախագծերի շուրջ: Նվազագույնը տարօրինակ էր ուկրաինական ընկերությունների պահվածքը, որ 2 տարի չէին պատասխանում 1 տոննա եգիպտացորեն գնելու Իրանի առաջարկին: Պատասխան չստանալով` իրանական ընկերությունները վարձակալեցին 1200 հեկտար հողատարածք Օդեսայի շրջանում` հացահատիկի համար:


Վերջերս ՈՒկրաինայի ղեկավարությունը Հայաստանի հյուրն էր, քննարկում էր նաև Հայաստանի տարանցիկ հնարավորությունները հօգուտ ՈՒկրաինայի օգտագործելու հարցը: Հայկական տարանցման հարցը պետք է դիտարկել հենց Իրանի հետ համագործակցության ինտենսիվացման ենթատեքստում:
ՈՒկրաինան դաշնակցային հարաբերություններ ունի Ադրբեջանի հետ, որ նույնպես կարող է ուկրաինական արտադրանքն Իրան հասցնել: Արդեն ավարտվում է Ռեշտ-Աստարա երկաթուղու կառուցումը: ՈՒկրաինան շոշափում է բոլոր հնարավորությունները: Թերևս հայկական տարանցումը Կիևի համար այդքան էլ գրավիչ չէ: Այլապես ինչո՞վ բացատրել փաստը, որ այս տարի Թեհրանում 5 երկրներ` Իրանը, Ադրբեջանը: Վրաստանը, ՈՒկրաինան ու Լեհաստանը, տրանսպորտային համագործակցության համաձայնագիր են ստորագրելու: Կիևը մեծ հույսեր է կապում այդ համաձայնագրի հետ` իբրև ուկրաինաիրանական տրանսպորտային հաղորդակցության արդյունավետությունը ու շահութաբերությունը մեծացնելու միջոց:


Ցավոք, Հայաստանի ու Ադրբեջանի (ղարաբաղյան դիմակայության կողմերի) տնտեսական ոլորտում համագործակցության անկարողությունն ու ցանկություն չունենալը` չնայած չլուծված կոնֆլիկտին, դառնում են հայկական կողմի մեկուսացման պատճառ տարածաշրջանային մեծ նախագծերից: Թվարկված երկրներից երեքը նաև ՎՈՒԱՄ-ի անդամ են, այդ պատճառով ուկրաինաիրանական աշխուժացումից օգտվելու Հայաստանի շանսերը քիչ են: Բայց պետք չէ մոռանալ, որ ՈՒկրաինայի օրենսդրության անկատարությունը, երաշխիքների բացակայությունը, իշխանությունների անվճռականությունը կամ ցանկություն չունենալը ժամանակին խառնվել լուրջ հարցերի լուծմանը, կարող են ձախողել անգամ ամենալուրջ նախագծերը, երբ խոչընդոտներ են առաջանում:
Էրիկա ԼԵՌՆԵՐ, REGNUM


Հ.Գ. Ենթատեքստում պետք է հասկանալ, որ Ռուսաստանը դեմ լինելով ՈՒկրաինա-Իրան համագործակցությանը, հնարավորն անելու է, որ նախագիծը կամ ընդհանրապես ձախողվի, կամ Հայաստանն այդ նախագծում չլինի` մանավանդ որ Հայաստանը, պարզվում է` տնտեսական ոլորտում համագործակցության անկարող է ու ցանկություն չունի, իսկ Ադրբեջանը ունի ու կարող է: Հետաքրքիր մեկնաբանություն է: Առավել ևս, որ վերջերս Ադրբեջանը չմասնակցեց ՎՈՒԱՄ-ի խորհրդարանների նախագահների հանդիպմանը` իբր իր բողոքը արտահայտելով Վրաստանի, ՈՒկրաինայի ու Մոլդովայի արևմտամետ դիրքորոշմանը:


Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Դիտվել է՝ 4157

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ