Ալիևը պիտի զգուշանա պատերազմից Լեռնային Ղարաբաղում

Հայաստանի քաղաքական ճգնաժամն այս կամ այն կերպ ազդելու է Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորման հեռանկարների վրա: Բայց` ինչպե՞ս: Ամեն ինչ կախված է գնահատման ելակետերից: Եթե դատենք մեծ աշխարհաքաղաքականության կատեգորիաներով` հանգուցյալ ռուս ականավոր մտածող Վադիմ Ցիմբուրսկու ոգով, այս կոնֆլիկտը վաղուց ինտեգրված է Հարավային աղեղին, որ սկսվում է Դոնբասում և անցնելով Ղրիմով, Հյուսիսային Կովկասով ու Անդրկովկասով, ընդգրկում է Թուրքիան ու Իրաքը` Սիրիա ելքով: Աղեղի բոլոր բաղկացուցիչ մասերն այս կամ այն կերպ սերտորեն շփվում են: Եվ իրադարձությունների զարգացումը դա հաստատում է: Կիևը հրաժարվում է Մինսկի համաձայնագրի (2015-ին ստորագրված Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի ու ՈՒկրաինայի ղեկավարների կողմից) կատարումից Դոնեցկի ու Լուգանսկի հետ ուղիղ բանակցությունների գնալու մասով, թեպետ խոսքը «միասնական ուկրաինական տարածքի» վերականգնման մասին է:

Ճիշտ նույն կերպ է իրեն պահում Բաքուն, մի կողմից հայտարարելով տարածքային ամբողջականության պահպանության մասին, մյուս կողմից` Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորման հարցով բանակցելով Մադրիդյան սկզբունքների հիման վրա, որտեղ կա կետ Ստեփանակերտի միջանկյալ կարգավիճակի մասին` մինչև համապատասխան հանրաքվե անցկացնելը: Բոլորի համար պարզ է, որ եթե Կիևը ցանկանար իր վերահսկողության տակ պահել Դոնեցկն ու Լուգանսկը, իսկ Բաքուն` Ստեփանակերտը, երկու մայրաքաղաքները վաղուց պիտի իրենց օրենսդրությունը հարմարեցրած ու իրենց քաղաքական գործընթացը այնպես փոխած լինեին, որ Դոնեցկի ու Լուգանսկի ժողովրդական հանրապետությունները, ինչպես և Արցախի Հանրապետությունը իրենց տուժած չզգային, որ նրանց շահերը պաշտպանվեին, իսկ սոցիալական ու տնտեսական իրավունքները երաշխավորվեին: ՈՒկրաինան ու Ադրբեջանը այսօր այդ ուղղությամբ ոչինչ չեն անում, ավելի ճիշտ` չեն ցանկանում: Նրանք կարծում են, որ իրենց կհաջողվի խնդիրները լուծել այլ միջոցներով` ուժի գործոնով ու Դոնբասից ռուսներին դուրս մղելով, իսկ Լեռնային Ղարաբաղից` հայերին: Այդպես այս երկու ճգնաժամերը սկսում են միմյանց վրա ներգործել, նաև իրենց կարգավորման տեսակետների առումով: Կիևը չի թաքցնում, որ խաղադրույքը հետխորհրդային տարածքում Մոսկվայի ազդեցության թուլացման վրա է դնում, Բաքուն, ինչպես գրում է ԱՄՆ-ի Stratfor-ը, ռուս-ուկրաինական հարաբերությունների խնդիրները գնահատել ու գնահատում է նույն կերպ` բացահայտորեն սաբոտաժ անելով ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի անմիջական մասնակցությամբ Սանկտ Պետերբուրգում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները կոնֆլիկտի կողմերի շփման գծում վերահսկողության մեխանիզմների ու միջազգային դիտորդների տեղակայման մասին:

Հաշվի առնելով Երևանի ու Մոսկվայի սերտ կապերը` Հայաստանի ներկա քաղաքական ճգնաժամը Ադրբեջանն ընկալում է նախ և առաջ իբրև Ռուսաստանի ազդեցության կորստի գործոն Հայաստանում ու ամբողջ Անդրկովկասում: Դա առաջին: Երկրորդ` Ադրբեջանի համար բացվում է Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորման հեռանկարը Բաքու-Երևան միջպետական հարթությունից տեղափոխել ներհայկական հարթություն: Պատահական չէ Ադրբեջանի ԱԳՆ մամլո քարտուղար Հիքմեթ Հաջիևը, մեկնաբանելով իրավիճակը, հայտարարում, որ «Ադրբեջանը պատրաստ է Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի կարգավորման բանակցությունները վարել ողջամիտ քաղաքական ուժերի հետ, որ կփոխարինեն Սերժ Սարգսյանի ռազմական-բռնապետական վարչակարգին, միջազգային իրավունքի սկզունքների ու նորմերի հիման վրա և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի համապատասխան բանաձևերի հիման վրա»: Այսինքն` Բաքուն, կարծես, գիտի` հատկապես որ քաղաքական ուժերն են իշխանության գալու Հայաստանում և գայթակղություն ունի դիմել կարգավորման ուժային տարբերակին, որից զգուշացրել էին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները: Թեպետ պատերազմը կարող է միավորել հայերին, որ իրենց քաղաքական հաշիվները երկրորդ ու երրորդ պլան կմղեն: REGNUM -ի տեղեկություններով` այդ տարբերակներն ակտիվորեն քննարկել են Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն ու Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը Անկարայի բանակցություններում:

Հարավային աղեղի հայեցակարգով դա նշանակում է, որ բարդ ռազմաքաղաքական իրավիճակը Մերձավոր Արևելքում, որտեղ Սիրիայի ու Իրաքի տարածքում ակտիվ պայքար է ԻՊ-ի դեմ` Թուրքիայի ներգրավվածությամբ, կաշկանդում է Անկարայի մանևրայնությունը անդրկովկասյան ուղղությամբ: Ավելին` եթե Երևանում իշխանությունը հայտնվի, այսպես կոչված, արևմտամետ ուժերի ձեռքին, բոլորովին էլ փաստ չէ, որ Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորումը կիրագործվի ադրբեջանական սցենարով: Իսկ Ալիևը Էրդողանի հետ Սարգսյանից հետո կարող են հայտնվել Հարավային աղեղի «ժողովրդավարական ցանցերում», որտեղ բոլոր կոնֆլիկտները, ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղինը, մեկ տրցակի մեջ հանգուցված կլինեն: «Հայկական հեղափոխության» նախադեպը կարող է վարակիչ լինել և Թուրքիայի, և Ադրբեջանի համար: ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչը հայտարարում էր. «Մենք կարծում ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի պրոբլեմի խորացում չպետք է լինի, սրացումներ որևէ դեպքում չպետք է լինեն» և «ելքը խաղաղ բանակցային ճանապարհով պիտի գտնվի»:

Ռուսաստանը հույս ունի, որ Հայաստանի ներքին իրավիճակի կայունացումից հետո Բաքվի ու Երևանի միջև Լեռնային Ղարաբաղի հարցով բանակցությունները կվերսկսվեն: Բայց ե՞րբ դա կլինի: Իր խոսքն ասաց և ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերեշը` միանալով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմերին ուղղված կոչին` «թույլ չտալ հնարավոր սրացում շփման գծի երկայնքով և ակտիվացնել Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի խաղաղ ճանապարհով կարգավորման ջանքերը»: Բայց ինչ էլ լինի և ով էլ լինի հայկական քաղաքական ցնցումների հետևում, Մոսկվան պետք է տարածաշրջանում իրադարձությունների զարգացման վրա ազդեցության նոր ու արդյունավետ լծակներ գտնի:
Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Հայկական հեղափոխությունը աննախադեպ է և ոչ մի հարցի դեռ չի պատասխանել: Այդ թվում` Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ապագա բանակցողի:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ