ԻՀԿ-ի սամմիթը Ստամբուլում` Էրդողանի բենեֆիսը

Ստամբուլում կայացել է Իսլամական համագործակցության կազմակերպության արտահերթ յոթերորդ սամմիթը, որին մասնակցել են Աֆղանստանի, Գվինեայի, Իրանի, Կատարի, Քուվեյթի, Մավրիտանիայի, Սուդանի, Հորդանանի և Կիպրոսի թուրքական հանրապետության ղեկավարները: Ինդոնեզիան ու Գամբիան ներկայացրել են փոխնախագահները:

Պաղեստինը, Ղրղզստանը, Պակիստանը` վարչապետները, ՈՒզբեկստանը, Ալժիրը, Սուդանը` խորհրդարանների նախագահները: ԱԳ նախարարների սամմիթ են ուղարկել 15 պետություններ` Սաուդյան Արաբիան, Եգիպտոսը, Ադրբեջանը, Բահրեյնը, Լիբանանը, Իրաքը, Թունիսը, Օմանը, Լիբիան, Բանգլադեշը, Բուրկինա Ֆասոն, Չադը, Ղազախստանը, Կոմորյան կղզիները, Մալդիվները և Տաջիկստանը: ԱՄԷ-ն և Մարոկկոն ներկայացված էին պետական նախարարների մակարդակով, Վենեսուելան ու Իտալիան մասնակցել են իբրև հյուրեր: Ռուսաստանն ուղարկել է ԻՀԿ-ի մշտական ներկայացուցչին: Բացի այդ` ներկա էին նախարարներ ու դեսպաններ այլ երկրներից: Ինչպես և սպասվում էր, սամմիթում տարբեր կատարումներով ահեղ հայտարարություններ հնչեցին Իսրայելի հասցեին: Սամմիթի արդյունքներով ընդունվեց հռչակագիր, որն անհանգստություն է արտահայտում ՙՊաղեստինի օկուպացված հողերում» լարվածության աճից: ԻՀԿ երկրները վճռականորեն դատապարտեցին ՙԻսրայելի բանակի հանցավոր գործողությունները անզեն պաղեստինցիների դեմ», որ բողոքի ակցիաներ էին անցկացնում ՙհարազատ հողերի օկուպացիայի դեմ», գլխավորապես Գազայի հատվածում: Հռչակագրում ընդգծվում է, որ Իսրայելի ՙգազանություններն ու հանցագործությունները» հնարավոր են դարձել ԱՄՆ-ի աջակցության շնորհիվ: ՈՒշադրություն է դարձվում Վաշինգտոնի կողմից Իսրայելի շահերի պաշտպանությանը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում: Կոչ է արվել միջազգային հանրությանը, գլխավորապես ՄԱԿ-ի ԱԽ անդամներին, Պաղեստինի հարցով միջազգային իրավունքի նորմերի պաշտպանության պարտականությունները կատարելու: Ենթադրվում է հրատապ քայլեր ձեռնարկել միջազգային անկախ փորձագիտական հանձնաժողովի ձևավորման ուղղությամբ «հետաքննելու իսրայելցի զինվորականների հանցագործություններն ու զանգվածային սպանությունները»` հետաքննության արդյունքները միջազգային ատյաններ փոխանցելու համար:

Բայց, թերևս, քայլ առաջ էր սամմիթի մասնակիցների կոչը միջազգային հանրությանը` ապահովել Պաղեստինի ժողովրդին միջազգային պաշտպանություն, այդ թվում` այդ երկիր ուղարկել խաղաղարար ուժեր: Մասնակից երկրները աշխարհի բոլոր երկրներին կոչ արեցին ջանքեր գործադրել Պաղեստինի իրավիճակի հարցը անհապաղ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի, ԱԽ-ի ու մարդու իրավունքների խորհրդում քննարկելու: Նրանք հայտարարեցին, որ միաձայն մերժում են ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի` Երուսաղեմը օկուպանտ-պետության` Իսրայելի մայրաքաղաք ճանաչելու որոշումը, նաև դատապարտում են ԱՄՆ դեսպանատան Երուսաղեմ տեղափոխելը: Հռչակագիրն ընդգծում է քաղաքական ու տնտեսական միջոցներ ձեռնարկելու վճռականությունը այն երկրների նկատմամբ, որ Երուսաղեմը ճանաչել են Իսրայելի մայրաքաղաք և փոխադրել այնտեղ իրենց դեսպանատունը:

Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանիի` ԱՄՆ-ի ու Իսրայելի նկատմամբ քաղաքական ու առևտրական սահմանափակումներ մտցնելու կոչերը աջակցություն չգտան: Դա նշանակում է, որ Մերձավոր Արևելքում, չնայած բոլոր բողոքներին Երուսաղեմի կարգավիճակի դեմ, ամրապնդվում են հարաբերությունների նոր կառույցներ և ազդեցությունների ոլորտներ: ԱՄՆ-ը չի վախենում, որ իրենից կօտարվեն իսլամական աշխարհի պետությունները, որ, բացի Իրանից, հիմնականում միայն քննադատում են Վաշինգտոնին` հրաժարվելով վճռական գործողություններից: ԻՀԿ սամմիթը, ինչ էլ մտածեն Անկարայում կամ իսլամական աշխարհի մյուս մայրաքաղաքներում, ոչ մի կերպ ՙպատմական» չես անվանի: Բայց կան որոշակի արդյունքներ` Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը ավելի հստակ սկսեց ուրվագծել իր առաջնորդությունը տարածաշրջանում: Հենց նա, սամմիթի նախօրեին հեռախոսազրույցներ ունեցավ 12 երկրների ղեկավարների հետ, այդ թվում` ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի, Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանիի, Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի, Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապի: Ավելին` Die Welt-ը գրել է, որ Էրդողանը ԱՄՆ-ի ու Իսրայելի դեմ համախմբվելու, Պաղեստինն ինքնիշխան պետություն համարելու իսլամական աշխարհին իր կոչերով և միջազգային հանրությանը Արևելյան Երուսաղեմը Պաղեստինի մայրաքաղաք ճանաչելու կոչերով «առավել մերկացրեց ճեղքերը իսլամական աշխարհում», եթե ուշադրություն դարձնենք իսլամական աշխարհի պետությունների ներկայացվածության մակարդակին ԻՀԿ-ի Ստամբուլի սամմիթում:

Անկարայի հետ համագործակցության ցուցադրական ամրապնդման համար մեծ պատվիրակություն էր ուղարկել Բահրեյնը: Սակայն Եգիպտոսից ներկա էր միայն մեկ փոխնախարար: Արաբական սուննի երկրների մեծ մասից նույնպես նվազ ազդեցիկ պաշտոնյաներ էին մասնակցում: Սաուդյան Արաբիայի թագավորը իր ներկայությունը սամմիթին կարևոր չի համարել: Եվս մեկ կարևոր փաստ, որին ուշադրություն էր դարձրել Hürriyet-ը` Էրդողանի թիկունքում Ռուսաստանն ու Իրանն են, որ միասին են գործում սիրիական կոնֆլիկտում: Այդ պատճառով` «Էրդողանն ԱՄՆ-ի մասին խոսում է այնպիսի տոնով, որ մինչ այդ լսվում էր միայն Իրանից»: Նա սկսել է ռեալ զգալ ԱՄՆ-ի դիրքերի թուլացումը տարածաշրջանում, կարող է Մոսկվայի հետ դառնալ միջնորդներից մեկը Պաղեստինի կոնֆլիկտի կարգավորման մեջ ՖԱՏՀ-ի ու ՀԱՄԱՍ-ի խմբավորումների միջև` ջանալով հաշտեցման հասնել: Այդ պատճառով մարտավարական առումով Թուրքիան, ինչպես և Ռուսաստանը սկսել են շրջանցել ԱՄՆ-ին տարածաշրջանում: Իսկ Էրդողանն ասում է. «Մենք բոլորս հիանալի հասկանում ենք, որ դատապարտումն ու կոչերը չեն կանգնեցնի բռնությունը ու չեն դադարեցնի շրջափակումը: Դա կշարունակվի այնքան, քանի մուսուլմանները իրենք չեն պահանջի իրենց իրավունքները և դրսից օգնություն կսպասեն»: Սակայն դրան դեռ երկար պետք է սպասել:

Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Թուրքիայի բազմակի ստանդարտները արդեն վաղուց ոչ մեկին չեն զարմացնում: Էրդողանը բարձր նոտայի վրա է ուզում գնալ ընտրությունների, և Ռուսաստանը աջակցում է բոլոր առումներով` առանց մտածելու, որ նախագահի թեկնածու ու նախագահ Էրդողանը տարբեր մարդիկ են: Եվ ոչ ոք չի կարող ասել, թե ինչ պետք է սպասել նոր Սահմանադրությամբ նոր նախագահ Էրդողանից Թուրքիայում, տարածաշրջանում ու աշխարհում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ