Մերձավոր Արևելքում ԱՄՆ-ի ռեալ սպառնալիքը Ռուսաստանն է

Իրանի հետ միջուկային գործարքից դուրս գալու ԱՄՆ նախագահի ծրագիրը, բրեկզիտի նման, ցնցումների պատճառ դարձավ մայր ցամաքում: Իրանն ու Իսրայելը մշտապես մոտենում են լիամասշտաբ պատերազմի, որը կարող է հանգեցնել Մերձավոր Արևելքում ուժերի վերադասավորման:

Փորձագետները Վաշինգտոնում քննարկում են` ի՞նչ անել, ինչպես 2012-ին, երբ ԱՄՆ-ն ազդեցիկ խաղացող էր: Բայց հիմա 2018-ն է, և այդ տարածաշրջանում Մոսկվան զբաղեցրել է Վաշինգտոնի տեղը, որ առանցքային փաստ է, թեպետ բանավեճերում չեն հիշատակում: Չափազանց շատ ժամանակ հատկացնելով միջուկային գործարքին, որ արդեն չկա, մենք անտեսում ենք առավել կարևորը` մենք պայքարում ենք ոչ Իրանի ու ոչ էլ նույնիսկ Մերձավոր Արևելքի հետ, մենք պայքարում ենք Ռուսաստանի հետ: Քանի դեռ ԱՄՆ-ում լուրջ չեն վերաբերվում ռուսական սպառնալիքին, ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության աղետի համապատկերում, որի մեղավորը մենք ենք, Մոսկվային ենք զիջելու Մերձավոր Արևելքի նշանակալից մասը: Ես երեք ամիս անցկացրել եմ Իսրայելում, շատ իսրայելցիներ կարծում են, որ Իրանի հետ պատերազմն անխուսափելի է: Իսրայելի կարմիր գծերը պարզ են` իրանական զորքերի կամ զինատեսակների բացակայություն Սիրիայում: Նույնքան պարզ են Իրանի պայմանները` Թեհրանը ցանկանում է Մերձավոր Արևելքում գերակայող պետություն դառնալ: Այս գործոնները և իրադարձությունների այսպիսի զարգացումը կոնֆլիկտի երաշխիք են, վերջին ամիսներին աննախադեպ է լարումը: Մերձավոր Արևելքում կարևոր խաղացողն արդեն ԱՄՆ-ը չէ, այլ Ռուսաստանը: Պուտինը վերահսկում է այդ վառոդով տակառը ավելի, քան պատրաստ են ընդունել ԱՄՆ փորձագետները: Ո՞վ Իսրայելին ասաց` «հանգիստ», երբ սիրիական զորքերը խփեցին F-16-ը: Ռուսաստանը: Ո՞վ Իրանին ասաց դադարեցնել հակաիսրայելական հռետորաբանությունը, որ անկանխատեսելի էր հետևանքների մեջ: Ռուսաստանը: Ո՞վ Իսրայելին ասաց` դադարեցնել ավիահարվածները Սիրիային: Ռուսաստանը: Ո՞վ Իրանին ասաց` «հանգստացիր», երբ գրոհի ժամանակ 7 զինծառայող կորցրեց: Ռուսաստանը: ՈՒ՞մ հետ էր Նեթանյահուն հանդիպում անցած շաբաթ, որ ստիպի Իրանին կանոններով գործել: Ռուսաստանի: Ռուսաստանը նույնիսկ խոստացել է պաշտպանել Իսրայելը Իրանի հարձակումից: Ինչու՞ է Իսրայելը դիմում Ռուսաստանին` երկրի, որ պաշտպանում է նրա մահացու թշնամուն` Իրանին: Որովհետև Իսրայելը խելամիտ խաղացող է, առաջնորդվում է ռեալ քաղաքականության սկզբունքներով և երբ բախվում է էքզիստենցիալ սպառնալիքի, ինչպես Իրանը, դառնում է անսկզբունքային ու նենգ: Երուսաղեմը գիտի, որ Մոսկվան կարող է ազդել Թեհրանի վրա, իսկ Վաշինգտոնը` չի կարող: Ոչ պակաս կարևոր է (և չի հերքում ամերիկացիների մեծամասնությունը), որ Իսրայելը շատ կապված է Ռուսաստանի հետ ու խոր արմատներ ունի այնտեղ: ԱՄՆ-ը միակ երկիրը չէ, որ «հատուկ հարաբերություններ» ունի հրեական պետության հետ: Դեռ 1990-ականների սկզբին Իսրայելն ընդունեց մեկ միլիոն ռուսաստանաբնակ հրեաների, որի արդյունքում մի քանի տարում բնակչությունը 20 %-ով աճեց: Այսօր Իսրայելում երկրորդ լեզուն ռուսերենն է ու իսրայելական խոշոր El Al ավիաընկերության ինքնաթիռները օրը երկու անվայրէջք չվերթ են կատարում Մոսկվա: Շատ իսրայելցիներ ունեն ռուսաստանյան անձնագրեր և Պուտինի բարեհաճությունը ստանալու համար Նեթանյահուն ծախսում է նույնքան ժամանակ, որքան Թրամփի: Այդ մերձեցումը սնուցվում է ամերիկյան ու իսրայելական հրեաների խզումով, որ արտահայտվեց 2018-ի Genesis մրցանակին (որ հայտնի է իբրև «հրեական Նոբելյան մրցանակ») Նատալի Պորտմանի հայտարարած բոյկոտով: Պորտմանը ծնվել է Երուսաղեմում և դեմ է այն պահվածքին, որ կառավարությունը դրսևորում է պաղեստինցիների նկատմամբ: ՈՒ նա միայնակ չէ: Ռուսաստանն ավելի ու ավելի շատ է վերածվում ոչ միայն ԱՄՆ-ի հակառակորդի, այլ` թշնամու: Իրանի միջուկային գործարքը երկրորդական հարց է: Խնդիրը Ռուսաստանն է: Մոսկվան չի պատրաստվում հեռանալ և Վաշինգտոնին մի կողմ է մղել: Եվ դա մեկ կուսակցության խնդիրը չէ, դա ԱՄՆ-ի խնդիրն է: Ի՞նչ անել:

Առաջին` ԱՄՆ-ը պետք է հակադարձի ռուսական ազդեցությանը այդ տարածաշրջանում: Դա ենթադրում է գործողություններ ոչ սառը պատերազմի տրամաբանության մեջ, որ հիմնված է ով` ում սկզբունքին, անհրաժեշտ է ավելի նուրբ քաղաքականություն, ճկուն: Նախ զրկեք Ռուսաստանին իր գործընկերներից, օրինակ` Թուրքիայից, որ մի քանի դար տարաձայնություններ ունի Ռուսաստանի հետ: Հետո անցեք Եգիպտոսին, որ միշտ Մոսկվայի համար ռազմավարական նշանակություն է ունեցել, բայց նրա ճամբարին չի պատկանում (դեռ): Առաջ անցեք Պուտինից Լիբանանում, որ նոր է ղեկավարություն ընտրել: Այնտեղ ոչ բոլորն են գոհ, որ Իրանն ու Ռուսաստանը գերակա դիրքերի են ձգտում: Պետք է ընդլայնել ԱՄՆ-ի օրակարգը` չսահմանափակվելով ահաբեկչության դեմ պայքարով, միայն այդ պայքարը չի ստիպում ղեկավար ունենալ ու նրան հետևել:

Երկրորդ` մենք պետք է կրճատենք հնարավորությունները, որ Ռուսաստանը կարող է օգտագործել: Իրաք ներխուժելու ժամանակներից ԱՄՆ-ը բևեռացնող ու ապակայունացնող ուժ է: Մենք ենք հասցրել նրան, որ Պուտինը դարձել է իր ուժերին չափազանց վստահ միջնորդ կոնֆլիկտային իրավիճակներում, որի հետևանքով Նեթանյահուն մեկնում է ոչ թե Վաշինգտոն, այլ` Մոսկվա: Դա նշանակում է, որ տարածաշրջանում գործընկերների հետ պետք է աշխատել, ոչ թե նրանց հրահրել, երբ կոնֆլիկտի մեջ են, ինչպես վարվում է Թրամփի վարչակարգը` տեղափոխելով դեսպանատունը Իսրայելում: Դրա փոխարեն ԱՄՆ-ը պետք է գլխավորի գործունեությունը, որ ուղղված է ճգնաժամերը կոնֆլիկտի, կոնֆլիկտները` ճգնաժամի վերածելը կանխելուն: Պուտինի իշխանությունը հնարավոր է թուլացնել` զրկելով նրան տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման միջնորդի դերից:

Երրորդ` արեք այն, ինչ լավ է ստացվում Ռուսաստանի մոտ` ճնշում գործադրեք այլ վայրերում: Գուցե Ռուսաստանը կենտրոնացել է Մերձավոր Արևելքում, որովհետև նրան չեն շեղում համառ ու ագրեսիվ սատելիտ պետությունները: ԱՄՆ-ն ու նրա դաշնակիցները պետք է նորից սկսեն աջակցություն ցույց տալ սատելիտ պետություններին, ինչպես արել ենք սառը պատերազմի շրջանում: Դա չի նշանակում հիբրիդային պատերազմներ վարել ուրիշի ձեռքով: Հակառակը` նշանակում է պաշտպանել մարդու իրավունքները և աջակցել հակակոռուպցիոն նախաձեռնությունները պետություններում, որ Ռուսաստանի մարիոնետներն են: Հարկադրեք Մոսկվային անհանգստանալ իր ներքին ճակատի համար և նա ստիպված կլինի քիչ ժամանակ հատկացնել Մերձավոր Արևելքով զբաղվելուն:

Շոն ՄԱԿՖԵՅՏ, CNBC, ԱՄՆ

Հ.Գ. Սեպը սեպով են հանում տրամաբանությունը նոր չէ քաղաքականության մեջ, առճակատման hard power-ի փոխարեն նպատակներին soft power-ով հասնելը` ևս: Բայց դա Թրամփի մասին չէ ու նրա համար չէ: Առաջարկված տարբերակով իրավիճակի փոփոխության համար նախ և առաջ Մայք Պոմպեոն պետք է հրաժարվի իր 12 կետերից, որ բացահայտ ագրեսիա են պարունակում Իրանի դեմ, իսկ դա նշանակում է պետքարտուղարի պաշտոնանկություն` Ռեքս Թիլերսոնը անակնկալ` Աֆրիկայում պաշտոնական այցի ժամանակ, պաշտոնանկվեց, որ փոխվի Մերձավոր Արևելքում ու հատկապես Իրանի միջուկային ծրագրի հարցում քաղաքականությունը: ԱՄՆ նախագահը շեշտը դնում է Պարսից ծոցի արաբական այն պետությունների վրա, որոնց միլիարդներով զենք է վաճառում ու ուզում է փոխարենը գնել նրանց կառավարելիությունը: Իսկ Իսրայելին կողքին պահելու համար բավական էր ցուցադրական քաղաքականությունը` մայրաքաղաք ճանաչել Երուսաղեմը ու դեսպանատունը Թել Ավիվից տեղափոխելը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ