ԱՄՆ-ը և Իսրայելն Իրանի դեմ պատերազմի նոր սցենար են սկսել

(Նախորդ մասը)

Ապրիլին Եմենի հուսիների «Անսար Ալլահ» շարժման ղեկավարներից մեկի՝ Սալեհ աս Սամադի սպանությունը, ինչպես և զինված հրոսակախմբի՝ Պակիստանից Իրան թափանցելու հերթական փորձը ցույց են տալիս, որ Իրանին հասցվող անմիջական հարվածները կարող են ընդունել համատարած բնույթ: Չի կարելի բացառել, որ ԱՄՆ-ը կփորձի Իրանի վրա հարձակվել նաև ԱՊՀ-ի անդամ երկրների տարածքներից: Համենայն դեպս, այն տագնապալի լուրերը, որ Ղազախստանը, կարծես, մտադիր է ԱՄՆ-ին տրամադրելու իր կասպիական երկու նավահանգստի ջրատարածքը (պարզ է, որ ո՛չ ձուկ որսալու համար), ինչպես նաև ոչ վաղուցվա միջադեպը, երբ Թուրքմենստանն սպանեց իրանցի երկու ձկնորսի, բարեհոգության տեղ չեն թողնում: Ադրբեջանն Իրանում վաղուց է ընկալվում որպես ԱՄՆ-ի և Իսրայելի բազա, Թեհրանում լավ կարծիք չունեն նաև Վրաստանի մասին, որտեղ դեռ Սաակաշվիլու ժամանակ տեղի իշխանությունները պատրաստակամորեն ցուցադրում էին (իրանցի դիվանագետների նկատմամբ սադրանքներով) ամերիկյան աշխարհաքաղաքական պատվերները կատարելու իրենց համաձայնությունը: Զուր չէ, որ ապրիլի 24-ին եմենցի հուսիների ղեկավար, «Անսար Ալլահ» շարժման առաջնորդ Աբդուլ Մալիք ալ Հուսին Եմենի գերագույն քաղաքական խորհրդի նախագահի սպանության համար մեղադրեց ոչ միայն Սաուդյան Արաբիային, այլև ԱՄՆ-ին: Եմենում ու Պակիստանում «ամերիկացիների ականջները» քանիցս մերկացրել են նաև իրանցիները: Բայց այդ դեպքերում, իհարկե, Վաշինգտոնում ու Թել Ավիվում քչերն են հաշվարկում, թե Իրանի «նյարդերը չեն դիմանա»: Այլ են Սիրիան և Իրաքը:

Այստեղ արդեն հետաքրքիր պատկեր է գծագրվում: Առնվազն Սիրիայի համար արաբական օկուպացիոն կորպուսի ձևավորման գործընթացն արդեն սկսված է: Ընդ որում, ԱՄՆ-ը և Իսրայելը ակնհայտորեն շտապեցնում են իրենց արաբ խամաճիկներին: Կարող ենք նույնիսկ ենթադրել, որ այդ կորպուսի ներխուժման դեպքում Թուրքիան էլ, վերջապես, կհասցնի հերթական «հարվածը թիկունքին», բայց արդեն ոչ միայն Ռուսաստանին, այլև Իրանին էլ: Այդ է վկայում, օրինակ, այն փաստը, որ ապրիլի 23-ին Սիրիայի բանակի, ազգային պաշտպանության ուժերի (աշխարհազորի) ստորաբաժանումները և «Բաաս» գումարտակը Հալեպի հարավում հետ են մղել թուրքամետ իսլամական խմբավորումների զինյալների երկու հարձակում: Դա Հալեպը գրավելու Թուրքիայի առաջին փորձը չէ. Անկարան առաջինը կատարել էր, երբ «Ձիթենու ճյուղ» գործողությունը նոր-նոր էր սկսվում, բայց այն ժամանակ էլ թուրքերին ու նրանց խամաճիկներին դաժանորեն ոչնչացրին: Հարկ է վերհիշել, որ դեռ ապրիլի 17-ին, երբ սկսվեց արաբական օկուպացիոն կորպուսի կազմավորման գործընթացը, Սաուդյան Արաբիայի ԱԳ նախարար Ադել ալ Ջուբեյրը Էր Ռիադում ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերիշի հետ մամլո ասուլիսում հայտարարեց. «Սիրիական ճգնաժամի հենց սկզբից մենք ԱՄՆ-ի հետ քննարկում ենք Սիրիա ուժեր ուղարկելու հարցը: Սաուդյան Արաբիան պատրաստ է Սիրիա զորակազմ ուղարկելու այն դեպքում, եթե ԱՄՆ-ը որոշի ընդլայնել իր առաքելությունը»: Նախարարը, փաստորեն, խոստովանեց, որ Սաուդյան Արաբիան ԱՄՆ-ի հետ բանակցում է Սիրիայում սահմանափակ կազմով զորքի հնարավոր տեղաբաշխման վերաբերյալ: Բայց հիմա պարզվում է, որ սաուդցիները չեն ուզում միայնակ բախվել սիրիական պատերազմական իրականությանը: Ընդ որում, ահաբեկչական պետության (քանի որ հենց վահաբականությունն է Սաուդյան Արաբիայի պաշտոնական կրոնը) վրա գործադրվող անպատկառ ճնշումը, ըստ էության, դրսևորվում է չարչիական բանաձևով. «Քեզ օգնել ենք, ուրեմն հատուցիր»:

Լուրջ, ծավալուն շանտաժի է ենթարկվում Կատարի էմիրությունը, քանի որ ի սկզբանե Կատարն էլ էր ահաբեկչական խմբեր ֆինանսավորում ու զինում՝ Սիրիա ուղարկելու համար: «Կատարը պետք է վճարի Սիրիայում ամերիկյան զորքերի ներկայության համար և զորքեր ուղարկի Սիրիա, քանի դեռ ԱՄՆ-ի նախագահը չի հրաժարվել Կատարը պաշտպանելուց՝ նրա տարածքում իր ռազմաբազայի միջոցով»,- ասվում է սաուդյան ԱԳՆ-ի մամլո ծառայության ապրիլի 25-ի հաղորդագրության մեջ: Վերոնշյալ նախարար ալ Ջուբեյրը Թրամփի և Մակրոնի համատեղ մամլո ասուլիսում Թրամփի ելույթից հետո լիովին անպատկառացավ և հայտարարեց, իբր հղում անելով Թրամփի խոսքին, որ «եթե ԱՄՆ-ը հրաժարվի Կատարը պաշտպանելուց, այդ երկրի վարչակարգը մի շաբաթում կտապալվի»: Ասե՞լ է Թրամփն այդպիսի բան, այնքան էլ կարևոր չէ, կարևորն այն է, որ խամաճիկն այն հնչեցրել է: Կատարի էմիրն այժմ երկընտրանքի առջև է. նրան օգնում են Թուրքիան, Իրանը և Իրաքի շիաները: ԱՄՆ-ի ու սաուդցիների թելադրանքին ենթարկվելը կհանգեցնի այն բանին, որ Իրանն ու Իրաքը կրկին Կատարը կսկսեն ընկալել որպես հավանական թշնամու: Այնպես որ, այդ երկրի՝ «և՛ մերոնց, և՛ ձերոնց» խաղի փորձը մոտեցել է ավարտին. կա՛մ համաձայնել Սիրիայի օկուպացմանը մասնակցելուն, կա՛մ պատրաստվել Կատարում «արաբական գարնան»:
Ենթադրենք, թե Կատարը «հանձնվեց», և արաբական դաշնակցային օկուպացիոն կորպուսը կազմավորվեց: Դեսանտ նետելը հազիվ թե հաջողվի, հարձակման համար Իրաքի տարածքն օգտագործելը՝ նույնպես: Ներխուժման ուղի են մնում.

1) Սիրիայի հյուսիսում Թուրքիայի «հովանու» ներքո գտնվող «ապառազմականացված գոտիները», այդ թվում՝ վերջերս օկուպացված Աֆրինը, որտեղից կարելի է հասնել Հյուսիսային Սիրիայում գտնվող ամերիկյան բազաներ,
2) անցում Հորդանան, այնտեղից՝ հարավսիրիական Էթ Թանֆում գտնվող ամերիկա-անգլիա-հորդանանյան բազա: Բայց ուր էլ ներխուժեն խամաճիկային սուննի արաբները, հաշվի առնելով, որ 5-6 տարի անընդմեջ նրանց ուժասպառ են անում և նույնիսկ «դնքսում» վատ զինված շիա եմենցիները (հուսիները), նրանք ծանր պարտություններ են կրելու Սիրիայում ցանկացած բախման դեպքում, ով էլ լինի նրանց հակառակորդը: Իսկ հյուսիսում, բացի շիաներից, ալավիներից և դրուզներից, նաև քրիստոնյաների աշխարհազորերն են, չհաշված սիրիական կանոնավոր բանակը և «Բաաս» կուսակցության գումարտակները: Հարավում, բանակից բացի, շիաների, դրուզների, աֆղանական խազարների («Ֆաստիմիոն») և պաղեստինցիների («Յարմուկ» և «Ալ Կուդս») աշխարհազորերն են:

Ըստ էության, կկատարվի այն, ինչ երազում են Իսրայելում սիրիական ճգնաժամի հենց սկզբից՝ ծավալուն երկպառակություններ շիաների և սուննի վահաբականների միջև: Բայց երբ ԱՄՆ-ի և Իսրայելի խամաճիկներին սկսեն խփել, իրավունք կունենանք սպասելու, որ պատերազմին ուղղակիորեն կմիջամտի, համենայն դեպս, Սիրիայի հարավում, հենց Իսրայելը, որը վաղուց է «բերանից թռցնում» սիրիական Քունեյտրա և Սուվեյդա նահանգներն օկուպացնելու պլանների մասին: Սիրիական բանակի և իրանամետ ուժերի պատասխաններն առիթ կդառնան Իրանի վրա ԱՄՆ-ի ուղղակի հարձակման համար, քանի որ արդեն կսպանեն իսրայելցիներին, ինչից հետո դժվար կլինի խուսափել այն բանից, որ սիրիական դիմադրությունից ինչ-որ մեկի խելքին կփչի ներխուժել եթե ոչ Իսրայել, ապա Իսրայելի օկուպացրած Գոլանի բարձունքները... Եվ նկատի ունենանք, որ իրականում ԱՄՆ-ը Սիրիայից չի հեռացել. պարզապես չի ուզում այլևս ծախսեր անել ու զոհեր տալ այդ պատերազմում:
Սցենարը կիսատ կլինի, եթե չնշենք, որ ԱՄՆ-ի և Իսրայելի պլաններում կա նաև Սիրիայում գտնվող ռուս զինվորականներին հարվածելը, Ռուսաստանին ստիպելը, որ «փախուստի դիմի» Սիրիայից կամ նվազեցնի իր զինվորականների ակտիվությունը: Մասնավորապես հաղորդումներ են լինում, որ ամերիկյան հետախուզական անօդաչու ավիացիան հաճախացրել է թռիչքները ռուսական ռազմաբազաների շուրջը, իսկ վերջերս Ռուսաստանի ռազմատիեզերական ուժերի (ՌՏՈՒ) «Հմեյմիմ» բազան հետ է մղել մարտական լիցքով անօդաչու սարքերի հարձակումը: Բացի այդ, Մոսկվայի այն հայտարարություններից հետո, որ պատրաստ է Սիրիային U-300 ԶՀՀ-ներ տրամադրելու, Իսրայելն արդեն մի քանի անգամ հայտարարել է, որ «անհրաժեշտության դեպքում» կոչնչացնի այդ ԶՀՀ-ները: Պատասխանն առայժմ միայն այն է, որ ապրիլի 25-ին Մոսկվայում ցուցադրել են այն խփված ամերիկյան և այլ թևավոր հրթիռների բեկորները, որոնցով ագրեսորները Սիրիայի վրա հարձակվել էին (ապրիլի 14-ին) Արևելյան Ղութայում «քիմիական հարձակման» մտացածին պատրվակով: Սիրիայի վրա հրթիռային հարձակման 100-տոկոսանոց արդյունավետության մասին կեղծիքը հերքված է, բայց թե Ռուսաստանի կողմից կլինե՞ն ավելի էական նախազգուշացումներ, դեռ հայտնի չէ:

Իհարկե, նոր իրականությունները Ռուսաստանն ու Իրանը քննարկում են: Ապրիլի 24-ին ՌԴ անվտանգության խորհրդի ղեկավար Նիկոլայ Պատրուշևը «Սիրիայի և Մերձավոր Արևելքի իրադրությունը» քննարկել է Իրանի Ազգային անվտանգության բարձրագույն խորհրդի քարտուղար, դերծովակալ Ալի Շամխանիի հետ: Բանակցության մանրամասները հայտնի չեն: Իսկ արդեն ապրիլի 25-26-ին Շամխանին Սոչիում մասնակցեց անվտանգության հարցերով բարձրաստիճան ներկայացուցիչների 9-րդ միջազգային հանդիպմանը: «Անվտանգության ասպարեզում ռիսկերի և ճգնաժամերի նվազեցման նպատակով ազդեցիկ երկրների հետ երկխոսությանն ու սերտ համագործակցությանն աջակցելու անհրաժեշտությունն այժմ զգացվում է ավելի, քան երբևէ»,- Սոչիի օդանավակայանում լրագրողներին ասաց Շամխանին: Նա հայտարարեց, որ կան հնարավորություններ և ներուժ, որոնք կարող են օգտագործվել միջազգային ճգնաժամերը կառավարելու համար՝ հատկապես կոշտ միջոցների օգտագործումը երկխոսությամբ ու դիվանագիտությամբ փոխարինելով: Ճիշտն ասած, ԱՄՆ-ի և Իսրայելի կողմից Սիրիայում պատրաստվող նոր պատերազմը բացառապես դիվանագիտական ճանապարհով կարգավորելու հույսի հնարավորություն չի տալիս: Առայժմ չի երևում, թե Ռուսաստանը և Իրանը ինչպես կարող են «կառավարել միջազգային ճգնաժամերը», եթե նրանց դիվանագիտությունը չամրապնդվի դասական «հրետանավերով»: Գուցե դա սկսվի, երբ Չինաստանն իր ռազմածովային բազան բացի Ասիայում:

Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ

Հեղինակի նյութեր

• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-3
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-2
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի- 2
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի-1
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Փա­շի­ն­յանն ա­մեն օր, կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան չտա­լով, ըն­դա­մենն ա­պա­ցու­ցում է, որ հա­կա­հայ ու­ժե­րի դրա­ծո է
• Բաց հարց Ռու­սաս­տա­նի ԶԼՄ-նե­րին. Ինչ­քա՞ն կա­րե­լի է ստել Ար­ցա­խի հար­ցում հա­յե­րի «մեղ­քի» մա­սին
• Ռու­սաս­տանը, Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի թողտ­վու­թ­յամբ, Թուր­քիա­յին ներս է թո­ղել Այսր­կով­կա­սի մեր մա­սը
• Թուր­քիան մուտք է գոր­ծել տա­րա­ծաշր­ջան ու Ար­ցա­խից սպառ­նում է և՛ Ի­րա­նին, և՛ Ռու­սաս­տա­նին
• Փա­շի­ն­յան, խոս­տո­վա­նիր, գու­ցե Զան­գե­զուրն է՞լ եք ար­դեն վա­ճա­ռել թուր­քե­րին
• Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի մի մա­սը դա­վա­ճա­նել է ողջ հայ ժո­ղովր­դին
• Մեր ժո­ղովր­դին ԱՄՆ-ը, Իս­րա­յե­լը, Անգ­լիան և Թուր­քիան դա­վա­ճան­նե­րի ձեռ­քով «Այսր­կով­կաս­յան Դեյ­թոն» են պար­տադ­րել
• «Ով խա­ղա­ղու­թ­յուն է ու­զում խայ­տա­ռա­կութ­յան գնով, կս­տա­նա և՛ պա­տե­րազմ, և՛ խայ­տա­ռա­կութ­յուն»
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ

Մեկնաբանություններ