«Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում՝ պայմանավորված Հայաստանի ղեկավարության դիրքորոշմամբ, որը միտումնավոր փլուզում է հարաբերությունները Ռուսաստանի Դաշնության հետ։ Այժմ Հայաստան են ուղարկվում զինվորականներ Նորվեգիայից, Կանադայից և ԱՄՆ-ից՝ ԵՄ առաքելությունը վերածելով ՆԱՏՕ-ի առաքելության»,- «Известия»-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը։                
 

«Միանգամից ոչինչ չի ստեղծվում, միանգամից միայն փլվում է»

«Միանգամից ոչինչ չի  ստեղծվում, միանգամից միայն փլվում է»
01.06.2018 | 01:12

«Իրատեսի» հյուրը Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար, ՀՀ ժողովրդական արտիստ ԱՐՄԵՆ ԷԼԲԱԿՅԱՆՆ է:


-Պարոն Էլբակյան, օրեր առաջ մայր թատրոնում կայացավ «Հարսնացու հյուսիսից» ներկայացման պրեմիերան՝ ըստ Ժորա Հարությունյանի թատերգության: Համանուն ֆիլմը սիրված և պահանջված է առայսօր: Ի՞նչ մտայնությամբ անդրադարձաք այդ գործին, գուցե կար նաև ֆիլմի հետ մրցակցելու մղու՞մ:
-Մենք հայտարարել ենք, որ բեմ պիտի բարձրացնենք նաև ժամանակակից հայ գրականությունը: Ժամանակին Վարդան Աճեմյանն արդեն լծվել էր այդ գործին՝ այն նպատակով, որ ժամանակակից գրողներին մղի գրելու թատրոնի համար: Եթե մենք չունենանք ժամանակակից հայ դրամատուրգիա և դասականին էլ տուրք չտանք, էլ ու՞մ է պետք մեր թատրոնը: Ես չեմ անտեսում այն հանգամանքը, որ մեր խաղացանկում պիտի ունենանք նաև համաշխարհային գրականության գոհարները, բայց դա ժամանակատար գործ է: Թատրոնն ամենօրյա տքնաջան աշխատանք է, և միանգամից ոչինչ չի ստեղծվում, միանգամից միայն փլվում է: Ինչ վերաբերում է «Հարսնացու հյուսիսից» պիեսին, այն ի սկզբանե գրվել է հենց Սունդուկյանի թատրոնի համար: Եվ այն ժամանակ արվել է հրաշալի ներկայացում՝ մեր ավագ սերնդի դերասանների մասնակցությամբ:
-Ես այդ ներկայացումը տեսել եմ դպրոցական տարիներիս և որոշ բաներ լավ հիշում եմ:
-Այդ ներկայացումից հետո է ստեղծվել ֆիլմը, որը շատ սիրված է, և ես էլ սիրում եմ: Ֆիլմը ֆիլմ է: Ֆաբուլան նույնն է, բայց պատմությունը կինոյում և թատրոնում բոլորովին այլ կերպ է պատմվում: Ես մտածեցի, որ ուղղակի մեր պարտքն է վեր հանել Ժորա Հարությունյանի այդ գործը, վերադարձնել բեմահարթակ: Որովհետև եթե իտալացիներն ունեն Էդուարդո դե Ֆիլիպո, ապա, ինչու՞ ոչ, մենք էլ ունենք Ժորա Հարությունյան, մի վարպետ գրող, որի գրականությունից ուղղակի ժայթքում են բարությունն ու սերը առ մարդը: Ո՛չ այս դեպքում, ո՛չ էլ որևէ այլ բեմադրության դեպքում բացարձակապես չեմ մտածել մրցակցության մասին: Ռեժիսորը մի մարդ է, որն իր աչքերով տեսնում ու պատմում է այս կամ այն պատմությունը և փորձում այն համահունչ դարձնել ժամանակին: Եվ եթե դա հաջողվում է, ուրեմն ներկայացումը հաջողվել է: Այս ներկայացումը նաև փորձ է ցույց տալու, թե ինչպես էին մարդիկ վերաբերվում տարբեր ազգերի, տարբեր մշակույթների փոխհարաբերություններին առաջ և ինչպես են վերաբերվում հիմա: Հիմա աշխարհը շատ փոքրացել է, մարդիկ շատ մոտեցել են, և եթե տարբեր ազգերի միջև չթևածի սերը, ապա մենք կգնանք կործանման: Ներկայացումը մենք նվիրել ենք Ժորա Հարությունյանի, Վարդան Աճեմյանի և Առնո Բաբաջանյանի հիշատակին: Օգտագործել ենք համանուն ֆիլմի համար Առնո Բաբաջանյանի գրած երաժշտությունը, իհարկե, նաև այլ երաժշտական ստեղծագործություններ, որոնք Առնո Բաբաջանյանը գրել է ոչ այդ ֆիլմի համար: Կային նաև այլ ստեղծագործություններ ներկայացման մեջ:
-Այո՛, շատ ներդաշնակորեն էր ներհյուսված ներկայացմանը ԳԱԹԱ բենդի և Անդրանիկ սարկավագ Մանուկյանի հիթային «Տոտիկը»: Իսկ «Մոսկվիչ» ավտոմեքենան բեմ բերելն ինչպե՞ս հղացաք:
-Ընդհանրապես կարծում եմ, որ լավ թատրոնը պիտի մի քիչ նման լինի կինոյին և՝ հակառակը: Դա ինձ համար սկզբունքային հարց է, թեև ինքս չեմ այս մոտեցումը հնարել, և ավտոմեքենայի գաղափարն ուղղակի ծնվեց նկարչի հետ աշխատելու ընթացքում: Սկզբում դժվարությամբ ընկալվեց, բեմանկարիչ Գարեգին Եվանգուլյանը միանգամից չհամաձայնեց այդ տարբերակին, բայց երբ արդեն սկսեցին նկարչական ձևավորման մեջ ենթադրվող կարևոր կետերը, կարևոր շեշտադրումները հստականալ, նկարիչն ինքն էլ հավանություն տվեց ավտոմեքենայի գաղափարին: Ձևավորումն արված է այնպես, որ մենք այս ներկայացումն ընկալենք որպես մեր հիշողությունից դուրս եկած ու ներկայում կատարվող մի բան, որը հետո վերադառնում է դեպի հիշողություն:
-Դա հատկապես լուսանկարների առկայությամբ է շեշտադրված: Պարզ, հայկական ընտանիքում պատից կախված է Անդրանիկ Զորավարի լուսանկարը, պարզ ռուսական ընտանիքում՝ ընտանիքի ավագի: Փաստորեն, մեր ազգային հիշողության կարևոր հանգրվան է ներկայացված հենց մեր ազգային հերոսը, ոչ թե ընտանիքի, գերդաստանի որևէ անդամ:
-Հայրս շատ ժողովրդական մարդ էր և շփվում էր տարբեր մարդկանց հետ: Նրա հետ զբոսնելիս հաճախ եմ հանդիպել կոշկակարների, տարբեր արհեստների տեր մարդկանց: Նա անձամբ ճանաչում էր Մախլուտոյին, որը պահակ էր աշխատում: Ես նրան շատ անգամ եմ տեսել, բայց մեծանալուց հետո եմ իմացել, թե ով էր Մախլուտոն: Նաև շրջաններում էր լինում հայրս (դերասաններին հրավիրում էին այն ժամանակ), ես էլ երբեմն գնում էի նրա հետ, և բազմիցս տեսել եմ կոշկակարների արհեստանոցներում, երթուղային տրանսպորտում, գյուղական տներում, այլ տեղերում Անդրանիկի, Գևորգ Չավուշի լուսանկարները: Այդ հիշողությունն իմ մեջ մնացել էր այն ժամանակներից: Եվ քանի որ մենք ստեղծում ենք ներկայացման հավաքական կերպար, ստանում գեղարվեստական ուրույն լուծում, ապա առաջնորդվում ենք որոշակի մոտեցումներով: Չէ՞ որ այն, ինչ իրական է, դեռևս արվեստ չէ: Եվ մենք, Անդրանիկի նկարը բեմում կախելով, ցույց ենք տվել հայ ժողովրդի հավաքական սերը մեր հերոսների նկատմամբ: Մինչև օրս էլ հենց դա է մեզ պահում: Եթե չլիներ մեր հայդուկային շարժումը, որը ծնեց արծիվներ, ապա չէր լինի այսօրվա Հայաստանը, վկա՝ Ասորեստանն ու Բաբելոնը: Ներկայացման մեջ հարևանի կերպարը տարբեր է Ժորա Հարությունյանի ստեղծած կերպարից. մենք ցանկացել ենք ցույց տալ մի հարևան, որը Անդրանիկի զինվորի կամ նրա գաղափարները կրողի մարմնավորողն է, և Մուրադի (դերակատար՝ Արմեն Մարության) ու Արուսի (դերակատար՝ Աննա Էլբակյան) ընտանիքն էլ դեմ չէ այդ տեսակին, մի քիչ թաքնված իր համակրանքն ունի և իր տան պատին էլ կախել է Անդրանիկի նկարը, որը մարմնավորում է Հայաստանը: Ինձ համար կարևոր էր այս պիեսի բեմադրությունը նաև այն առումով, որ նախկինում, երբ մարդիկ լռում էին մինչև Հոկտեմբերյան հեղափոխությունը եղած բաների մասին, տարբեր մշակույթ ունեցող մարդիկ պահպանում էին այն բարոյականությունը, որն ապրեցնում է մարդկությունը հավիտյանս հավիտենից:

-Շեշտադրված է Սիմյոն պապի (դերակատար՝ Սամվել Փիլոյան)՝ Կարսի կռվին մասնակցության մասին պատմությունը, որը, բնական է, արժանանում է հանդիսատեսի առանձնահատուկ վերաբերմունքին:
-Սա հեղինակի կողմից է շեշտադրված և համարվում է հենց թատերգության մեխերից մեկը: Մենք էլ ենք փորձել շեշտադրել: Գուցե այսօրվա երիտասարդ հանդիսատեսին այդ պատմությունը կարող է թվալ երկարաշունչ, ձանձրալի, բայց վստահ կարող եմ ասել, որ դա կարևոր հատված է, և այս մի քանի ներկայացումներից կարելի է եզրակացնել, որ հանդիսատեսը բավական ուշադիր հետևում է Սիմյոն պապի պատմությանը:
-Եթե «Հարսնացու հյուսիսից» ֆիլմում մենք հերոսներին ավելի շատ տեսնում ենք կենցաղային, միջանձնային հարաբերությունների դաշտում, ապա ներկայացման մեջ շփումները տեղափոխվել են հայ-ռուսական փոխհարաբերությունների վերանձնական, ազգային տեսակների ու խնդիրների քննության ոլորտ: Բազմաթիվ երկխոսություններ, դրվագներ կան, որտեղ դեմ առ դեմ կանգնած են ոչ թե խնամի-բարեկամ դարձող մարդիկ, այլ հայկական և ռուսական կողմը: Ի մասնավորի՝ հերոսներից մեկը՝ Մուրադը, նեղացած ասում է. «Որ եկել խոտ ենք ուզում, հո չի՞ նշանակում՝ խոտ ենք ուտում»: Դուք փորձել եք տեղայնացնե՞լ այսօր հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա տարակարծությունները մայր թատրոնի բեմում:
-Այո՛, դա հատուկ է արված: Պիեսում այդ տեքստը կա: Ժորա Հարությունյանը նրբորեն, դիալոգների ենթատեքստում անդրադարձել է երկու ժողովուրդների հարաբերության հարցերին, որովհետև այդ հարաբերություններում մենք միշտ ենք խնդիրներ ունեցել, և վախենամ, որ դեռ էլի կունենանք:

-Եվ այսուհանդերձ, հայ-ռուսական հարաբերությունների թելը, կարծես, չի ընդհատվում: Ինչի՞ հաշվին:
-Հարցը մի քիչ քաղաքական է:
-Ժամանակներն են քաղաքականացված, ինչպե՞ս շրջանցել այս թեման:
-Այո՛, այո՛: Կարծում եմ՝ ամեն մեկն իր հետաքրքրություններն ունի այս տարածաշրջանում, առավել ևս՝ ռուսները: Եվ դրա հաշվին է պահպանվում հարաբերությունների համաչափությունը: Բայց որ մենք շատ հետաքրքիր ազգ ենք, դա անվիճելի է: Մենք մեր ողնաշարում օտար ազգեր սիրելու էլեմենտ ունենք: Եվ դա կարողանում ենք ներկայացնել շատ գեղեցիկ ձևով. քրիստոնյա ազգ ենք, չէ՞: Երևի մեր ենթագիտակցության մեջ է դա դրված, և գուցե հենց այդ պատճառով է, որ այսօր (կրկնելով՝ ասեմ) Բաբելոնն ու Ասորեստանը չկան, իսկ Հայաստանը, թեկուզ և փոքրիկ իր տարածքով ու աշխարհով մեկ սփռված հայերով, այս դժվար աշխարհագրական կետում, շրջապատված անհասկանալի հարևաններով, դեռ հարատևում է, և, համոզված եմ, կհարատևի հավիտյանս: Դա մեր ազգային բնավորության, մարդ արարածին քրիստոնյայի սիրով սիրելու շնորհիվ է:

(շարունակելի)


Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Դիտվել է՝ 5685

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ