Հին կովկասյան ավանդույթներ

Հայաստանում նայում են ֆուտբոլ և ԱԱԾ` հեղինակը ես չեմ: ՖԲ-ի ընկերներիցս մեկն է: Ֆուտբոլը բավականին ձանձրալի է: Դեռ: Գուցե եզրափակչի մատույցներում նայվի: ԱԱԾ-ն դեռ «բավարարվում է» Մանվել Գրիգորյանով և թեթև արշավներ է անում «գողականներին»: Հրապարակային մակարդակում: Գեներալի պահեստների շոկն այնպիսին էր, որ հուզականը գերակայում էր որևէ այլ հարթության: Մենք բոլորս պատրաստ էինք փոստատար դառնալ ու երեխաների նամակները տեղ հասցնել: Անձամբ, որ նորից ինչ-որ տեղ չլռվեն: Իսկ կյանքը շարունակվում է, ու հընթացս պարզվեց, որ տեսածից անտեղյակ են եղել բոլորը` ընկերներից` նախկին Գերագույն գլխավոր հրամանատար: Պարզվեց` ԱԱԾ-ի եթերից հետո ՀՀԿ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հավաքել է կուսակիցներին ու ասել, որ իր համար անսպասելի էր տեսածը, չէր ուզի հավատալ, բայց… ՈՒ ՀՀԿ-ն մի քանի րոպեում հանձնեց իր գեներալին: Այլևս պետք չէր, ավելին` պարանոցից կախված կշռաքար էր, երբ ՀՀԿ-ն փորձում է ջրի վրա մնալ:

Իհարկե, ընկերությունը պահանջում է ընկերոջը ծանր պահին բախտի քմահաճույքին չթողնել, բայց ո՞վ ասաց, որ ՀՀԿ-ում գիտեն` ի՞նչ է ընկերությունը: Նրանք ԱԺ-ում ու հարցազրույցներում խոսում էին օրենքից ու բարոյականությունից, ապշահար էին, իսկ ո՞վ էր Արցախի հերոսին դարձրել այն, ինչ կա: Ո՞վ էր ԵԿՄ-ն դարձրել սեփական Մատյան գունդ: ՈՒ՞մ էր Մանվել Գրիգորյանը ծառայում: Հայրենիքի՞ն: Այնքա՜ն վաղուց էր: ՀՀԿ-ի՞ն, որ նրան «զորացրեց»: Եթե նույնիսկ Սերժ Սարգսյանը տեղյակ չէր գեներալի «պահուստներից», ինչու՞ տեղյակ չէր: Նման մի «անտեղյակ» էլ կա` 8 տարվա պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանը: Նա էլ տեղյակ չի եղել, որ քառօրյա պատերազմի ժամանակ բանակին ուղարկված օգնության մի մասը ոչ թե առաջնագիծ է գնացել, այլ Մանվել Գրիգորյանի առանձնատուն, կարծում է, որ նաև Ղարաբաղի իշխանությունները պետք է պարզաբանեն, թե ինչ ճանապարհով կարող էր յուրացվել բանակի ունեցվածքը, որովհետև. «Բոլոր օգնությունների համար ստեղծված է եղել հանձնախումբ և համապատասխան ուղղություններով բաշխում է իրականացրել: Պատասխանատվությունը կրում են այն օղակները, որոնք անմիջապես բաշխում են իրականացնում ստորաբաժանումների և զորամասային օղակներում և, իհարկե, այն մարմինները, որոնք պետք է համապատասխան վերահսկողություն իրականացնեն»:

Փաստորեն` նախարարը կապ չունի ոչնչի հե՞տ: ԱԺ-ն, իհարկե, Մանվել Գրիգորյանին կալանավորելու հնարավորություն տվեց գլխավոր դատախազին: Երկու ամսով: Նա մեղքը չի ընդունում և պատրաստ է «անհրաժեշտ ապացույցները, այդ թվում՝ փաստաթղթային» ներկայացնել, թե ինչու՞ և ի՞նչ ձևով է այդ ամենը հայտնվել ԵԿՄ-ին սպասարկող պահեստներում, «ինչպե՞ս է անընդհատ օգտագործվել այդ միության կանոնադրական խնդիրների լուծման համար»։ «Վստահ եմ, որ իմ անունը ես կվերականգնեմ»` հայտարարել է Մանվել Գրիգորյանը նամակով։ Գուցե: Անմեղության կանխավարկածը գործում է մինչև դատարանի վճիռը: Ձերբակալված գեներալի փաստաբաններն ասում են, որ նա այդ տարածքներում հազվադեպ է եղել, բանալիներն իր մոտ չեն եղել: Տնօրինել է ԵԿՄ-ն:
ԵԿՄ-ի մասին: Շոկի մեջ են: Մասնատված` մի մասն ուզում է արտահերթ համագումար հրավիրել ու նոր նախագահ ընտրել: Կան, որ վստահ են` գեներալն ազատ կարձակվի: Գեներալի կինը` գնդապետ Նազիկ Ամիրյանը, գնացել է ԵԿՄ և հայտարարել, որ ստանձնում է ԵԿՄ նախագահի գործը` ԵԿՄ-ն պետք է շարունակի գործել: ԱԱԾ-ն ըստ արժանվույն կգնահատի նրա ակտիվությունն ու չի բացառվում, որ գնդապետը ևս ձերբակալվի: Իսկ ԵԿՄ-ն, իսկապես, պիտի գործի: Բայց` պիտի լինի բոլորովին այլ ԵԿՄ, հասարակական կառույց, որ զբաղվում է իր անդամների գործերով: Եվ` պետք է զինաթափվի: Հայաստանն ունի ազգային բանակ, ու առաջին պատերազմի վետերանները արժանի են հանգստի և պետության շնորհակալ ու հոգատար վերաբերմունքին: Վերջ քաղաքականություն խաղալուն:
Քաղաքական խաղերի մասին` ազատության մեջ Սամվել Բաբայանը տեղը չի գտնում: Իսկ ուզում է:

Ղարաբաղում «կարգուկանոն հաստատելու» հրապարակային առաջարկը փաստացի մերժվեց: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը անվերապահ աջակցություն հայտնեց Բակո Սահակյանի ներքին բարեփոխումներին, այսինքն` մինչև 2020-ը պաշտոնավարելուն: Մնում է Հայաստանը: Ինչու՞ ոչ:
Ընտրություններն այն ժամանակն են, երբ պղտոր ջրերում ձկներ են վխտում: ՕՐՕ-ի ձախողումից հետո նրան մնում են «Հիմնադիր խորհրդարանն» ու Ժիրայր Սէֆիլյանը: Ասենք` ՍԲ-ԺՍ դաշինք: Հիմա նա չարախնդում է Մանվել Գրիգորյանի վրա, իսկ ո՞վ է ինքը: Ինչո՞վ է լավ, կամ` ավելին: Այսօր նրան հերոսացնում են նրանք, ում պետք է Հայաստանն ու Արցախը տանել անցյալ ու վերականգնել ավատատիրությունը, պայմանով, որ իրենք են ֆեոդալը: Պետք եղավ` կսատարեն, պետք եղավ` կկրակեն: Զուգահեռ պետության խաղերը շարունակվում են: Իշխանության թողտվությամբ:

Իշխանության մասին: ԱԺ-ն առաջին ընթերցմամբ ընդունեց կուտակային համակարգի օրինագիծը` 78 կողմ, 2 դեմ և 7 ձեռնպահ քվեարկությամբ: Ձեռնպահ ՀՅԴ-ն հայտարարեց՝ նախագիծը չի լուծում կարևորագույն հարցը՝ պարտադիր բաղադրիչի վերացումը։ «Ելքը» և «Ծառուկյանը» կողմ էին` նրանք մասնակցելու են օրենքի բարելավմանը։ Երեկ վարչապետը չընդունեց Մանե Թանդիլյանի հրաժարականը, ասաց` միասին աշխատելու ենք: Զարմանալին «Բարեգործության մասին» օրենքի ճակատագիրն էր` ԲՀԿ-ն կողմ քվեարկեց: Իզուր չէր ԲՀԿ-ական Գևորգ Պետրոսյանը խրոխտանում. «Ծառուկյանը ե՞րբ էր էս թեմայով դուրս եկել պայքարի, որ հիմա էլ պարտություն ընդուներ կամ չընդուներ»: ԱԺ նախորդ նիստերի ամնեզիա կա: Նախագծում ամրագրվել է` եթե բարեգործը չի ակնկալում կոչումներ, տիտղոսներ, ֆինանսական արտոնություններ, կառավարությունը գործ չունի բարեգործի հետ, այսինքն` Գագիկ Ծառուկյանի: Արդարադատության փոխնախարար Արթուր Հովհաննիսյանին մնում էր փաստել. «Այս նախագիծը և այն հանձնաժողովը, որ մենք նախատեսում ենք ստեղծել, որևէ կապ չունի այն բարեգործների հետ, որ չեն ակնկալում որոշակի խրախուսում կամ արտոնություն»: Հանձնաժողովի հետ առնչվելը պայմանավորված է երեք ակնկալիքով` դիմում են`

1. որ բարեգործ համարվեն ու ստանան պատվավոր կոչումներ,
2. որ նախատեսված պետական աջակցությունից օգտվեն և հարկային արտոնություններ ստանան,
3. երբ ցանկանում են կառավարությունից կամ համայնքից նյութատեխնիկական օժանդակություն ստանալ:

Երեք քայլ, որ չի անի Գագիկ Ծառուկյանը: Այսինքն` Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը նահանջեց «Համայն հայոց բարեգործ» Գագիկ Ծառուկանի բարեգործությունից զրկվածներին Հանրապետության հրապարակ հանելու շանտաժի առաջ: Ինչի՞ դիմաց: Գործարքը մնում է գործարք` փոխշահավետ պետք է լինի:

Փոխշահավետի մասին` հունիսի 20-ին ստեղծվեց վարչապետին առընթեր ընտրական օրենսդրության բարեփոխումների հանձնաժողով` ելնելով «Ընտրական օրենսգիրքը» և ընտրական գործընթացները կարգավորող օրենսդրությունը բարեփոխելու՝ կառավարության ծրագրում ամրագրված անհրաժեշտությունից, նպատակ ունենալով բարձրացնել հանրային կառավարման ներառականությունն ու թափանցիկությունը: Հանձնաժողովի նախագահ է նշանակվել առաջին փոխվարչապետ Արարատ Միրզոյանը, քարտուղար՝ «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» խորհրդատվական հասարակական կազմակերպության ծրագրերի համակարգող Դանիել Իոաննիսյանը։ Նույն օրը ԱԺ-ն արեց հանդիպակաց քայլը` 4 խմբակցությունները ԸՕ-ի փոփոխությունների շուրջ քննարկումներ սկսելու պատրաստակամություն հայտնեցին: «Հաշվի առնելով երկրում ստեղծված քաղաքական իրավիճակը և ելնելով քաղաքական լուծումներ տալու անհրաժեշտությունից` ԱԺ նախագահ Արա Բաբլոյանի առաջարկով ԱԺ 4 խմբակցությունները հայտարարում են, որ պատրաստակամ են սկսել քննարկումներ «Ընտրական օրենսգրքի» փոփոխությունների շուրջ, ձևավորել աշխատանքային խումբ` յուրաքանչյուր խմբակցությունը ներկայացնող քաղաքական ուժից երեքական ներկայացուցիչ ձևաչափով»` ըստ համատեղ հայտարարության:

Աշխատանքային խումբը պատրաստ է համագործակցել կառավարության աշխատանքային խմբի լիազոր 3 ներկայացուցիչների հետ: ԱԺ խմբակցությունների աշխատանքային խմբի անդամներն են` ՀՀԿ-ից Արփինե Հովհաննիսյանը, Դավիթ Հարությունյանը և Վիգեն Սարգսյանը, «Ծառուկյան» խմբակցությունից՝ Նաիրա Զոհրաբյանը, Սերգեյ Բագրատյանը և Գևորգ Պետրոսյանը, «Ելքից»` Էդմոն Մարուքյանը, Լենա Նազարյանը և Գրիգորի Դոխոյանը, ՀՅԴ-ից ՝ Արմեն Ռուստամյանը, Սպարտակ Սեյրանյանը և Լուսինե Հովհաննիսյանը: Տեսնու՞մ եք` ինչ ներդաշնակություն է երկրում ու խորհրդարանում: Ճիշտ է` հատկապես ԱԺ-ում հաճախ են վիճում ու ճչում, բայց դա հին կովկասյան ավանդույթ է` ավանդույթներից, հատկապես եթե օգուտ են բերում, չես հրաժարվի ինչ է` հեղափոխություն է եղել: Առավել ևս, որ հեղափոխությունը դառնում է ընտրովի` ոմանց վրայով է անցնում, ոմանց` կողքով, ոմանք տեղյակ չեն: Դա ևս հին կովկասյան ավանդույթ է` չեմ տեսել, չեմ լսել, չեմ ասի: Ինձ էլ ինչ տաք` տաք: Չտաք` չեք ստանա:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ. Չգիտեմ` դուք ոնց, ես քանի օր է՝ մտածում եմ… Էրդողանի մասին: Կիրակի օրը նրա կյանքի գլխավոր ընտրությունն է` և՛ Ազգային մեծ ժողովի, և՛ նախագահի: Ամսից ավելի նա շրջում է երկրում, սպառնում է ու վախեցնում, սիրաշահում ու խոստումներ տալիս: Ամբողջ ԱԶԿ-ն գործի մեջ է` իշխանությունը կորցնելու վախից, թե պահելու հույսով: Ընտրություններն արտահերթ են` փորձագետներն ասում են, որ Թուրքիայի տնտեսությունը չէր դիմանա մինչև հերթականը` լիրան փլուզվում` 20 տոկսով արժեզրկվել է, պարտքերն աճում են, գները` բարձրանում, եվրոպացի ներդրողները` հեռանում: Ընտրությունը անցնելու է արտակարգ դրության պայմաններում` հիմնական ընդդիմադիր ուժերի ղեկավարները կամ բանտում են, կամ խիստ վախեցած: Եվ, այնուամենայնիվ, հունիսի 24-ի ընտրություններից առաջ հարցումները փաստում են` 16 տարի հաղթած Էրդողանը կարող է չհաղթել: Առնվազն՝ մեկ փուլով: Նաև` մեծամասնություն չստանալ Ազգային մեծ ժողովում: Նախընտրական ելույթներից մեկում Էրդողանն ասաց, որ պատրաստ է հեռանալ, եթե ժողովուրդն ասի՝ բավական է («թամամ»), մի քանի ժամում 2 միլիոն «թամամ» ստացավ սոցիալական ցանցերից: Մնում էր ապավինել ազգայնականությանը: Ստամբուլի հանրահավաքում Էրդողանը հայտարարեց. «Արևմուտքը ուշի ուշով սպասում է հունիսի 24-ին, գիտե՞ք ինչու: Նրանք սպասում են, որ Էրդողանը տապալվի, պարտվի, բայց դուք պատրաստ եք, չէ՞, մի լավ օսմանյան ապտակ հասցնել նրանց: Մենք պետք է շատ ջանք թափենք, հանգստանալ ու մի կողմ քաշվել չկա, գնում ենք առաջ»: Սահմանադրական փոփոխություններից հետո այս ընտրություններով Թուրքիան անցնում է կառավարման նախագահական համակարգի և Էրդողանը կարող է իշխանության ղեկին մնալ մինչև… 2029-ը: Ընտրություններից առաջ նա տարավ գլխավոր հաղթանակը` Աբդուլա Գյուլը չառաջադրեց թեկնածությունը: Մյուսներին հաղթելու համար մեծ ջանքեր գուցե պետք չլինեն, եթե ընտրողները չառաջնորդվեն Էրդողանին դեմ, ոչ թե թեկնածուներից մեկին կողմ սկզբունքով: Ոչ ոք չի կարող ասել` ընտրություններում հաղթած Էրդողանը ի՞նչ քաղաքականություն կվարի` կշարունակի՞ Արևմուտքի հետ առճակատվել, թե՞ նորից կուրանա Ռուսաստանին: Մի կողմից փող է պետք, մյուս կողմից` դաշնակիցներ: Եթե ԱԶԿ-ն մեծամասնություն չհավաքի ու կոալիցիա չկազմվի, կկրկնվի 2015-ի հուլիսի պատմությունը` արտահերթ ընտրություններ կնշանակվեն: Կիրակին բարդ օր է լինելու հարևան երկրում: Այդ գիշեր չի քնի նաև Ալիևը` ալլահից «մեծ եղբոր» հաղթանակը խնդրելով: Միայն նրանց տանդեմի հեռանալուց հետո իրավիճակ կփոխվի իրենց երկրներում ու տարածաշրջանում: Կամ` իրավիճակը կփոխի նրանց: Հին կովկասյան ավանդույթները այնքան շատ ու այնքան հակասական են: Թավիշի պակաս կա: Նաև` մարդկության ու… սիրո:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ