Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Ռոհանին Փաշինյանին հրավիրել է Իրան

Ռոհանին Փաշինյանին հրավիրել է Իրան
11.07.2018 | 05:50

Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին հրավիրել է Թեհրան: Հայաստանի կառավարության մամլո ծառայությունը հաղորդում է, որ նախագահի ուղերձը Փաշինյանին փոխանցել է Իրանի էներգետիկայի նախարար Ռեզա Արզաքանիանը Երևան այցի ժամանակ: Վարչապետն ու նախարարը քննարկել են էներգետիկ համագործակցության զարգացման հարցեր: «Հայաստանը պատրաստ է Իրանի հետ սերտ համագործակցության: Մենք կարևորում ենք փոխշահավետ երկխոսությունը և վստահ ենք, որ հայ-իրանական հարաբերությունները կշարունակվեն»` հայտարարել է Փաշինյանը: Ացի ժամկետները ճշտվում են: Ռոհանին առաջիններից մեկը շնորհավորեց Փաշինյանին վարչապետ ընտրվելու առիթով: Նա զանգահարեց Սոչի մեկնելուց առաջ, որտեղ Փաշինյանը հանդիպելու էր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին: Պաշտոնական տեղեկատվությամբ` «կողմերը քննարկել են հայ-իրանական բարեկամական հարաբերությունները և երկկողմ համագործակցության ու միջազգային օրակարգի հարցեր, մտքեր են փոխանակել Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ իրադարձությունների զարգացման վերաբերյալ», մատնանշել են «փոխշահավետ հայ-իրանական գործընկերության, նրա խորացման կարևորությունը, նաև` ընթացիկ համատեղ նախագծերի արդյունավետ իրականացումը` ներուժի առավելագույն օգտագործումով», պայմանավորվել են այցերի ժամանակացույցի մասին: Իհարկե, Թեհրանում մեծ ուշադրությամբ էին հետևում Երևանում ծավալվող իրադարձություններին, որ հանգեցրին իշխանափոխության: Նախնական գնահատականներով, որ հնչում էին արևմտյան, նաև որոշ ռուսական ու ադրբեջանական ԶԼՄ-ներում, Հայաստանում ի դեմս Փաշինյանի` իշխանությունը վերցրել էին «արևմտյան ուժերը»:

Հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ-ը դուրս է եկել միջուկային համաձայնագրից ու Իրանի դեմ պատժամիջոցներ է սահմանել, սպառնում է պատերազմով, երբ Վրաստանը շարունակում է ՆԱՏՕ նետվել, երևանյան ցնցումները Թեհրանին ստիպեցին հաշվարկել Անդրկովկասում իրադարձությունների զարգացման հնարավոր տարբերակները, ձեռքը զարկերակին պահել: Այն ժամանակ հայկական ԶԼՄ-ներում տեղեկություններ հայտնվեցին, որ Փաշինյանը, դեռ ընդդիմադիր առաջնորդ լինելով, առաջին հանդիպումը (արտասահմանցի ներկայացուցիչների հետ) ունեցել է հենց Իրանի փոխդեսպան Ալի Նասեր Սոբհանիպուրի հետ, քանի դեռ դեսպան Սեյեդ Քազիմ Սաջարին երկրում չէր: Իրավիճակն ուներ կարևոր առանձնահատկություն: Ինչպես Թուրքիան ակտիվ մասնակցում էր արաբական գարնանը` ֆենոմենն ընկալելով իբրև «նախկին Օսմանյան կայսրության տարածքում կատարվող իրադարձություններ», այդպես էլ Իրանը երբեք չի մոռանում, որ ներկա Անդրկովկասի տարածքի մեծ մասը ինչ-որ ժամանակ եղել է Պարսից կայսրության կազմում: Այդ պատճառով առանձնահատուկ վերաբերմունք և գնահատական ունի տարածաշրջանի զարգացումներին: Պատահական չէ, որ Թեհրանը Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի հարցում փաստացի քրիստոնյա Երևանի ու Ստեփանակերտի կողմում է, ոչ թե նույնահավատ շիական Բաքվի: Իրանը Հայաստանի ու Արցախի համար գործնականում դարձավ միակ ուղիղ ելքը արտաքին շուկաներ: Թեպետ Բաքուն վերջին ժամանակներս Թեհրանի համար բացել է Հյուսիս-Հարավ տրանսազգային հորիզոններ, Իրանին տագնապում է Ադրբեջանի սերտ համագործակցությունը Իսրայելի ու ԱՄՆ-ի հետ, որ որոշակի հանգամանքներում կարող է արգելափակել Թեհրանի հաղորդակցական հնարավորությունները հյուսիսային ուղղությամբ:

Պատահական չէ, որ Իրանի պաշտպանության նախարար, բրիգադային գեներալ Ամիր Խաթամին, բացահայտորեն մատնացույց անելով ԱՄՆ-ի որոշումը` փակել իրանական նավթի ելքը համաշխարհային շուկաներ և ադրբեջանական TANAP խողովակաշարի գործարկումը` հայտարարեց, որ «թշնամիների դավադրությունը Իրանին աշխարհաքաղաքականորեն ուժասպառել ու հիմնական էներգետիկ գծերը Իրանից կտրելն է` շատ փող ծախսելով»: Ահա ինչու, երբ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Հայաստանը չի փոխում արտաքին քաղաքականության գլխավոր գերակայությունները, մնում է ՀԱՊԿ ու ԵԱՏՄ անդամ, երբ պարզ դարձավ, որ Երևանը երբեք չի դառնա Իրանի համար թշնամական գործողությունների պլացդարմ, Թեհրանը կոնկրետ քաղաքական գործողությունների անցավ և հրավիրեց վարչապետին: Փաշինյանը ստիպված չի լինի ամեն ինչ մաքուր էջից սկսել, նրա նախորդը մշակել ու իրականացրել է պատկառելի իրավական բազա հայ-իրանական երկկողմ հարաբերություններում քաղաքական, տնտեսական, տրանսպորտային ու էներգետիկ ոլորտներում, համատեղ ենթակառուցվածքային նախագծերում: Բայց հիմա կոնկրետ աշխարհաքաղաքական իրավիճակում ինչպես հայկական ուղղությունը Իրանի արտաքին քաղաքականության մեջ, այնպես էլ իրանական ուղղությունը Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մեջ պետք է լրացուցիչ լուրջ չափում ստանան, որոշարկվեն իրական ծրագրերը և ռազմաքաղաքական ներուժի իրականացման կոնկրետ ճանապարհները: Դրան հասնել հնարավոր է միայն Թեհրանի ու Երևանի միջև քաղաքական բարձր վստահության պարագայում, քանի որ տարածաշրջանում զարգացող իրադարձությունները շատ ավելի լուրջ են, քան նախկինում ենթադրվում էր: Բայց դրանք այն հարցերն են, որ կարող են պատասխանվել Թեհրանում Ռոհանի-Փաշինյան երկխոսության ժամանակ, երբ կորոշարկվեն ռազմավարական համագործակցության հնարավորությունները:


Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM


Հ.Գ. Վերջին տասնամյակի Հայաստանի բոլոր վարչապետներն անցնում են Իրանի «փորձությունը» և հայ-իրանական հարաբերություններում չեն արձանագրում ողջ ներուժի օգտագործման դեպք: Պատճառների մանրամասների մեջ չմտնելով` Թեհրան են այցելել թե Հովիկ Աբրահամյանը, թե Կարեն Կարապետյանը, և դա Իրանի համար լավագույն ժամանակներում` միջուկային համաձայնագրի կնքումից ու պատժամիջոցների հանումից հետո, ու գործնականում չեն լուծել Իրանի գազը Հայաստանով Եվրոպա տարանցելու խնդիրը: Հիմա իրավիճակ է փոխվել և հայ-իրանական հարաբերությունները նոր գին ունեն` աշխարհաքաղաքական նոր իրավիճակում: Հատկապես Բրյուսել այցից հետո բազում հարցեր կարող են այլ պատասխաններ ստանալ:


Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Դիտվել է՝ 2998

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ