«Ազատեկում կյանքը դժվար ա, բայց չեմ հուսահատվում, գիշեր չի եղել, որ չլուսանա»

Վայք քաղաքից շուրջ 7 կմ ոլորաններով ձգվող ճանապարհը տանում է վեր ու վեր, ու թվում է, թե այն վերջ չունի: Այդ ճանապարհը տանում է քաղաքաբնակի համար աշխարհից կտրված մի բնակավայր՝ Ազատեկ: Տեսնես ի՞նչ են մտածել, որ այս սարերի մեջ տան հիմք են գցել: Լավ է, որ քիչ հեռու Փոռ գյուղն է, հարևաններ են, նեղ պահին մեկմեկու կհասնեն:
Վերջապես երևում է Ազատեկ համայնքը՝ Վայոց ձորի ամենափոքր համայնքներից մեկը: Շուրջ 65 քմ տարածքով համայնքում ապրում է 550-560 մարդ: Բնակչության թիվը տարեց տարի նվազում է: Համայնքների խոշորացման և միջհամայնքային միավորումների կառավարության հայեցակարգի համաձայն Արին, Զեդեա և Փոռ համայնքների հետ Ազատեկը միացել է Վայքին: Համայնքային կենտրոնը Վայքն է՝ մոտ 7200 բնակչությամբ և 14300 հա տարածքով: Ազատեկն արտագաղթողների գյուղ է, իսկ սակավաթիվ բնակչություն ունեցող գյուղերում ամեն մի ընտանիքի բացակայությունն էլ նկատելի է:
Ազատեկ համայնքի փողոցների տեսքը գյուղ բերող բարեկարգ ոլորանների համեմատ, խղճուկ է, անբարեկարգ, ինչպես բազմաթիվ համայնքներում: Փողոցում հատուկենտ մարդկանց հարցուփորձ անելով փորձեցի հանդիպել համայնքապետին, սակայն նա բացակայում էր գյուղից: Առհասարակ, մարդիկ չխոսկան էին, սիրտ էլ չունեին խոսելու: «Պարտքով հաց առնողը խոսալու սիրտ կունենա՞: Մի լավ փոփոխության ենք սպասում, էն էլ ուշանում ա»,- ասաց ինձ հանդիպած մի տարեց կին:

ԱԶԱՏԵԿՈՒՄ ԼԱՎԱՏԵՍ ՄԱՐԴԻԿ ԷԼ ԿԱՆ

Գյուղում կյանքից գոհ մարդ էլ կա, նայած թե ինչ աչքով ես նայում իրականությանը, հոգով լավատե՞ս ես, թե՞ հոռետես:
Ժանետա Ներսիսյանի ամենամեծ ուրախությունը թոռներն են, երբ նրանց դեմքին ժպիտ է տեսնում, երբ օջախի ջերմությունից տունը լիությամբ է լցվում, ու երբ զբաղված է աշխատանքով: «Մարդն առանց աշխատանքի ինչի՞ է պետք: Էս մեկը չեղավ, մի ուրիշ աշխատանքով զբաղվիր, էն էլ չեղավ, մի գործ գտիր: Քաղաքի նման չի, որ գործից գաս ու պառկես դիվանին: Հողամասն ինձ ա սպասում, ու՞ր պառկեմ: Ճիշտ ա, թվում ա, թե աշխարհից կտրված գյուղ ա, բայց օդն ու ջուրը աշխարհի ոչ մի տեղի հետ չեմ փոխի: Էստեղ ծնվել ու ապրում եմ մինչ էսօր: Ընտանիք կազմեցի, տուն-տեղ դրեցի: Ջահել ժամանակ թղթակցել եմ Ջերմուկի թերթին, հետո զբաղվեցի հողագործությամբ: Ապրի Օքսֆամը, իր աջակցությամբ համայնքում կոոպերատիվ ու ջերմոցային տնտեսություն ստեղծվեց»,- ասում է Ժանետան:

Առաջին տարին արդյունքները գոհացնող էին, աճեցրին 4 տոննա 200 կգ լոլիկ: Կոոպերատիվի 3 կանանց հետ Ժանետան մասնակցեց Երևանում գյուղնախարարության և գյուղատնտեսական դաշինքի կազմակերպած ցուցահանդեսին և գյուղմթերքի արտադրության ոլորտում ունեցած ձեռքբերումների համար մյուս կանանց հետ արժանացավ «Գյուղմթերքի կին հերոս» կոչման ու պատվոգրի: Ոգևորությունը մեծ էր, սակայն հարկադրաբար դադարեցված գործունեությունն ընկճեց, թեև չկոտրեց Ժանետային: Ծանր ձյան պատճառով կոոպերատիվի շենքի տանիքը փլուզվեց և առայսօր նույն վիճակում է, վերականգնման համար գումար է պետք: Սակայն Ժանետան չի հուսահատվում, գարնանը կգնա խոշորացված համայնքների կենտրոն դարձած Վայքի համայնքապետարան, տարածք կխնդրի ու նորից կսկսի, որովհետև «հողն անտեր չեն թողնի»:

Ժանետայի երկու որդիներն աշխատում են Ռուսաստանում, ապրում է ավագ որդու ընտանիքի հետ, նյութապես չեն նեղվում, սակայն Ժանետան ցանկանում է, որ համագյուղացիները նույնպես լավ ապրեն: «Ես ուզում եմ մեկի փոխարեն երկու ջերմոց ունենանք, պահածոյի, թխվածքի արտադրամաս ունենանք: Մեր հարսներն ու աղջիկները շատ շնորհքով են, ձեռքներից ամեն ինչ էլ գալիս ա, կթխեն, կստեղծեն, կտանենք Վայքում կվաճառենք, ի՞նչ վատ կլինի»:
Մանկուց ծնողներին օգնել է հողագործության մեջ, մանր-մունր գործեր է արել, տեսել է հայրը ինչպես է մշակում ու խնամում հողն ու բերքը, բնությունն էլ առատորեն վարձահատույց է եղել: Պարարտանյութերին շատ չի վստահում, հողը գոմաղբով է պարարտացնում, համոզված լինելով, որ դրանից բերքն ավելի լավ է աճում և հետո մաքուր է, մեջը քիմիա չկա: Նախընտրում է իր հողամասի անարատ մթերքը, քան Վայքից թանկուկրակ գնած բանջարեղենն ու միրգը:

Կենսուրախ ու ժրաջան Ժանետայի տանը իր ու հարևանի ասող-խոսող հարսն ու աղջիկներն էին, դժգոհեցին, որ անգործ են, թեև հողամասում գործ ինչքան ասես կա, աշխատողի համար ձմռանն էլ գործ կգտնվի: Գյուղում աշխատատեղ չկա, Վայք իջնելը պատիժ է, ավտոբուս չի գործում, թե համագյուղացին սեփական մեքենայով Վայք իջավ, կխնդրեն, հետը կգնան, թե չէ օրերով ու շաբաթներով գյուղից դուրս չեն գալիս: Ջահելները կգերադասեին չրեղեն պատրաստել վաճառքի համար, սակայն ու՞ր և ինչո՞վ տանեն:
Հարցրի` ձմռանը, Նոր տարուն ինչպե՞ս են պատրաստվում, գուցե շա՞տ են նեղվում: Տիկին Ժանետան ջահելներից առաջ ընկավ, թե` մենք ամեն ինչով պատրաստվում ենք, տեղը տեղին Նոր տարի ենք անում, բա ամբողջ տարին հողի վրա ինչու՞ ենք տանջվում, մի ուրախություն է, էն է՞լ չանենք:

Հասկացա, որ այս մարդկանց ոչինչ չի հաղթի` ո՛չ ձմռան ցուրտը, ո՛չ փլուզված կոոպերատիվի անհուսալի վիճակը, ո՛չ էլ գյուղի անմխիթար տեսքը:
«Երբեք չեմ հուսահատվել, գիշեր չի եղել, որ չլուսանա, փնթփնթալ չեմ սիրում, որ դժգոհեցի, ո՞վ իր լավը կբերի կտա ինձ, կաշխատենք, կստեղծենք ու կշենացնենք գյուղը: Մեր բերքը ուտողը պիտի օրհնի մեզ, բա ո՞նց, ամեն հողի բերք չի, որ մաքուր ա»,- հրաժեշտ տալով ասաց տիկին Ժանետան:

Անուշ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• ՈՍԿԵՊԱՐ. այդ քաղցր բառը՝ խաղաղություն
• «Արվեստագետն ու գիտնականը պիտի համոզվեն, որ թիկունքում պետություն կա»
• «Արհ­միու­թ­յուն-գոր­ծա­տու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թ­յու­նից կշա­հեն թե՛ աշ­խա­տո­ղը, թե՛ գոր­ծա­տուն ու իր բիզ­նե­սը»
• «Ներ­կա­յիս կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը ոչն­չով չի տար­բեր­վում նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի վա­րած տն­տե­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նից»
• Երա­նի թե հայ գյու­ղա­ցու բո­լոր օ­րե­րի լու­սա­բացն ու մայ­րա­մուտն ա­վարտ­վեն խին­դով և ու­րա­խու­թ­յամբ
• Գոր­ծա­տուն պար­տա­վոր է հար­գել աշ­խա­տո­ղի աշ­խա­տան­քա­յին ի­րա­վուն­քը` ա­ռանց գոր­ծա­դու­լա­վո­րի պար­տադր­ման
• «Անհ­րա­ժեշտ է կան­խել գյուղն­շա­նա­կութ­յան հո­ղե­րի դեգ­րա­դա­ցու­մը»
• Ահագ­նա­ցող աշ­խա­տան­քա­յին միգ­րա­ցիան եր­կի­րը «դա­տար­կեց» ո­րա­կ­յալ մաս­նա­գետ­նե­րից
• Ոչ միայն ե­րա­զանք, այլև ի­րա­կա­նու­թ­յուն
• Տու­րիզ­մով զբաղ­վե­լու հա­մար նախ պետք է սի­րել հայ­րե­նի­քը
• Գառ­նա­ռիճ՝ ե­րեք պե­տու­թ­յուն­նե­րի խաչ­մե­րու­կում ապ­րող գյու­ղը
• «Վա­յել չէ թա­գա­վո­րի և իշ­խա­նի հա­մար գո­ղեր և ա­վա­զակ­ներ ու­նե­նալ, այլ միայն լր­տես­ներ, որ հե­տա­խույզ­ներ են»
• «Արհ­միու­թ­յուն­նե­րի հան­դեպ վս­տա­հու­թ­յան վե­րա­կանգ­նու­մը պետք է սկ­սել զրո­յից»
• Աշխա­տո­ղը պետք է ստա­նա այն­քան աշ­խա­տա­վարձ, որ այն բա­վա­րա­րի ոչ թե գո­յատևե­լու, այլ ապ­րե­լու հա­մար
• «ԵՊՀ ռեկտորի պաշտոնակատարը չկարողացավ լուծել ԵՊՀ արհմիության հետ կոլեկտիվ պայմանագիրը»
• Գա­զա­տար խո­ղո­վակ­նե­րը կան, բայց բնա­կի­չը գե­րա­դա­սում է փայ­տը
• Դի­լի­ջանն իր ռե­սուրս­նե­րով կա­րող է ապ­րել
• Մեղ­րի ե­կո­ղը, դեռ չմեկ­նած, մտա­ծում է հա­ջորդ այ­ցի մա­սին
• Տաշ­տու­նը 160 ծուխ ու­ներ, այ­սօր մնա­ցել է 22-ը՝ 60 բնակ­չով
• Անտառ­նե­րով շր­ջա­պատ­ված բնա­կա­վայրն իր ջե­ռուց­ման հար­ցը լու­ծել չի կա­րո­ղա­նում, օ­րեն­քը թույլ չի տա­լիս

Մեկնաբանություններ