Պատգամավոր դառնալու հմայքն ու թշվառությունը

7-րդ գումարման Ազգային ժողովը «նոր Հայաստանում» սկսեց իր աշխատանքները։ Երկրի նախագահը շուրջ մեկ ժամ պատգամավորների համար կարծես դասախոսություն կարդաց` հորդորելով թիրախավորել ոչ թե անձանց, այլ խնդիրները, լինել միմյանց ընդդիմադիր, ոչ թե հակառակորդ։ Օրհներգին ու հայրապետական աղոթքին անհաղորդ խորհրդարանական երկրի պատգամավորները սկսեցին ԱԺ նախագահ, տեղակալներ, հանձնաժողովի նախագահներ ընտրել։ Երիտասարդներով լի խորհրդարանում բացարձակապես երիտասարդական շունչ չկար, մեկ ժամ հետո բոլորը ննջում էին, հոգնածությունն ու տանջահար վիճակը դրոշմված էին դեմքներին։ Ակնհայտ անհետաքրքիր ու անհավես էին բոլորը։ Միայն օրվա երկրորդ կեսին խորհրդարանում աշխուժություն նկատվեց, երբ ԲՀԿ-ն ու ԼՀԿ-ն ԱԺ փոխխոսնակի թեկնածուի համար կենաց ու մահու կռիվ էին տալիս։ Նորընտիր պատգամավորներին անդրադառնալու առիթներ դեռ շատ կունենանք, այսօր հանրությանն առավել հայտնի մի քանի պատգամավորների հետ զրույցներ կներկայացնենք։

«ՀԻՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄՆԱՑՈՐԴՆԵՐԻՑ ՊԵՏՔ Է ԱԶԱՏՎԵԼ»
ՆԻԿՈԼԱՅ ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ («Իմ քայլը» խմբակցություն)

-Այսօր Հայաստանում իրավական քաոս է։ Մի կողմից ժողովուրդն իր արդարադատությունն է ցանկանում իրագործել, մյուս կողմից էլ առկա են իրավական վիճահարույց որոշումներ։ Ինչպե՞ս պետք է հանգուցալուծվի այս դիլեման։
-Նախ՝ տերմինաբանությունը պետք է հստակեցնենք։ Արձանագրենք, որ նախորդ իշխանության ժամանակ ունեցել ենք ավտորիտար կառավարման համակարգ կամ քվազիժողովրդավարական համակարգ։ Հեղափոխությունից հետո մենք ցանկանում ենք ունենալ իրական ժողովրդավարական համակարգ։ Այս փուլում այլ պետությունների փորձն էլ ցույց է տալիս, որ պետք է անցումային արդարադատություն իրականացնել։ Բոլոր այն պետությունները, որոնք անցել են հեղափոխության ճանապարհով, երբ մի կառավարական համակարգից անցել են մեկ ուրիշի, դատարանները խոչընդոտներ են ստեղծել։ Սա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ դատավորները նշանակվել են հին իշխանությունների ժամանակ, նրանց ծառայություններ են մատուցել, նրանց վրա կան կոմպրոմատներ, այդ իսկ պատճառով վերջիններս նոր իրավիճակին չեն հարմարվել։ Հետևաբար շատ կարևոր է անցումային արդարադատության փուլով անցնելը, որպեսզի ազատվենք հին իշխանության մնացորդներից և սկսենք արդարադատությունը սպիտակ էջից։
-Այս օրերին Մանվել Գրիգորյանին գրավով բաց թողնելու դեմ ակցիաներ են, դրան զուգահեռ մեծ աղմուկ է հանել ցմահ ազատազրկված Մհեր Ենոքյանին ներում շնորհելու հարցը։ Այս երկու դեպքերում վերջնական որոշման մեջ որքա՞ն տեղ պետք է հատկացվի ժողովրդական արդարադատությանը։
-Դրանք տարբեր դեպքեր են և տարբեր լուծումներ են պահանջում։ Ինչ վերաբերում է Մհեր Ենոքյանին, նրա շահերի պաշտպանները հայտարարում են, որ նա մեղավոր չէ, բայց չեն կարող վճռաբեկ բողոք ներկայացնել։ Կարծում եմ՝ ոչ միայն Մհեր Ենոքյանի դեպքում, այլև ընդհանրապես Հայաստանում պետք է հանել այն արգելքը, որով վճռաբեկ դատարան բողոքներ հնարավոր չէ ներկայացնել. պետք է այդ մարդուն մեկ անգամ ևս հնարավորություն տրվի դիմելու դատարան։ Մանվել Գրիգորյանի դեպքի վերաբերյալ էլ պետք է նշել, որ գրավի կիրառումն անհապաղ պահանջում է և՛ օրենսդրական, և՛ վճռաբեկ դատարանի նախադեպային իրավունքի ուժով կարգավորումներ։ Այն, ինչ այսօր ընթերցում եմ մամուլով, չեմ կարծում, որ օրենքից է բխում դատավորների նման որոշումների կայացումը։ Գրավը ճիշտ է կիրառել ծանր, առանձնապես ծանր գործերով, սակայն գրավ չի կարող կիրառվել, եթե առկա է ՔՕ-ի 135 հոդվածով նախատեսված հիմքերից գոնե մեկը, այսինքն` վտանգ կա, որ գործի քննությունը կխոչընդոտվի։ Իսկ այդ մասին կրկին մամուլում կան հրապարակումներ։
-Որպես պատգամավոր, ի՞նչ առաջնահերթություններ եք Ձեր առջև դրել, ի՞նչ խնդիրներով եք զբաղվելու։
-Ամենակարևոր խնդիրներից մեկը կառավարության կազմի ձևավորումն է (կառավարության կառուցվածքի մասին նախագծի մասին է խոսքը- Ռ. Խ.), որի վրա ես դեռ օգոստոսից աշխատում եմ։ Մյուս խնդիրն անցումային արդարադատության համակարգի ստեղծումն է։ Ես եղել եմ կառավարության այն հանձնաժողովում, որն աշխատել է այդ փաստաթղթի վրա։ Այդ համակարգը պահանջում է նոր կառույցների ստեղծում։
-Իրավաբաններ կան, որոնք անցումային արդարադատությունը չեն ընդունում ու վտանգավոր են համարում։ Ինչպե՞ս կհակադարձեք։
-Որպեսզի իրավաբանները կարծիք հայտնեն, պետք է լինեին այդ հանձնաժողովի անդամ և տեսնեին, թե ինչ գործիքակազմ ենք որոշել կիրառել։ Առանց այդ տեղեկության հնարավոր չէ կարծիք հայտնել։ Դա նույնն է, որ մարդն ասի, թե գնում է վարսավիրանոց, մյուսները հակադարձեն, թե մազերդ լավ չեն կտրել։
-Ե՞րբ կարող ենք ասել, որ Հայաստանում արդարադատության համակարգը կայացել է։
-Հանրությունը պետք է դա ասի, ես չեմ կարող կոնկրետ ժամկետ նշել։

«ԴԱՇՆԱԿԻՑԸ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԻՇԽԱՆԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ»
ԱՐՍԵՆ ՋՈՒԼՖԱԼԱԿՅԱՆ («Իմ քայլը» խմբակցություն)

-Դուք և՛ սպորտի ներկայացուցիչ եք, և՛ կրթությամբ միջազգայնագետ, ԱԺ-ում ո՞ր ոլորտում եք փորձելու դրսևորվել։
-Երկուսն էլ ինձ հոգեհարազատ են, բայց մի նրբություն կա. որպես պրոֆեսիոնալ սպորտի ներկայացուցիչ, միակն եմ խորհրդարանում, պետք է այդ ոլորտին առնչվող հարցերը բարձաձայնվեն։ Ես ներգրավված եմ համապատասխան հանձնաժողովում` կրթության, գիտության, սպորտի, երիտասարդության և սփյուռքի։ Բայց ոչ միայն սպորտին առնչվող հարցերն են լինելու իմ ուշադրության կենտրոնում։
-Վերադառնալով Ձեր հիմնական մասնագիտությանը, որպես միջազգայնագետ նոր իշխանությունների արտաքին քաղաքականությունն այս ամիսներին ինչպե՞ս եք գնահատում, ասում են, իշխանություններն այդ ոլորտը տապալել են։
-Հետհեղափոխական շրջանը որոշակի զարգացումներ է ենթադրում, հիմնական շեշտադրումները ներքին քաղաքականության վրա են կատարվում։ Միաժամանակ պետք է հասկանալ, որ դրսի դերակատարների համար անսպասելիության գործոն կար այս ամենում։ Նրանք պետք է հասկանան, թե Հայաստանում ում հետ գործ ունեն։ Շատերը մինչ այսօր չեն հասկացել՝ այս շարժումն ինքնաբու՞խ էր, թե՞ դրսից կազմակերպված, ինչը բացառում եմ։ Սա պետք է դրսին ապացուցել։
-Ի՞նչ եք կարծում, դրսում այդքան կարևո՞ր է, թե Հայաստանում ինչ ձևով է եղել հեղափոխությունը` ինքնաբու՞խ, թե՞ ուղղորդված։ Առավել կարևոր չէ՞ այն, թե մենք ինչպես ենք այդ տերությունների հետ մեր հարաբերությունները կառուցում։
-Ցանկացած հզոր դերակատարի համար շատ էական է, թե ինչ ձևով է իշխանափոխություն եղել։ Պատկերացրեք, եթե գերտերություններից որևէ մեկն է այն կազմակերպել, մյուս ուղղությունը, բնականաբար, համապատասխան քայլեր կձեռնարկի։
-Օրինակ, Ռուսաստանին հաջողվե՞լ է համոզել, որ միայն մեր ուժերով է եղել հեղափոխությունը։
-Կարծում եմ՝ այս ընթացքում մեր աշխատանքները հենց դրան են միտված եղել։ Ապացուցել, որ այն, ինչ կատարվել է, ժողովրդի ցանկության արտահայտությունն էր։
-Հայ-ռուսական հարաբերություններն այսօր ինչպիսի՞ն են` փայլու՞ն, նորմա՞լ, դաշնակցայի՞ն։
-Նույն սկզբունքի մեջ կարելի է դիտարկել։ Դաշնակիցը դեռ ուսումնասիրելու փուլում է, որն արդեն ընտրություններով ավարտվեց։ Նրանց համապատասխան ծառայություններն էլ եկել են այն եզրահանգման, որ դա այն է, ինչ մենք ներկայացրել ենք, այսինքն` թավշյա հեղափոխություն։
-Գազի գինը քաղաքականություն է. սակագին բարձրացնելով Ռուսաստանն իր ոչ բարյացակամ վերաբերմունքն ի ցույց չդրե՞ց։
-Պետք է ասել, որ գազի գինը բարձրացել է բոլորի համար, քանի որ Ռուսաստանի ներքին շուկայում է գնաբարձրացում եղել։ Այսօր մեզ մոտ «Գազպրոմ Արմենիայի» հետ դեռ բանակցություններ են ընթանում, որպեսզի բյուջեից սուբսիդավորում չիրականացվի, ընկերությունն իր եկամուտների կրճատման հաշվին փոխհատուցի այդ ծախսը։
-Եկամուտների կրճատումը չի՞ ենթադրում, որ այդ ընկերությունն իր ներդրումները կարող է նվազեցնել Հայաստանի տնտեսությունում։
-Այստեղ պետք է հաշվի առնել, որ մենք գազ ներկրող երկիր ենք, ու գազի թանկացում եղել է նաև մյուս դաշնակից երկրներում։ Եթե Ռուսաստանի ներքին շուկայում գինը բարձրանում է, մենք ինչպե՞ս ենք պահանջելու, որ մեզ համար ցածր գին սահմանեն։
-Այս ամենից անտեղյա՞կ էին իշխանությունները, երբ որոշ ժամանակ առաջ խոսում էին գազի գնի նվազեցման մասին։
-Ենթադրում եմ, որ Ռուսաստանից չի եղել այն զգուշացումը, թե գազի գինը բարձրանում է։ Մենք պահպանում ենք խոստումը, գազի գինը նույնն ենք պահում, բայց այն համաշխարհային զարգացումների վրա, որ մեզնից կախված չեն, չենք կարող ազդել։
-Դուք իշխանությունը ներկայացնող ուժի պատգամավոր եք, եթե այնպիսի հարց ներկայացվի խորհրդարան, որին Դուք դեմ եք, կբարձրաձայնե՞ք, թե՞ կենթարկվեք խմբակցության ընդհանուր որոշմանը։
-Անհամաձայնությունները փորձում ենք մեր ներսում կարգավորել, քննարկել, հետո միայն բերել ԱԺ։ Դեռ չի եղել այդպիսի նախադեպ, բայց կարծում եմ` այս ձևը ճիշտ է։ Եթե ինչ-որ հարց պետք է բարձրացնենք, ինչը թիմի ներսում չի ունենա աջակցողներ, բարձրացնելու նպատակը ո՞րն է։ Դեմ եմ ռեյտինգի բարձրացման համար արված յուրաքանչյուր քայլի։

ԿՍՏԱՑՎԻ՞ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ
ԱՐՏԱԿ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ («Իմ քայլը» խմբակցություն)

-Կառավարությունը հայտարարել է տնտեսական հեղափոխության մասին։ Որպես տնտեսագետ, ի՞նչ եք անելու ԱԺ-ում, որ այդ հեղափոխությունը Հայաստանում իրականացվի։
-Տնտեսական հեղափոխությունը ենթադրում է տնտեսությունում ձևավորված խաղի կանոնների փոփոխություն։ Այլ երկրներում եղել են տնտեսական հրաշքներ, որոնք բերել են տնտեսական մեծ աճեր։ Ակնհայտ է, որ այս ամենի լակմուսի թուղթն օրենսդրության փոփոխությունն է։ Հնարավոր չէ տնտեսական հաջողության հասնել առանց հարկային ոլորտի և, ընդհանրապես, չինովնիկների մտածողության փոփոխության, այլապես հատվածական մոտեցումներ կլինեն։
-Այս 8-9 ամսում հնարավոր չեղա՞վ չինովնիկների մտածողությունը փոխել։
-Ստացվեց, թե չստացվեց, կարող են գնահատել այն մարդիկ, ովքեր շփվել են պետական կառույցների ներկայացուցիչների հետ։ Որոշակի դրական զարգացումներ կան ինչպես մաքսային, այնպես էլ հարկային համակարգում, բայց, մեծ հաշվով, պետական համակարգի ծառայությունների մատուցումը դեռ բավարար չէ։ Սրանով է պայմանավորված, որ կառավարությունը քայլեր է ձեռնարկում հարկատուների վճարած հարկերի հաշվին ծառայությունների որակը կատարելագործելու ուղղությամբ։
-Տնտեսության զարգացման ամենամեծ խթանիչը ներդրումներն են, սակայն այս իշխանությունների խոստացած ներդրումները գրեթե չկան, ավելին, ոլորտում բավականին լուրջ հետընթաց կա։
-Եթե դիտարկում ենք իրավիճակն այս 9 ամիսների կտրվածքով, որակական առումով գուցե փոփոխություն չկա, փոքր դրական դինամիկա է արձանագրվել,, սակայն կառավարությունը գրեթե ամեն շաբաթ հարկային արտոնություններ է տալիս, մաքսատուրքերից է ազատում, ավելացված արժեքի հարկի հետաձգումներ է իրականացնում, երբ ներդրման նախագծեր կան։ Սա ավելի շատ վերաբերում է հայրենական արտադրողներին։ Քանի որ 2017-ին հանքարդյունաբերությունն ավելի շատ իրավիճակային էֆեկտ է ունեցել, և եթե սա մի կողմ ենք դնում, դեկտեմբերի 1-ի տվյալներով ակնկալված ներդրումների ու աշխատատեղերի 10 % աճ կա։
-Ներդրումները սիրում են ապահովություն և համապատասխան միջավայր. կա՞ այդ մթնոլորտը։
-Մենք մեկ պատուհանի ստեղծման մասին ենք խոսել, որը ենթադրում է ծառայությունների արդյունավետության բարձրացում, կա նաև օրենսդրական բացերի խնդիր։ Ժամանակն է, որ Ազգային ժողովը օրենսդրական հավելյալ նախաձեռնություններ ապահովի` մեր երկրի ճանաչելիությունը մեծացնելու և նյութական տեսանելի արդյունք ստեղծելու հեռանկարով։

Զրույցը`
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ