«Գոսֆիլմաֆոնդի» արխիվում պահպանվում են «Պեպոյի» 12 մասերը

Ազգային կինոկենտրոնի տնօրեն ՇՈՒՇԱՆԻԿ ՄԻՐԶԱԽԱՆՅԱՆԸ ուշագրավ տեղեկություններ է ներկայացնում միջազգային հիմնադրամների հետ համագործակցության, հայկական ֆիլմերի թվայնացման, վերականգնման և հանրայնացման գործընթացների մասին:

Նախորդ տարվանից սկսած Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի և լեհական «Ֆիքսաֆիլմ» ընկերության (պրոդյուսեր` Դենիել Բըրդ) համագործակցությամբ վերականգնվում են հայ դասական ֆիլմերը։ Ծրագրի առաջին փուլում վերականգնվել է Սերգեյ Փարաջանովի «Հակոբ Հովնաթանյան» վավերագրական կարճամետրաժ ֆիլմը: Վերականգնումից մեկ տարի էլ չի անցել, սակայն ֆիլմը բավականին մեծ ճանապարհ է անցել, ցուցադրվել է Լոնդոնում, Նիդերլանդներում, Բրյուսելում, Ստամբուլում տեղի ունեցող միջազգային փառատոներում, ցուցադրությունները շարունակվելու են, կա հրավերների մեծ ցանկ:

Ծրագիրն ունի տարբեր ուղղություններ ու փուլեր, փորձում են դրանք զուգահեռ իրականացնել: Երկրորդ փուլը Փարաջանովի «Նռան գույնը» ֆիլմի հիմնական մոնտաժից դուրս մնացած կադրերի ինստալացիոն ցուցադրությունն է: 103 տուփում պահվող կադրերի առայժմ մի մասն է թվայնացվել, մյուս մասը ուղարկվելու է Լեհաստան՝ թվայանացումը շարունակելու: Վերականգնված կադրերով նկարահանվելու է վավերագրական ֆիլմ` «Անհայտ Փարաջանովը»:
«Մեր դասական ֆիլմերի վերականգնումն իրականացվում է դրսի հիմնադրամների ֆինանսավորմամբ: «Ֆիքսաֆիլմը» թվայնացումն անվճար է իրականացնում: Առաջարկը եղել է Դենիել Բըրդի կողմից,- ասում է Շուշանիկ Միրզախանյանը։ Հարցին էլ՝ ինչո՞վ է պայմանավորված հետաքրքրությունը, պատասխանում է.- նրանք սիրում են Փարաջանովին: Իհարկե, ծրագիրը չի սահմանափակվելու փարաջանովյան ֆիլմերով»:

Հարկ է նշել, որ «Նռան գույնը» ֆիլմի մոնտաժից դուրս մնացած կադրերը 2019-ի հունվարին ներկայացվել են Ռոտերդամի միջազգային կինոփառատոնում (զուգահեռ ցուցադրվել են Փարաջանովի երեք ֆիլմերը՝ «Հակոբ Հովնաթանյան»՝ (Հայաստան), «Արաբանախշեր Փիրոսմանիի թեմաներով» (Վրաստան), «Կիևյան որմնանկարներ» (ՈՒկրաինա): Երևանյան ցուցադրությունը տեղի կունենա «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի շրջանակներում՝ հուլիսի 8-12-ին, «Այրարատ» կինոթատրոնում (նախկին «Ռոսիա»)։ Նախասրահը, որտեղ ցուցադրվելու է ֆիլմը, մեր զրուցակցի ձևակերպմամբ՝ բացահայտում կլինի շատերի համար: Մուտքն ազատ է լինելու բոլորի համար:
Վերականգնվում է նաև հայկական առաջին հնչյունային ֆիլմը՝ «Պեպոն»: Ավելին, պարզվել է, որ Ռուսաստանի «Գոսֆիլմաֆոնդ» ընկերության արխիվում պահպանվում են ֆիլմի 12 մասերը: Ֆիլմը հետագայում վերամոնտաժվել է, վերաձայնագրվել և դարձել 9-մասանի։ Փորձել են ձեռք բերել «Պեպոյի» 12 մասերը, սակայն պարզվել է, որ դրա համար պետք է մեծ գումարներ վճարել: Պատրաստվում են դիմելու մշակույթի գծով փոխնախարարին` կառավարության մակարդակով այդ հարցը լուծելու ակնկալիքով:

«Գոսֆիլմաֆոնդում» պահպանվող «Պեպոն», ըստ ամենայնի, տարբերվում է մեր տեսած ֆիլմից: «Այս մասին դեռ վաղ է խոսել, պետք է մասնագետների հետ նայել, համեմատել, քննարկել, բայց որ սա բացահայտում է, փաստ է»,- նկատում է կինոկենտրոնի տնօրենը:
«Պեպոյի» 12 մասերը կինոկենտրոնը փորձել է որոնել նաև այլ պահոցներում, հայտնաբերվել են տարբեր երկրների ֆոնդերում պահվող հայկական դասական ֆիլմերի ժապավեններ:
«Հավանաբար դրանք խորհրդային տարիներին տարել են, ցուցադրել ու հետ չեն բերել: Լավ է, որ այնտեղ են հայտնվել, որովհետև շատ լավ պահպանվել են: Բայց գրում են, որ չեն կարողանում այլևս պահել, տեղ չունեն: Առաջ է գալիս մեկ այլ կարևոր խնդիր. ուշադրություն պետք է դարձնել մեր պետական արխիվին: Ինչպես այսօր վերաբերվում են Մատենադարանում պահպանվող գրքերին, այդպես էլ պետք է վերաբերվեն ժապավենային ֆիլմերին: Դա մեր պատմությունն է,- ասում է մեր զրուցակիցը, տեղեկացնում նաև, որ «Ֆիքսաֆիլմ» ընկերության հետ բանակցություններ են ընթանում Հայաստանում ֆիլմերի ժապավենների սքանավորման լաբորատորիա ներդնելու նպատակով:- Ժապավենը Լեհաստան ուղարկելը վտանգավոր ու ծախսատար գործընթաց է, եթե այդ լաբորատորիան լինի, գոնե սքանավորված տարբերակը կուղարկենք, բացի այդ, աշխատատեղ կբացվի, և մենք մասնագետներ կունենանք»:
«Ֆիքսաֆիլմը» պատրաստ է նաև երկու ամիս անվճար դասընթացներ անցկացնելու մեր մասնագետների համար, սակայն ֆինանսների խնդիր կա։ «Մեր պետությունն ի վիճակի չէ բոլոր այդ ծախսերը հոգալու, փորձում ենք այդ ամենն անել դրսի ֆոնդերի հաշվին, բայց հօգուտ մեզ»,- ասում է Շուշանիկ Միրզախանյանը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ