Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » Ագռա­վա­քար

Ագռա­վա­քար

Ագռա­վա­քար
27.09.2019 | 01:15
XX դա­րա­վեր­ջին և XXI դա­րաս­կզ­բին Անգ­լիա­յի նկա­տա­ռում­նե­րը իս­լա­մա­կան պե­տու­թյուն ստեղ­ծե­լու ուղ­ղու­թյամբ մա­սամբ ի­րա­կա­նա­ցան (հիմ­նա­կա­նում Մեծ Բրի­տա­նիա­յի գա­ղու­թի` Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րի ջան­քե­րով): Սա­կայն ու­ժե­րը վե­րա­կանգ­նող ժա­մա­նա­կա­կից Ռու­սաս­տա­նը, ակ­տի­վո­րեն մի­ջամ­տե­լով Արևե­լյան քա­ղա­քա­կա­նու­թյա­նը, խախ­տեց «հա­կա­ռու­սա­կան իս­լա­մա­կան պե­տու­թյուն» ստեղ­ծե­լու Անգ­լիա­յի վա­ղուց ի վեր փայ­փա­յած ծրա­գի­րը (հա­մե­նայն դեպս, գո­նե, նկա­տա­ռում­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման ա­ռա­ջին փու­լում):
1917 թվա­կա­նի փետր­վա­րյան (բուր­ժուա­կան) և հոկ­տեմ­բե­րյան (սո­ցիա­լի­սա­կան) հե­ղա­փո­խու­թյուն­նե­րի ար­դյուն­քում Ռու­սա­կան կայս­րու­թյու­նը տա­պալ­վեց: Սա­կայն ել­նե­լով այն ի­րո­ղու­թյու­նից, որ Եվ­րո­պա­յում, ո­րը վա­րակ­ված էր ա­նար­խիս­տա­կան և սո­ցիա­լիս­տա­կան գա­ղա­փար­նե­րով, «շր­ջում էր կո­մու­նիզ­մի ուր­վա­կա­նը», պա­տե­րազմ­նե­րից և ժո­ղովր­դա­կան ներ­քին հու­զում­նե­րից թու­լա­ցած իմ­պե­րիա­լի­ստա­կան տե­րու­թյուն­ներն ի վի­ճա­կի չէին ռազ­մա­կան ներ­խուժ­ման մի­ջո­ցով նվա­ճե­լու Ռու­սա­կան կայս­րու­թյան լայ­նար­ձակ տա­րածք­նե­րը: Ե­րի­տա­սարդ խոր­հր­դա­յին Ռու­սաս­տա­նը հա­ջո­ղու­թյամբ դի­մա­կա­յում էր օ­տա­րերկ­րյա զավ­թիչ­նե­րի հար­ձա­կում­նե­րին և սան­ձա­զերծ­ված քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազմ­նե­րին:
1918 թվա­կա­նի փետր­վար-մարտ ա­միս­նե­րին Թուր­քիան` որ­պես Գեր­մա­նիա­յի դաշ­նա­կից, մաս­նակ­ցեց Բրեստ-Լի­տովս­կի հաշ­տու­թյան պայ­մա­նագ­րի ստո­րագր­մա­նը, ո­րի IV հոդ­վա­ծի հա­մա­ձայն և ռուս-թուր­քա­կան լրա­ցու­ցիչ պայ­մա­նագ­րին հա­մա­պա­տաս­խան, Խորհր­դա­յին Ռու­սաս­տա­նը Թուր­քիա­յին հանձ­նեց ոչ միայն Արևմտյան Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քը, այլև մինչև 1914 թվա­կա­նը Ռու­սաս­տա­նին պատ­կա­նող սահ­ման­նե­րում ընդ­գրկված գա­վառ­ներ: Հի­շյալ հոդ­վա­ծում նշ­վում էր. «Ռու­սա­կան զոր­քե­րը պետք է ա­նհա­պաղ դուրս բեր­վեն նաև Ար­դա­հա­նի, Կար­սի և Բա­թու­մի մար­զե­րից: Ռու­սաս­տա­նը չի մի­ջամտի այդ մար­զե­րի պե­տա­կան-ի­րա­վա­կան և մի­ջազ­գա­յին-ի­րա­վա­կան նոր կազ­մա­կեր­պա­կան գոր­ծին, այլ այդ մար­զե­րի բնակ­չու­թյա­նը հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա դրա­ցի պե­տու­թյուն­նե­րի, մա­նա­վանդ Թուր­քիա­յի հա­մա­ձայ­նու­թյամբ, հաս­տա­տե­լու նոր կարգ»: Դրան նա­խոր­դել էր Լ. Տրոց­կու (Բրոնշ­տեյն) և հայ ժո­ղովր­դի դա­հիճ Թա­լեաթ փա­շա­յի միջև տե­ղի ու­նե­ցած զրույ­ցը: «Տրոց­կու հետ հան­դիպ­ման հա­մար Կոս­տանդ­նու­պոլ­սից հա­տուկ գնաց­քով Բրեստ-Լի­տովսկ ժա­մա­նեց Մեծ վե­զիր Թա­լեաթ փա­շան»:
1918 թվա­կա­նի մար­տի 3-ի Բրեստ-Լի­տովս­կի պայ­մա­նագ­րից հե­տո Ռու­սաս­տա­նի կայս­րու­թյան կազ­մի մեջ մտ­նող եր­բեմ­նի տա­րածք­նե­րում ե­րիտ­թուր­քե­րը շա­րու­նա­կե­ցին քրիս­տո­նյա բնակ­չու­թյան ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը, և ա­ռա­ջին հեր­թին` հա­յու­թյան:
Այդ շր­ջա­նում ան­դր­կով­կա­սյան ժո­ղո­վուրդ­նե­րը (վրա­ցի­ներ, հա­յեր և թա­թար­ներ) ե­րիտ­թու­րքա­կան կա­ռա­վա­րու­թյան կոշտ ճնշ­ման տակ ա­ռանձ­նա­ցան Ռու­սաս­տա­նից և կազ­մա­վո­րե­ցին, այս­պես կոչ­ված, «Ան­դր­կով­կա­սյան սեյ­մը»: Այս­պի­սով, 1918 թվա­կա­նի հուն­վա­րի 5-ին (18) Պետ­րոգ­րա­դում հրա­վիր­վեց Հա­մա­ռու­սաս­տա­նյան հիմ­նա­դիր ժո­ղով, ո­րի մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը կազ­մում էին սո­ցիալ-դե­մոկ­րատ­նե­րը (մենշևիկ­ներ) և սո­ցիա­լիստ հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րը (է­սեռ­ներ):
1918 թվա­կա­նի հուն­վա­րի 12-ին (25) Ան­դր­կով­կա­սյան կո­մի­սա­րիա­տը Թիֆ­լի­սում, քն­նար­կե­լով քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կի մա­սին հար­ցը, ո­րո­շում կա­յաց­րեց Ան­դր­կով­կա­սյան սեյ­մի գու­մար­ման մա­սին, որ­պես Ան­դր­կով­կա­սի օ­րենս­դիր մարմ­նի: Ան­դր­կով­կա­սյան սեյ­մի ա­ռա­ջին իսկ նիս­տի ըն­թաց­քում թեժ բա­նա­վեճ ծա­վալ­վեց Ան­դր­կով­կա­սի ան­կա­խու­թյան և Թուր­քիա­յի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հար­ցի շուրջ` նկա­տի ու­նե­նա­լով թուր­քա­կան հար­ձա­կու­մը:
Դաշ­նակ­ցա­կան խմ­բա­վո­րումն ա­ռա­ջար­կեց թող­նել Ան­դր­կով­կա­սը Ռու­սաս­տա­նի կազ­մում` ինք­նա­վա­րու­թյան կար­գա­վի­ճա­կով` ա­ռանձ­նաց­ված ըստ ազ­գա­յին գա­վառ­նե­րի:
Ադր­բե­ջա­նա­կան պատ­վի­րա­կու­թյունն իր կող­մից հայ­տա­րա­րեց, որ Ան­դր­կով­կասն իր ճա­կա­տա­գի­րը պետք է ո­րո­շի Ռու­սաս­տա­նից ան­կախ, բայց Թուր­քիա­յի հետ խա­ղա­ղու­թյուն կն­քե­լով:
Վրա­ցա­կան կող­մը հիմ­նա­կա­նում պաշտ­պա­նեց ադր­բե­ջան­ցի­նե­րին Ան­դր­կով­կասն ան­կախ հռ­չա­կե­լու և Թուր­քիա­յի հետ ինք­նու­րույն պայ­մա­նա­գիր կն­քե­լու հար­ցում:
Մինչ սեյ­մում քն­նար­կում­ներ էին ըն­թա­նում դիր­քո­րո­շում­նե­րը հա­մա­ձայ­նեց­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ, փետր­վա­րի 21-ին (մար­տի 6) թուր­քե­րը գրա­վե­ցին Ար­դա­հա­նը: Փետր­վա­րի 27-ին (մար­տի 12) սկս­վեց հայ փախս­տա­կան­նե­րի նա­հան­ջը` Էրզ­րու­մի կա­մա­վո­րա­կան կազ­մա­վո­րում­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան ներ­քո:
Էրզ­րու­մի ան­կու­մով թուր­քե­րը փաս­տա­ցի վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ վերց­րին ամ­բողջ Արևմտյան Հա­յաս­տա­նը:
Փետր­վա­րի 23-ին (մար­տի 8) Ան­դր­կով­կա­սյան սեյ­մի պատ­վի­րա­կու­թյու­նը, Ա. Չխեն­կե­լիի գլ­խա­վո­րու­թյամբ, ժա­մա­նեց Տրա­պի­զոն, որ­տեղ նրան մի ամ­բողջ օր սպա­սեց­րին նա­վի վրա` ար­գե­լե­լով ափ դուրս գալ, քա­նի դեռ թուր­քա­կան պատ­վի­րա­կու­թյու­նը բա­ցա­կա­յում էր (սպա­սում էին Բրես­տի պայ­մա­նագ­րի ար­դյունք­նե­րին): Խա­ղա­ղու­թյան կոն­ֆե­րան­սը մեկ­նար­կեց միայն մար­տի 1-ին (14):
Ան­դր­կով­կա­սյան սեյ­մի ապ­րի­լի 9-ի (22) նիս­տում, չնա­յած փոք­րա­մաս­նու­թյուն կազ­մող հայ­կա­կան պատ­վի­րա­կու­թյան դի­մադ­րու­թյա­նը, ըն­դուն­վեց ո­րո­շում Ան­դր­կով­կա­սը «դաշնային ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ան­կախ հան­րա­պե­տու­թյուն» հռ­չա­կե­լու մա­սին:
Չնա­յած Հա­յոց ազ­գա­յին խոր­հր­դի կտ­րա­կան բո­ղոք­նե­րին և Չխեն­կե­լիի կա­ռա­վա­րու­թյու­նում հայ­կա­կան կող­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հրա­ժա­րա­կա­նին` սեյ­մի ղե­կա­վա­րու­թյան կող­մից Կար­սի հան­ձն­ման կա­պակ­ցու­թյամբ, Չխեն­կե­լին շա­րու­նա­կեց պաշ­տո­նա­վա­րել և սկ­սեց նա­խա­պատ­րաստ­վել Թուր­քիա­յի հետ նոր բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի:
Խա­ղա­ղու­թյան վե­հա­ժո­ղո­վը բաց­վեց Բա­թու­մում 1918 թ. ապ­րի­լի 28-ին (մա­յի­սի 11): 1918 թ. մա­յի­սի 11-26-ը Բա­թու­մում շա­րու­նակ­վող բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան սուր տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներ վեր հա­նե­ցին Վրաս­տա­նի, Հա­յաս­տա­նի և Ադր­բե­ջա­նի ազ­գա­յին խոր­հուրդ­նե­րի միջև, ո­րը և հան­գեց­րեց ա­ռան­ձին ազ­գա­յին պե­տու­թյուն­նե­րի ստեղծ­մա­նը:
Բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի ըն­թաց­քում Թուր­քիան ա­ռա­ջադ­րեց ա­վե­լի կոշտ պայ­ման­ներ, ինչ նա­խա­տե­սում էր Բրեստ-Լի­տովս­կի պայ­մա­նա­գի­րը. Ան­դր­կով­կա­սը պետք է զի­ջեր թուր­քե­րին Է­րի­վա­նյան նա­հան­գի տա­րած­քի եր­կու եր­րոր­դը, Թիֆ­լի­սի նա­հան­գի Ա­խալց­խա­յի և Ա­խալ­քա­լա­կի գա­վառ­նե­րը, ինչ­պես նաև Ան­դր­կով­կա­սյան եր­կա­թու­ղու վե­րահս­կո­ղու­թյու­նը: Այդ ի­րա­վի­ճա­կում Վրաս­տա­նի ազ­գա­յին խոր­հուր­դը օգ­նու­թյուն և ա­ջակ­ցու­թյուն խնդ­րեց Գեր­մա­նիա­յից:
Գեր­մա­նա­կան հրա­մա­նա­տա­րու­թյու­նը հա­ճու­թյամբ ար­ձա­գան­քեց այդ դի­մու­մին, քա­նի որ դեռևս 1918 թվա­կա­նի ապ­րի­լին Թուր­քիա­յի հետ ստո­րագ­րել էր գաղտ­նի հա­մա­ձայ­նա­գիր Ան­դր­կով­կա­սը բա­ժա­նե­լու մա­սին, ո­րի հա­մա­ձայն Վրաս­տանն ա­ռանց այդ էլ գտն­վում էր Գեր­մա­նիա­յի ազ­դե­ցու­թյան գո­տում: Գեր­մա­նիա­յի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը խոր­հուրդ տվե­ցին Վրաս­տա­նին ան­հա­պաղ հռ­չա­կել ան­կա­խու­թյուն և գեր­մա­նա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նից պաշ­տո­նա­պես հո­վա­նա­վո­րու­թյուն խնդ­րել: 1918 թվա­կա­նի մա­յի­սի 24-25-ին` Վրաս­տա­նի Ազ­գա­յին խոր­հր­դի գործ­կո­մի նիս­տի ժա­մա­նակ, այդ ա­ռա­ջար­կու­թյունն ըն­դուն­վեց: Այդ­տեղ ո­րո­շում կա­յաց­վեց նաև Վրաս­տա­նի Ազ­գա­յին խոր­հուր­դը հե­տայ­դու պառ­լա­մենտ ան­վա­նե­լու մա­սին:
Մա­յի­սի 25-ին գեր­մա­նա­կան զոր­քե­րը մտան Վրաս­տան:
1918 թվա­կա­նի մա­յի­սի 13-ին (26) Ան­դր­կով­կա­սյան սեյ­մը հայ­տա­րա­րեց իր ինք­նա­լուծար­ման մա­սին, ո­րի հետևանքով Հա­յաս­տա­նը մեն-մե­նակ հայ­տն­վեց Թուր­քիա­յի կա­նո­նա­վոր զին­ված ու­ժե­րի հան­դի­ման: Ան­տան­տի պե­տու­թյուն­նե­րը, ի­րենց զին­ված ու­ժե­րից թուր­քա­կան բա­նա­կը շե­ղե­լու նպա­տա­կով, դաշ­նակ­ցա­կան Հա­յաս­տա­նը խա­բեու­թյամբ ներ­քա­շե­ցին Թուր­քիա­յի հետ ռազ­մա­կան բախ­ման մեջ` խոս­տա­նա­լով հա­մա­կող­մա­նի օգ­նու­թյուն, ո­րից հե­տա­գա­յում, ի­հար­կե, հրա­ժար­վե­ցին: Հատ­կա­պես այս գոր­ծոնն օգ­տա­գոր­ծեց Մուդ­րո­սի զի­նա­դա­դա­րի ո­րոշ­ման դեմ ապս­տամ­բու­թյան և Օս­մա­նյան Թուր­քիա­յի Կոս­տան­դ­նու­պոլ­սի կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վար Մուս­թա­ֆա Քե­մալ փա­շան, Հա­յաս­տա­նը հայ­տա­րա­րե­լով «հա­մաշ­խար­հա­յին իմ­պե­րիա­լիզ­մի գոր­ծա­կալ», ո­րին հա­կադր­վել է «Թուր­քիա­յի հե­ղա­փո­խա­կան բնակ­չու­թյու­նը` իր ան­կա­խու­թյան հա­մար մղ­վող պայ­քա­րում»:
Ե­րի­տա­սարդ Ռու­սաս­տա­նի Խորհր­դա­յին Սո­ցիա­լիս­տա­կան Ֆե­դե­րա­տիվ Հան­րա­պե­տու­թյու­նը, կո­մու­նիս­տա­կան գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյան տա­րած­ման մի­ջո­ցով ու­ժե­րի հա­մընդ­հա­նուր մո­բի­լի­զաց­ման շնոր­հիվ, ոչ միայն դի­մագ­րա­վեց իմ­պե­րիա­լիս­տա­կան եր­կր­նե­րի ներ­խուժ­մա­նը, այլև ին­քը նպա­տա­կադր­վեց «հա­մաշ­խար­հա­յին հե­ղա­փո­խու­թյան գա­ղա­փա­րի» տա­րած­մանն ամ­բողջ աշ­խար­հում:
Մի­ջազ­գա­յին սիո­նիզ­մի գոր­ծա­կալ Լ. Տրոց­կին և բոլշևի­կյան կու­սակ­ցու­թյան ձախ թևի ն­րա հա­մա­խոհ­նե­րը, ինչ­պես նաև է­սեռ­նե­րի կու­սակ­ցու­թյան և Ռու­սաս­տա­նի այլ հե­ղա­փո­խա­կան հո­սանք­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, ա­ռաջ­նորդ­վե­լով «պեր­մա­նենտ հե­ղա­փո­խու­թյան» գա­ղա­փա­րով, ձեռ­նա­մուխ ե­ղան արևե­լյան ուղ­ղու­թյամբ «հա­մաշ­խար­հա­յին հե­ղա­փո­խու­թյան» հուն­դեր ցա­նե­լուն, ընդ ո­րում, գլ­խա­վո­րա­պես հիմ­նվե­լով անգ­լիա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյան հրամց­րած թուրք-թա­թա­րա­կան գոր­ծո­նի վրա:
Պատ­մու­թյան հե­տա­գա ըն­թաց­քը ցույց տվեց, որ Թուր­քիան հե­տայ­դու մշ­տա­պես գոր­ծեց անգ­լիա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյան ազ­դե­ցու­թյան ո­լոր­տում` հա­կա­խորհր­դա­յին և հա­կա­ռու­սա­կան բա­ցա­հայտ ուղղ­վա­ծու­թյամբ: Իսկ մինչ այդ հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան շա­րու­նակ­ման կազ­մա­կեր­պիչ Մուս­թա­ֆա Քե­մալ փա­շան 1920 թվա­կա­նի ապ­րի­լի 26-ին նա­մա­կով դի­մեց Վ. Ի. Լե­նի­նին` «մի­ջազ­գա­յին իմ­պե­րիա­լիզ­մի դեմ պայ­քա­րում» բա­րե­կա­մու­թյուն հաս­տա­տե­լու և հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու ա­ռա­ջար­կով:
Ար­ժե հրա­պա­րա­կել հի­շյալ խնդ­րան­քի պա­տաս­խա­նը անն­շան կր­ճա­տում­նե­րով.
«3 հու­նի­սի 1920 թ. N 11/ 551:
Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը պա­տիվ ու­նի հաս­տա­տե­լու նա­մա­կի ստա­ցու­մը, որ­տեղ Դուք ցան­կու­թյուն եք հայտ­նում մշ­տա­կան կապ հաս­տա­տե­լու նրա հետ և մաս­նակ­ցե­լու մեր եր­կու եր­կր­նե­րին սպառ­նա­ցող օ­տա­րերկ­րյա իմ­պե­րիա­լիզ­մի դեմ հա­մա­տեղ պայ­քա­րին: Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը գո­հու­նա­կո­րեն ծա­նո­թա­ցավ Ան­գո­րա­յի Ազ­գա­յին Մեծ Ժո­ղո­վի գլ­խա­վո­րած թուր­քա­կան նոր կա­ռա­վա­րու­թյան ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հիմ­նա­կան սկզ­բունք­նե­րին: Այդ սկզ­բունք­ներն են.
1. Թուր­քիա­յի ան­կա­խու­թյան հռ­չա­կում:
2. Թուր­քա­կան ան­վի­ճե­լի տա­րածք­նե­րի ընդ­գր­կում թուր­քա­կան պե­տու­թյան կազ­մում:
3. Ա­րա­բիա­յի և Սի­րիա­յի ան­կախ պե­տու­թյուն­նե­րի հռ­չա­կում:
4. Ազ­գա­յին Մեծ Ժո­ղո­վի ըն­դու­նած` Թուր­քա-Հա­յաս­տա­նի, Քրդս­տա­նի, Լազս­տա­նի, Բա­թու­մի նա­հան­գի, Արևե­լյան Ֆրա­կիա­յի և ա­րա­բա-թուր­քա­կան խա­ռը բնակ­չու­թյամբ տա­րածք­նե­րի հա­մար` ի­րենց ճա­կա­տա­գիրն ինք­նու­րույ­նա­բար տնօ­րի­նե­լու ո­րո­շում… Ազ­գա­յին Մեծ ժո­ղո­վի գլ­խա­վո­րած Թուր­քա­կան պե­տու­թյան կազ­մի մեջ մտ­նող ազ­գա­յին փոք­րա­մաս­նու­թյուն­նե­րի բո­լոր ի­րա­վունք­նե­րի ճա­նա­չում, ո­րոնք ըն­դուն­ված են ազ­գա­յին փոք­րա­մաս­նու­թյուն­նե­րի հա­մար ա­ռա­վել լի­բե­րալ ուղ­ղու­թյուն ու­նե­ցող Եվ­րո­պա­կան եր­կր­նե­րի կող­մից: …Ար­տա­սահ­մա­նյան տա­րա­տե­սակ ազ­դե­ցու­թյուն­նե­րի վե­րա­ցում:
Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյունն ի գի­տու­թյուն է ըն­դու­նում Ազ­գա­յին Մեծ Ժո­ղո­վի վճ­ռա­կա­նու­թյու­նը հա­մա­պա­տաս­խա­նեց­նե­լու Ձեր աշ­խա­տանք­նե­րը և Ձեր ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը ընդ­դեմ իմ­պե­րիա­լիս­տա­կան պե­տու­թյուն­նե­րի` ճնշ­ված ժո­ղո­վուրդ­նե­րի ա­զա­տագ­րու­թյան վեհ գա­ղա­փա­րով: Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հույս է հայտ­նում, որ դի­վա­նա­գի­տա­կան բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն կտան Ազ­գա­յին Մեծ Ժո­ղո­վին ճշգ­րիտ սահ­ման­ներ հաս­տա­տե­լու մի կող­մից` Թուր­քիա­յի, մյուս կող­մից` Հա­յաս­տա­նի և Պարս­կաս­տա­նի միջև, ո­րը պա­հան­ջում է ար­դա­րու­թյու­նը և ազ­գե­րի ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­վուն­քը: Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը պատ­րաստ է ցան­կա­ցած պա­հի, շա­հագր­գիռ կող­մե­րի հրա­վե­րով, իր վրա վերց­նե­լու միջ­նոր­դի պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ:
Թուր­քիա­յի և Ռու­սաս­տա­նի միջև բա­րե­կա­մա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի և կա­յուն բա­րե­կա­մու­թյան հաս­տատ­ման նպա­տա­կով, Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյունն ա­ռա­ջար­կում է ան­հա­պաղ հաս­տա­տել դի­վա­նա­գի­տա­կան և հյու­պա­տո­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ: Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը բա­րե­կա­մա­կան ձեռք է մեկ­նում աշ­խար­հի բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րին` ան­փո­փոխ մնա­լով յու­րա­քան­չյուր ժո­ղովր­դի ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­վուն­քի ճա­նաչ­ման իր սկզ­բուն­քի մեջ: Սո­վե­տա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը ան­հագ հե­տաք­րք­րու­թյամբ է հետևում հե­րո­սա­կան պայ­քա­րին, որ մղում է թուրք ժո­ղո­վուր­դը հա­նուն իր ան­կա­խու­թյան և ինք­նիշ­խա­նու­թյան, և Թուր­քիա­յի հա­մար ծանր այս օ­րե­րին եր­ջա­նիկ է բա­րե­կա­մու­թյան ա­մուր հիմ­քեր դնե­լու, ո­րը կմիա­վո­րի թուրք և ռուս ժո­ղո­վուրդ­նե­րին:
Վե­րո­շա­րադ­րյա­լը Ձեզ հայտ­նե­լով, Ազ­գա­յին Մեծ Ժո­ղո­վի պա­րոն նա­խա­գահ, պա­տիվ ու­նեմ բան­վո­րա­գյու­ղա­ցիա­կան Ֆե­դե­րա­տիվ հան­րա­պե­տու­թյան ժո­ղովր­դի ա­նու­նից Ձեզ փո­խան­ցե­լու հա­ջո­ղու­թյան մաղ­թանք­ներ ի­րենց ան­կա­խու­թյան հա­մար մար­տն­չող Թուր­քիա­յի ժո­ղո­վուրդ­նե­րին:
Ար­տա­քին գոր­ծե­րի ժո­ղովր­դա­կան կո­մի­սար Չի­չե­րին»:
Ընդ ո­րում, չպետք է մո­ռա­նալ, որ 1920 թ. Ռու­սաս­տա­նում ար­դեն գո­յու­թյուն չու­ներ ոչ ին­տեր­վեն­ցիա, ոչ քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազմ «ընդ­դեմ մի­ջազ­գա­յին իմ­պե­րիա­լիզ­մի» (ի­հար­կե, բա­ցա­ռու­թյամբ արևե­լյան ուղ­ղու­թյու­նը):
Ռուսերենից թարգմանեց
Դավիթ ՄԿՐ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ
Դիտվել է՝ 4695

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.