Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Ա­մեն մի առն­չու­թ­յուն վե­րա­բե­րու­թ­յուն է, ու­րեմն՝ դե­պի դուրս և ներս միա­ժա­մա­նակ»

«Ա­մեն մի առն­չու­թ­յուն վե­րա­բե­րու­թ­յուն է, ու­րեմն՝ դե­պի դուրս և ներս միա­ժա­մա­նակ»
04.10.2019 | 01:54

Ըն­թեր­ցո­ղի սե­ղա­նին ՄԱ­ՐԻԱՄ ԿԱ­ՐԱ­ՊԵ­ՏՅԱ­ՆԻ «Վե­րա­բե­րու­թյուն­ներ» բա­նաս­տեղ­ծա­կան ժո­ղո­վա­ծուն է: Լույս է ըն­ծա­յել «Ակ­տուալ ար­վեստ» հրա­տա­րակ­չու­թյու­նը: «Վե­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը» Մա­րիամ Կա­րա­պե­տյա­նի երկ­րորդ ժո­ղո­վա­ծուն է: Կազմ­ված է չորս շար­քից ՝ «Բա­ցիկ», «Քո­րոց», «Բա­ցա­տա­նիշ», «Դե­ղին թուղթ»:

-«Վե­րա­բե­րու­թյուն­ներ» բա­նաս­տեղ­ծա­կան ժո­ղո­վա­ծուն ին­չո՞վ է ա­ռանձ­նա­նում Ձեր նա­խորդ՝ «Պաս­տառ­ներ խա­ղաղ օ­րե­րի հա­մար» գր­քից:
-Եվ՛ շա­րու­նա­կում է նրան, և՛ ա­ռանձ­նա­նում է նրա­նից: Նրա «ան­մի­ջա­կան նախ­նին» «Պաս­տառ­նե­րիս» վեր­ջին՝ «Տու­նը» շարքն է: «Վե­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի» մա­սին խո­սե­լիս գրա­կա­նու­թյու­նը մի քիչ ա­վե­լի խո­րու­թյամբ հաս­կա­ցողն ա­վե­լի շատ կու­զե­նա դի­մել «պոե­տի­կա» եզ­րին. բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րի հո­րին­վածքն այս­տեղ ա­վե­լի նուրբ է, այ­սօր­վա պատ­կե­րա­ցում­նե­րով՝ գու­ցե նաև ա­վե­լի ոչ ժա­մա­նա­կա­կից, խոր­քում՝ ի­մաստ­նե­րով ա­վե­լի ծան­րա­բեռն­ված, ա­վե­լի նշա­նա­կա­լի և ա­վե­լի նոր:
Ա­սում են, որ գրող­ներն ամ­բողջ կյան­քում գրում են մեկ գիրք: Ինչ-որ մի հիմ­նա­կան սևե­ռում բո­լորս ու­նե­նում ենք, որ կա­պում է մեր բո­լոր մտա­ծում­նե­րը: Բա­ցի դրա­նից, պայ­մա­նա­կա­նու­թյան մեծ բա­ժին կա նրա­նում, թե որ­տեղ կա­վարտ­վի մի գիր­քը, և կսկս­վի մյու­սը: Բայց մեր ոչ մի ա­նե­լի­քը կողմ­նա­կի հան­գա­մանք­նե­րից ան­կախ չէ, և ինձ դուր է գա­լիս այդ կազ­մա­վո­րիչ պա­տա­հա­կա­նու­թյու­նը: Եվ երբ որևէ գիրք ա­վարտ­վում է, թե­կուզ ո­րով­հետև ար­դեն եր­կար է տևել, ինչ-որ ծա­վալ է լրել, սա ար­դեն նոր ո­րոն­ման խթան է: Չգի­տեմ՝ ա­վե­լի, թե պա­կաս հե­տաքր­քիր են զուտ պոե­տա­կան (ե­թե կան այդ­պի­սիք) մտա­հո­գու­թյուն­նե­րից սե­րող ա­վարտ­ներն ու սկիզբ­նե­րը: Իմ գր­քե­րի պա­րա­գա­յում նշածս բո­լոր գոր­ծոն­ներն էլ տեղ ու­նե­ցել են:
Բայց սա էլ ան­խու­սա­փե­լի պար­զե­ցում է, ինչ­պես ե­թե խո­սե­լիս լի­նենք մեր եր­կու ե­րե­խա­նե­րի նմա­նու­թյուն­նե­րի և տար­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին։
-«Վե­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը» հա­յացք է դե­պի նե՞րս, թե՞ դուրս:
-«Վե­րա­բե­րել» բա­ռով առ­հա­սա­րակ նշում ենք մեր խոս­քի, գոր­ծի, ապ­րու­մի և այլ­նի ա­ռար­կան: Ա­ռանց վե­րա­բե­րե­լու հատ­կա­նի­շի ա­մեն բան չե­զոք կդառ­նար: Ա­մեն մի առն­չու­թյուն վե­րա­բե­րու­թյուն է, ու­րեմն՝ դե­պի դուրս և ներս միա­ժա­մա­նակ. առն­չու­թյուն­նե­րը հա­րա­բե­րա­կան են դարձ­նում դուրսն ու ներ­սը:
-Բազ­մո­ցը, ո­րի վրա մե­ծա­ցել ես, վա­րա­գույ­րը, որ նոր բան չէ. թվում է՝ կեն­ցա­ղա­յին պատ­կեր­ներ են: Բայց պատ­կե­րը կեն­դա­նու­թյուն է առ­նում, ժա­մա­նա­կի ձևեր է ստա­նում, պատ­մու­թյուն է դառ­նում: Ստաց­վում է, որ հիմ­նա­կան ա­սե­լի­քը տո­ղա­տա­կու՞մ է՝ չաս­վա­ծի մե՞ջ: ՈՒ հե­տաքր­քիր եզ­րա­հան­գում եք ա­նում նաև. «Նրանք պար­զա­պես չեն հաղ­թում. «սա չլի­նե­լու պես լավ է»: Հա­մա­մի՞տ եք, որ հազ­վա­դեպ ենք մտա­ծում ինչ­պես չլի­նե­լու, այն­պես էլ լի­նե­լու մա­սին:
-Մաս­նա­վոր բա­նե­րը միշտ ա­վե­լի շո­շա­փե­լի են և հա­ճախ նաև շատ ար­ժե­քա­վոր, իսկ բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը դրանց իս­կա­կա­նու­թյու­նը շր­ջա­նա­կե­լու ա­մե­նա­դի­պուկ ձևե­րից է: Չեմ կար­ծում, թե հիմ­նա­կա­նը տո­ղա­տա­կում է մնում: Գու­ցե նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կը՝ բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը երևան է բե­րում հնա­րա­վոր տո­ղա­տա­կե­րը: Նույ­նիսկ վս­տահ եմ, որ ա­վե­լի շատ հենց աս­վա­ծի ակն­հայ­տու­թյունն ու ինք­նա­բա­վու­թյունն են այ­սօր շշ­մեց­նում տո­ղա­տա­կեր փնտ­րե­լու սո­վոր ըն­թեր­ցո­ղին: Դի­մացդ միան­գա­մից ե­լած ար­ձա­նի նման: Այն, ինչ չաս­վա­ծի, կռա­հե­լի­քի տպա­վո­րու­թյուն է թող­նում, հա­ճախ պար­զա­պես ու­շադ­րու­թյու­նից վրի­պած ակն­հայտ բան է, որ կա­րե­լի է ապ­րել կամ գո­նե միայն հաս­կա­նալ՝ ըն­թեր­ցո­ղա­կան մի ո­րոշ փորձ ձեռք բե­րե­լով: Իսկ Ձեր նշած վեր­ջին տո­ղերն այն­քան էլ եզ­րա­հան­գում չեն: Ա­վե­լի շուտ թվարկ­ված ի­րե­րի հեր­թա­կան հատ­կա­նիշ­ներն են, որ, սա­կայն, նաև ա­ռանձ­նաց­նում են այդ ի­րե­րը, ո­րով­հետև մի հիմ­նա­կան-ա­ռանձ­նա­հա­տուկ շեշտ են տա­լիս նրանց: Եվ հենց այդ ա­ռանձ­նա­ցումն է գու­ցե, որ եզ­րա­հանգ­ման պես է հն­չում: Հենց բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն իր պատ­կեր­նե­րով ա­ռանձ­նա­ցավ, ա­վարտ­վում է. դր­վում է վեր­ջա­կետ կամ մեկ այլ բան:
Իսկ լի­նել-չլի­նե­լու մա­սին մտ­քե­րը հիմ­նա­կան-կարևոր մտ­քեր են, ո­րոնք, սա­կայն, ա­մեն օր մտա­ծե­լու բան չեն:
-«Տատս» բա­նաս­տեղ­ծու­թյան մեջ հի­նը, ան­ցյա­լը հի­շեց­նող քաղցր հուշ կա: Եր­կունք, ուժ, նաև տխ­րու­թյո՞ւն. «Հեր­թով /բո­լոր շեր­տե­րի վրա­յով/ արևի գնա­լու ժամն է»: Կա­րե­լի՞ է ա­սել, որ կյան­քի շա­րու­նա­կա­կա­նու­թյան և ա­նընդ­հատ ա­վար­տի մա­սին է խո­սում այս բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը:
-ՈՒ­րախ եմ, որ քաղց­րու­թյու­նը նկա­տել եք, կու­զեի ա­սել՝ զգա­ցել եք: Սա իմ ա­մե­նա­սի­րե­լի բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րից է, ո­րի ոչ միայն պատ­մածն է ինձ ա­վե­լի հա­րա­զատ, այլև տո­ղե­րը լավ են ի­րար հղ­վում, բա­ցատր­վում ի­րա­րով: Այս վեր­ջին հատ­կա­նիշն ընդ­հան­րա­պես, կար­ծում եմ, պետք է փնտ­րել իմ գր­քում: Իսկ թե ինչ է խո­սում այս բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը… Ձեր նկա­տածն էլ է խո­սում և ոչ միայն:
-Ձեր պոե­զիան, լի­նե­լով Ձե­րը, նաև շատ է ու­րի­շի մա­սին: Ա­մեն ըն­թեր­ցող տես­նում է մի ծա­նոթ դր­վագ, ապ­րում: Ինչ­պե՞ս է հա­ջող­վում պա­հել այդ ան­տե­սա­նե­լի կա­պը՝ հե­ղի­նա­կի և ըն­թե­ցո­ղի:
-Մի ան­գամ մի հեռ­վից ծա­նոթ աղ­ջիկ, որ ո՛չ բա­նա­սեր էր, ո՛չ էլ ա­ռանձ­նա­պես հե­տաքր­քր­վում էր գր­քե­րով, ա­սաց, որ կար­դա­ցել է «Պաս­տառ­ներ խա­ղաղ օ­րե­րի հա­մար» ժո­ղո­վա­ծուս և մտա­ծել է՝ ինչ­քա՜ն ապ­րած ու իս­կա­կան է այս գիր­քը. մե­ջը կյանք կա: Ինձ նրա բնո­րո­շումն ու­րա­խաց­րեց: Իսկ այդ կա­պը հա­տուկ ջան­քով չի լի­նում. դա պար­զա­պես մեր բո­լո­րի փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րի ի­րա­կան կապն է: Պար­զա­պես լավ բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը լավ է պատ­մում այդ ընդ­հա­նուր բա­նե­րը, որ երբ մեր ներ­սում են, ա­ռանձ­նա­հա­տուկ են թվում:
-«Շերտ-շերտ Մա­սիվ­նե­րի հե­տա­գիծն էր»… Երբ բա­նաս­տեղ­ծը խո­սում է, ա­սենք, Մա­սիվ­նե­րի մա­սին, մի տե­սակ ա­ռար­կա­յա­կան, մար­դե­ղեն է դառ­նում ու մեր­ժա­մա­նա­կյա: Եվ սա նույն­պես յու­րա­տե­սակ մտեր­միկ դաշտ է ստեղ­ծում հե­ղի­նա­կի և ըն­թեր­ցո­ղի միջև:
-Ա­յո, այ­սօր­վա ըն­թեր­ցո­ղի ոտ­քե­րի տակ հող կա, իսկ նա, գի­տե՞ք, այն­քան էլ սո­վոր չէ իր ոտ­քե­րի տակ հող զգա­լուն: Ո­մանց դա դուր է գա­լիս, բայց շա­տե­րին՝ ոչ: Փա­կագ­ծե­րում ա­սեմ նաև, որ սա նրա­նից էլ չէ, որ ըն­թեր­ցո­ղը միշտ թռ­չելն է գե­րա­դա­սում: Այդ պատ­ճա­ռով էլ վս­տահ չեմ, որ դա մտեր­մաց­նում է մեզ: Թվում է՝ այդ­պես պի­տի լի­ներ, բայց ա­րի ու տես, որ «Մար­գա­րեն իր գյու­ղում պա­տիվ չու­նի» խոս­քը երևի նաև ծա­նոթ ու ընդ­հա­նուր հան­գա­մանք­նե­րի պատ­ճա­ռով է ճիշտ. ընդ­հա­նուր ծա­նոթ հան­գա­մանք­նե­րը եր­բեմն ա­մե­նա­հե­ռաց­նող բա­ներն են: Բայց այս Մա­սիվ­նե­րը, այ­դուա­մե­նայ­նիվ, կա­րող էին բա­րե­կա­մու­թյան մեկ­նարկ լի­նել:
Սա­կայն պետք է ա­սել նաև, որ իմ պոե­զիան միշտ կապ­ված է այն պա­հի հետ, երբ բո­լոր նկատ­ված պատ­կեր­ներն ինչ-որ հա­զա­րե­րորդ շերտ են ստա­նում, և դա նրանց նմա­նեց­նում է, կա­պում է, ի­րե­րից տար­բեր ո­լորտ է հա­նում: Սա, ի­հար­կե, մեծ չա­փով սու­բյեկ­տիվ բան է, բայց պի­տի գո­նե մի տևա­կան պահ օ­բյեկ­տիվ թվա քեզ. այս­տեղ եմ ես տես­նում պոե­զիա­յի ան­կեղ­ծու­թյու­նը: Եվ որ­քան ա­վե­լի է այս վե­րա­ցա­կա­նու­թյու­նը պատ­կեր­նե­րի կա­պի և ոչ թե դրանց բա­վան­դա­կու­թյան մի­ջո­ցով, այն­քան բազ­մա­շերտ և ա­մուր է բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը: Սրանք ինչ-որ «վե­րա­ցա­կա­նու­թյան շեր­տեր» են, ո­րոնց ոչ օ­դա­յին լի­նելն ինչ-որ նոր դրա­պաշ­տու­թյամբ (պոզիտի­վիզմ) կա­րե­լի կլի­նի հաս­տա­տել՝ ու­սում­նա­սի­րե­լով դրանց գործ­նա­կա­նու­թյունն ու գոր­ծա­ռույթ­նե­րը:
Ե­թե կարճ կա­պեմ, ա­պա չեմ գո­հա­նում պարզ հույ­զե­րով: Միշտ այս երկ­րոր­դա­յին վա­յել­քին եմ սպա­սում:
-Ձեր գոր­ծե­րը, ա­ռան­ձին-ա­ռան­ձին ապ­րե­լուց բա­ցի, թվում է, կա­րե­լի է միաց­նել, ա­մեն մե­կը դնել իր տե­ղում ու ստա­նալ մեկ ընդ­հա­նուր պատ­կեր: Ներ­քին մի կապ կա: Ի դեպ, գր­քի շա­պի­կին պատ­կեր­ված թե­լը գու­ցե նաև սրա՞ մա­սին է:
-Լավ ու ճիշտ բան եք ա­սում: ՈՒ­րեմն հա­ջող­վել է առն­չել ու ցույց տալ առն­չու­թյուն­նե­րը, շնոր­հա­կալ եմ: Գր­քի շա­պի­կի գո­տին էլ, ա­յո, ընդ­գր­կե­լու, կա­պե­լու մա­սին է հու­շում: Իմ պոե­զիա­յում և թերևս առ­հա­սա­րակ պոե­զիա­յում որևէ նոր փուլ գա­լիս է ոչ այն­քան կոնկ­րետ պատ­կեր­նե­րի, որ­քան դրանց կա­պի, միաս­նաց­նող պայ­մա­նի հետ: Սա­կայն այս կա­պը թեև գո­տի է, բայց չհան­գուց­ված, ար­ձակ գո­տի է, որն ա­զատ կեր­պով տե­ղա­վո­րում է իր ծալ­քե­րում, այլ ոչ հան­գույց­նե­րում:
-«Այն­տեղ` ջա­ղա­ցի յոթ քա­րի տակ, /երբ հյու­րերն ար­դեն Աստ­ծու­նը չեն՝ / անձրևի ժա­մե­րին,/ չկա­րո­ղա­ցա տո­նել ա­ռա­վոտդ՝/ ե­րե­կոդ տո­նե­ցի:/ Այս ջրերն ար­դեն խամ­րում էին…»: Այս և է­լի ու­րիշ տո­ղեր կար­դա­լիս մտա­ծե­ցի, որ պոե­զիան նաև նման է վե­րա­ցա­կան նկար­նե­րի: Պե՞տք է միշտ միտք ո­րո­նել, թե՞ կա­րե­լի է ուղ­ղա­կի զգալ, ոչ թե կար­դալ այն, ինչ հե­ղի­նակն է գրե­լիս մտա­ծել, այլ քո պատ­մու­թյու­նը, ինքդ քեզ գտ­նել հե­ղի­նա­կի ստեղ­ծած պատ­կե­րում:
-Զգա­լը երևի ա­մե­նա­հար­մար բառն է պոե­զիա­յի ներք­նաց­ման մա­սին խո­սե­լիս: Ան­շուշտ, բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն ըն­կա­լե­լու հա­մար պի­տի ո­րոշ (իսկ զգա­լու հա­մար եր­բեմն ա­վե­լի շատ, եր­բեմն ա­վե­լի քիչ) ընդ­հա­նուր մշա­կու­թա­յին փոր­ձա­ռու­թյուն ու­նե­նաս հե­ղի­նա­կի հետ: Ձեր բե­րած օ­րի­նա­կի դեպ­քում, ա­սենք, մի քիչ խոր ըն­թերց­ման հա­մար կարևոր է «ջա­ղա­ցի յոթ քա­րի տա­կը» փախ­չե­լու, ան­հա­սա­նե­լի հեռ­վում թաքն­վե­լու հետ առն­չե­լը, հետզ­հե­տե խամ­րող ջրե­րի ու անձրևի ժա­մե­րի միջև առն­չու­թյուն­ներ փնտ­րե­լը: Բայց փոր­ձում ես ըմ­բռ­նել ու զգում ես ոչ թե այն, ինչ հե­ղի­նակն է զգա­ցել, այլ այն, թե ինչ է հե­ղի­նակն ա­սել. դու նրա տեքստն ես կար­դում, ոչ թե նրան:
-Ա­շուն, պատ­մու­թյուն­ներ, ճա­նա­պարհ­ներ, արև... Ճի՞շտ եմ նկա­տել, որ այս պատ­կեր­նե­րը հա­ճախ են հան­դի­պում Ձեր գոր­ծե­րում:
-Ա­յո, և հատ­կա­պես պատ­մու­թյուն­նե­րը: Երբ սո­վո­րում ես դի­տել, ամ­բողջ կյան­քը քեզ իբրև պատ­մու­թյուն է հայ­տն­վում:
-Գու­ցե հեր­թա­պահ հարց թվա, բայց ու­զում եմ հարց­նել՝ մե­նա­խո­սու­թյու­նի՞ց, թե՞ երկ­խո­սու­թյու­նից են ծն­վում Ձեր գոր­ծե­րը:
-Ծն­վում են հա­վա­նա­բար մե­նա­խո­սու­թյու­նից, աշ­խար­հի հան­կար­ծա­կան ամ­փո­փում­նե­րից, երբ ա­մեն բա­նի հետ մե­նակ ես մնում կար­ծես: Բայց հե­տո դրանք ան­պայ­ման ու­րիշ­նե­րին են փնտ­րում: Ա­սում են՝ պոե­զիան նե­րաշ­խարհ­նե­րի երկ­խո­սու­թյուն է ստեղ­ծում, և ե­թե չկա այդ երկ­խո­սող ու­րի­շը, շղ­թան ա­նա­վարտ է մնում: Բայց այդ երկ­րորդ բևե­ռը նաև բաց բևեռ է: Կի­րա­ռե­լով Ման­դելշ­տա­մի հա­մե­մա­տու­թյու­նը՝ ա­սեմ, որ պոե­զիան իր ըն­թեր­ցո­ղին ուղղ­ված է այն­պես, ինչ­պես նա­վա­բե­կու­թյան ըն­թաց­քում շշի մեջ դր­ված և ծո­վը նետ­ված գրու­թյու­նը, որն ուղղ­ված է ան­հայտ մե­կին, ով կգտ­նի:
-Մա­րիա՛մ, ա­վե­լի ան­կեղծ եք կյան­քու՞մ, թե՞ գրա­կա­նու­թյան մեջ՝ պոե­զիա­յում:
-Չգի­տեմ: Երևի պոե­զիա­յում: Ինձ թվում է՝ իմ լի­նե­լու հիմ­նա­կան ձևը պոե­զիան է, լրիվ լուրջ եմ ա­սում և ա­ռանց պա­թո­սի: Ինձ թվում է՝ իմ սի­րած բո­լոր բա­նե­րը, բո­լոր մարդ­կանց ես պոե­զիա­յի մեջ եմ սի­րում: Բայց այս­տեղ էլ հարց է գա­լիս՝ որ­տե՞ղ է այդ պոե­զիա­յից դուր­սը: Չգի­տեմ:
-Ա­ռա­ջին կամ շատ կարևոր ըն­թեր­ցող ու­նե՞ք:
-Ա­մու­սինս է: Բա­րե­բախ­տա­բար, մենք եր­կուսս էլ պոե­զիա­յի լա­րին ենք ապ­րում:
-Ի՞նչ զգա­ցո­ղու­թյուն է, երբ ձեռ­քիդ գիրք է, որն ապ­րում է իր ա­ռան­ձին կյան­քով, կա­րող է լի­նել յու­րա­քան­չյու­րի ձեռ­քին, յու­րա­քան­չյու­րի­նը, բայց այն­տեղ քո ստեղ­ծա­գո­ծու­թյուն­ներն են:
-Եր­բեմն ու­րա­խա­նում եմ, որ իմ կարևոր ու­ղերձ­նե­րը (ես դրանք վա­րա­նե­լով կարևոր եմ հա­մա­րում) ինչ-որ դաշ­տեր կս­տեղ­ծեն ի­րենց շուր­ջը, եր­բեմն՝ ո­րով­հետև ինք­նա­սի­րու­թյունս է շոյ­վում, եր­բեմն՝ ո­րով­հետև պար­զա­պես ա­զատ­վել եմ տա­րի­ներ շա­րու­նակ կրածս բե­ռից, թեթևա­ցել եմ, տեղ է բաց­վել նոր ի­մաստ­ներ պա­րու­նա­կե­լու հա­մար, եր­բեմն էլ ցավ եմ զգում գր­քիս հա­մար, ո­րով­հետև տես­նում եմ, որ որ­բու­թյուն եմ ու­ղար­կում նրան:
-Ի՞նչ է պետք, որ գիր­քը հաս­նի ըն­թեր­ցո­ղին: Սա, կար­ծում եմ, կարևոր խն­դիր է ստեղ­ծա­գոր­ծո­ղի հա­մար:
-Ինձ թվում է՝ պոետ­ներն ու պոե­զիան ա­ռա­վե­լա­պես որ­պես հռ­չա­կագ­րեր են ապ­րում: Պոե­զիա շա­րու­նա­կե­լու են ա­վե­լի քիչ կար­դալ, բայց պոետ­նե­րը և նրանց պոե­զիան կա­րող են հռ­չա­կագ­րե­րի վե­րած­վել: Ես նկա­տի ու­նեմ հռ­չա­կագ­րա­յին ար­ժեք­նե­րը, հռ­չա­կագ­րա­յին չա­փա­նիշ­նե­րը և մեջ­բե­րում­նե­րի պա­տա­ռիկ­նե­րը: Հենց որ որևէ պոե­զիա չա­փա­նիշ է դառ­նում, ար­ժեք է դառ­նում, նաև հռ­չա­կա­գիր է դառ­նում: Ան­շուշտ, սա վնա­սում է պոե­զիա­յին, քա­նի որ այն հա­ճախ սկ­սում են ոչ թե սի­րել ու զգալ, այլ հար­գել: Կամ էլ հմա­յա­թուրմ խմա­ծի նման բո­լո­րը նույն պա­թո­սով նրան են սի­րա­հար­վում: Սա է նրա զանգ­վա­ծա­յին գո­յու­թյան ձևը: Բայց այդ ձևին հաս­նե­լու հա­մար նախ գո­նե մի քա­նի հա­մո­զիչ ձայ­ներ պի­տի նրա ա­նու­նը տան՝ հաս­կա­նա­լով, մեկ­նե­լով կամ գո­նե ձև ա­նե­լով, թե հաս­կա­նում են և մեկ­նում են: Բա­րե­բախ­տա­բար, այս գո­յու­թյա­նը զու­գա­հեռ (ո­րը ես ա­մենևին չեմ թե­րագ­նա­հա­տում) պոե­զիան ա­վե­լի ին­տիմ գո­յու­թյուն էլ ու­նի, որ ա­վե­լի քչե­րի հա­մար է:
-Կա­րո՞ղ եք ա­սել ե­րեք պատ­ճառ, ին­չի հա­մար ըն­թեր­ցա­սեր մար­դը պետք է մտ­նի գրա­խա­նութ, գնի Ձեր գիր­քը, տա­նի տուն ու կար­դա:
-Հենց ե­րեք կամ այլ կոնկ­րետ քա­նա­կով պատ­ճառ­ներ ա­սելն այ­սօր շատ կի­րառ­վող առևտրա­յին հնարք է, ո­րին գիրքս պի­տի «կողմ­նա­կիո­րեն» հար­մա­րեց­նեմ: Բայց ո­չինչ, ես ա­նում եմ այդ առևտրա­յին գոր­ծար­քը: ՈՒ­րեմն՝ 1. գիրքս շատ զգաց­մուն­քա­յին է և շատ մտա­ծող միա­ժա­մա­նակ, 2. նա­խընտ­րել եմ չգ­րել ոչ մի տող, քան մի տող ա­վելի գրել. գիրքս ան­կեղծ է ու կա­ռու­ցիկ, 3. թոռ­նե­րը գու­ցե հպար­տա­նան (Ժպ­տում է- Ա. Ս.):
Զրույ­ցը՝
Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԻ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 3932

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ