Մար­դը պա­տիվ ու­ներ, բայց չհաս­կա­ցավ, հա­վա­սար­վեց ան­բան ա­նա­սուն­նե­րին և նման­վեց նրանց

«Ին­չո՞վ են մար­դիկ տար­բեր­վում կեն­դա­նի­նե­րից» հար­ցին յու­րա­քան­չյուրն իր պա­տաս­խանն ու­նի:
Ո­մանք կա­սեն` բա­նա­կա­նու­թյամբ, ո­մանք` ա­զատ կամ­քով, ու­րիշ­նե­րը` զգաց­մուն­քայ­նու­թյամբ, այլք` բարձր ար­վեստ ստեղ­ծե­լու ու­նա­կու­թյամբ: Սա­կայն այս ա­մե­նից ո­րո­շա­կի տար­րեր կան և՛ կեն­դա­նի­նե­րի, և՛ այլ ա­րա­րած­նե­րի մեջ: Ի­րա­կա­նում գլ­խա­վոր տար­բե­րու­թյու­նը մար­դու և կեն­դա­նի­նե­րի միջև նրանց ստեղծ­ման նպա­տակն է: Կեն­դա­նի­նե­րը, «ո­րոնք ի բնէ որ­սի և մորթ­վե­լու հա­մար են» (Բ Պետ­րոս 2;12), սե­րունդ թող­նե­լով, լու­ծում են տե­սա­կի պահ­պան­ման հարց: Մար­դիկ, սե­րունդ թող­նե­լով, ըն­դա­մե­նը լու­ծում են քա­նա­կի պահ­պան­ման հար­ցը կամ, որ նույնն է, ա­մեն մար­դու ծնուն­դով տե­սա­կը ստեղ­ծում են նո­րո­վի` բո­լո­րին նման և յու­րա­տիպ, օժտ­ված մինչ այդ ան­հայտ և որևէ կերպ չդրսևոր­ված յու­րա­հատ­կու­թյուն­նե­րով: Իսկ այդ կերպ ստեղծ­ված տե­սա­կը չի կա­րող հա­րատևել սե­րունդ թող­նե­լով, այլ միայն` ապ­րե­լով սե­փա­կան կյան­քը, ո­րով­հետև ա­մեն մի մարդ ան­հա­տա­կա­նու­թյուն է, հոգևոր, ան­վախ­ճան, ան­լու­ծա­րե­լի էու­թյուն է, տիե­զերք է, որն իր մեջ կրում է ընդ­հա­նու­րը և անկ­րկ­նե­լին:

Աստ­ծո ա­րար­չու­թյան մեջ ա­մեն գոյ ան­զու­գա­կան է, և ան­գամ ձյան մի փա­թի­լը իր նույ­նա­կա­նը չու­նի մի­լիար­դա­վոր իր նման փա­թիլ­նե­րի մեջ: Սա ա­րար­չա­կան հրաշք է: Մար­դը ան­կա­րող է չհիա­նալ բնու­թյամբ` ի­րեն էլ հա­մա­րե­լով բնու­թյան վեր­ջա­վոր կամ վե­րածն­վող, վե­րար­ծարծ­վող տարր: Մինչ­դեռ ի­րա­րից տար­բեր­վող փա­թիլ­ներն ու եղ­նիկ­նե­րը, ո­րոշ մարդ­կանց հա­մար անն­ման, հա­վա­տա­րիմ, ան­փո­խա­րի­նե­լի ու թանկ տնա­յին կեն­դա­նի­նե­րը, աղ­բյուր­նե­րը, ջր­վեժ­ներն ու աստ­ղե­րը ստեղծ­ված են մար­դու հա­մար` մեկ, թե մեկ մի­լիարդ, ար­դեն կարևոր չէ, ո­րով­հետև մարդն ինք­նին ար­ժեք է, իսկ մնա­ցյա­լը ար­ժե­քա­վոր են այն­քա­նով, որ­քա­նով:
Այ­դու­հան­դերձ, մար­դու գո­յու­թյան նպա­տա­կը բնու­թյամբ հիա­նա­լը կամ այն պաշտ­պա­նե­լը չէ միայն: Եվ­րո­պա­յում վա­ղուց օ­րեն­սդ­րո­րեն ամ­րագր­ված է մար­դա­սի­րու­թյան և մար­դա­կե­րու­թյան նույ­նա­կա­նու­թյու­նը: Շվե­դիա­յի կա­նաչ­նե­րի գի­տա­կան թևը լր­ջո­րեն մտա­ծում է, որ մա­հա­ցած մար­դիկ կա­րող են ող­ջե­րի հա­մար ծա­ռա­յել իբրև բարձ­րա­կարգ սպի­տա­կու­ցով հա­րուստ կե­րա­կուր և ա­ռաջ­նա­կարգ պա­րար­տա­նյութ: Այդ­պես նրանք ու­զում են փր­կել բնու­թյու­նը... Մար­դու կյան­քը ինք­նան­պա­տակ չէ, և գոր­ծու­նեու­թյու­նը` փակ շր­ջան:

Մար­դը մահ­վա­նից հե­տո չի վե­րած­վում լոկ հու­մու­սի և հի­շա­տա­կի: Երբ մար­դը իր ստա­ցած ար­ժեք­նե­րը պա­հում է իբրև «ա­մա­նաթ» և, ա­ռանց այդ ար­ժե­քի հետ որևէ առն­չու­թյուն ու­նե­նա­լու, այն փո­խան­ցում է հա­ջորդ սերն­դին, այդ ար­ժե­քը դառ­նում է կուռք, իսկ նրա ծի­սա­պաշ­տա­մուն­քա­յին ա­րա­րո­ղա­կար­գին սերն­դե­սե­րունդ նո­րա­նոր սնա­պաշ­տու­թյուն­ներ են կար­կատ­վում: Այդ դա­ռը ճա­կա­տագ­րին քրիս­տո­նեու­թյունն է ար­ժա­նա­ցել մեզ մոտ: Այն վե­րած­վել է «ազ­գա­յին ար­ժե­քի» (ո­րով­հետև այն կրող­նե­րը և մեզ փո­խան­ցող­նե­րը ե­ղել են ազ­գըն­տիր և ազ­գան­վեր մար­դիկ), սա­կայն չի վե­րած­վել կյան­քի, կամ դա­դա­րել է կյանք լի­նե­լուց ազ­գա­յին ար­ժե­քի վե­րած­վե­լուն պես (այդ ար­ժե­քը ի­րա­պես կրող­նե­րի ի Տեր նն­ջե­լուն պես): Մինչ­դեռ քրիս­տո­նեու­թյու­նը նախ և ա­ռաջ կյանք է, որ պետք է ապր­վի յու­րո­վի յու­րա­քան­չյուր հո­գու կող­մից: Իսկ մենք չենք ապ­րում, մենք ստա­նում ենք ու փո­խան­ցում:

Սե­րունդ ենք թող­նում, որ այդ սերն­դին թող­նենք քրիս­տո­նեու­թյուն-ա­ռեղծ­վա­ծը, ո­րին վե­րա­բեր­վել ենք սր­բա­սար­սուռ զգու­շա­վո­րու­թյամբ, նր­բան­կա­տու­թյամբ ու հո­գա­տա­րու­թյամբ. այն մեր կյանք չենք նե­րա­ռել, կեն­ցա­ղում էլ հե­ռու ենք մնա­ցել: Ե­թե որևէ ար­ժեք` թե­կուզև վկայ­ված այ­լոց կող­մից, մենք ինք­ներս չենք դա­վա­նում և կյան­քով չենք վկա­յում, ա­պա այն են­թա­կա է նույն ճա­կա­տագ­րին, ինչ շատ ար­ժեք­ներ, ո­րոնք են­թարկ­վում են հա­րա­փո­փոխ աշ­խար­հի օ­րենք­նե­րին: Ե­թե քրիս­տո­նեու­թյու­նը` իբրև ար­տա­քին աշ­խար­հը վե­րա­փո­խե­լու միտ­ված և կա­րող ներ­քին զո­րու­թյուն, չի դար­ձել մե­զա­նից յու­րա­քան­չյու­րի սե­փա­կա­նու­թյու­նը, ձգ­տում­նե­րի ա­ռանց­քը և ուղ­ղու­թյու­նը, ա­պա մենք չենք կա­րող խո­սել որևէ կա­յուն, հաս­տա­տուն և ի­րա­պես ար­ժե­քա­վոր ար­ժե­քի կամ ար­ժե­հա­մա­կար­գի մա­սին: Ապ­րել են սուրբ Գրի­գոր Լու­սա­վո­րի­չը, սուրբ Մես­րոպ Մաշ­տո­ցը, Նա­րե­կա­ցին և մյուս­նե­րը, իսկ մենք մեր սե­րունդ­նե­րին ըն­դա­մե­նը պատ­մում ենք, որ նրանք ապ­րել են: Ժա­մա­նա­կի գի­տա­կան, կր­թա­կան, մշա­կու­թա­յին մի­տում­նե­րը, ընդ­հան­րա­պես, հու­շում են, որ գա­լիք սե­րունդ­նե­րը չեն ձգ­տե­լու ան­գամ լսել մեր պատմ­վածք­նե­րը (ո­րով­հետև նա­խորդ­նե­րի կող­մից ար­ձա­նագր­ված մեր հա­վաս­տի պատ­մու­թյու­նը նրանց հա­սա­նե­լի չի լի­նե­լու ո՛չ նյու­թա­պես, ո՛չ հո­գե­պես):

Լի­լիթ ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱՆ
Գո­րիս

Մեկնաբանություններ