«Փաստ չէ, որ ռուս խաղաղապահների հեռանալը Լեռնային Ղարաբաղից նույնական է Ռուսաստանի դուրս գալուն կովկասյան աշխարհաքաղաքական խաղից։ Անդրկովկասի նշանակությունը չափազանց մեծ է Եվրասիայի և, մասնավորապես, Մոսկվայի համար: Կարելի՞ է խոսել Ռուսաստանի նահանջի մասին, թե՞ իրականում մենք խոսում ենք կովկասյան տարածաշրջանային անվտանգության ողջ համակարգի վերագործարկման մասին: Մոսկվայի վիճակն ամենևին էլ այդքան անհուսալի չէ»,- ասել է ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը։                
 

ՍԴ-ն և ԱԱԾ-ն չի հա­ջող­վում կազ­մա­լու­ծել

ՍԴ-ն և ԱԱԾ-ն չի հա­ջող­վում կազ­մա­լու­ծել
31.01.2020 | 11:04
«Քա­ղա­քա­ցիա­կան պայ­մա­նա­գիր» կու­սակ­ցու­թյան վեր­ջին հա­մա­գու­մա­րի ըն­թաց­քում‚ երբ ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը հեր­թա­կան աշ­խար­հա­ցունց հայ­տա­րա­րու­թյամբ հան­դես ե­կավ՝ նշե­լով‚ որ Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյու­նը զուրկ է «իզմ»-ե­րից‚ պե­տա­կան հիե­րար­խիա­յում փաս­տա­ցի երկ­րորդ մար­դը՝ ՀՀ ԱԺ նա­խա­գահ Ա­րա­րատ Միր­զո­յանն էլ հան­կարծ հայ­տա­րա­րեց‚ որ Հա­յաս­տանն այ­սօր աշ­խար­հում ա­զա­տու­թյան ու ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյան բաս­տիոնն է: Շատ տա­րօ­րի­նակ է՝ մի կող­մից հայ­տա­րա­րում ենք‚ որ մենք հե­ռու ենք «իզմ»-ե­րից‚ մյուս կող­մից պարզ­վում է‚ որ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյան վեր­ջին ամ­րոցն ենք‚ և շա­տե­րը իբրև թե նա­խան­ձով են նա­յում Հա­յաս­տա­նին։ Սա‚ ի­հար­կե‚ ի­րա­րա­մերժ թվաց այն ժա­մա­նակ‚ սա­կայն շատ վեր­լու­ծա­բան­ներ նկա­տե­ցին‚ որ դա մի կող­մից ու­ղերձ էր աշ­խար­հի գլո­բա­լիս­տա­կան ու­ժե­րին‚ մյուս կող­մից էլ ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը փոխ­հա­տու­ցում էին այն ծախ­սե­րը‚ որ ար­վել էին հե­ղա­փո­խու­թյան հա­մար գլո­բա­լիս­տա­կան ու­ժե­րի կող­մից։ Այ­սինքն՝ հաշ­վի առ­նե­լով այն‚ որ այ­սօր աշ­խար­հում ա­զա­տա­կա­նու­թյու­նը նա­հան­ջել է‚ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան հիմ­նա­կան կենտ­րոն­նե­րը‚ փոքր բա­ցա­ռու­թյուն­նե­րով‚ ա­ռաջ­նորդ­վում են նեո­կոն­սեր­վա­տիզ­մի վրա հիմն­ված նոր գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյուն­նե­րով‚ Եր­կիր մո­լո­րա­կում գո­նե մեկ կետ (տվյալ դեպ­քում՝ Հա­յաս­տա­նը)‚ այ­նուա­մե­նայ­նիվ‚ հայ­տա­րա­րեց‚ որ լի­բե­րա­լիզ­մի միակ կենտ­րոնն է‚ ա­ռանց հայ­տա­րա­րե­լու այդ տեր­մի­նը։ Սա Արևմուտ­քին հա­վա­տար­մու­թյան կարևոր ու­ղերձ էր ՀՀ նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հոգևոր (և ոչ միայն) հայ­րե­րին։ Մյուս կող­մից ակ­նարկ էր‚ որ ե­թե հա­մա­պա­տաս­խան ա­ջակ­ցու­թյուն և ֆի­նան­սա­վո­րում լի­նի‚ ի­րենք պատ­րաստ են շա­րու­նա­կե­լու ի­րենց գոր­ծը‚ մինչև վերջ գնա­լու՝ կանգ չառ­նե­լով ոչն­չի առջև։
Այս ա­ռու­մով զար­մա­նա­լի չէ‚ որ Հա­յաս­տա­նում Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյան գա­լուց հե­տո էա­պես մե­ծա­ցավ գլո­բա­լիս­տա­կան գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյուն կրող­նե­րից‚ ֆի­նան­սա­վո­րող­նե­րից և խոր­քա­յին հա­մաշ­խար­հա­յին կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գի ճար­տա­րա­պետ­նե­րից մե­կի՝ Ջորջ Սո­րո­սի կող­մից հո­վա­նա­վոր­վող կա­ռույց­նե­րի‚ ան­ձանց ներ­կա­յու­թյու­նը ՀՀ իշ­խա­նա­կան հա­մա­կար­գում։
Սո­րո­սյան հո­վա­նա­վո­րու­թյամբ գոր­ծող կա­ռույց­նե­րը‚ ինչ­պես վեր­ջին ա­սու­լի­սում ար­դա­րա­ցիո­րեն ա­սում էր Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը‚ զար­գա­ցում սկ­սե­ցին ապ­րել ՀՀ երկ­րորդ նա­խա­գահ Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի կա­ռա­վար­ման տա­րի­նե­րին‚ ո­րին ընտ­րու­թյուն­նե­րից հե­տո ո­րո­շա­կի լե­գի­տի­մու­թյուն էր անհ­րա­ժեշտ ա­պա­հո­վել գլո­բա­լիս­տա­կան ու­ժե­րի‚ Արևմուտ­քի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում։ Այդ ժա­մա­նակ­նե­րից կա­նաչ լույս էր վառ­վել (ի­հար­կե‚ ո­րո­շա­կի սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րով) Ջորջ Սո­րո­սի հո­վա­նու ներ­քո աշ­խա­տող կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի առջև։ Նույն քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը շա­րու­նա­կում էր ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սյա­նը‚ ո­րը նույն­պես նույն նպա­տակ­ներն էր հե­տապն­դում։ Ա­վե­լին‚ վեր­ջինս փորձ էր ա­նում ռու­սա­կան գե­րիշ­խա­նու­թյան տա­կից հա­նել Հա­յաս­տա­նը‚ ին­չի հա­մա­տեքս­տում լայն ճա­նա­պարհ բաց­վեց նույն սո­րո­սյան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի հա­մար։ ՈՒ­շագ­րավ է‚ որ սո­րո­սյան աղ­բյուր­նե­րից օգտ­վում էին նաև պե­տա­կան կա­ռույց­նե­րը։ Սա­կայն‚ այ­նուա­մե­նայ­նիվ‚ կար մի սահ­մա­նա­փա­կում՝ գլո­բա­լիստ­ներն իշ­խա­նու­թյան մեջ բարձ­րա­գույն պաշ­տոն­ներ չէին զբա­ղեց­նում։ Որ­քան էլ Սերժ Սարգ­սյանն ու­նե­նար աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ինչ-ինչ նպա­տակ­ներ ու ծրագ­րեր‚ օգտ­վե­լով ֆի­նանս­նե­րից‚ քա­ղա­քա­կան ա­ջակ­ցու­թյու­նից‚ դր­սի ֆի­նան­սա­վո­րում ու­նե­ցող կադ­րե­րին պե­տա­կան պաշ­տոն­նե­րին չէր նշա­նա­կում։ Սրա­նով է հիմ­նա­կա­նում տար­բեր­վում Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյու­նը նա­խորդ­նե­րից։ Սա ի­հար­կե չի մեղ­մաց­նում նա­խորդ­նե­րի մեղ­քը‚ ո­րոնք‚ ըստ էու­թյան‚ Հա­յաս­տան ներ­մու­ծե­ցին հա­մաշ­խար­հա­յին այս հո­սան­քը‚ որն այ­սօր բա­վա­կա­նին լուրջ իշ­խա­նու­թյուն ու­նի մեր երկ­րում։
Այ­սօր Հա­յաս­տա­նում հա­մաշ­խար­հա­յին այդ հո­սանքն է իշ­խում և ի­րա­կա­նում կա­ռա­վա­րում ՀՀ վար­չա­պե­տին‚ որն ան­ձամբ թեև սո­րո­սյան ծա­գում­նա­բա­նու­թյուն չու­նի‚ սա­կայն այս թևն է փաս­տա­ցի թե­լադ­րում ու պար­տադ­րում երկ­րի գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյու­նը։ Ե­թե պետք է լի­նում‚ շան­տա­ժի‚ գու­մա­րի‚ խոստ­ման կամ կոմպ­րո­մա­տի մի­ջո­ցով ստի­պում է‚ որ­պես­զի երկ­րում տե­ղի ու­նե­նան այն գոր­ծըն­թաց­նե­րը‚ ո­րոնք այժմ ըն­թա­նում են։
Վեր­ջին օ­րե­րին գլո­բա­լիս­տա­կան հիմ­նա­կան ուղ­ղու­թյուն­նե­րը խաչ­վե­ցին‚ ինչն ար­տա­ցոլ­վեց Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հայտ­նի այն ար­տա­հայ­տու­թյան մեջ‚ որ Հա­յաս­տա­նում պարզ­վում է՝ պետք է «հիբ­րի­դա­յին հե­ղաշր­ջում» տե­ղի ու­նե­նար‚ և այդ «հիբ­րի­դա­յին հե­ղաշ­րջ­ման» եր­կու ա­ռանց­քա­յին գոր­ծող ան­ձինք‚ ըստ նրա‚ Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նի նա­խա­գահ Հրայր Թով­մա­սյանն ու ԱԱԾ նախ­կին տնօ­րեն Ար­թուր Վա­նե­ցյանն են։ Իշ­խա­նու­թյան մեջ դո­մի­նանտ ու­ժի՝ գլո­բա­լիս­տա­կան թևի մոտ 2 հիմ­նա­կան թի­րախ­ներ կան՝ Ար­ցա­խը‚ և այդ հա­մա­տեքս­տում նաև՝ Ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Եր­կար ժա­մա­նակ շա­տե­րի մոտ հարց է ա­ռա­ջա­նում՝ ին­չո՞վ է պայ­մա­նա­վոր­ված‚ որ ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից թի­րա­խա­վոր­վեց հենց ՍԴ-ն‚ մի մար­մին‚ որ ե­թե խոս­տո­վա­նենք‚ եր­բեք ա­ռանց­քա­յին նշա­նա­կու­թյուն և դե­րա­կա­տա­րում չի ու­նե­ցել քա­ղա­քա­կան կյան­քում‚ պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գում։ ՍԴ-ն լա­վա­գույն դեպ­քում հի­շում էին ընտ­րու­թյուն­նե­րից հե­տո‚ երբ հեր­թա­կան կեղծ­ված քվեար­կու­թյու­նից հե­տո այդ կա­ռույ­ցը դառ­նում էր մի գոր­ծիք‚ ո­րը պետք էր օր­վա իշ­խա­նու­թյա­նը։ Այ­սօր կաս­կած­ներ են հն­չում‚ որ ՍԴ-ի և նրա նա­խա­գա­հի թի­րա­խա­վո­րու­մը պայ­մա­նա­վոր­ված էր երկ­րորդ նա­խա­գահ Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի գոր­ծո­նով։ Կար­ծիք կա‚ թե Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նը կա­րող է չե­ղար­կել Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի դա­տա­վա­րու­թյու­նը‚ և կար­ծես թե նման ա­ռիթ­ներ ե­ղան‚ և ՍԴ-ն ըստ էու­թյան ոչ միան­շա­նակ‚ բայց այ­նուա­մե­նայ­նիվ ըն­դու­նեց մի ո­րո­շում‚ որն ըն­կալ­վեց որ­պես հօ­գուտ 2-րդ նա­խա­գա­հի։ Սա­կայն ի­րա­կա­նում սե­ղա­նին դր­ված է Ար­ցա­խի հար­ցը‚ այ­սինքն՝ հա­մաշ­խար­հա­յին կա­ռույց­նե­րը խն­դիր են դրել Ար­ցա­խյան հար­ցում ու­նե­նալ մի լու­ծում‚ ո­րը ոչ հա­յան­պաստ է‚ և բխում է նավ­թա­յին‚ գա­զա­յին խո­շոր բիզ­նես­մեն­նե­րի և կոր­պո­րա­ցիա­նե­րի շա­հե­րից։ Այս պա­րա­գա­յում քա­նի որ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի կա­ռա­վա­րու­թյու­նը ո­րո­շա­կի խոս­տում­ներ է տվել ու պար­տա­վո­րու­թյուն­ներ ու­նի նշ­ված կա­ռույց­նե­րին‚ մեծ վտանգ կա‚ որ ՍԴ-ն ի վեր­ջո չի վա­վե­րաց­նի մեծ կլա­նի‚ գլո­բա­լիս­տա­կան մեծ ին­տեր­նա­ցիո­նա­լի շա­հե­րից բխող որևէ ո­րո­շում՝ խա­փա­նե­լով մեծ ծրա­գի­րը։
Երկ­րորդ թի­րա­խը ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան հա­մա­կար­գի թու­լա­ցումն է։ Այս հա­մա­տեքս­տում պա­տա­հա­կան չէ‚ որ տևա­կան ժա­մա­նակ հար­վա­ծի տակ են հայ­տն­վում մար­դիկ‚ ո­րոնք երկ­րի ան­կա­խու­թյան խոր­հր­դա­նիշ­նե­րը‚ մեր ազ­գի հե­րոս­ներն են հա­մար­վում։ Նման պայ­քա­րը ոչ միայն գա­ղա­փա­րա­կան տի­րույ­թում է‚ այլև մարդ­կանց փոր­ձում են դա­տել‚ աշ­խա­տան­քից են ա­զա­տում‚ նսե­մաց­նում են նրանց կա­տա­րած գոր­ծը։ Ի­րա­կա­նու­թյան մեջ փոր­ձում են ձևա­փո­խել հե­րո­սի կեր­պա­րը։ Այժմ որ­պես հե­րոս ըն­կալ­վում են դա­սա­լիք նա­խա­րար­նե­րը‚ ո­րոնք կա­րող են ՀՀ զին­ված ու­ժե­րի կազ­մա­վոր­ման տո­նի առ­թիվ կա­մուֆ­լյաժ հագ­նել‚ նկար­վել զին­վոր­նե­րի ֆո­նին ու բարձ­րա­գոչ խոս­քեր գրել ֆեյս­բու­քյան ի­րենց է­ջե­րում։
Ըստ էու­թյան‚ բա­նա­կի խն­դի­րը շատ ա­վե­լի դժ­վար է թի­րա­խա­վո­րել։ Բա­նա­կի դեմ ուղ­ղա­կիո­րեն դուրս գալ պար­զա­պես անհ­նար է‚ քա­նի որ ան­մի­ջա­պես կբա­ցա­հայտ­վեն‚ բա­ցի այդ‚ կհան­դի­պեն հան­րու­թյան մեծ դի­մադ­րու­թյան։ Նույ­նիսկ իշ­խա­նու­թյան մեջ ներ­թա­փան­ցած սո­րո­սյան թի­մի ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը‚ թե բա­նա­կը պետք է լի­նի թա­փան­ցիկ‚ մեծ հա­կազ­դե­ցու­թյուն են ստա­նում‚ քա­նի որ նման հայ­տա­րա­րու­թյամբ կա­րող է հան­դես գալ միայն ադր­բե­ջա­նա­կան հան­րու­թյու­նը։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով այժմ շատ նպա­տա­կաս­լա­ցո­րեն թի­րա­խա­վոր­ված է ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Եվ Ար­թուր Վա­նե­ցյա­նի դեմ մեկ­նար­կած ար­շա­վը‚ որ ի­րա­կա­նաց­վում է ամ­բողջ իշ­խա­նա­կան հա­մա­կար­գի կող­մից‚ ի­րա­կա­նում ոչ թե ան­ձամբ Վա­նե­ցյա­նի դեմ է‚ այլ վեր­ջի­նիս գոր­ծոնն օգ­տա­գոր­ծե­լով՝ փոր­ձում են իմ­պո­տենտ դարձ­նել ԱԱԾ-ն‚ ո­րը դեռևս միակ աշ­խա­տող մար­մինն է‚ ո­րը‚ իր կաս­տա­յա­կան փակ հան­գա­ման­քից ել­նե­լով‚ կա­րո­ղա­ցել է պահ­պա­նել պրո­ֆե­սիո­նալ մա­կար­դա­կը և հա­սա­նե­լի չէ քայ­քա­յիչ տար­բեր ու­ժե­րին։ Օգ­տա­գոր­ծե­լով Վա­նե­ցյա­նի՝ «հիբ­րի­դա­յին հե­ղաշր­ջո­ղի» թե­ման՝ ցան­կա­նում են նշել‚ որ ԱԱԾ-ն հա­կա­հե­ղա­փո­խու­թյան որջ է‚ և անհ­րա­ժեշտ է շատ ա­րագ բա­րե­փո­խում­ներ կա­տա­րել‚ կադ­րե­րին լյուստ­րա­ցիա­յի են­թար­կել‚ ա­գեն­տու­րան բա­ցա­հայ­տել և այլն։ Այս նույն ճա­նա­պար­հով գլո­բալ ու­ժե­րը լու­ծում են ցան­կա­ցած կա­ռույ­ցի հար­ցե­րը՝ նախ բա­րո­յազր­կել այն‚ ա­պա այդ ֆո­նի վրա քան­դել։
Այս­պի­սով՝ գլո­բա­լիս­տա­կան ու­ժե­րի կող­մից այս պա­հին թի­րա­խա­վոր­ված է եր­կու կա­ռույց‚ ո­րոնք մինչ այս պա­հը չի հա­ջող­վում կազ­մա­լու­ծել՝ Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նը և ԱԱԾ-ն։ Այս եր­կու հաս­տա­տու­թյուն­նե­րը կա­րող են լր­ջո­րեն խո­չըն­դո­տել Հա­յաս­տա­նում և տա­րա­ծաշր­ջա­նում անհ­րա­ժեշտ ծրագ­րե­րի ի­րա­կա­նաց­մա­նը։ ՈՒ թերևս սրա­նից է բխում այն‚ որ Հա­յաս­տա­նում և նրա սահ­ման­նե­րից դուրս նս­տած հա­մա­պա­տաս­խան ան­ձինք ԱԱԾ-ն ու ՍԴ-ն բե­րում-խա­չում են մի կե­տում՝ նշե­լով‚ որ այս եր­կու հաս­տա­տու­թյուն­նե­րը իբրև թե «հիբ­րի­դա­յին հե­ղաշ­րջ­ման» օ­ջախ­ներն են և ուղ­ղա­կիո­րեն խո­չըն­դո­տում են ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյան ամ­րապ­նդ­մանն ու զար­գաց­մա­նը մեր երկ­րում‚ և դրանց հար­ցերն ան­մի­ջա­պես պետք է լու­ծել։
Հա­յաս­տա­նը թևա­կո­խել է շատ վտան­գա­վոր մի շր­ջա­փուլ։ Գլո­բա­լիս­տա­կան ու­ժե­րը փաս­տա­ցի փոր­ձում են լու­ծել Ար­ցա­խի հար­ցը ի­րենց դրա­ծո­նե­րով ու ի­րենց գծած սխե­մա­յով‚ ին­չը‚ բնա­կա­նա­բար ոչ հա­յան­պաստ է‚ միա­ժա­մա­նակ աշ­խա­տում են լիկ­վի­դաց­նե­լով բո­լոր այն կա­ռույց­նե­րը‚ ո­րոնք կա­րող են խո­չըն­դո­տել ի­րենց հաս­նե­լու այդ գերն­պա­տա­կին‚ իսկ որ­պես նման կա­ռույց­ներ դի­տարկ­վում են ՍԴ-ն‚ դա­տա­կան հա­մա­կարգն ամ­բող­ջու­թյամբ և ի­հար­կե՝ անվ­տան­գու­թյան ու պաշտ­պա­նու­թյան հա­մա­կար­գե­րը։
Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 7070

Մեկնաբանություններ