Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Ոգո՞վ (դու­խով), թե՞ հո­գով

Ոգո՞վ (դու­խով), թե՞ հո­գով
10.03.2020 | 00:37
Սա էկ­զիս­տեն­ցիալ հարց չէ: Սա այն ի­րա­կա­նու­թյունն է, ո­րում այ­սօր ապ­րում է աշ­խար­հը, ի­րա­կա­նում` տիե­զեր­քը: Քա­նիցս ա­սել ենք` երկ­րագն­դի, հո­ղի է­ներ­գե­տի­կան փոխ­վում է, տա­տան­ման հեր­ցե­րը բարձ­րա­ցել են մի քա­նի ան­գամ, ինչն իր հա­յե­լա­յին և ոչ միայն, ար­տա­ծումն է գտ­նում հա­սա­րա­կու­թյուն­նե­րի, պե­տու­թյուն­նե­րի. ա­մեն­քի կյան­քում, փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում:
Տրանս­ֆոր­մա­ցիոն այս ազ­դակ­նե­րը հա­մընկ­նում են ոչ միայն Ձկան հա­մաս­տե­ղու­թյու­նից Ջր­հո­սի հա­մաս­տե­ղու­թյան անց­մա­նը, այլև այն իր խոր­քում նոր տի­պի մար­դու, հա­սա­րա­կու­թյան «պատ­վերն» ու­նի: Այս նր­բու­թյուն­ներն ի­մա­ցող­նե­րը, տի­րա­պե­տող­նե­րը` փոր­ձում են հա­մաշ­խար­հա­յին (թե ազ­դե­ցու­թյան, թե մնա­ցյալ) նոր դա­սա­վո­րու­թյան մեջ ա­ռա­վե­լա­գույ­նը շա­հել` չկանգ­նե­լով ոչ մի բա­նի առջև, ին­չի ա­մե­նաց­ցուն օ­րի­նա­կը կո­րո­նա­վի­րու­սի` կեն­սա­բա­նա­կան լա­բո­րա­տո­րիա­նե­րից դեպ «աշ­խարհ» ճամ­փելն էր… ձգենք պաու­զան` ևս մեկ ան­գամ անդ­րա­դառ­նա­լու այդ վի­րու­սի «հմայք­նե­րին». հի­շենք` այն մշակ­վել, գե­նո-մո­դի­ֆի­կաց­վել է այն­պես, որ ա­վե­լի շատ «հա­մա­պա­տաս­խա­նի»-հի­վան­դաց­նի ա­սիա­կան «ռասկ­լա­դի»` ա­րյամբ (էս­տեղ են ա­սել` տերդ թա­ղեմ գի­տու­թյուն) էթ­նիկ խմ­բե­րին:
Կոնկ­րետ դեպ­քում այն սկս­վեց Չի­նաս­տա­նից, և ա­ռա­ջին հա­յաց­քից թվաց, թե հիմ­նա­կան թի­րա­խը Չի­նաս­տանն է, ին­չը, ե­թե ան­կեղծ, հա­րա­կից գնա­հատ­մամբ` հարց ա­ռա­ջաց­րեց. ինչ-որ շուտ չէ՞ր Չի­նաս­տա­նը «կա­պի­տու­լաց­նե­լու» հա­մա­պա­տաս­խան­նե­րի ձեռ­նար­կը. ճամ­փին դեռ Ի­րան ու Ռու­սաս­տան կար:
Պրո­ցե­սը գնաց եր­կու ուղ­ղու­թյամբ. Ռու­սաս­տա­նին սկ­սե­ցին նե­ղել Էր­դո­ղա­նով, նրա սի­րի­ա­կան վո­յաժ­նե­րով, որ­պես­զի ներ­քա­շեն Ռու­սաս­տա­նըա­ռար­կա­յա­կան պա­տե­րազ­մի մեջ (նկա­տե­լի է` Էր­դո­ղան-Պու­տին վեր­ջին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը սկ­սել են չաշ­խա­տել), ու պրո­ցե­սը դեռ շա­րու­նա­կա­կա­նու­թյուն կու­նե­նա:
Հա­ջորդ ուղ­ղու­թյուն` Ի­րան. այն­տեղ կո­րո­նա­վի­րուսն ա­վե­լի մեծ ար­հա­վիրք­ներ է սփ­ռում: Գա­լիս ես եզ­րա­կա­ցու­թյան, որ Չի­նաս­տա­նը`«ձե­ռի հետ», ի­րա­կան նպա­տա­կը Ի­րանն էր. պատ­գա­մա­վոր­ներ, նա­խա­գա­հի խոր­հր­դա­կան, նա­խա­րար­ներ են մա­հա­նում: Ի դեպ, կո­րո­նան ոչ միայն կեն­սա­բա­նա­կան, այլև ու ա­ռա­ջին հեր­թին` հո­գե­բա­նա­կան զենք է. որն Ի­րա­նի նկատ­մամբ կի­րառ­վեց ան­չափ նր­բա­գեղ` Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյու­նից, Խա­մե­նեիի հրա­ժա­րա­կա­նի պա­հան­ջից հե­տո: Սա էլ թող­նենք այս­տեղ մնա, «իջ­նենք» Հա­յաս­տան:
Ոչ քա­ղա­քա­կան չա­փում­նե­րի հա­մար, դեռ քվան­տից, «ո­գու» և հո­գու «է­պիկ­րի­զը» բա­ցա­հայ­տե­լու հա­մար, ո­րով­հետև այն, ինչ կա­տար­վում է Հա­յաս­տա­նում այ­սօր` «դու­խի» նշա­նա­բա­նի ներ­քո է, և ե­թե չճա­նա­չենք, թե այն ինչ է` մեր հին ազ­գի հա­մար, որն ու­նի բա­վա­րար կո­դեր ու բա­նա­լի­ներ` շատ դռ­ներ բա­ցե­լու, կր­կին չի հա­ջող­վե­լու դռ­նե­րից այն կողմ անց­նել, կր­կին կմ­նանք պատ­մու­թյան ա­նիվ­նե­րի տակ, խցան­ված, ինչ­պես ե­ղել է:
Եվ ու­րեմն. «ո­գին»` «դու­խը», վի­ճակ է: Հո­գին անձ է: Մենք գի­տենք բարձ­րա­գույ­նին` Սուրբ Հո­գուն, ո­րին աշ­խարհ ու­ղար­կե­լու և մեզ Մխի­թա­րե­լու խոս­տու­մը տվեց Հա­րու­թյուն ա­ռած Քրիս­տո­սը և… ու­ղար­կեց: Սուրբ Հո­գին մեր մեջ է, այն ա­մե­նա­տես է, ա­մե­նա­սեր է, ա­մե­նա­կա­րող: Գի­տենք:
«Ո­գին», որ­պես հոգևոր բնու­թա­գիր` ա­վե­լի «շար­ժա­կան» է. նմա­նը նմա­նին գտ­նե­լու սկզ­բուն­քով նրա մեջ կա­րող են է­ներ­գե­տիկ ձևով «բնա­կա­լել», ձվադ­րել լե­գեոն­ներ ան­գամ` թե հո­րի­զո­նա­կան-աշ­խար­հի, թե ուղ­ղա­հա­յաց` եր­կն­քի տակ ե­ղող, մա­հա­ցած-եր­կինք չբարձ­րա­ցած ո­գի­նե­րից. այն բաց տա­րածք է` հոգևոր այն ու­ժե­րի հա­մար, ո­րոնք չեն ձգ­տում դեպ Հո­գին (ո­րով­հետև Հո­գին սխալ ա­նե­լու դեպ­քում կանգ­նեց­նում է, թույլ չի տա­լիս «խո­րա­նալ»):
«Ո­գին» ըն­դու­նա­կու­թյուն ու­նի ա­մեն րո­պե փո­խե­լու իր «դեմ­քը», ա­սել է` նրա կո­դա­յին բա­նա­լին մա­նի­պու­լյա­տիվ է, և կա­րո­ղա­նում է հո­րի­զո­նա­կա­նում շատ ա­րագ կողմ­նո­րոշ­վել, կար­ճա­ժամ­կետ հաղ­թա­նակ­ներ գրան­ցել իր հաշ­վին: Չէ, չենք ա­սում` սա է պատ­ճա­ռը, որ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը մի օր Գան­դի է, մի օր դըմփ-դըմփ-հու-ի «ապ­պա­չի», հա­ջորդ օրն ա­ռա­վո­տյան` Հի­սու­սի «հետևորդ», ե­րե­կո­յան թա­թիկ­ներ կտ­րող «ղա­սաբ», հա­ջորդ օրն ար­դեն` «Հի­սուս»… չե՛նք ա­սում:
Շա­րու­նա­կում ենք ար­ձա­նագ­րու­մը, որ մեր «մերկ» թա­գա­վո­րը ոչ թե էքս­ցենտ­րիկ է («պսիխ» չենք ա­սում), դրա հա­մար է օ­րա­կան մի դեմ­քով հան­դես գա­լիս` «բու­ժում» կո­րո­նա­վի­րու­սը, ա­զա­տում ինք­նաս­պա­նին (սա էլ մի ու­րիշ` ա­ռան­ձին թե­մա է), այլև որ` ոչ միայն պրո­յեկտ է, այլև որ` խիստ «ար­դյու­նա­վետ» խա­ղա­ցող է: Այն պարզ պատ­ճա­ռով, որ պտու­կը գլոր­վել, դեմ է ա­ռել խու­փին. «Պրո­յեկ­տը» խիստ հա­մա­ձայն է իր «պրո­յեկտ» լի­նե­լու հետ, ներք­նա­պես ան­չափ հար­մար ի­րեն այդ­պես, ա­հա­վոր հա­մա­հունչ է իր պրո­յեկ­ցիա­յի հետ. ա­սել է` դա նաև նրա բնա­կան վի­ճակն է, ու սա է պատ­ճա­ռը, որ իր ա­մեն ձեռ­նար­կում ցայս հա­ջո­ղել է` քան­դել-քա­րա­փել ձեռն ու ճամ­փին ըն­կած ա­մե­նը:
Բայց չմո­ռա­նանք նաև. Նի­կո­լը դր­սում չէ. դա­տարկ տա­րած­քում չի ա­ռա­ջա­ցել նա. մեր մի­ջի` խոր­քում թաքն­ված նի­կո­լիկն է նաև նրան կան­չել ու կեր­տել:
Սա ար­դեն այլ թե­մա է:
Կար­մեն ԴԱՎ­ԹՅԱՆ
Դիտվել է՝ 5002

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ