«Stay home»-ը աշխատեց, «Մնա տանը»՝ չաշխատեց
05.05.2020 | 00:18
Երեկվանից պարետի որոշմամբ անցել ենք ազատ կյանքի՝ մասամբ, առանց հասարակական տրանսպորտի ու որոշակի սահմանափակումներով: Ինչպես՝ Եվրոպան: Համեմատությունն այդքանով ավարտվում է: Ի տարբերություն Եվրոպայի՝ Հայաստանում այդպես էլ ՉԸՆԿԱԼՎԵՑ կորոնավարակի վտանգավորությունը: Եվ Հայաստանում այդպես էլ ՉԸՆԿԱԼՎԵՑ կորոնավարակի ճգնաժամի էությունը, և չեղան համարժեք քայլեր: Եվ այն, ինչ Եվրոպայում ու աշխարհում կոչվում էր «Stay home»՝ մնա տանը, իմա՝ կարանտին, աշխատեց, Հայաստանում «Մնա տանը» չաշխատեց:
Փաստացի՝ Covid-19-ը մյուս կորոնավիրուսներից ու մյուս համաճարակներից տարբերվում է 3 առանձնահատկություններով: Ոչ միայն բժշկական անզորությամբ՝ ոչ դեղ կա, ոչ պատվաստանյութ, տարածվում է խայտառակ արագ և նույնքան արագ մուտացվում է՝ առաջին: Գլոբալացված աշխարհում պանդեմիան արագ վերածվեց ինֆոդեմիայի, իմա՝ հիվանդության տարածման արագությունը, առողջապահական համակարգերի ձախողումը, մահերի թիվը վերածվեց խուճապի՝ ինֆոդեմիայի՝ երկրորդ: Եվ երրորդ՝ պոլիտիկոդեմիա, իմա՝ լուծում է քաղաքական հարցեր. շարունակում է Թրամփի քաղաքական պատերազմը Չինաստանի դեմ, փոխարինելով առևտրական պատերազմին, լուծում է ԱՄՆ-ԵՄ հակասությունները. ամերիկացիները 7 կողպեքի տակ են պահում պատվաստանյութի մշակման գործընթացը, Մերկելը հայտարարում է՝ Գերմանիան ԱՀԿ-ին փող կտա, ինչ կունենա ԵՄ-ն, կունենա ամբողջ աշխարհը, ռուսները դրդում են ԵՄ-ին պատժամիջոցները հանել: Պանդեմիայի պատճառով նավթի պահանջարկի անկումից օգտվելով՝ Պուտինը ՕՊԵԿ-ի հետ չէր համաձայնում նավթի հանույթը կրճատելուն, որ ԱՄՆ-ի թերթաքարային նավթը հանի նավթային շուկայից, բայց վրիպեց: Կիսապետքական օգնություն է ուղարկել Նյու Յորք և 600000 դոլար է ուզում մարդասիրական օգնության դիմաց ԱՄՆ-ից: Կորոնավիրուսը միջոց է դարձել միմյանց հին ու նոր հաշիվներ ներկայացնելու:
Միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունները համաշխարհային ֆինանսական ջրհեղեղ են կանխատեսում՝ ճգնաժամերի ճգնաժամ, միջազգային կազմակերպությունները գուժում են հնարավոր գործազրկության ու սովի մասին: Այսօրվա պատկերով՝ ոչ առանց հիմքերի: Իսկ մե՞նք: Միայն մեկ թիվ՝ Հայաստանում 7 օրում գրանցվել է 596 վարակակիր: Վրաստանում 582 վարակակիր է գրանցվել 60 օրում: Սա է ՀՀ առողջապահական համակարգի արդյունավետության պատկերը: Բայց չարժի Արսեն Թորոսյանի բազում մեղքերին մեկն էլ հավելել: Հայաստանում կորոնավիրուսի դեմ պայքարում են միայն բժիշկները: Թեև հայտարարվել է արտակարգ իրավիճակ, ու արտակարգ իրավիճակը երկարացվել է, բայց այդպես էլ չձևավորվեց ֆորսմաժորային կառավարում: Ստացվում է՝ պարետը խանգարեց նախարարին: Որովհետև փոխվարչապետ ու արտակարգ իրավիճակում պարետ Տիգրան Ավինյանը չկարողացավ կամ չցանկացավ իր որոշումների կատարումը ապահովել: Փաստացի՝ կարանտինը Հայաստանում անարդյունավետ էր և է, և միայն տնտեսական վնաս պատճառեց: Կարանտինը չնպաստեց կորոնավարակի տարածման կանխմանը՝ մարդիկ շարունակեցին միանգամայն ակտիվ շփումները: Բացարձակապես չգործեց առողջապահության նախարարության տեղեկատվական համակարգը: Ավելի ճիշտ՝ ամբողջ գործունեությունը հանգեց ամեն առավոտ ժամը 11-ին վարակակիրների, թեստավորվածների, բուժվողների ու մահացածների թվի հրապարակմամբ: Հանրությանը չներկայացվեց Covid-19-ի ողջ վտանգավորությունը՝ այսօր էլ Հայաստանում քիչ չեն մարդիկ, որ ոչ միայն չեն պատրաստվում ձեռնոցներ ու դիմակ կրել, այլև Covid-19-ը համարում են սովորական գրիպ կամ… սուտ: Իսկ դա ոչ միայն տեղեկացվածության պակասի հետևանք է, այլև պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաների՝ Covid-19-ի նկատմամբ վերաբերմունքի:
Այն տպավորությունն է, որ թե նախարարը, թե փոխվարչապետը, թե վարչապետը ձեռքը թափ են տվել Covid-19-ի վրա՝ հասկանալով, որ ի վիճակի չեն վերահսկել իրավիճակը: Կիրակի օրը կորոնավիրուսային «տրիումվիրատը»՝ վարչապետը, փոխվարչապետն ու նախարարը, երկար դատողություններ էր անում արածի ու անելիքի վերաբերյալ, բայց արդեն երեկ նախարարը ԱԺ-ում հայտարարեց, որ հիվանդանոցներում ընդամենը 350 ազատ մահճակալ կա: ՈՒ եթե համեմատենք վարակվածների ու առողջացածների ամենօրյա թվերը, վարակվածները քառակի շատ են ամեն օր, բայց «տրիումվիրատից» ոչ ոք այդ մասին չխոսեց: Գուցե այն պատճառով, որ ասելիք չկար: ՈՒ՝ անհասկանալի է, որ պանդեմիայի մասին դատողություններ են անում բոլորը, բայց ոչ ԲԺԻՇԿՆԵՐԸ: Անհասկանալի է՝ ինչ չափանիշներով է վարչապետը շնորհակալ պարետին ու նախարարին, եթե նրանց աշխատանքը ոչ թե ԱՐԴՅՈՒՆՔ, այլ՝ ՀԵՏԵՎԱՆՔ է ստեղծել: Ծանր հետևանք:
Կառավարության հակաճգնաժամային ծրագրերի կատարման արդյունավետության վկայություն են վարչապետի զանգերը քաղաքացիներին, որ վկայում են՝ օգնության անմատչելիությունը կամ անհասցեականությունը: Իսկ ընդհանրապես՝ դա վարչապետի գործը չէ: Սուպերնախարար Արայիկ Հարությունյանի գործն է, որ զեկուցում է հեռավար ուսուցման հաջողությունների մասին կառավարության նիստերում, բայց հազարավոր երեխաների այդ ուսուցումն անհասանելի է: Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Զարուհի Բաթոյանի գործն է, որ նույնպես կառավարության նիստերում զեկուցում է ծրագրերի մասին, որոնցից օգտվելը անհնար է նրանց համար, որ չունեն համակարգիչ ու սմարթֆոն: Հավելեք՝ ծրագրերի տեխնիկական անկատարությունը: Պարետը այս ամենը կամ չգիտի, կամ իր համար մեկ է. ինքը հրամանները տալիս է՝ ով ուզում է կատարի:
Զավեշտ է, որ ամբողջ հակաճգնաժամային ծրագիրը վարչապետը վերածեց կոմունալ ծախսերի վճարման հնարամիտ քայլերի հայտնագործման: Որքան հնարամիտ, այնքան անկապ: Հայտարարվել էր մայիսի 14-ին, բայց մայիսի 4-ից կարանտինը Հայաստանում հանվում է, որքան էլ կոչվի մասնակի: Եվ դա հարկադրական քայլ է, որովհետև բնակչությունը չի կարողանում… կոմունալները վճարել: Ի՞նչ կարող է լինել: Ոչինչ: 14 օրից Covid-19-ի տարածումը կհաշվենք հազարներով, ախտանիշներ չունեցողներին հիվանդանոցներից տուն կուղարկեն՝ վարակելու տան մնացած անդամներին ու բազմապատկելու հիվանդացածների թիվը: Նախարար Արսեն Թորոսյանը ստիպված կլինի հետ կանչել թոշակառու բժիշկներին՝ հաշվի չառնելով տարիքային ռիսկը, և մայիսի վերջին կհայտարարի, որ վիրուսին հաղթել ենք, որովհետև ձևավորվել է կոլեկտիվ իմունիտետ: Կարևոր չէ՝ այդպես է, թե ոչ:
Եվ որովհետև մենք միշտ և ամենուր հաղթում ենք՝ կոռուպցիայից մինչև կորոնավիրուս, ամեն ինչ կավարտվի բնակչությանը անկարգապահության ու անհասկացողության մեջ մեղադրելով, հարազատներ կորցրածներին՝ հեռահար ցավակցելով ու… վերջ:
Առավելագույնը հունիսից կանցնենք կյանքի բնականոն ռեժիմի՝ արդեն անիմաստ կլինի որևէ սահմանափակում ու անօգուտ` որևէ որոշում: Իսկ բողոքողներին կասվի, որ ամբողջ աշխարհն է պայքարում, ամբողջ աշխարհն է պարտվում, քանի դեռ չկա հաստատված դեղամիջոց ու պատվաստանյութ, ամբողջ աշխարհում է ճգնաժամ ու գործազրկություն, պետք է դիմանալ: Մենք կհաղթենք, մենք հպարտ հայ ենք: Հարցեր կա՞ն: Չկան: Անցանք առաջ: Առատության եղջյուրից ամբողջ աշխարհում էլ մանանա չի հորդում, բայց հասկանալով իրավիճակի ամբողջ բարդությունը, ֆորսմաժորային կառավարման քայլեր են ձեռնարկվում՝ համախմբելով պետության բոլոր ռեսուրսները: Իսկ Հայաստանում Covid-19-ի միայն պոլիտիկոդեմիայի մասն է լիարժեք գործառնում: Պետության բոլոր ռեսուրսների համախմբման ոչ մի քայլ չձեռնարկվեց, հակառակը՝ զարկ տրվեց ներքաղաքական թնջուկներին: Վարչապետի թեթև ձեռամբ պատերազմ հայտարարվեց Հայ առաքելական եկեղեցուն: Մինչդեռ Հայ առաքելական եկեղեցին այն կառույցն է, որ ոչ միայն համախմբում է Հայաստանի, այլև ամբողջ աշխարհի հավատացյալներին: Վերջապես՝ գաղտնիք չեն եկեղեցու էկումենիկ իրավասությունները, և ուրեմն՝ միջազգային կապերն ու ազդեցությունը համաշխարհային քաղաքականության ձևավորման վրա: Հատկապես Հայ առաքելական եկեղեցու: Նույնքան ու ավելի մեծ թափով շարունակվեցին «օլիգարխիկ պատերազմները»: Անվանեք նախահեղափոխական խոստում, կամ հետհեղափոխական քաղաքականություն, փաստը մնում է փաստ, որ պետությունը հույսը դրել է ոչ թե արտադրությունը վերականգնելու ու զարգացնելու, աշխատատեղեր ստեղծելու ու արտահանման մեծացման, այլ «նախկին հանցավոր ռեժիմին» ունեզրկելով բյուջեն լցնելու վրա: Այսինքն՝ շատ արագ, անհավանական արագ հեղափոխությունը կտրվեց ժողովրդից ու վերածվեց իշխանական խաղերի, որտեղ բոլորը զինվորիկներ են ու ամեն պահի կարող են զոհաբերվել: Բայց, որքան էլ պարադոքսալ է, ոչինչ չի լինելու. Covid-19-ի ոչ մի հետևանքից վարչապետը որևէ եզրակացություն չի անելու: Գործելու է «Շրջադարձին ձիերին չեն փոխում» սկզբունքը, թեպետ «Տանջահար ձիերին գնդակահարում են»՝ ինչպես ամերիկյան հայտնի ֆիլմում է: Իշխանությունը ինքն իր վրա կկրակի միայն մեկ դեպքում՝ եթե վստահ լինի, որ գնդակը չի դիպչի: Մինչդեռ կային ու կան բազում հնարավորություններ, որ կորչում են, որովհետև ՄԱՍՆԱԳԵՏ լինելը Հայաստանում այդպես էլ ոչ միայն պատվաբեր չդարձավ, այլև արհամարհվեց: Կա մեդալի հակառակ կողմն էլ՝ Հայաստանում օրեցօր ակտիվանում են արտաքին ֆինանսաքաղաքական աջակցություն ստացող ուժերն ու անձինք, որ գործում են ԱԺ-ում ու ԱԺ-ից դուրս՝ կատարելով հավերժական «հինգերորդ շարասյան» դերը, նպատակ ունենալով ապակայունացնել վիճակը՝ խաղը դնելով սոցիալական վիճակից դժգոհ մարդկանց վրա: Գտնվելու են նաև ուժեր, որ իրենց հայտարարելու են ոչ հին, ոչ նոր ու համախմբման կոչեր են անելու խիստ ազգային օրակարգի շուրջ՝ հասնելու իշխանափոխության, և, իհարկե, արդարության: Իրականում՝ ընդամենը ձևավորելու են կեղծ օրակարգ և խնդիր են դնելու ապակողմնորոշումը: Օրեցօր շատանալու են պետությանն ու ժողովրդին իրենց փորձը, գիտելիքը, կապերը անշահախնդիր օգտագործելու պատրաստակամություն հայտնողները, բայց ինչպես Հրանտ Մաթևոսյանն է ասել. «Պետությանը գող ծառաներ պետք չեն»: Այս խառնաշփոթում կանցնի ամառը: Աշնանը ոչ ոք չի հիշի պսևդոարտակարգ դրությունն ու ձախողված կամ պաշտոնազրկված պարետին, չի փորձի առողջապահության նախարարի չկատարած քայլերը համեմատել այլ երկրների առողջապահության նախարարների քայլերի հետ՝ սկսած սանիտարական նորմերից մինչև թեստավորում, հիվանդանոցային բուժման հնարավորություններ, դիահերձում: Որովհետև սա Հայաստանն է, ու՝ վերջ:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Ճգնաժամի հիերոգլիֆը Հայաստանում երբեք չի կարդացվի «Շանս» իմաստով, որովհետև ոչինչ չի փոխվել. ոմանք կորցրել են իշխանությունը, ոմանք՝ գտել: Եվ ինչպես միշտ՝ ոչ ոք պատրաստ չէր ոչ կորուստներին, ոչ ձեռքբերումներին: Պրոբլեմները՝ սկսած պետության կառավարումից մինչև Covid-19-ը, ոչ թե լուծվում, այլ շրջանցվում են, բոլորը տարված են գործողությունների իմիտացիայով, ժողովրդին մնում է ձևացնել, թե ապրում է: Հայաստանում օրական միջինը 15 մահ է գրանցվում քաղցկեղից, ոչ ոք արտակարգ իրավիճակ հայտարարել չի մտածում, թեպետ մահացության այդքան բարձր թվի պատճառը ոչ թե բուժում չլինելն է, այլ չորրորդ ստադիայում ախտորոշումը, իմա՝ բուժսպասարկման անմատչելիությունը և չկանխարգելումը: Մեկ մարդու մահը ողբերգություն է, տասնյակներինը՝ վիճակագրություն: ԱՄԷ-ում ցողունային բջիջների միջոցով COVID-19-ի բուժման մեթոդ է մշակվել, տասնյակ երկրներում տասնյակ դեղեր են փորձարկվում, Հայաստանում առողջապահության նախարարը հիվանդանոցներ է փակում՝ արդյունավետ կառավարման անվան տակ: Ողջ լերուք: Եթե կստացվի:
Խեղդվողների փրկության գործը խեղդվողների գործն է: Փրկօղակի մի սպասեք: Դուք պուրիմի տոն չունեք, իսկ պուր հրեերենից թարգմանաբար նշանակում է ԺԱՄԱՆԱԿ: Եվ եթե չունեք ժամանակի ՏՈՆ, ուրեմն ժամանակը առօրյա է, կամ մատներից հոսող ավազ, որ քար չի դառնում: Համենայն դեպս՝ «Stay home»:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
Հայաստանի փորձությունները դեռ նոր են սկսվում
Իսկ միջանցքի հա՞րցը: Դե, դա «կարմիր գիծ» է ՀՀ իշխանությունների համար, մոտավորապես, ինչպես անկլավների պատմությունը 2021 թվականի մարտ-ապրիլ ամիսներին։ Լավ, ինչպես Արցախի էթնիկ զտումը մինչև 2021 թվականի մայիս-հունիս ամիսները։Այսինքն, «կարմիր գիծ» եթե խախտելու լինի թշնամին, ի՞նչ են անելու ՀՀ իշխանությունները...
