«Մենք խրախուսում ենք կողմերի միջև խաղաղության գործընթացը և հուսով ենք հասնել կայուն խաղաղության Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև: Հարավային Կովկասում խաղաղությունը կարևոր է տարածաշրջանի բնակիչների, սևծովյան տարածաշրջանի և ընդհանրապես անդրատլանտյան անվտանգության համար»,- Բաքվում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ մամուլի ասուլիսում ասել է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Սթոլտենբերգը:                
 

Հի­շո­ղու­թ­յան ժա­ռան­գոր­դու­թ­յուն

Հի­շո­ղու­թ­յան ժա­ռան­գոր­դու­թ­յուն
26.06.2020 | 01:33
Մոսկ­վա­յում Հաղ­թա­նա­կի մեծ զո­րա­հան­դե­սը կա­յա­ցավ նաև այս տա­րի։ Մաս­նակ­ցում էին նաև հայ զին­ծա­ռա­յող­նե­րը։ Մնում է ափ­սո­սալ, որ Հաղ­թա­նա­կի շքեր­թին ներ­կա չեր Հա­յաս­տա­նի գե­րա­գույն գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տա­րը։ Բայց դա ար­դեն այլ պատ­մու­թյուն է։
Հայ ժո­ղովր­դի, ինչ­պես և նախ­կին խոր­հր­դա­յին ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հի­շո­ղու­թյու­նը ոչ մի բա­նից չպետք է «ցա­վի», հատ­կա­պես վեր­ջին տա­րի­նե­րին շատ տա­րած­ված «հի­վան­դու­թյու­նից»։ Այդ «հի­վան­դու­թյու­նը» կոչ­վում է սե­փա­կան նախ­նի­նե­րի հի­շա­տա­կի դա­վա­ճա­նու­թյուն։ Հետևում են մնա­ցել և՛ 2020 թ. հու­նի­սի 22-ը, և՛ 2020 թ. հու­նի­սի 24-ը։ Բայց այժմ ա­վե­լի շատ, քան նույ­նիսկ ՀՀՇ-ի իշ­խա­նու­թյան օ­րոք, եր­կյուղ­ներ կան, որ մեր կո­լեկ­տիվ հի­շո­ղու­թյու­նը զանգ­վա­ծա­յին մշակ­ման է են­թարկ­վում։ 1941 թ. հու­նի­սի 22-ը չի կա­րող մո­ռաց­վել. չէ՞ որ այդ օ­րը ֆա­շիս­տա­կան Գեր­մա­նիան հար­ձակ­վել է ԽՍՀՄ-ի վրա։ Թե ինչ եր­կիր է ե­ղել ԽՍՀՄ-ը` լավ, վատ, ոչ լավ, ոչ վատ, ի­րա­կա­նում կարևոր չէ։ Ո­րով­հետև 1941 թ. հու­նի­սի 22-ից սկ­սած ամ­բողջ աշ­խար­հի հա­րյուր­հա­զա­րա­վոր հա­յեր մտան պա­տե­րազ­մի մեջ։ ՈՒ՞մ դեմ։ Թուր­քիա­յի գլ­խա­վոր ա­ջա­կից­նե­րից մե­կի` Գեր­մա­նիա­յի դեմ։ Գեր­մա­նա­ցի­ներն «օգ­նում էին» թուր­քե­րին հա­յե­րի Մեծ ե­ղեռ­նի ի­րա­կա­նաց­ման գոր­ծում։ Ա­ռա­ջին հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մից հե­տո այն­քան էլ շատ չէր ան­ցել, և զանգ­վա­ծա­յին հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­նե­րին թուր­քե­րի կող­մից գեր­մա­նա­ցի­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյու­նը բո­լոր հա­յերն էին հի­շում։
Սա­կայն 1941 թ. հու­նի­սի 22-ը դեռ հե­ռու էր Մեծ հաղ­թա­նա­կից։ Հս­կա­յա­կան ժա­մա­նակ է ան­ցել 1941 թ. հու­նի­սի 22-ից մինչև 1945 թ. մա­յի­սի 2-ը, երբ կա­պի­տու­լյա­ցիան ստո­րագ­րեց գեր­մա­նա­կան բա­նա­կի Բեռ­լի­նի կա­յա­զո­րը, մինչև 1945 թ. մա­յի­սի 7-8-ը, երբ ստո­րագր­վում էր Գեր­մա­նիա­յի ան­վե­րա­պահ կա­պի­տու­լյա­ցիա­յի ակ­տը, և մինչև 1945 թ. մա­յի­սի 9-ը, երբ Պրա­հա­յում անձ­նա­տուր ե­ղան Վեր­մախ­տի վեր­ջին զո­րա­մա­սե­րը։ Հե­ռու էր նաև մինչև 1945 թ. հու­նի­սի 24-ը, երբ Մոսկ­վա­յում ա­ռա­ջին ան­գամ անց­կաց­վեց Հաղ­թա­նա­կի մեծ զո­րա­հան­դես։ ՈՒս­տի մեզ թույլ տանք հեր­թա­կան ան­գամ հի­շեց­նել Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րին, որ հա­յե­րիս հա­մար ոչ պա­կաս կարևոր է Ստա­լինգ­րա­դի ճա­կա­տա­մար­տի ա­վար­տի ամ­սա­թի­վը` 1943 թ. փետր­վա­րի 2-ը։ Այն­տեղ գեր­մա­նա­ցի­նե­րի ջախ­ջա­խու­մը վճ­ռեց այն ժա­մա­նակ­վա Հայ­կա­կան ԽՍՀ-ի ճա­կա­տա­գի­րը. պարզ դար­ձավ, որ Թուր­քիան պա­տե­րազ­մի մեջ չի մտ­նի և չի սկ­սի Այ­սր­կով­կա­սի օ­կու­պա­ցիան, ին­չը նա­խա­տես­ված էր 1941 թ. հու­նի­սի 18-ի գեր­մա­նա-թուր­քա­կան «Բա­րե­կա­մու­թյան և չհար­ձակ­վե­լու մա­սին» պայ­մա­նագ­րով, ԽՍՀՄ-ի վրա Գեր­մա­նիա­յի հար­ձա­կու­մից 4 օր ա­ռաջ... Դա չի­մա­նա­լը մեղք չէ, բայց չհի­շելն ու ձևաց­նե­լը, թե դա կարևոր չէ, հան­ցա­գոր­ծու­թյուն է հայ ժո­ղովր­դի նկատ­մամբ։ Եվ միշտ կմ­նա հան­ցա­գոր­ծու­թյուն։
Հու­նի­սի վշ­տի օր­վան ի վեր­ջո փո­խա­րի­նեց ու­րա­խու­թյան ու հպար­տու­թյան օ­րը` նույն հու­նի­սի, բայց 1945 թ.։ Գրում են, որ Ստա­լի­նը մտա­դիր էր Հաղ­թա­նա­կի զո­րա­հան­դեսն անց­կաց­նե­լու հու­նի­սի 22-ին` Հայ­րե­նա­կան մեծ պա­տե­րազմն սկս­վե­լու օ­րը։ Բայց ինչ-որ բան խառն­վել է նրա պլան­նե­րում, և պատ­մու­թյան մեջ է մտել 1945 թ. հու­նի­սի 24-ը։ Միայն շատ ա­վե­լի ուշ խոր­հր­դա­յին իշ­խա­նու­թյուն­ներն սկ­սե­ցին Հաղ­թա­նա­կի զո­րա­հան­դեսն անց­կաց­նել մա­յի­սի 9-ին` 1965-ին, երբ տոն­վում էր Գեր­մա­նիա­յի ջախ­ջախ­ման 20-ա­մյա­կը։ Դրա­նից հե­տո և Հաղ­թա­նա­կը, և Հաղ­թա­նա­կի շքեր­թը կա­պակց­վում էին Մա­յի­սի 9-ի հետ։
Ի­մաստ ու­նե՞ր զո­րա­հան­դե­սի օր­վա տե­ղա­փո­խումն այս տա­րի, թող այդ հար­ցին պա­տաս­խա­նեն ՌԴ-ի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը։ Բայց տես­նում ենք, որ Հաղ­թա­նա­կի զո­րա­հան­դե­սը տե­ղա­փոխ­վել էր հենց հու­նի­սի 24։ Ժա­մա­նա­կի ժա­ռան­գու­թյու­նը կարևոր է, ինչ­պես կարևոր է Հի­շո­ղու­թյան ժա­ռան­գոր­դու­թյու­նը։ Ռու­սաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը ցույց տվե­ցին, որ ժա­մա­նա­կա­յին կա­մուրջն այս օ­րե­րից մինչև 1945 թ. մա­յիս-հու­նիս չի տու­ժել և չի տու­ժի։ Զու­հա­գեռ անց­կաց­նենք և մեր ազ­գին կոչ ա­նենք, որ միշտ հի­շի մեր հաղ­թա­նակ­նե­րը թշ­նա­մու` ալիևյան պան­թուր­քա­կան Ադր­բե­ջա­նի նկատ­մամբ։ Ափ­սոս, որ ՀՀՇ-ա­կան վար­չա­կազ­մը մեր զին­վո­րա­կան­նե­րին թույլ չտ­վեց պան­թուր­քիստ­նե­րին ծն­կի բե­րել և ստի­պել, որ փոշ­մա­նեն ընդ­հան­րա­պես ծն­ված լի­նե­լու հա­մար։
Սեր­գեյ ՇԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 8993

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ