Պատերազմի օրերին պաշտոնյաների ելույթների շեշտադրումները, թիրախները ոչ պակաս կարևոր են։ Այս առումով ինչպիսի՞ն է իրավիճակը, ի՞նչ շտկումների անհրաժեշտություն կա։ Այս և այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի դոցենտ, Հայկական PR ասոցիացիայի նախագահ ԱՍՏՂԻԿ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԻ հետ:
-Տեղեկատվական պատերազմը ռազմական գործողություններին զուգահեռ շարունակում է թեժ ընթանալ։ Այս հարթակում ի՞նչ դիրք է զբաղեցնում հայկական կողմը։ Ի՞նչ խնդիրներ եք տեսնում։
-Մենք ապրում ենք տեղեկատվական դարաշրջանում, որտեղ տեղեկատվական հաղթանակները ևս լուրջ կարևորություն ունեն։ Համաշխարհային պատմության օրինակով կարող ենք արձանագրել, որ տեղեկատվական պատերազմներում հաղթանակը բերել է ընդհանուր հաղթանակի և հակառակը։ Հայկական բանակն ու պաշտպանության նախարարությունը լավ գիտակցում են տեղեկատվական պատերազմների նշանակությունը և արդեն երկար տարիներ հաջողություն են գրանցում նաև տեղեկատվական հարթակում։ Պատահական չէ, որ տարբեր տարիներին Հայկական PR մրցույթի հաղթող է ճանաչվել այն ժամանակվա ՊՆ մամուլի քարտուղար Արծրուն Հովհաննիսյանը, իսկ նախարարությունը հաճախ եղել է լավագույնների շարքերում։ Հայկական կողմի տեղեկատվություն պարբերաբար տրամադրելու քաղաքականությունը նպաստում է հանրության հետ վստահելի հարաբերությունների ձևավորմանը, ինչը կարևոր է հատկապես այսօրվա իրականությունում։ Հաղորդակցական նման քաղաքականությունը Հայաստան բերեց նաև մի շարք արտասահմանյան լրատվամիջոցների, ինչի արդյունքում հաճախ տեսնում ենք օբյեկտիվ լուսաբանում։ Այս առումով պետք է փաստենք, որ կարողանում ենք պայքարել թշնամու խավիարային քաղաքականության դեմ ճիշտ հաղորդակցվելով։ Սակայն երբեմն ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին լսարանին ուղղված ուղերձները հստակ չեն լինում։
-Պատերազմի օրերին քարոզչական աշխատանքն ընթանում է երկու ուղղությամբ՝ ներքին և արտաքին լսարանի համար։ Նախ` արտաքին. մենք կարողանու՞մ ենք ճիշտ ուղերձներ հղել արտաքին աշխարհին, ճիշտ թիրախներ ընտրել և մեր խոսքը լսելի դարձնել։
-Ինչպես արդեն նշեցի, հաղորդակցվելու որդեգրված հաջող քաղաքականությունը Հայաստան և Արցախ բերեց մի շարք լրատվամիջոցների, որոնց հետ աշխատանքի արդյունքում տեսնում ենք օբյեկտիվ, հայանպաստ տեղեկատվություն։ Մյուս կողմից, այս առումով մեծ է նաև հայկական սփյուռքի դերը, քանի որ այն միջազգային մամուլում տեղեկատվական լրահոս ստեղծող հիմնական շարժիչ ուժերից է։ Սակայն պետք է ավելի մեծ ուշադրություն դարձնենք մեր խոսքին և բովանդակությանը։ Ուղերձները պետք է լինեն հստակ, ոչ իրարամերժ։ Պարզ լեզվով պետք է աշխարհին ասել մեր դիրքորոշումը, պաշտոնական Երևանի և Ստեփանակերտի մոտեցումը, խնդրի լուծման հնարավորությունները։ Այո, պետք է հաշվի առնենք նաև թիրախային լսարանը, ում հետ ենք խոսում։ Հարցազրույցներում առաջին հարցին պատասխանելիս չներառենք ողջ հայոց պատմությունը և բոլոր հավանական հարցերի պատասխանները, կառուցենք խոսքը պարզ, հստակ և ընկալելի։ Արաբական աշխարհն իր մոտեցումներն ունի, ռուսական հասարակությունն իր աշխարհայացքն ունի, Եվրոպան՝ իր, ԱՄՆ-ն՝ իր։ Մենք պետք է հաշվի առնենք, թե որ լսարանին է ուղղված մեր խոսքը, լինենք առավել ճկուն։
-Որպես մասնագետ, պաշտոնյաների ելույթներում, հատկապես միջազգային հանրությանն ուղղված, ի՞նչ շտկումներ կամ շեշտադրումներ կցանկանայիք անել։
-Յուրաքանչյուր ելույթ պետք է ունենա իր նպատակն ու կառուցվածքը։ Այն պետք է լինի հստակ, տրամաբանական, վարժ։ Եթե կատարյալ չենք տիրապետում որևէ օտար լեզվի, պետք է չամաչել և ելույթ ունենալ հայերեն։ Մայրենի լեզվով հնարավոր է ելույթները դարձնել ավելի նպատակային և հասնել ավելի մեծ արդյունքի։ Գոյություն ունեն մի շարք կանոններ, թե ինչպիսին պետք է լինեն ելույթները։ Պաշտոնական խոսքն ունի հստակ կառուցվածք, բառապաշար։ Կարծում եմ, որ պետք է արժևորենք ճառագիրներին և աշխատենք ավելի թիմային։ PR թիմը պետք է աշխատի նաև ելույթի ոչ միայն բովանդակության վրա, այլև դրա մատուցման՝ կանգնելու կամ նստելու դիրքի, ժեստիկուլացիայի, ձայնի տոնայնության և այլնի շուրջ։
-Ներքին լսարանին տրվող ուղերձներում ի՞նչն է կարևոր։ Ի՞նչը կարող է օգնել կամ խանգարել։
-Երկրում առկա է հուզական մեծ ֆոն։ Ներքին լսարանին ուղղված մեսիջներում պետք է հաշվի առնել այդ հանգամանքը։ Մյուս կողմից, միշտ պետք է հիշել, որ ներքին լսարանին ուղղված ուղերձները ևս հայտնվում են արտաքին լսարանի ուշադրության կենտրոնում։ Այնուամենայնիվ, պետք է խոսել այն ժամանակ, երբ ասելիք կա, ուղերձները պետք է լինեն հստակ և ոչ իրարամերժ։ Ներքին հասարակությանը պետք է տեղեկացնել իրադարձությունների մասին, պետք է արժևորել և խրախուսել, պետք է ոգևորել և ուժ փոխանցել՝ պայքարելու ինչպես առաջնագծում, այնպես էլ թիկունքում։ Նման իրավիճակներում պետք է մոռանալ քաղաքական հայացքների և շահերի մասին, պետք է հաղորդակցվել ողջ հանրության հետ, միասնական լինել ինչպես խոսքերով, այնպես էլ հստակ քայլերով։
-Այս օրերին ազատ խոսքը սահմանափակված է, լրատվամիջոցների համար տուգանքներ են սահմանված։ Սրանով հանրությանը չե՞ն զրկում նաև օբյեկտիվ գնահատականներ լսելուց։
-Ռազմական իրավիճակը թելադրում է որոշակի կանոններ։ Հստակ է, որ մեր կյանքի բոլոր բնագավառներում այն իր ազդեցությունն է ունենում, որոշակիորեն ազդում է նաև տեղեկատվության ազատության վրա։ Դա արդարացված է, քանի որ որոշակի տեղեկատվություն կարող է պարունակել պետական կամ ռազմական գաղտնիք, մյուսները կարող են խանգարել ռազմական գործողությունների իրականացմանը կամ իրականացման ապահովմանը։ Սակայն այդ սահմանափակումները պետք է լինեն հստակ։ Այսօր տեսնում ենք պաշտոնյայի, որի տրամադրած տեղեկատվությունը վնասակար է, իսկ երբեմն նաև վտանգավոր։ Կարծես ականատես ենք մի իրականության, որտեղ պաշտոնյան կարող է հատել սահմանափակումները, անգամ վտանգելով պետությունը, իսկ օրենքը գործում է ընդդիմադիր դաշտի համար։ Կարծում եմ, այստեղ է թերացումը։ Իրավական առումով սահմանափակմանը գնահատական կտա Սահմանադրական դատարանը, քանի որ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը դիմել է դատարան այդ հարցով։ Ի դեպ, ՄԻՊ Արման Թաթոյանը հայաստանյան այն քիչ պաշտոնյաներից է, ում խոսքը միշտ հավասարակշված է, վստահելի։ Ավելին, մեր հետազոտությունների համաձայն, ՄԻՊ-ն ամենից լավ աշխատող կառույցներից է։
Զրույցը՝ Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ