Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

ԱՎԵՏԱՐԱՆ ԸՍՏ ՄԱՏԹԵՈՍԻ

ԱՎԵՏԱՐԱՆ ԸՍՏ ՄԱՏԹԵՈՍԻ
14.05.2010 | 00:00

ԱՍՏՎԱԾԱՇՈՒՆՉ ՄԱՏՅԱՆԸ
(սկիզբը` թիվ 32-ում)

ԼԵՌԱՆ ՔԱՐՈԶԸ
«Խնդրեցե՛ք Աստծուց, և Նա կտա ձեզ, փնտրեցե՛ք և կգտնեք, բախեցե՛ք, և կբացվի ձեր առաջ. որովհետև ով որ ուզի, ստանում է, ով որ փնտրի, գտնում է, և ով որ բախի, նրա առաջ կբացվի: Ձեզնից ո՞վ է այն մարդը, որից իր որդին եթե հաց ուզի, միթե քա՞ր կտա նրան. և կամ եթե ձուկ ուզի, միթե օ՞ձ կտա նրան: Արդ, եթե դուք, որ չար եք, գիտեք ձեր որդիներին բարի պարգևներ տալ, որքա˜ն ևս առավել ձեր Հայրը, որ երկնքում է, բարիքներ կտա նրանց, որ նրանից ուզում են» (7.7-11):
Լեռան քարոզի ներկայացվելիք հատվածի վերաբերյալ Մաղաքիա արք. Օրմանյանը գրում է. «Նախընթաց երկու մասերի մեջ Հիսուս համեմատական ոճ է օգտագործում, և իր քարոզած Ավետարանի կատարելությունները բացատրում Հին Օրենքի կամ ավելի ճիշտ Հին Օրենքն աղավաղող դպիրների ու փարիսեցիների կեղծ ու սին առաքինությունները նշավակելով, իր Ավետարանի իսկական բարձր կատարելությունները համեմատությամբ բացատրելով: Այստեղ նա թողնում է համեմատական ոճը և ուղղակի ցույց է տալիս ավետարանական կատարելության պետք եղած պայմանները և հրահանգներ ավանդում: Այդ հրահանգների մի մասը վերաբերում է յուրաքանչյուր անձի` ինքն իր հետ հարաբերություններում, իսկ մյուս մասը` յուրաքանչյուր ուրիշի հետ հարաբերություններում, այսինքն` վերաբերում է անհատական և ընկերային կյանքին»:
Բերենք երկու ցայտուն օրինակ միայն, քանզի անհնար է ամբողջ քարոզը ներկայացնել մեկնությամբ հանդերձ: Առաջին խրատը վերաբերում է հարստությանը և վերաբերմունքին դրա հանդեպ:
«Գանձեր մի՛ դիզեք ձեզ համար երկրի վրա, ուր ցեց և ժանգ ոչնչացնում են, և ուր գողերը պատերն են ծակում ու գողանում, այլ գանձեր դիզեցեք ձեզ համար երկնքում, որտեղ ո՛չ ցեց և ո՛չ ժանգ չեն ոչնչացնում, և ո՛չ էլ գողերը պատերն են ծակում ու գողանում, քանի որ, ուր ձեր գանձերն են, այնտեղ և ձեր սրտերը կլինեն:
Ոչ ոք չի կարող երկու տիրոջ ծառայել. կա՛մ մեկին կատի և մյուսին կսիրի, կա՛մ մեկին կմեծարի և մյուսին կարհամարհի. չեք կարող ծառայել Աստծուն և մամոնային» (Մատթ. 6. 19-21, 24):
Ճշմարիտ հարստությունն ունեցվածքը չէ, որը աստվոր է` անցողիկ, և որին ձգտում է ամեն մի երկրավոր, այլ առաքինությունն է, որը ողորմության ձևով իբրև գանձ ամբարվում է երկնքում և անկողոպտելի է: Իսկ ինչ վերաբերում է մեր դիրքորոշմանը հարստության և ունեցվածքի (եբր.` մամոնա) նկատմամբ, ապա խոսքը ոչ թե անձնական և հասարակական բարիքը կամ երկրային գործունեությունը դատապարտելու, այլ ստրկամտորեն հարստություն դիզելով կյանքի իմաստ դարձնելու և կյանքը վայելելու մասին է: Չափազանց դիպուկ է այս մասին արտահայտվել ս. Հերոնիմոսը. «Քանզի ով ստրկանում է հարստությանը, պահպանում է այն ինչպես ստրուկը, իսկ ով թոթափել է իր ուսերից այս ստրկական լուծը, նա տնօրինում է դրանք տիրոջ իրավունքով»:
Հարստության ու նրա նկատմամբ վերաբերմունքի մասին ուշագրավ և ուսանելի խոսքեր ունի ամերիկացի հռչակավոր սոցիոլոգ, հոգեբան Էրիխ Ֆրոմը (1900-1980 թթ.): Խնդրո առարկան պարզաբանելով ըստ յուրաքանչյուր լեզվի երկու հիմնական բայերի, որոնք են ունենալը և լինելը (այստեղից էլ լինելություն` գոյություն, մի բան, այն է` առաքինի և կատարյալ դառնալու գործընթացը), գրում է. «ՈՒնենալը ներկայանում է իբրև մեր կյանքի բնականոն գործառույթ. որպեսզի ապրենք, պետք է ինչք ունենանք: Ավելին. պետք է ինչք ունենանք, որպեսզի դրանցից հաճույք ստանանք: Բայց ինչպես կարող է այլընտրանք առաջանալ հասարակության մեջ, որի գերագույն նպատակը ունենալն է, ունենալ ըստ կարելվույն շատ, և որում մեկը մյուսի մասին կարող է ասել. «Նա մեկմիլիոնանոց մարդ է»: Իրերի այսպիսի դրության դեպքում, ընդհակառակը, թվում է, թե կեցության էությունը հենց ունենալու մեջ է, և մարդը ոչինչ է, եթե ոչինչ չունի: Բայց և այնպես կյանքի մեծ ուսուցիչներն իրենց վարդապետություններում կենտրոնական տեղ են հատկացրել «ունեցվածքի կամ լինելության» այլընտրանքին… Հիսուս ուսուցանում է. «որովհետև, ով որ կամենա իր անձը փրկել, այն պիտի կորցնի, իսկ ով որ իր անձը Ինձ համար կորցնի, այն պիտի փրկի: Ի՞նչ օգուտ է մարդուն, եթե աշխարհը շահի, բայց իր անձը կորցնի ու տուժի» (Ղուկ. 9. 24,25):
Մայստեր Էկհարտի ուսմունքի համաձայն` ոչինչ չունենալ և սեփական անձը դարձնել բաց ու «չլցված», թույլ չտալ «ես»-ին իր ճանապարհին կանգնել, ահա՛, հոգևոր հարստություն և հոգևոր զորություն ձեռք բերելու պայմանը։
«Սեփականություն» խորագրով փոքրիկ բանաստեղծության մեջ Գյոթեն լինելության արժեքի մասին ասում է.
Գիտեմ, որ տրված չէ ինձ ինչք ունենալ,
Իմն է միայն միտքը, որ չես սանձի,
Երբ հոգում վիճակված է ծնունդը նրա:
Իմն է նույնպես և պահը երջանիկ
Բարեհաճ բախտի ընծան ինձ տրված
Որ լիաբուռն ըմբոշխնեմ ես այն:
Սակայն խնդիրն ավելի բարդ է, քան կարող է թվալ առաջին հայացքից: Սուրբ Գրքի ուսուցման համաձայն` մարդիկ, ըստ մարդու կազմության եռամասնյա բաժանման, որ է հոգի, շունչ (կամ ոգի) և մարմին, լինում են հոգևոր (հոգու պահանջով ապրողներ), շնչավոր (մտքի, զգացմունքի թելադրանքով առաջնորդվողներ` գիտնականներ, արվեստագետներ և այլք) և մարմնավորներ, որոնց էլ հենց հատուկ է հարստություն դիզելը, զգայական կյանքին տրվելը: Այս վերջիններն էլ իրենց նյութապաշտությամբ, ընչասիրությամբ ձևավորում են իրենց գաղափարախոսությունը` քաղքենիության հոգեբանությունը` նեղմիտ, ճղճիմ, սահմանափակ իր հայացքներով ու ձգտումներով: Ամեն գնով ունենալու մարմաջը նույնն է կենցաղում և այլուր, հայրենասիրությունից մինչև կրթություն, ուր դիպլոմի առկայությունն ամեն ինչ է` և՛ զարդ, և՛ օժիտ, և՛ վերնախավի այցեքարտ, իսկ գիտելիքը, գիտելիքով հասարակությանն ազնիվ ծառայելը` ոչինչ:
«Իրոք,- գրում է Պողոս առաքյալը,- աստվածպաշտությունը շահի մեծ աղբյուր է նրանց համար, ովքեր գոհ են իրենց վիճակից, որովհետև ոչինչ չբերեցինք աշխարհ, ոչ էլ պիտի կարողանանք տանել: Այլ ունենք կերակուրներ և հանդերձներ և դրանցով էլ բավականանանք: Իսկ ովքեր հարստանալ են ուզում, ընկնում են փորձության, որոգայթի և բազում անմիտ ու վնասակար ցանկությունների մեջ, որոնք ընկղմում-տանում են մարդկանց կործանում և դեպի կորուստ, որովհետև բոլոր չարիքների արմատը փողասիրությունն է, որին ոմանք ձգտելով մոլորվեցին հավատից և իրենք իրենց գցեցին բազում ցավերի մեջ» (Ա. Տիմ. 6. 6-10):
Մարդու համար կենսական սույն խնդիրը նախախնամությանն ապավինությամբ և հավատով է լուծվում.
«Դրա համար ասում եմ ձեզ. ձեր կյանքի համար հոգ մի՛ արեք, թե ինչ պիտի ուտեք, կամ ի՛նչ պիտի խմեք, և ոչ էլ ձեր մարմնի համար, թե ինչ պիտի հագնեք. չէ՞ որ կյանքը ավելին է, քան կերակուրը, և մարմինը` քան զգեստը: Նայեցե՛ք երկնքի թռչուններին. ո՛չ վարում են, ո՛չ հնձում, և ո՛չ էլ շտեմարանների մեջ հավաքում. և ձեր երկնավոր Հայրը կերակրում է նրանց. չէ՞ որ դուք ավելին եք, քան նրանք: Եվ արդ, ձեզնից ո՞վ կարող է հոգս անելով` իր հասակի վրա մեկ կանգուն ավելացնել: Եվ հագուստի համար ինչո՞ւ եք հոգս անում. նայեցե՛ք վայրի շուշանին, ինչպե՞ս է աճում. ո՛չ ջանք է թափում և ո՛չ հյուսում: Ասում եմ ձեզ, որ Սողոմոնն իսկ իր ամբողջ փառքի մեջ չհագնվեց դրանցից մեկի նման: Իսկ եթե դաշտի միջի խոտին, որ այսօր կա և վաղը հնոց կնետվի, այդպե՛ս է հագցնում Աստված, որքա˜ն ևս առավել` ձե՛զ, թերահավատնե՛ր: Այսուհետև հոգ մի՛ արեք ու մի՛ ասեք` ի՛նչ պիտի ուտենք կամ ի՛նչ պիտի խմենք, կամ ի՛նչ պիտի հագնենք, որովհետև հեթանոսներն են այդ բոլորը որոնում. քանի որ ձեր երկնավոր Հայրը գիտե, թե այդ բոլորը ձեզ պետք է: Նախ` խնդրեցե՛ք Աստծո արքայությունը և Նրա արդարությունը, և այդ բոլորը Աստված ձեզ ավելիով կտա: Այսուհետև հոգ մի՛ արեք վաղվա մասին, որովհետև վաղվա օրը իր մասին կհոգա. օրվա հոգսը բավ է օրվա համար» (6. 25-34):
ՈՍԿԵ ՕՐԵՆՔԸ
«Այն ամենը, ինչ կկամենաք, որ մարդիկ ձեզ անեն, այդպես և դուք արեք նրանց, որովհետև ա՛յդ իսկ են Օրենքն ու մարգարեները» (Մատթ. 7.12):
Հասարակական հարաբերություններին վերաբերող սույն պատվիրանը, որն աշխարհում հայտնի է Ոսկե օրենք անունով, սիրո հիմնական օրենքն է, հասարակության ներդաշնակության առհավատչյան: Իր համապարփակ բնույթով գերիվեր է բոլոր հանձնառական և հրաժարական պատվիրաններից և, իբրև այդպիսին, անծանոթ Հին Կտակարանին, թեպետ առանձին կռահումների տեսքով հայտնի հին աշխարհում (Կոնֆուցիոսի մոտ իբրև փոխադարձություն, Արիստոտելի մոտ իբրև ընկերների հարաբերությունները կարգավորող սկզբունք, հանդիպում է հրեա ռաբբի Հիլելի մոտ քիչ այլ ձևակերպմամբ): Ըստ Փրկչի, հենց այս կարճամփոփ խոսքերում է ամփոփված բովանդակ Աստվածաշնչի (եբրայերեն անվանումը` Օրենք և մարգարեներ) էությունը:
Փիլիսոփաներից ոմանք մարդկային հարաբերություններն իրենց ողջ բազմազանությամբ հանդերձ բնութագրում են երկու իրարամերժ սկզբունքներով, որոնք են` Ոսկե օրենքը և «Մարդը մարդու համար գայլ է» հայտնի ասացվածքը, երրորդը չկա: Այս երկուսն էլ մարդկային հոգու և մարմնի հիմնական մղումների արտացոլումներն են. առաջինը Քրիստոսով Աստծուն որդեգրությամբ, երկրորդը` մարմնի գազանական բնազդներով, որոնք իրենց ներհակությամբ մարդու սիրտը վերածում են իսկական պատերազմական թատերաբեմի, որտեղ էլ որոշվում է մարդու, հասարակության ընթացքը:
Ավետիք Իսահակյանն իր հուշերից մեկում վերարտադրում է զրույցը Խրիմյան Հայրիկի հետ, որը հետաքրքրվելով դարվինիզմի մասին, ի միջի այլոց նկատում է. «Անցած օրը ճեմարանի ուսուցիչներեն մեկը պատմեց ինձ անոր մասին, ան դարվինականությունը նոր և զորավոր փաստերով կհաստատե, որ Աստվածաշունչի պատմածը մարդու մասին առասպել է սոսկ, այլ ճշմարիտն այն է, որ մարդն անասնական ծագում ունի: Ես ալ կկարծեմ, որ այդպես է. քանզի մարդու մեջ շատ անասնական բան կա: Քրիստոս ատոր հետ կռվելու էր եկել. ան կուզեր մարդուն, որ անասունի որդի է, Աստծու որդի դարձնել: Ճիշտ է Հիսուս, ատոր պիտի ձգտենք մենք` Աստծուն որդեգրվել»:
Սակայն հոգևորը դյուրությամբ չի տրվում, ուստի Պողոս առաքյալը հորդորում է. «Դու քեզ մարզի՛ր աստվածպաշտության, որովհետև մարմնի մարզումը քիչ բանի է օգտակար, մինչ աստվածպաշտությունն օգտակար է ամեն ինչի և ունի կյանքի ավետիսը, ա՛յս կյանքի և հանդերձյալի: Ճիշտ է այս խոսքը և արժանի է ամենայն ընդունելության» (Ա Տիմ. 4. 7-9):
Մի ուշագրավ և ուսանելի պատմական փաստ այս առումով. երրորդ դարի հռոմեացի հեթանոս կայսր Ալեքսանդր Սևերոսի կարգադրությամբ, իր իսկ ննջարանում գլխավերևում պատի վրա վարպետները փորագրում են Փրկչի Ոսկե օրենքը, որ կայսրն օրը սկսի այդ օրենքի մտաբերմամբ և կատարմամբ:
Իսկապես էլ առանց հոգևոր մարզումների և Սուրբ Գրքի հարատև ընթերցանության անհնար է վերափոխվել, ազատվել գազանական բնազդներից, սակայն ս. Հովհան Ոսկեբերանն իր քարոզներից մեկում մխիթարում է մեզ` ասելով, որ եթե կրկեսներում հնարավոր է առյուծներին վարժեցնել, ապա մարդն էլ, ի գին մեծ ջանքերի, կարող է փոխվել: Իսկ եթե համառի չարի և մեղքերի մեջ, ապա պիտի հիշի, որ վաղ թե ուշ հատուցումն անխուսափելի է, ինչպես ասում է Սողոմոն Իմաստունը. «Չարի դատաստանն անմիջապես չի կատարվում, այդ պատճառով էլ մարդկանց որդիների սրտերը համարձակվում են չարիք գործել»:
«Գնա՛ քո սրտի անբիծ ճանապարհով և քո աչքերի տենչանքով, բայց և իմացի՛ր, որ այս բոլորի համար Աստված պիտի քեզ դատաստանի ենթարկի» (Ժող. 8. 11 11.19):
Ցավալի է տեսնել և փաստել, որ բովանդակ աշխարհում, մանավանդ մեր հնամենի երկրում, գործում է գայլային օրենքը, որ մարդիկ մարմիններն են մարզում` իրենց կյանքում մեծ տեղ հատկացնելով սպորտին` հունական հեթանոս և դիցապաշտական այդ սովորությանն իր օլիմպիական խաղերով հանդերձ: Եվ եթե սպորտը մարդուն զվարճացնում էլ է կամ մարզիկների բերած ոսկե մեդալներով բարձրացնում երկրի պատիվը, դրանք բոլորն էլ արծաթե և նույնիսկ բրոնզե մեդալներով և այդ անդաստանում հեղած քրտինքով հանդերձ երջանկություն չեն պարգևում, քանզի Ոսկե օրենքն է մեր և մեր հասարակության իրական արժանապատվության և երջանկության բանալին` մարդկության իրական գանձը և մաքրամաքուր ոսկին:

ՀՌՉԱԿԱՎՈՐ ԱՅՐԵՐԻ ՀՈԳԵՎՈՐ ԱՍՈՒՅԹՆԵՐԻՑ

Գանձ ունենք, որն անգին է, և ոչ միայն հոգ չենք տանում, որ զգանք այդ բանը, այլև չգիտենք, թե ուր ենք դրել: Տիրոջը խնդրում ենք ցույց տալ իր տան լավագույն իրը, և ինքը` տերը, չգիտի, թե, որտեղ է այն դրված: Դա Եկեղեցին է, որը, ինչպես իմաստուն կույսը, միակն է, որ առաքելական ժամանակներից պահպանվել է իր անարատ, անեղծ մաքրության մեջ, որն ամբողջովին իր խորախորհուրդ դավանանքով և արտաքին փոքրագույն ծեսով ասես հենց երկնքից է իջեցված ռուս ժողովրդի համար, որը միակն է, որ ի զորու է մեր տարակուսանքի և խնդիրների բոլոր հանգույցները լուծելու, որը կարող է անասելի հրաշք գործել բովանդակ Եվրոպայի աչքի առաջ` ստիպելով մեզանում ամեն մի դասի, տիտղոսի, քաղաքացիական պաշտոնի անցնել իր օրինավոր սահմանները և մտնել իր աշխարհը, և ոչ մի բան չփոխելով պետության մեջ` Ռուսաստանին զորություն շնորհել զարմացնելու բովանդակ աշխարհը, ներդաշնակ բարեկազմությամբ այն նույն օրգանիզմի, որով մինչ օրս վախեցնում էր: Եվ այդ Եկեղեցուց մենք անտեղյակ ենք: Եվ այդ Եկեղեցին, որ ստեղծված է կյանքի համար, մենք ցայսօր մեր կյանքից ներս չենք մտցրել:
Ն. Գոգոլ
Մի անգամ ոմն ազդեցիկ իշխան լեհ մեծ աստղագետ, աշխարհի արևակենտրոն համակարգի հիմնադիր ԿՈՊԵՌՆԻԿՈՍԻՆ հարցնում է. «Ասա ինձ, մեծ դոկտոր, արդյոք ճշմարտության համար քո մաքառումներում երջանի՞կ է եղել կյանքդ»: «Կարող եմ ձեզ հավաստիացնել, իշխան,- պատասխանում է Կոպեռնիկոսը,-համբերության հետ միահյուսված իմ կյանքը լոկ ուրախություն էր: Թեպետ Աստծո մեծության առաջ ես էլ պիտի խոստովանեմ. Ամենակալն անհաս է ինձ համար: Նա մեծ է զորությամբ, դատաստանով, արդարադատության լիակատարությամբ, բայց ինձ թվում էր, որ գնում եմ նրա հետքերով: Զգում եմ, որ մահը հեռու չէ, բայց դա ինձ չի վախեցնում: Ամենակարող Աստված իմ հոգու համար կեցության այլ ձև կգտնի, կտանի ինձ հավիտենության շավղով, ինչպես թափառական աստղին է առաջնորդում անսահմանության խավարում: Ես հանուն ճշմարտության վիճել եմ մարդկանց հետ, բայց Աստծո հետ` երբեք, անխռով սպասելով ինձ համար չափված ժամանակի վախճանին»:
Հռչակավոր գիտնականի և Աստծո այս խոնարհ ծառայի տապանաքարի վրա փորագրված է. «Ոչ այն շնորհը, որը ստացավ Պողոսը, ոչ այն ողորմությունը, որով Դու ներեցիր Պետրոսին, այլ այն շնորհն ու ողորմությունը, որ Դու պարգևեցիր խաչված ավազակին, միայն դա շնորհիր Դու ինձ»:

Աստծո անիմանալիությունը Նրա գոյության ամենազորեղ ապացույցն է. բարձրագույն գաղափարը, ինչպիսին որ մարդ կարող է ունենալ, պետք է պատկանի մարդու հոգու բարձրագույն հատկությանը, ոչ թե մտքին, այլ հավատքին:
Վ. Ժուկովսկի
Գրիգոր ԴԱՐԲԻՆՅԱՆ

Դիտվել է՝ 2731

Մեկնաբանություններ