Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Առաջին «կոնտակտը»

Առաջին «կոնտակտը»
21.04.2009 | 00:00

ՇԱՆՍ ԿԱ
Ինչպես հաղորդում են լրատվամիջոցները, երեկ ամերիկյան կողմի նախաձեռնությամբ տեղի է ունեցել ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հեռախոսազրույցն ԱՄՆ-ի փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդենի հետ։ Քննարկվել են հայ-թուրքական քաղաքական երկխոսությանը վերաբերող հարցեր։
Այս կարճառոտ հաղորդագրությունը, թերևս, կարելի է համարել ամենակարևոր առաջին արձագանքն ամերիկյան կողմից` Բարաք Օբամայի ապրիլի 24-ի ուղերձից առաջ։ Սպասումներն ԱՄՆ-ի նոր նախագահի անդրանիկ ուղերձից հայտնի են։ Սկզբում, ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ սփյուռքում խիստ լավատեսորեն էին տրամադրված և նույնիսկ կար ձևավորված համոզմունք, որ ապրիլի 24-ին Օբաման անպայման կհնչեցնի 1915-23-ին Օսմանյան Թուրքիայում հայերի հետ կատարվածի իրական բնորոշումը` ցեղասպանություն։ Ինչը կնշանակի ԱՄՆ-ի կողմից Հայոց մեծ եղեռնի պաշտոնական ճանաչում։
Սակայն ԱՄՆ-ի նախագահի` ապրիլի 6-ին Թուրքիա կատարած այցից և այնտեղ հնչեցված որոշ հայտարարություններից հետո հայության տարբեր հատվածների լավատեսությունը մի փոքր մթագնած է։ Կա կարծիք, որ, այնուհանդերձ, Անկարան կարողացել է այնպիսի ճնշում գործադրել Վաշինգտոնի վրա, որ ԱՄՆ-ի նախագահը, չնայած, իր իսկ բնորոշմամբ, չի փոխել անձնական կարծիքը, սակայն, այնուհանդերձ, ձեռնպահ կմնա «ցեղասպանություն» բառը հնչեցնելուց, թուրք-ամերիկյան հարաբերությունները կշարունակեն զարգանալ նախկին հունով, իսկ Հայաստանն ու սփյուռքը կապրեն հերթական հիասթափությունը։ Եվ, այնուհանդերձ, ոչ ոք չի կարող կանխորոշել, թե ինչ է ասելու Բարաք Օբաման ապրիլի 24-ին` ամերիկահայությանն ուղղված ավանդական ուղերձում։ Սկզբունքորեն ինչպես ցեղասպանությունը չճանաչելու, այնպես էլ ճանաչելու հավանականությունը համարժեք է։ Ամենից առաջ, իհարկե, այն պատճառով, որ վերջին տարիներին փոխվել է ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը Թուրքիայի նկատմամբ, այն պահից ի վեր, երբ ամերիկացիները նախաձեռնեցին իրենց պատմական արշավը դեպի Իրաք, և այդ ժամանակ Անկարան առաջին անգամ ցույց տվեց ժանիքները` գործնականում հրաժարվելով ԱՄՆ-ին էական աջակցություն ցուցաբերելուց Բուշի վարչակազմի կողմից այնքան կարևորվող այս գործողության ժամանակ։ Այսօր Թուրքիային իր դաշնակիցների շարքից «դուրս գրելու» ամերիկյան դրսևորումներից մեկն էլ կարող է լինել ապրիլի 24-ին Բարաք Օբամայի կողմից իրերն իրենց անունով կոչելը, ինչը միանգամից նոր որակ կստեղծի թուրք-ամերիկյան, հայ-ամերիկյան հարաբերություններում և տարածաշրջանում առհասարակ։
Համենայն դեպս, ԱՄՆ-ը հետաքրքրված է հայկական գործոնով, հատկապես վերջին ռուս-վրացական պատերազմից հետո տարածաշրջանում ստեղծված իրավիճակի համատեքստում, և ԱՄՆ-ի փոխնախագահի հեռախոսազրույցը Հայաստանի նախագահի հետ պետք է դիտարկել հենց այդ տեսանկյունից։ Միաժամանակ չմոռանանք, որ Ջոզեֆ Բայդենն անցած բոլոր տարիներին ԱՄՆ-ում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հետևողական աջակիցներից է եղել և, ըստ այդմ, կարելի է կարծել, որ եթե ամերիկյան կողմի տրամադրություններն այլ լինեին, Հայաստանի նախագահի հետ առաջին շփումը, այն էլ այնպիսի ծանր թեմայով, ինչպիսին հայ-թուրքական հարաբերություններն են, կհանձնարարվեր ցեղասպանության հարցում ավելի չափավոր հայացքներ ունեցող գործչի։ Սա նշանակում է, որ իրողության ճանաչման հավանականությունը, հարյուր տոկոսանոց չլինելով հանդերձ, բավականին մեծ է։
Վ. ՍԱՀԱԿՅԱՆ

Դիտվել է՝ 1590

Մեկնաբանություններ