Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

ՈՒ՞ր է Աստ­ված, որ այս ա­մենն ստեղ­ծել է, որ կար­գում է գի­շե­րա­յին պա­հա­կու­թ­յան ժա­մե­րը, որ ինձ զա­տում է երկ­րի չոր­քո­տա­նի­նե­րից ու երկն­քի թռ­չուն­նե­րից

ՈՒ՞ր է Աստ­ված, որ այս ա­մենն ստեղ­ծել է, որ կար­գում է գի­շե­րա­յին պա­հա­կու­թ­յան ժա­մե­րը, որ ինձ զա­տում է երկ­րի  չոր­քո­տա­նի­նե­րից ու երկն­քի թռ­չուն­նե­րից
17.03.2020 | 00:03
Այ­սօր մար­դիկ գա­ղա­փար­նե­րի պա­կաս չեն զգում, գա­ղա­փար­ներ, որ լվա­նում են ու մաք­րում ու­ղե­ղը ող­ջա­խո­հու­թյու­նից և օ­ծում այն ա­պու­շու­թյան յու­ղով:
Դրանց շար­քում հատ­կա­պես բազ­մա­զան ու բազ­մա­բո­վան­դակ են մարդ էա­կի ծագ­ման ո­րո­շա­կի «ման­րա­մաս­ներ» ներ­կա­յաց­նող ո­րոշ գա­ղա­փար­ներ, որ ի­րենց հո­գու պարտ­քը հա­մա­րե­ցին երկ­նել մարդ­կու­թյան «լու­սա­վոր ու լու­սա­կիր» զա­վակ­նե­րը: Սույն գա­ղա­փար­նե­րը ի­րենց «առ­կա» ա­ղա­ղա­կող փաս­տե­րի աղ­մու­կով խցա­նել են մարդ­կու­թյան ա­կանջ­նե­րը, իսկ բա­ցա­կա փաս­տե­րը ի­րենց լռու­թյամբ հա­րու­ցել են մնա­ցած ա­ռան­ձին ան­հատ­նե­րի ան­փա­րա­տե­լի կաս­կած­նե­րը:
19-րդ դ. երկ­րորդ կե­սին սկիզբ ա­ռած «այ­լընտ­րան­քա­յին ծագ­ման» շար­ժու­մը այ­սօր հա­մալր­վել է շատ այլ վար­կած­նե­րով. հնա­րա­վոր է մեր սեր­մե­րը տիե­զեր­քից են եր­կիր ըն­կել, մի­գու­ցե մենք այլ­մո­լո­րա­կա­յին­նե­րի գի­տա­փոր­ձե­րի ար­դյունք ենք: Գի­տու­թյան մեջ ա­ռա­ջա­ցել է մի ճյուղ, ո­րի ա­մե­նա­վեր­ջին ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րը փաս­տում են, որ ժա­մա­նա­կա­կից մար­դը դեգ­րա­դա­ցիա­յի ար­դյունք է` իր նախ­նի­նե­րի հետ­զար­գա­ցած տար­բե­րա­կը:
Երբ խոր­հր­դա­յին ան­ծայ­րա­ծիր երկ­րում «դար­վի­նիզմ» ան­վան տակ ջա­տա­գով­վում էր մար­դու պրի­մա­տա­ծին ծա­գու­մը, Դար­վինն ին­քը տա­րի­ներ ա­ռաջ` մահ­վան մահ­ճում, հրա­ժար­վել էր իր ոչ լիար­ժեք գի­տա­կան տե­սու­թյու­նից: Թեև Դար­վինն ուղ­ղա­կիո­րեն չէր ա­սում, թե մար­դու նախ­նին կա­պիկն է, այլ ա­սում էր, թե կա­պիկն ու մար­դը ու­նեն միևնույն նախ­նին, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, տար­բե­րու­թյուն չկա. ա­սե­լի­քը նույնն է: Դար­վի­նին մտա­հո­գում էր պա­կա­սող մի­ջան­կյալ օ­ղա­կը: Նրա գա­ղա­փար­նե­րը չան­տե­սե­ցին ար­կա­ծախն­դիր հետևորդ­նե­րը: Նրանք սկ­սե­ցին զար­գաց­նել պա­կա­սող օ­ղա­կի մա­սին տե­սու­թյու­նը` ի­րենց աշ­խա­տու­թյուն­նե­րում բո­լոր ման­րա­մաս­նու­թյուն­նե­րով նկա­րագ­րե­լով դեռևս ան­հայտ գտա­ծո­յին: Շու­տով հայ­տն­վեց նաև գտա­ծոն, բնա­կա­նա­բար` շին­ծու: Եւ այս­պես, տա­րի­ներ շա­րու­նակ այդ «շի­նա­ծո­նե­րը» հա­ջոր­դե­ցին ի­րար, և խայ­տա­ռակ կեր­պով մեր­կաց­վե­ցին. պա­կա­սող օ­ղա­կի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը ի­րենք էլ գլ­խի չեն ըն­կել, որ ի­րենք ի­րե՛նց մա­սին վար­կած են ա­ռաջ քա­շել, ո­րի ա­պա­ցույց­նե­րը ի­րենց կեն­դա­նու­թյան օ­րոք գտ­նել հնա­րա­վոր չէր լի­նի: «Գի­տա­կան այ­րե­րը» ստիպ­ված նե­րո­ղու­թյուն խնդ­րե­ցին խաբ­ված հան­րու­թյու­նից, ին­չը, սա­կայն, այդ­պես էլ ան­հայտ մնաց եր­կա­թե վա­րա­գույ­րից այն կողմ ապ­րող եր­ջա­նիկ սո­վե­տա­կան ժո­ղովր­դին, ո­րը շա­րու­նա­կում էր դար­վի­նիզմ դա­վա­նել:
Կա մի հե­տաքր­քիր գի­տա­կան տե­սու­թյուն` տե­լե­գո­նիան, ըստ ո­րի` է­գը ընդ­միշտ պահ­պա­նում է ա­ռա­ջին ա­րուի մա­սին ին­ֆոր­մա­ցիան գե­նա­յին մա­կար­դա­կով: Այդ օ­րեն­քը տա­րած­վում է նաև մարդ­կանց վրա` թե՛ սո­վո­րա­կան` մարդ-մարդ, թե՛ անբ­նա­կան ու գար­շե­լի` մարդ-ա­նա­սուն հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի վրա: Ար­դեն Հին ուխ­տում մենք տես­նում ենք Աստ­ծո ծայ­րա­հեղ, բայց օ­րի­նա­չափ ան­հան­դու­ժո­ղու­թյու­նը այդ գար­շե­լի երևույ­թի նկատ­մամբ, որ կոչ­վում է ա­նաս­նապղ­ծու­թյուն (Ել. 22;19): Այս ան­հան­դուր­ժո­ղու­թյու­նը ոչ միայն պայ­մա­նա­վոր­ված է բուն երևույ­թով, այլև դրա ան­խու­սա­փե­լի ճա­կա­տագ­րա­կան հետևանք­նե­րով: Մարդ­կու­թյու­նը, Ա­դա­մի ան­կու­մից հե­տո, դժ­բախ­տու­թյուն ու­նե­ցավ մո­ռա­նա­լու իր Ա­րար­չին և «աստ­ված» հռ­չա­կե­լու ա­րա­րած­նե­րին, և բո­լոր ազ­գերն էլ ի­րենց դի­ցե­րի շար­քում ու­նեն կար­ծես թե հենց ա­նաս­նապղ­ծու­թյան ար­դյուն­քում ստեղծ­ված «աստ­ված­ներ»: Հրեա­ներն էլ նա­խա­պատ­վու­թյու­նը տա­լիս էին հիմ­նա­կա­նում «աստ­ված­նե­րին»` չնա­յած Աստ­ծո բազ­մա­թիվ հայտ­նու­թյուն­նե­րին և սթա­փեց­նող կո­չե­րին. չէ՞ որ Նա այդ ազ­գի հետ կապ­ված հա­տուկ ծրա­գիր ու­ներ: Ծրա­գի­րը «ընտ­րու­թյան» շա­րու­նա­կա­կա­նու­թյան և կա­տար­ման հեր­թա­կան փուլն էր. Աստ­ծո մար­դե­ղա­ցու­մը: Աստ­ված մար­դա­ցավ` որ­պես չա­փա­նիշ, ո­րը պի­տի օգ­ներ մար­դուն` հաս­կա­նալ. Աստ­ված ի­րեն պե՞տք է, թե՞ ոչ: Չա­փա­նի­շը ի սկզ­բա­նե ծա­փե­րով չըն­դուն­վեց, և դա բնա­կան է և շատ լավ է, ո­րով­հետև ընտ­րու­թյու­նը չէր կա­յա­նա: Ըստ չըն­դուն­ված Չա­փա­նի­շի, կա­ռուց­վեց փր­կու­թյան Տա­պա­նը և սահ­ման­վե­ցին այն­տեղ հայ­տն­վե­լու պայ­ման­նե­րը, որ սո­վո­րա­բար պարզ, մարդ­կա­յին հա­մար­վող ցան­կու­թյուն­նե­րի հետ չեն հա­մընկ­նում, ին­չի շնոր­հիվ էլ կա­յա­նում է ընտ­րու­թյու­նը: Այ­լընտ­րան­քա­յին ծագ­ման տե­սու­թյու­նը, ըստ էու­թյան, նաև այ­լընտ­րան­քա­յին ընտ­րու­թյան ծրա­գիր է, ո­րը օգ­նում է մար­դուն հաս­կա­նալ. ար­դյոք Աստ­ված ի­րեն պե՞տք է: Այն օգ­նում է մե­ծա­մաս­նու­թյա­նը հաս­կա­նալ, որ, ի վեր­ջո, պետք է ա­վե­լի «լայն» մտա­ծել, քան պետք է Աստ­ծուն հա­վա­տա­լու դեպ­քում:
Ընտ­րու­թյու­նը շա­րու­նակ­վում է. ո­մանք ընտ­րում են Աստ­ծուն, մյուս­նե­րը շա­րու­նա­կում են ի­րենց և ստո­րա­կարգ ա­րա­րած­նե­րի միջև մի­ջան­կյալ օ­ղա­կի փնտր­տուք­նե­րը:
Աստ­ծուն ընտ­րե­լը միայն նա­խա­սի­րու­թյան խն­դիր չէ, այլ մերժ­ված պատ­վի և կորց­րած ար­ժա­նա­պատ­վու­թյան վե­րա­կան­գն­ման հարց:
Լի­լիթ ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱՆ
Գո­րիս
Դիտվել է՝ 2784

Մեկնաբանություններ