Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Ահա­զանգ

Ահա­զանգ
17.01.2020 | 00:09
Ինձ ստի­պեց գրիչ վերց­նել Վա­հան Հա­մա­զաս­պյա­նի «Բաց նա­մակ»-ը («Ի­րա­տես», թիվ 85, 2019)։
«Ա­հա­զանգ» բա­ռի ընտ­րու­թյու­նը ոչ պա­տա­հա­կան է, ոչ էլ «բայ­ղու­շու­թյուն»։ Հայտ­նի է, որ ա­հա­զանգ հն­չեց­վում է պե­տու­թյուն­նե­րի (ժո­ղո­վուրդ­նե­րի) հա­մար օր­հա­սա­կան պա­հե­րին։ Շատ հե­ռուն չգ­նա­լու հա­մար հի­շեց­նեմ, որ հայ ժո­ղովր­դի (պե­տա­կա­նու­թյան) հա­մար վեր­ջին 100 տա­րում ա­հա­զանգ հն­չեց­վել է գո­նե ե­րեք ան­գամ՝ 1918, 1988 և 2018 թվա­կան­նե­րին։
Նշ­ված թվե­րին պե­տու­թյան անվ­տան­գու­թյան սպառ­նա­լիք­նե­րը ե­ղել են ոչ միայն լուրջ, այլև շատ տե­սա­նե­լի։ Հի­մա, մեր օ­րե­րում այդ վտանգ­նե­րը ոչ միայն տե­սա­նե­լի­ներն են, այլև պար­զո­րոշ չերևա­ցող­նե­րը, ո­րոնք նաև խիստ ան­հաս­կա­նա­լի են։ Բանն ի՞նչ է։
Վեր­ջին 10-15 տա­րում տ.գ.դ. Վա­հան Հա­մա­զաս­պյա­նը մի շարք կոն­ցեպ­տուալ հոդ­ված­նե­րով ա­ռա­ջար­կում է ՀՀ տն­տե­սու­թյան (ու ոչ միայն) զար­գաց­ման իր ծրագ­րե­րը՝ պայ­մա­նա­վոր­ված արևի է­ներ­գիա­յի օգ­տա­գործ­մամբ։
Պար­զից էլ պարզ է, որ ա­պա­գա­յում արևի է­ներ­գիա­յի օգ­տա­գոր­ծու­մը հան­դի­սա­նա­լու է ոչ միայն ՀՀ բնակ­չու­թյան, այլև ողջ մարդ­կու­թյան փր­կու­թյան ու կեն­սա­պա­հով­ման ե­թե ոչ միակ, ա­պա կարևո­րա­գույն հնա­րա­վո­րու­թյու­նը։
Եվ ա­հա, զար­մա­նա­լիո­րեն ՀՀ բարձ­րա­գույն ղե­կա­վա­րու­թյու­նը, իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը չեն փոր­ձել անդ­րա­դառ­նալ գիտ­նա­կա­նի ա­ռա­ջարկ­նե­րին, չեն հանձ­նա­րա­րել ՀՀ զուտ գի­տա­կան ու տն­տե­սա­գի­տա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին լր­ջո­րեն քն­նար­կում­ներ կազ­մա­կեր­պել, ծա­նո­թա­նալ Վա­հան Հա­մա­զաս­պյան գիտ­նա­կա­նի, իր իսկ բա­ռե­րով ա­սած՝ փր­կա­րար ծրագ­րե­րին։ Հաս­կա­նա­լի է, որ ան­կա­խու­թյան բո­լոր տա­րի­նե­րին, ա­միս­նե­րին, օ­րե­րին երկ­րի ղե­կա­վա­րու­թյունն ա­վե­լի զբաղ­ված է ե­ղել պե­տու­թյանն ու ժո­ղովր­դին վե­րա­բեր­վող այս­րո­պեա­կան, ան­հե­տաձ­գե­լի կարևո­րա­գույն խն­դիր­նե­րի լուծ­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի փնտր­տու­քով։
Բայց ո՞վ է ո­րո­շել, որ Վա­հան Հա­մա­զաս­պյա­նին ա­կան­ջա­լուր լի­նե­լը, նրա ծրագ­րե­րին լր­ջո­րեն ծա­նո­թա­նա­լը նույն­պես չի հա­մար­վում այս­րո­պեա­կան ու ա­ռաջ­նա­հերթ խն­դիր։ Չէ՞ որ խոսքն արևա­յին է­ներ­գիան օգ­տա­գոր­ծե­լու մա­սին է, ին­չին հաս­տա­տա­պես ուղղ­ված է հա­մաշ­խար­հա­յին գի­տա­կան միտ­քը։
Ին­չու՞ պի­տի ՀՀ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը չփոր­ձի ինչ-որ տեղ «գո­տին մի փոքր սեղ­մե­լով» դառ­նալ ո­լոր­տի ա­ռա­ջա­տար եր­կր­նե­րից մե­կը և ա­պա­գա­յում ստա­նալ ա­ռա­ջա­տա­րին վա­յել ու ար­ժա­նի շա­հա­բա­ժին­ներ։
Ա­հա­զան­գիս վեր­ջում դի­մում եմ ՀՀ վար­չա­պե­տին. մե­ծար­գո պա­րոն Փա­շի­նյան, Ձեր բազ­մազ­բաղ ժա­մա­նա­կից կա­րո­ղա­ցեք մեկ-եր­կու ժամ հատ­կաց­նել Վա­հան Հա­մա­զաս­պյան գիտ­նա­կա­նի ծրագ­րա­յին դրույթ­նե­րին ծա­նո­թա­նա­լուն։ Հույս ու­նեմ, որ ծա­նո­թա­նա­լուց հե­տո ճիշտ կհա­մա­րեք հանձ­նա­րա­րել հա­մա­պա­տաս­խան ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րին հնա­րա­վո­րու­թյուն տալ գիտ­նա­կա­նին սկզբ­նա­կան շր­ջա­նում թե­կուզ փոքր ծա­վա­լով ի­րաց­նե­լու իր ծրագ­րե­րի ո­րոշ մա­սը։ Մնա­ցյա­լը ցույց կտա ժա­մա­նա­կը։ Հա­վա­տա­ցեք, որ 1-2 տաս­նա­մյակ հե­տո, երբ ՀՀ-ն կլի­նի գի­տա­կան ճյու­ղի ա­ռա­ջա­տար եր­կր­նե­րից մե­կը, կշեշտ­վի, որ արևա­յին է­ներ­գիա­յից օգտ­վե­լու Վա­հան Հա­մա­զաս­պյա­նի հայտ­նա­բե­րած ուղ­ղու­թյու­նը ա­ռա­ջին ան­գամ գոր­ծարկ­վել է Հա­յաս­տա­նում վար­չա­պետ Փա­շի­նյա­նի օ­րոք։
Մու­րադ ՄԱՆ­ՎԵ­ԼՅԱՆ
Թո­շա­կա­ռու
Հ. Գ. «Թո­շա­կա­ռու» տեր­մի­նից օգտ­վել եմ այն պատ­ճա­ռով, որ ՀՀ-ում կեն­սա­թո­շա­կա­ռու են դա­տա­վոր-դա­տա­խազ­նե­րը և ինչ-որ չա­փով ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րում ծա­ռա­յած տա­րի­քա­վոր­նե­րը։ Մնա­ցած տա­րի­քա­վոր­ներն ուղ­ղա­կի կա­րի­քա­վոր են, ի­մա՝ թո­շա­կա­ռու։
Դիտվել է՝ 8309

Մեկնաբանություններ