Արձագանքում եմ Վահան Համազասպյանի «Բաց նամակին»
04.02.2020 | 01:02
Խնդրում եմ ուշադրություն դարձնեք, թե որն էր շվեյցարական Դավոսում անցկացվող միջազգային տնտեսական համաժողովի հիմնական թեման: Ճիշտ եք, բնապահպանական խնդիրների ռազմավարության մշակումը և դրա իրագործումը: Ի միջի այլոց, այդ համաժողովին մասնակցում էին ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանն ու ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը, տնտեսագիտական մտքի գիգանտներ, միլիարդատերեր և աշխարհի բոլոր ծայրերից հավաքված այլ երևելիներ։ Այնտեղ էր նաև շվեդ դպրոցական Գրետա Թունբերգը, որն աշխարհում հայտնի դարձավ որպես կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի բնապահպան-ակտիվիստ:
Դավոսի հիմնական լրագրողական ինտրիգն էր. կհանդիպե՞ն 17-ամյա աղջնակն ու ԱՄՆ-ի նախագահը, և ի՞նչ կստացվի այդ հանդիպումից: Իսկ ինչպե՞ս են տեսնում կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարը, ի՞նչպես գտնել դժվարին խնդրի լուծումը, որ մարդկությունը շարունակի ապրել Երկիր մոլորակի վրա, ի՞նչ է առաջարկվում: Առաջարկվում է տնկել մեկ միլիարդ ծառ, դա լավ է, բայց արդյո՞ք դա կփրկի մեզ, թե չի փրկի, պետք է մտածել ածխաթթու գազի արտանետումները նվազեցնելու ու էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրներից, հիմնականում արևից, օգտվելու մասին: Սրա համար մեր Վահան Համազասպյանը «հելիոֆիկացիա» բազմիմաստ տերմին է մտցրել բնապահպանական խնդիրներով մտահոգվողների համար, այն իրագործելուց հետո միայն պարզ կդառնա դրա կարևորությունը աշխարհի ու համայն մարդկության համար: Բայց Վահան Համազասպյանն ընդամենը մեր աշխարհահռչակ գիտնական, ակադեմիկոս Պարիս Հերունու աշակերտներից մեկն է, ով շարունակում է իր ուսուցչի սկսած գործը՝ հույս ունենալով, որ մի օր արդյունքի կհասնի ու, աշխարհի բնապահպանական խնդիրներից բացի, լուծում կտա Հայաստանի ու Արցախի տնտեսական, սոցիալական ու արտաքին քաղաքական խնդիրներին, որոնք դեռևս անհանգստացնող են և ինքնուրույն լուծման կարիք ունեն:
Պարիս Հերունին ինչո՞ւ նախաձեռնեց արևային էլեկտրակայաններ ստեղծելու «Արև» ծրագիրը:
Նա չէր կարող այլ կեպ վարվել, որովհետև հասկացել էր, որ այդտեղ է գտնվում Հայաստանի ու Արցախի, հայ ժողովրդի փրկության բանալին, նա մի կողմ թողեց համաշխարհային գիտությունն ու անցավ մեր ազգային խնդիրների լուծմանը։ Նա ամենուր էր, որտեղ հայ մարդու, հայ դատի շահ էր տեսնում: Քչերը գիտեն նրա չլուսաբանված, ազգօգուտ գործերի մասին: Պարիս Հերունու, աշխարհահռչակ մարզիկ Նորայր Մուշեղյանի, Սիլվա Կապուտիկյանի, նաև տողերիս հեղինակի ջանքերով էր, որ հիմնվեց «Զորավար Անդրանիկ» բարեգործական միությունը, որի կարևոր նախաձեռնությունը դարձավ Զորավարի աճյունը հայրենիքում վերաթաղելու գործի կազմակերպումը, սկիզբը դրվեց մեր կողմից, ու հետագայում այն կազմակերպվեց կառավարական բարձր մակարդակով: Քչերը գիտեն, որ Պարիս Հերունին միայն խոշոր գիտնական չէր, Աստված նրան շատ շնորհքներ էր տվել, նա հիանալի նկարիչ ու Հայաստանի նկարիչների միության պատվավոր անդամ էր, հնագետ ու սեպագիր արձանագրությունները վարժ կարդացող էր:
Հայերի ինքնաճանաչողության ու միջազգային ճանաչման տեսակետից անգնահատելի նշանակություն ունի նրա «Հայերը և հնագույն Հայաստանը» աշխատությունը, որը հրատարակվեց 2004 թվին և միանգամից բեստսելեր դարձավ ու վաղուց արդեն վերահրատարակման կարիք ունի: Այստեղ արժեքավոր տեղեկություններ կան աստղագիտության, լեզվաբանության, հնագույն պատմության վերաբերյալ, համոզիչ ձևով անգլիացիներին ապացուցեց, որ իրենց համաշխարհային ճանաչում ստացած «Stonehenge» անգլիական պատմական համալիրն ընդամենը հայկական Քարահունջի շարունակությունն է, բացատրեց, թե ինչպես է մեր աստղադիտարանի գաղափարը հասել Անգլիա և մեր թվարկությունից առաջ որ դարերում: Համաշխարհային ճանաչում ստացած հայ գիտնականի գործերն ու կոչումները շատ են, եթե դրանք թվարկենք, ապա մեր շատ կարդացվող ու սիրելի «Իրատեսի» էջերը չեն բավարարի դրանց հրապարակման համար: Հերունին նախագծել, կառուցել ու օգտագործել է աշխարհում առաջին երկհայելի անտենան՝ 5 մետր տրամագծով, նախագծել, կառուցել ու օգտագործել է աշխարհում առաջին ռադիո-օպտիկական աստղադիտակը (ՌՕԴ-54/2,6)՝ «Հերունու հայելային հեռադիտակը», որի մեծ անտենայի (տրամագիծը՝ 54 մ) բնութագրերը գերազանցում են մինչև 1988 թ. կառուցված անալոգներին: Խոսքը Օրգովի գիտատեխնիկական եզակի կառույցի մասին է, որը որոշ «խելոք» հիմարների կարծիքով ոչ մեկի պետք չէ և պետք է քանդել, որովհետև.... այնտեղ մոտ 1500 տոննա ալյումինե դետալներ կան, որոնք կարող են վաճառել ու փող «շինել»:
ՀՀ առաջին նախագահ ԼՏՊ-ի օրոք Հայաստանում մեր երկրի գիտական ու արդյունաբերական մոտ 1500 հսկա կառույցների հաշվին փող շինողների պակաս չի զգացվել, սրանց գումարեք նաև այն վանդալ-բարբարոս մարդկանց, ովքեր թանգարաններից, անգամ գերեզմանոցներից տարան արվեստի բրոնզաձույլ բազմաթիվ գործերը, նաև ծնողներիս քանդակները՝ Գյումրու գերեզմանոցից, ամոթ իրենց: Կատարյալ հիմարների մեկ այլ խումբ էլ աշխատում է Քարահունջի ուղղությամբ, փորձում են քանդել ու մոռացության տալ հզոր ու բարձր զարգացած հայկական աստղադիտարանը, որը ակտիվ աշխատել է 7500 տարի առաջ, կործանել համամարդկային արժեքներ ստեղծող հայ ազգի վաստակած անունը: Շատ հեռվից եմ գալիս, բայց խոսքս ուղղում եմ Հայաստանի իշխանություններին, անձամբ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին. «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի դրամահավաքի կողմից հավաքած գումարները պետք է տրամադրվեն, առաջին հերթին, Հերունու նախագծած նոր տիպի բարձր արդյունավետությամբ ու էկոլոգիապես մաքուր արեգակնային հզոր էլեկտրակայանը ավարտին հասցնելու համար։ Այնպես, որ Գրետա Թունբերգի ու Դոնալդ Թրամփի մոտ հարցեր չառաջանան: Կարևորում եմ նաև Համազասպյանի (Հերունու սիրելի աշակերտի) հելիոֆիկացիայի ծրագրի իրականացումը, հատկապես Արցախում: Դրանցով մենք մեր երախտագիտությունը հայտնած կլինենք մեծագույն հայի ու մեծ գիտնականի հիշատակին: Ժամանակն է ուղղելու անցյալի սխալներն ու գործ անելու, մնայուն ու հայ ժողովրդի միջազգային հեղինակությունը բարձրացնող գործեր՝ հիմնադրամների հաշվին փողային «գործեր» անելու փոխարեն: Ողջ եղեք, ու աշխատենք Հայաստանի ու հայ ժողովրդի համար:
Տարիել ՀԱԿՈԲՅԱՆ
Քանդակագործ-պրոֆեսոր, «Զորավար Անդրանիկ» միության պատասխանատու քարտուղար
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
