Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Հա­կաճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վար­ման ըն­դու­նա­կու­թ­յան ստու­գա­տես ի­րա­կան ֆորս մա­ժոր­նե­րից ա­ռաջ

Հա­կաճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վար­ման ըն­դու­նա­կու­թ­յան ստու­գա­տես ի­րա­կան ֆորս մա­ժոր­նե­րից ա­ռաջ
20.03.2020 | 02:23
Ար­տա­կարգ դրու­թյուն մտց­նե­լու մա­սին կա­ռա­վա­րու­թյու­նում տե­ղի ու­նե­ցած քն­նարկ­ման ժա­մա­նակ շատ հե­տաքր­քիր և ա­ռա­ջին հա­յաց­քից ոչ լուրջ երկ­խո­սու­թյուն տե­ղի ու­նե­ցավ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի և փոխ­վար­չա­պետ‚ այժմ ար­դեն ՀՀ պա­րետ Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նի միջև։ Վե­րոն­շյալ նիս­տի ըն­թաց­քում ակն­հայտ էր‚ որ հենց կա­ռա­վա­րու­թյան ան­դամ­նե­րի հա­մար ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը բա­վա­կա­նին լուրջ ֆորս մա­ժոր է‚ ո­րի պայ­ման­նե­րում նրանք բա­ցար­ձա­կա­պես պատ­կե­րա­ցում չու­նեն‚ թե ինչ պետք է ա­նել՝ սկ­սած ի­րա­վա­կան քայ­լե­րից‚ վեր­ջաց­րած պրակ­տիկ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով։ Նիս­տի ըն­թաց­քում դի­լե­տան­տու­թյան այն­պի­սի դր­վագ­ներ էին տեղ գտ­նում քն­նարկ­ման ժա­մա­նակ‚ որ ուղ­ղա­կի ա­փե­րից հա­նե­ցին փոխ­վար­չա­պետ Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նին‚ ո­րը գոր­ծի բեր­մամբ կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րով զբաղ­վում է մի փոքր ա­վե­լի շուտ‚ քան մյուս­նե­րը‚ և ո­րո­շա­կիո­րեն խնդ­րին տի­րա­պե­տում է՝ ի տար­բե­րու­թյուն ո­մանց‚ ո­րոնք ան­լր­ջաց­նում էին կո­րո­նա­վի­րու­սի հետ կապ­ված հար­ցը‚ սար­կազ­մով էին վե­րա­բեր­վում‚ ծաղ­րում էին նրանց‚ ո­րոնք պն­դում էին‚ որ եր­կի­րը պետք է ժամ ա­ռաջ պատ­րաստ­վի հա­մա­ճա­րա­կին։ Այս հա­մա­տեքս­տում հի­շար­ժան է նախ և ա­ռաջ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող‚ սկան­դա­լա­յին համ­բավ ու­նե­ցող Ար­սեն Թո­րո­սյա­նը‚ ո­րը հայտ­նի է կո­րո­նա­վի­րու­սի հետ կապ­ված զար­գա­ցում­նե­րը բազ­միցս ան­լր­ջաց­նե­լու հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րով՝ նշե­լով‚ որ կո­րո­նա­վի­րուսն այն­քան վտան­գա­վոր չէ‚ որ­պես­զի դրա դեմ հա­տուկ մի­ջո­ցա­ռում­ներ ձեռ­նարկ­վեն։ Չմո­ռա­նանք նաև վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի թևա­վոր դար­ձած հայտ­նի խոս­քը՝ կո­րո­նա­վի­րուսն ու՞մ շունն է։
Կա­ռա­վա­րու­թյան նիս­տը ցույց տվեց‚ թե որ­քան է կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հե­ռու կրի­զի­սա­յին մե­նեջ­մեն­թից‚ ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճակ­նե­րում եր­կի­րը կա­ռա­վա­րե­լու ու­նա­կու­թյու­նից։ Այն­պի­սի ա­ռա­ջար­կու­թյուն­ներ էին հն­չում‚ որ Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նը ստիպ­ված էր հայ­տա­րա­րել‚ որ կո­րո­նա­վի­րու­սից հե­տո էլ կյան­քը շա­րու­նակ­վե­լու է‚ այ­սինքն՝ նախ պետք է մտա­ծել‚ հե­տո ա­ռա­ջար­կու­թյուն­ներ ա­նել։ Դրան ի պա­տաս­խան վար­չա­պետն ար­ձա­գան­քեց՝ այդ­քան էլ վս­տահ մի ա­սեք։ Սա ի­հար­կե ա­ռա­ջին հա­յաց­քից հու­մո­րա­յին դր­վագ էր թվում‚ սա­կայն ար­տա­ցո­լում էր առ­կա մթ­նո­լորտն ու ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճակ­նե­րում եր­կիր կա­ռա­վա­րե­լու այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյան ու­նա­կու­թյան մա­կար­դա­կը։ Դա է՛լ ա­վե­լի ամ­բող­ջաց­րեց չորս ժա­մից ա­վե­լի երկ­րով մեկ հե­ռար­ձակ­վող ԱԺ նիս­տը‚ որ­տեղ ազ­գի ընտ­րյալ­նե­րը‚ ո­րոնց ճն­շող մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ղե­կա­վա­րած քա­ղա­քա­կան ու­ժի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն են‚ փայ­լե­ցին ի­րենց ոչ կոմ­պե­տեն­տու­թյամբ‚ քա­ղա­քա­կան հո­տա­ռու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյամբ‚ սի­րո­ղա­կան մա­կար­դա­կի հար­ցե­րով։ Եվ այդ ա­մենն այն­քան ցայ­տուն էր‚ որ նույ­նիսկ իշ­խա­նու­թյան ո­րոշ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ ու Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ա­մե­նա­մո­լի եր­կր­պա­գու­ներ ու­ղիղ ե­թե­րում ինչ ա­սես ա­սում էին ի­րենց ընտ­րյալ­նե­րի‚ ի­րենց սր­տի վար­չա­պե­տի թի­մի հաս­ցեին։ Բայց կա­ռա­վա­րու­թյան և խոր­հր­դա­րա­նի նիս­տերն ըն­դա­մե­նը երևա­ցող կողմն էին։ Սա ցույց է տա­լիս‚ թե ինչ իշ­խա­նու­թյամբ ենք մենք մուտք գոր­ծել հա­մաշ­խար­հա­յին բնույթ ու­նե­ցող ա­մե­նա­լուրջ ճգ­նա­ժա­մե­րից մե­կը‚ ո­րը, ցա­վոք, նե­րա­ռում է նաև մեր եր­կի­րը։
Խն­դիրն այ­սօր միայն կո­րո­նա­վի­րու­սի պան­դե­միան չէ։ Ե­թե ա­վե­լի սառ­նա­սիրտ դա­տենք և ա­ռաջ­նորդ­վենք չոր թվե­րով ու զատ­վենք զգաց­մունք­նե­րից‚ ա­պա կտես­նենք‚ որ նոր­մալ կազ­մա­կերպ­վա­ծու­թյան պա­րա­գա­յում ո­րոշ ժա­մա­նակ անց հնա­րա­վոր է հաղ­թա­հա­րել այս հա­մա­վա­րա­կը։ Խն­դի­րը հնա­րա­վո­րինս շուտ և ա­ռանց լուրջ‚ ան­դառ­նա­լի կո­րուստ­նե­րի ի­րա­վի­ճա­կը հաղ­թա­հա­րելն է։ Այդ կո­րուստ­նե­րը կա­րող են լի­նել մարդ­կա­յին‚ տն­տե­սա­կան‚ ֆի­նան­սա­կան‚ և Աստ­ված մի ա­րաս­ցե‚ խն­դիր­ներ ու­նե­նանք նաև ռազ­մա­ճա­կա­տում։ Այս տե­սա­կե­տից շատ վեր­լու­ծա­բան­ներ կո­րո­նա­վի­րու­սի հետ առ­նչ­վող ի­րա­վի­ճա­կը դի­տար­կում են այլ տե­սա­կե­տից՝ հաս­կա­նա­լու‚ թե եր­կի­րը ինչ­պես է պատ­րաստ ար­ձա­գան­քե­լու ֆորս­մա­ժո­րա­յին ի­րա­վի­ճակ­նե­րին։ Իսկ Հա­յաս­տա­նի հա­մար ա­մե­նա­ֆորս­մա­ժո­րա­յին ի­րա­վի­ճա­կը պեր­մա­նենտ պա­տե­րազ­մի վտանգն է։ Եվ պա­տե­րազ­մի ֆո­նին տար­բեր տի­պի պան­դե­միա­նե­րը‚ որ­քան էլ մեծ ու ա­ղե­տա­բեր լի­նեն‚ այ­նուա­մե­նայ­նիվ‚ լո­կալ և ժա­մա­նա­կա­վոր բնույ­թի են։
Կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րը յու­րօ­րի­նակ թեստ է լի­նե­լու ՀՀ իշ­խա­նու­թյան հա­մար‚ ո­րը կօգ­նի մեզ տես­նել‚ թե ինչ ար­դյու­նա­վե­տու­թյամբ կա­րող են աշ­խա­տել երկ­րի քա­ղա­քա­ցիա­կան պաշտ­պա­նու­թյու­նը‚ ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կար­գը‚ ինչ­պես կգոր­ծի պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գի և բնակ­չու­թյան միջև կա­պը։ Խոսքն ա­ռա­ջին հեր­թին փո­խա­դարձ վս­տա­հու­թյան մա­սին է։ Այս ըն­թաց­քում հաս­կա­նա­լի կդառ­նա‚ թե պե­տա­կան հա­մա­կար­գը որ­քա­նով է ու­նակ աշ­խա­տե­լու լրատ­վա­կան դաշ­տի հետ‚ կա­ռա­վա­րե­լու լրատ­վա­կան հոս­քե­րը։ Պան­դե­միա­յի պայ­ման­նե­րում‚ իսկ պա­տե­րազ­մա­կան ի­րա­վի­ճա­կում ա­ռա­վել ևս‚ շատ կարևոր է տե­ղե­կատ­վա­կան պա­տե­րազ­մում ոչ միայն չպարտ­վե­լը‚ այլև հաղ­թե­լը։ Մենք պետք է հաս­կա­նանք‚ թե որ­քա­նով մի­մյանց հետ փոխ­կա­պակց­ված ու փոխ­հա­մա­ձայ­նեց­ված կա­րող են գոր­ծել ու­ժա­յին մար­մին­նե­րը‚ ու­ժա­յին և քա­ղա­քա­ցիա­կան կա­ռույց­նե­րը։ Այս ըն­թաց­քում պետք է ա­մեն ինչ ար­վի‚ որ­պես­զի ի­րա­վի­ճա­կը ամ­բող­ջո­վին կա­ռա­վա­րե­լի լի­նի բա­նա­կում‚ որ­տեղ տաս­նյակ­հա­զա­րա­վոր մար­դիկ են ի­րար հետ ապ­րում։ Կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րը‚ բա­ցի զուտ օր­վա խն­դիր լու­ծե­լուց‚ պետք է նա­խա­պատ­րաս­տի հա­մա­կար­գե­րը ըն­թա­ցիկ զար­գա­ցում­նե­րին։
Կո­րո­նա­վի­րու­սի պան­դե­միան ի­հար­կե վատ հետևանք­ներ է ու­նե­նա­լու երկ­րի‚ բնակ­չու­թյան վրա‚ բայց, այ­նուա­մե­նայ­նիվ‚ կա­րե­լի է օգ­տա­գոր­ծել այս հնա­րա­վո­րու­թյու­նը և պատ­րաստ­վել գլ­խա­վոր ֆորս­մա­ժո­րա­յին ի­րա­վի­ճա­կին՝ պա­տե­րազ­մին։
Գու­ցե այժմ այն­քան էլ ժա­մա­նա­կը չէ գնա­հա­տա­կան տա­լու‚ թե ինչ ար­դյու­նա­վե­տու­թյամբ է կա­ռա­վար­վում եր­կի­րը‚ սա­կայն կա­րող ենք փաս­տել‚ որ կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րի ա­ռա­ջին փու­լում կա­ռա­վա­րու­թյունն այն­քան էլ ար­դյու­նա­վետ չէ։ Նման դեպ­քե­րում‚ որ­պես կա­նոն‚ ա­մե­նաար­դյու­նա­վետ պայ­քա­րը վա­րա­կի օ­ջախ­նե­րը տե­ղայ­նաց­նելն է։ Իսկ մեզ մոտ կա­րող ենք փաս­տել‚ որ իշ­խա­նու­թյու­նը լո­կա­լի­զաց­նե­լու եր­կու խն­դիր ու­ներ՝ ար­տա­քին օ­ջախ­նե­րից լո­կա­լի­զաց­նել եր­կի­րը և հնա­րա­վո­րու­թյան սահ­ման­նե­րում թույլ չտալ‚ որ­պես­զի վի­րու­սը մուտք գոր­ծի ՀՀ տա­րածք‚ և մտ­նե­լու դեպ­քում՝ տե­ղայ­նաց­նել ներ­քին օ­ջա­խը‚ որ­պես­զի հան­րա­պե­տու­թյան տա­րած­քում չտա­րած­վի։ Նշենք‚ որ մինչ օրս էլ իշ­խա­նու­թյուն­ներն ընդ­հա­նուր առ­մամբ չեն գնա­ցել վի­րու­սը ար­տա­քին ներ­մու­ծու­մից տե­ղայ­նաց­նե­լու քայ­լե­րի. շա­րու­նակ­վում էին վա­րակ­վա­ծու­թյան մեծ մա­կար­դակ ու­նե­ցող եր­կր­նե­րի հետ օ­դա­յին շփում­նե­րը‚ և միայն ար­տա­կարգ դրու­թյուն մտց­նե­լուց հե­տո ո­րո­շա­կիո­րեն սահ­մա­նա­փակ­վե­ցին այդ շփում­նե­րը։ Եվ դա հան­գեց­րեց նրան‚ որ մար­դիկ ա­մե­նավ­տան­գա­վոր եր­կր­նե­րից ա­ռանց կա­րան­տի­նա­յին շր­ջան անց­նե­լու մուտք գոր­ծե­ցին Հա­յաս­տան։ Բա­ցի այդ‚ շատ ա­վե­լի զար­մա­նա­լի էր‚ երբ պարզ­վեց‚ որ վի­րու­սի տա­րած­ման օ­ջախ­նե­րից մե­կը դառ­նում է Էջ­միա­ծի­նը‚ սա­կայն օ­րեր շա­րու­նակ չէին փա­կում այդ քա­ղա­քի մուտ­քերն ու ել­քե­րը. Էջ­միած­նում կյան­քը շա­րու­նակ­վում էր նախ­կին հու­նով՝ զանգ­վա­ծա­յին խն­ջույք­ներ և այլն։ Փաս­տո­րեն‚ ժա­մա­նա­կի կո­րուստ տե­ղի ու­նե­ցավ‚ և այ­սօր ար­դեն հայ­տա­րար­ված ար­տա­կարգ դրու­թյան ռե­ժի­մը պար­տադր­ված ար­ձա­գանք է ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կին։
Կա­րող ենք փաս­տել‚ որ ճիշտ են վեր­լու­ծա­բան­նե­րի‚ մաս­նա­գետ­նե­րի այն եզ­րա­կա­ցու­թյուն­նե­րը‚ թե կա­ռա­վա­րու­թյունն այս ըն­թաց­քում կորց­րել է ա­մե­նա­թան­կը՝ ժա­մա­նա­կը‚ ին­չի հետևան­քով ի­րա­վի­ճա­կը շատ ա­վե­լի ան­կա­ռա­վա­րե­լի դար­ձավ։ Հի­մա ի­հար­կե փոր­ձում են ո­րո­շա­կիո­րեն վե­րահս­կե­լի դարձ­նել ի­րա­վի­ճա­կը։ Կար­ծես թե մենք դեռ հե­ռու ենք պան­դե­միա­յի տա­րած­ման գա­գաթ­նա­կե­տից։ Եվ այս պա­րա­գա­յում ներ­քա­ղա­քա­կան‚ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րի մա­սին խո­սե­լը մի քիչ ժա­մա­նա­կավ­րեպ է‚ սա­կայն նաև պարզ է‚ որ երկ­րում քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րը պայ­մա­նա­վոր­ված են լի­նե­լու այն հան­գա­ման­քով‚ թե որ­քա­նով իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը ի վի­ճա­կի կլի­նեն կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րում ար­դյու­նա­վետ գոր­ծե­լու։ Ե­թե կա­րո­ղա­նան քիչ թե շատ է­ֆեկ­տիվ աշ­խա­տել‚ կկու­տա­կեն ո­րո­շա­կի քա­ղա­քա­կան դի­վի­դենդ­ներ և կշա­րու­նա­կեն ի­րենց քա­ղա­քա­կան գի­ծը՝ սկ­սած հան­րաք­վեից‚ վեր­ջաց­րած այլ բարդ խն­դիր­նե­րով‚ ո­րոնց լու­ծու­մը նրանք բա­ցար­ձա­կա­պես չեն պատ­կե­րաց­նում։ Բայց ե­թե շա­րու­նակ­վի կաս­կա­ծե­լի ար­դյու­նա­վե­տու­թյամբ գոր­ծո­ղու­թյու­նը‚ ա­պա քա­ղա­քա­կան այլ օ­րա­կար­գեր կձևա­վոր­վեն։ Ա­ռա­ջի­կա շա­բաթ­նե­րը շատ բան ցույց կտան‚ քա­նի որ ի­րա­վի­ճա­կը բա­վա­կա­նին դի­նա­միկ է զար­գա­նում։
Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 5346

Մեկնաբանություններ