Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է

Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
18.12.2020 | 00:34

(Նախորդ մասը)

Ա­սենք, թուր­քե­րին մա­տով սպառ­նա­լու հետ­պա­տե­րազ­մյան իր «պոռ­թկ­ման» մեջ Ի­րա­նը միայ­նակ չէ։ Հի­մա բո­լորն են կեղ­ծա­վո­րու­թյուն ա­նում։ Դա­վա­ճա­նու­թյու­նից կամ վա­ճա­ռե­լուց, կամ ա­մե­րի­կյան գոր­ծա­կա­լա­կան ցան­ցի կող­մից, ի դեմս Փա­շի­նյա­նի ու նրա «քայ­լա­րած­նե­րի», Ար­ցա­խը կով­կա­սյան թա­թար­նե­րին «նվի­րե­լուց» հե­տո ԱՄՆ-ը ինչ-որ հույ­զեր է սկ­սել հայտ­նել այն առ­թիվ, որ Թուր­քիան սկ­սել է «ան­հան­գս­տաց­նել» ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րին։ Կա­րող են հարց­նել՝ հան­կարծ այդ ի՞նչ պա­տա­հեց։ Չէ՞ որ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ԱՄՆ-ը, ինչ­պես և մյուս մեծ տե­րու­թյուն­նե­րը, բա­ցա­հայ­տո­րեն թքած ու­նեին հայ ժո­ղովր­դի, ա­ռա­վել ևս Ար­ցա­խի վրա։ Իսկ հի­մա պարզ­վում է, որ Վա­շինգ­տո­նը «խիստ տագ­նա­պած է այն դե­րով, ո­րը Թուր­քիան խա­ղա­ցել է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի վեր­ջին մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րում»։ Այդ մա­սին դեկ­տեմ­բե­րի 8-ին հայտ­նել է Եվ­րո­պա­յի ու Եվ­րա­սիա­յի գծով ԱՄՆ-ի պետ­քար­տու­ղա­րի օգ­նա­կա­նի պաշ­տո­նա­կա­տար Ֆի­լիպ Ռի­քե­րը։


«Մենք շատ հար­ցեր ու­նենք այն­տեղ Թուր­քիա­յի դե­րի վե­րա­բե­րյալ։ Մենք չա­փա­զանց ան­հան­գս­տա­ցած ենք և ար­տա­հայ­տել ենք այդ ան­հան­գս­տու­թյու­նը Թուր­քիա­յի դե­րի, Թուր­քիա­յի կող­մից օ­տա­րերկ­րա­ցի զի­նյալ­ներ տե­ղա­փո­խե­լու, զենք հասց­նե­լու (ի­հար­կե՝ պա­տե­րազ­մի գո­տի) առն­չու­թյամբ։ Այդ հար­ցերն ան­հան­գս­տու­թյուն են հա­րու­ցում ու մնում են Թուր­քիա­յի և Ռու­սաս­տա­նի հետ մեր երկ­խո­սու­թյան մի մա­սը»,- ա­սել է պետ­դե­պի բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյան։ Միևնույն ժա­մա­նակ, ըստ նրա, ԱՄՆ-ը ող­ջու­նում է մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի դա­դա­րե­ցու­մը և «խո­րա­պես ցա­վում է իս­կա­պես դա­ժան և ա­վե­լորդ մարդ­կա­յին զո­հե­րի հա­մար, այդ թվում՝ քա­ղա­քա­ցիա­կան բնակ­չու­թյան շր­ջա­նում... Մենք շա­րու­նա­կում ենք ըն­դգ­ծել, որ տվյալ հա­կա­մար­տու­թյու­նը չու­նի ռազ­մա­կան լու­ծում։ Լու­ծու­մը պետք է գտն­վի բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի սե­ղա­նի շուր­ջը»։


Այդ նույն ժա­մա­նակ Թուր­քիան կա­ռա­վա­րող «Ար­դա­րու­թյուն և զար­գա­ցում» կու­սակ­ցու­թյան (ԱԶԿ) մա­մու­լի քար­տու­ղար Օ­մեր Չե­լի­քը «պատ­մա­կան» է ան­վա­նել Էր­դո­ղա­նի Բա­քու կա­տա­րե­լիք այ­ցը դեկ­տեմ­բե­րի 9-10-ին՝ շնոր­հա­վո­րե­լու հա­մար Ադր­բե­ջա­նի զին­ված ու­ժե­րին։ Իսկ Ադր­բե­ջա­նի ՊՆ-ն նա­խորդ շա­բաթ հայ­տա­րա­րել էր, որ դեկ­տեմ­բե­րի 10-ին Բաք­վում կկա­յա­նա զին­ված հա­կա­մար­տու­թյան ա­վար­տին նվիր­ված զո­րա­հան­դես։ Նա­խօ­րոք հայ­տն­վել էր, որ կով­կա­սյան թա­թար­նե­րը մտա­դիր են զո­րա­հան­դե­սում ցու­ցադ­րե­լու կամ գե­րի հա­յե­րին, կամ Ար­ցա­խի պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կից գրա­ված ռազ­մա­կան տեխ­նի­կան և այլն։ Ար­վել է դա, թե ոչ, այն­քան էլ կարևոր չէ, ո­րով­հետև ողջ հայ ազ­գը նվաս­տա­ցած է ա­ռանց դրա էլ։ Կարևորն այլ բան է. Բաք­վում Էր­դո­ղա­նը փա­ռա­բա­նել է դյոն­մե հրեա Էն­վեր փա­շա­յին։ Դա բա­ցա­հայտ սպառ­նա­լիք է աշ­խար­հի բո­լոր այն 10-11 մլն հա­յե­րին, ո­րոնք... Նրան­ցից շա­տերն ակ­տի­վո­րեն նպաս­տել են, որ Փա­շի­նյան փա­շան դառ­նա Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պետ, հե­տո էլ ևս մեկ թուր­քի նշա­նա­կի Ար­ցա­խի նա­խա­գահ...


Գո՞հ եք դուք ձեր ա­րա­ծից, Սփյուռ­քի հա­յեր։ Ձեզ դու՞ր է գա­լիս այն, ինչ եր­կու դա­վա­ճան­ներն ա­րե­ցին ողջ ազ­գի նկատ­մամբ։ Դուք դեռ հպար­տա­նու՞մ եք Փա­շի­նյան փա­շա­յով ու ստե­փա­նա­կերտ­ցի Աբ­դուլ­լա­յով (Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նով)։ Դուք դեռ օվ­սան­նա՞ եք եր­գում «հայ­կա­կան ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյա­նը»։ Այդ դեպ­քում, ե­թե դուք դեռ դա­վա­ճան­նե­րի հետ եք, նզո­վյալ լի­նեք։ Ձեզ նզո­վում է Վա­նի հա­յե­րի ժա­ռան­գը։ Դուք նույն­պես ազ­գի դա­վա­ճան եք։
Աշ­խար­հը հիա­նա­լի գի­տեր, որ վեր­ջին մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րում Ան­կա­րան Բաք­վին բազ­մա­կող­մա­նի օգ­նու­թյուն էր ցու­ցա­բե­րում, նե­րա­ռյալ թուր­քո­ման ա­հա­բե­կիչ­նե­րի տե­ղա­փո­խու­մը Սի­րիա­յից Ար­ցախ, իր ա­վիա­ցիա­յի տե­ղա­բաշ­խու­մը, հար­վա­ծա­յին հա­մա­կար­գե­րի մա­տա­կա­րա­րու­մը։ Բայց ԱՄՆ-ը լռում էր, լռում էին նաև Մինս­կի խմ­բի (ՄԽ) մյուս հա­մա­նա­խա­գահ եր­կր­նե­րը՝ ՌԴ-ն ու Ֆրան­սիան։ Ար­ցա­խա­հա­յե­րին միայն խոս­քե­րով «ա­ջակ­ցե­լը», ինչ­պես նաև պա­տե­րազ­մում Թուր­քիա­յի ներգ­րավ­վա­ծու­թյան մա­սին սին դա­տո­ղու­թյուն­նե­րը. ա­հա այն ա­մե­նը, ին­չով պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ «օգ­նում էին» ԱՄՆ-ի, ՌԴ-ի և Ֆրան­սիա­յի զա­նա­զան պաշ­տո­նա­տար դեմ­քե­րը։ ՄԱԿ-ի Անվ­տան­գու­թյան խոր­հր­դի (ԱԽ) ե­րեք մշ­տա­կան ան­դամ­նե­րը, ո­րոնք կա­րող էին ԱԽ-ի մի­ջո­ցով պար­զա­պես խեղ­դել Թուր­քիան, ո­չինչ չա­րե­ցին։ Մի կող­մից դա վկա­յում է, որ այդ ե­րեք տե­րու­թյուն­նե­րը գի­տեին, որ Թուր­քիան Ար­ցա­խում կռ­վե­լու է հա­յե­րի դեմ, և չենք բա­ցա­ռում, որ թուր­քե­րը նա­խա­պես զգու­շաց­րել էին ԱՄՆ-ին, ՌԴ-ին ու Ֆրան­սիա­յին, ան­գամ լուռ հա­մա­ձայ­նու­թյուն էին ստա­ցել։ Մյուս կող­մից դա նշա­նա­կում է, որ Փա­շի­նյանն ու «քայ­լած­նե­րը», որ­քան էլ տա­րօ­րի­նակ է, Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյու­նը ոչն­չաց­նե­լու հա­մար պետք ե­կան ՄԽ հա­մա­նա­խա­գահ եր­կր­նե­րին։ Իսկ թե ին­չու ՌԴ-ն Փա­շի­նյա­նին և Ա­լիևին ստի­պեց հրա­ժար­վել Ար­ցախ ՆԱ­ՏՕ-ի զոր­քեր մտց­նե­լու գա­ղա­փա­րից և իր դե­սան­տը մտց­րեց Ար­ցա­խի մնա­ցորդ­ներ, ար­դեն այլ հարց է։


Այս­պի­սով, հի­մա ի՞ն­չը «չի բա­վա­րա­րում» ու «չա­փա­զանց ան­հան­գս­տաց­նում է» ԱՄՆ-ին։ Ստույգ չենք կա­րող ա­սել։ Երևի այն փաս­տը, որ Թուր­քիան ու «Բաք­վի հան­րա­պե­տու­թյու­նը» չկա­րո­ղա­ցան (Ռու­սաս­տա­նի պատ­ճա­ռով) մինչև վերջ կա­տա­րել ի­րենց վրա դր­ված ա­ռա­քե­լու­թյու­նը՝ պայ­ման­ներ ա­պա­հո­վել մինչև Ի­րա­նի սահ­ման­նե­րը ՆԱ­ՏՕ-ի զո­րա­կազ­մե­րի ներ­խուժ­ման հա­մար։ Հա­մոզ­ված ենք, որ այդ­պի­սի մե­ղադ­րանք­ներ և «ան­հան­գս­տու­թյան ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներ» ԱՄՆ-ը ու­նի նաև Փա­շի­նյա­նի ու նրա շր­ջա­պա­տի վե­րա­բե­րյալ։ Չէ՞ որ նրանք բո­լո­րը հան­ցա­վոր հա­մա­ձայ­նու­թյան մեջ են ե­ղել Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան շու­տա­փույթ ոչն­չաց­ման հար­ցում, ինչն ԱՄՆ-ին հնա­րա­վո­րու­թյուն կտար ՆԱ­ՏՕ-ի զոր­քեր մտց­նե­լու, և դա պետք է լի­ներ Փա­շի­նյա­նի և Ա­լիևի հա­մա­ձայ­նու­թյամբ։ Այն­պես որ, 2020 թ. դեկ­տեմ­բե­րին «Թուր­քիա­յի դե­րով» Ֆի­լիպ Ռի­քե­րի «խիստ ան­հան­գս­տու­թյու­նը» կեղ­ծա­վո­րու­թյուն է, ոչ թե ար­ցա­խա­հա­յե­րի անվ­տան­գու­թյան մա­սին հան­կար­ծա­կի «արթ­նա­ցած հո­գա­տա­րու­թյուն»։
Մի քա­նի խոսք այն մա­սին, որ Ի­րանն «արթ­նա­ցել է»։ Աշ­խար­հը գի­տի, որ ԱՄՆ-ի և Իս­րա­յե­լի հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­ներն ա­հա­բեկ­չա­կան հար­ձակ­մամբ սպա­նել են Ի­րա­նի ա­ռա­ջա­տար ա­տո­մա­գետ ֆի­զի­կոս Մոհ­սեն Ֆահ­րի­զո­դա­յին։ Թեհ­րա­նը, ի­հար­կե, խոս­տա­ցավ պա­տաս­խա­նել, բայց... Այս­պես, թե այն­պես, 2020 թ. դեկ­տեմ­բե­րի 3-ին Թել Ա­վի­վի կենտ­րո­նում սպան­վեց իս­րա­յե­լա­կան «Մոս­սա­դի» բարձ­րաս­տի­ճան ոմն ղե­կա­վար, ո­րը հայտ­նի է ա­րա­բա­կան Ֆահ­մի Խի­նա­վի ա­նու­նով։ Նրա մե­քե­նան ծակ­ծկ­վել էր գն­դակ­նե­րով։


Հա­մար­վում է, որ Խի­նա­վին մաս­նակ­ցել է Ֆահ­րի­զո­դա­յի սպա­նու­թյա­նը։ Ա­նա­նուն աղ­բյուր­ներն ա­սում են, որ դա միակ մա­հը չէ ի­րան­ցի ֆի­զի­կո­սի դեմ գոր­ծած իս­րա­յե­լա­կան հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի աշ­խա­տա­կից­նե­րի շր­ջա­նում։ Ի­րան­ցու սպա­նու­թյան այլ մաս­նա­կից­ներ էլ են սպան­վել Իս­րա­յե­լի ներ­սում։ Այս փաստն ան­տե­սում են արևմտյան ԶԼՄ-նե­րը, իսկ այդ մա­սին ցան­կա­ցած լուր են­թարկ­վում է գրաքն­նու­թյան։ Իս­րա­յել­ցու վե­րա­ցու­մը նման է ի­րան­ցի մի­ջու­կա­գե­տի սպա­նու­թյա­նը։ «Մոս­սա­դի» 45-ա­մյա աշ­խա­տա­կից Խի­նա­վին սպան­վել է իր մե­քե­նա­յով գնա­լիս։ Հար­ձակ­վող­նե­րը 15 գն­դակ են ար­ձա­կել, հե­տո «ցն­դել են»՝ հետ­քեր չթող­նե­լով։ 48 ժա­մում իս­րա­յե­լա­կան ոչ մի ԶԼՄ չի հա­մար­ձակ­վել լու­սա­բա­նե­լու այդ թե­ման։ Դեկ­տեմ­բե­րի 4-ին և 5-ին ի­րա­վի­ճակն սկ­սել է դուրս գալ Իս­րա­յե­լի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի և հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի վե­րահս­կո­ղու­թյու­նից։ Սոց­ցան­ցե­րում սկ­սել են տե­սա­կադ­րեր տա­րած­վել դեպ­քից հե­տո։ Դրան­ցից հետևում է, որ մա­հա­փոր­ձի ժա­մա­նակ սպա Խի­նա­վիի մե­քե­նան կանգ­նած է ե­ղել լու­սա­ցույ­ցի «կար­միր լույ­սի տակ» և գն­դա­կա­հար­վել է գործ­նա­կա­նում դի­մա­հար կրա­կոց­նե­րով։
Նո­յեմ­բե­րի վեր­ջին ի­րան­ցի բարձ­րաս­տի­ճան գիտ­նա­կա­նի սպա­նու­թյու­նից հե­տո իս­րա­յե­լա­կան զին­վո­րա­կան ու հե­տա­խու­զա­կան վեր­նա­խա­վի շր­ջա­նում սկան­դալ է բոր­բոք­վել։ Զին­վո­րա­կան­ներն ու հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի աշ­խա­տա­կից­նե­րը վար­չա­պետ Նե­թա­նյա­հուին և «Մոս­սա­դի» ղե­կա­վար Յո­սի Կո­հե­նին մե­ղադ­րել են, որ նրանք Ի­րա­նի դեմ գոր­ծել են ա­ռանց ի­րենց կար­ծիք­նե­րը հաշ­վի առ­նե­լու։ Բա­նը հա­սել է նրան, որ ռազ­մա­կան նա­խա­րար Բե­նի Գան­ցը հրա­ժար­վել է «ռազ­մա­կան» այն հետևանք­նե­րի պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նից, ո­րոնք կա­րող են լի­նել Նե­թա­նյա­հուի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից հե­տո։ Եվ դա այն դեպ­քում, որ Գան­ցը միշտ հրա­պա­րա­կավ հայ­տա­րա­րում էր, որ Իս­րա­յե­լը պատ­րաստ է հետ մղե­լու Ի­րա­նի ցան­կա­ցած հար­ձա­կում։ Դեկ­տեմ­բե­րի 3-ին ընդ­հա­նուր տագ­նապ էր հայ­տա­րար­վել Նեգև ա­նա­պա­տում գտն­վող Դի­մո­նի մի­ջու­կա­յին ռեակ­տո­րում։ Թել Ա­վի­վը պաշ­տո­նյա­նե­րին նա­խազ­գու­շաց­րել է ի­րա­նա­կան վտան­գի մա­սին, ո­րը նրանց կա­րող է սպառ­նալ ա­մեն ան­կյու­նում։


Ի­րա­նի պա­տաս­խա­նը հա­մընկ­նում է լի­բա­նա­նյան «Հզ­բո­լահ» կու­սակ­ցու­թյան պա­տաս­խա­նին, ո­րը տր­վեց այդ կու­սակ­ցու­թյան ղե­կա­վա­րու­թյան ար­ժե­քա­վոր դեմ­քե­րից մե­կի՝ ոմն «Քա­մել Մոհ­սե­նի» սպա­նու­թյան հա­մար։ Լի­բա­նան­ցի­ներն իս­րա­յել­ցի­նե­րին լար­վա­ծու­թյան մեջ են պա­հում։ Շեյխ Հա­սան Նաս­րալ­լահն իս­րա­յե­լյան զին­վո­րա­կան­նե­րին ար­դեն գն­դակ է խոս­տա­ցել իր դի­պու­կա­հար­նե­րից։ Իր հեր­թին, Ի­րա­նը երդ­վել է, որ իր պա­տաս­խա­նը լի­նե­լու է «ցա­վոտ ու դի­պուկ»։ Եվ, դա­տե­լով ըստ ա­մե­նայ­նի, Ի­րանն ար­դեն վճա­րել է իր իս­րա­յե­լա­կան հա­շիվ­նե­րից մե­կը։
Ի­րանն ինչ­պես կա­րո­ղա­նում է, ա­մե­նա­կարճ ժամ­կետ­նե­րում միշտ լու­ծում է իր վրե­ժը։ Հուն­վա­րին՝ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րից, դեկ­տեմ­բե­րին՝ սիո­նիստ­նե­րից։ Իսկ մե՞նք։ Իս­րա­յե­լը զանգ­վա­ծա­բար օգ­նել է կով­կա­սյան թա­թար­նե­րին և Թուր­քիա­յին, որ սպա­նեն ար­ցա­խա­հա­յե­րին՝ և 2016 թ. ապ­րի­լին, և 2020 թ.։ Հայ ազ­գը ե՞րբ կսկ­սի վրեժ լու­ծել՝ Իս­րա­յե­լից, Թուր­քիա­յից, կով­կա­սյան թա­թար­նե­րից։


1915 թվա­կա­նից հե­տո մեր ազ­գը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, այն­քան ու­ժեղ ու ան­կոտ­րում ե­ղավ, որ կա­րո­ղա­ցավ կազ­մա­կերպ­ված ձևով (թե­կուզ ոչ բա­վա­րար չա­փով) պա­տաս­խա­նել հա­յե­րի նկատ­մամբ ե­ղեռ­նի հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­նե­րին։ Բաք­վում 2020 թ. դեկ­տեմ­բե­րի 10-ին թուր­քե­րի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից հե­տո, ե­թե դեռ կան պա­տիվ, ար­ժա­նա­պատ­վու­թյուն ու հայ­րե­նա­սի­րու­թյուն ու­նե­ցող հա­յեր. ան­հա­պաղ նա­խադ­րյալ­ներ ստեղ­ծեք «Նե­մե­սիս-2» գոր­ծո­ղու­թյան հա­մար։ Ան­հա­պա՛ղ։ Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի ազ­գա­յին դա­վա­ճան­նե­րը նույն­պես թուրք ե­ղեռ­նա­գործ­ներ են, նրանք նույն­պես ընկ­նում են «Նե­մե­սիս-2» գոր­ծո­ղու­թյան տակ։ Դա­տավ­ճի­ռը վերջ­նա­կան է և բեկ­ման են­թա­կա չէ։ Համ­բույր­ներն ու «ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­մու­թյան գր­կա­խառ­նու­թյուն­նե­րը» չե­ղարկ­վում են։ Փա­շի­նյան փա­շա, քա­նի դեռ ժա­մա­նակ կա, քա­նի դեռ չի պայ­թել քո «սի­րե­լի ժո­ղովր­դի» համ­բե­րու­թյու­նը, հե­ռա­ցի՛ր, «ցտե­սու­թյուն»։

Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ

Դիտվել է՝ 39921

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ