Մանրամասն որոնում (արխիվ)
18.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » ՈՒ՞ր ես գնում, Ան­կա­րա

ՈՒ՞ր ես գնում, Ան­կա­րա

ՈՒ՞ր ես գնում, Ան­կա­րա
09.06.2020 | 00:42
Ինչ­պես նշում է «Բլում­բերգ» գոր­ծա­կա­լու­թյու­նը, Թուր­քիան գնա­լով ա­վե­լի քիչ է թույլ տա­լիս, որ ար­տա­սահ­ման­ցի ներդ­րող­նե­րը «դրույք­ներ ա­նեն լի­րա­յի դեմ»։ Թուր­քիա­յի բան­կա­յին կար­գա­վոր­ման ու վե­րահս­կո­ղու­թյան գոր­ծա­կա­լու­թյու­նը (BDDK) մա­յի­սի 7-ին վե­րոն­շյալ ե­րեք բան­կե­րին ար­գե­լել է գոր­ծարք­նե­րի կա­տա­րու­մը լի­րա­յով։ Ա­ռի­թը ե­ղել է դո­լա­րի նկատ­մամբ ազ­գա­յին ար­ժույ­թի ա­մե­նա­մեծ պատ­մա­կան ան­կու­մը։ Իր ո­րո­շու­մը BDDK-ն բա­ցատ­րել է այն բա­նով, որ այդ բան­կե­րը լի­րա­յով թուր­քա­կան բան­կե­րի հետ գոր­ծարք­նե­րով ի­րենց պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը չեն կա­րո­ղա­ցել կա­տա­րել սահ­ման­ված ժամ­կե­տում։ Վեր­ջին օ­րե­րին լի­րան կա­յու­նա­ցել է 1 դո­լա­րի դի­մաց 7,0735 մա­կար­դա­կում՝ վե­րա­կան­գն­վե­լով մա­յի­սի 7-ի պատ­մա­կան նվա­զա­գույն 7,2690 փո­խար­ժե­քից հե­տո։ Ա­հա այդ ա­մե­նի պատ­ճա­ռով Էր­դո­ղանն սկ­սեց սպառ­նալ՝ բա­ցի ներ­քին ընդ­դի­մու­թյու­նից սպառ­նա­լիք տես­նե­լով նաև «օ­տա­րերկ­րյա դա­վադ­րու­թյուն­նե­րի» կող­մից։ Այ­սինքն, նա ակ­նար­կեց, որ ներ­քին «հե­ղաշր­ջիչ­նե­րին» ար­տա­սահ­մա­նից ա­ջակ­ցում է ինչ-որ մե­կը՝ փոր­ձե­լով քայ­քա­յել Թուր­քիա­յի ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան հա­մա­կար­գը։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, «օ­տա­րերկ­րյա դա­վադ­րու­թյուն­նե­րի» մա­սին Էր­դո­ղա­նի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը չեն խան­գա­րում, որ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը դա­տաս­տան տես­նեն «ա­վան­դա­կան թշ­նա­մի­նե­րի» նկատ­մամբ։ Մա­յի­սի 15-ին հա­ղորդ­վել է, որ «ա­հա­բեկ­չու­թյան» կա­պակ­ցու­թյամբ ըն­թա­ցող հե­տաքն­նու­թյուն­նե­րի շր­ջա­նա­կում երկ­րի արևել­քում (այ­սինքն՝ Արևմտյան Հա­յաս­տա­նում) ձեր­բա­կալ­վել է ա­ռա­վե­լա­պես քր­դաբ­նակ շր­ջան­նե­րի ևս չորս քա­ղա­քա­պետ։ Ձեր­բա­կալ­ված բո­լոր քր­դե­րը քր­դա­մետ ԺԺԿ (ժո­ղո­վուրդ­նե­րի ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թյան) ան­դամ­ներ են։
Թե հենց ինչ «ար­տա­սահ­մա­նյան շր­ջա­նակ­ներ» է նկա­տի ու­նե­ցել Էր­դո­ղա­նը, ա­ռայժմ հայտ­նի չէ, բայց հե­տա­գա օ­րե­րին հայտ­նի դար­ձավ, որ Իս­րա­յե­լի և Թուր­քիա­յի պաշ­տո­նա­կան դեմ­քե­րը, են­թադ­րա­բար, գաղտ­նի բա­նակ­ցու­թյուն­ներ են վա­րում Մի­ջերկ­րա­կան ծո­վի արևե­լյան մա­սում ծո­վա­յին սահ­ման­նե­րի և տն­տե­սա­կան բա­ցա­ռիկ գո­տի­նե­րի մա­սին պայ­մա­նա­գիր կն­քե­լու վե­րա­բե­րյալ. այդ մա­սին, հղում ա­նե­լով սե­փա­կան աղ­բյուր­նե­րին, հա­ղոր­դել է սաու­դյան անգ­լա­լե­զու «Arab News» թեր­թը։ Մի­ջերկ­րա­կան ծո­վի արևե­լյան ջրա­տա­րած­քը նաև Հու­նաս­տա­նի ու Կիպ­րո­սի շա­հե­րի ո­լորտն է, և նրանք Մի­ջազ­գա­յին դա­տա­րան են դի­մել՝ նշե­լով, որ այդ գաղտ­նի հա­մա­ձայ­նու­թյուն­ներն Ան­կա­րա­յին թույլ կտան գազ ար­դյու­նա­հա­նել ի­րենց տն­տե­սա­կան բա­ցա­ռիկ գո­տի­նե­րում։ Իս­րա­յե­լը դա­տա­պար­տել է Թուր­քիա­յի վար­քը որ­պես ա­նօ­րի­նա­կան, բայց միա­ժա­մա­նակ հայ­տա­րա­րել, որ իր ռազ­մա­կան նա­վա­տոր­մը չի ու­ղար­կե­լու Թուր­քիա­յի պլան­նե­րին հա­կազ­դե­լու նպա­տա­կով։ Եվ քա­նի որ թուր­քե­րը գաղտ­նի բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի մեջ են մտել Իս­րա­յե­լի հետ, ա­պա հնա­րա­վոր է, որ Էր­դո­ղա­նը հենց Իս­րա­յե­լում է տե­սել իր իշ­խա­նու­թյան դեմ «օ­տա­րերկ­րյա դա­վադ­րու­թյուն­նե­րը»։ Նշենք՝ Էր­դո­ղանն այդ «օ­տա­րերկ­րյա դա­վադ­րու­թյուն­նե­րը» խա­փա­նե­լու իր սպառ­նա­լիք­նե­րը հն­չեց­րել է մա­յի­սի 11-ին, իսկ գաղտ­նի բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի մա­սին հա­ղոր­դում­նե­րը ե­ղել են ար­դեն դրա­նից հե­տո։ Մեր կար­ծի­քով՝ դրանք փոխ­կա­պակց­ված փաս­տեր են։ Բա­ցի այդ, ինչ­պես հա­ղոր­դում է ի­րա­նա­կան «Fars» գոր­ծա­կա­լու­թյու­նը, Թուր­քիան ձգձ­գում է այն գա­զա­մու­ղի նո­րո­գու­մը, ո­րը մար­տի վեր­ջին պայ­թեց­րել էին քր­դա­կան բան­վո­րա­կան կու­սակ­ցու­թյան (ՔԲԿ) պար­տի­զան­նե­րը, և Թուր­քիա ի­րա­նա­կան գա­զի ար­տա­հա­նու­մը դա­դա­րել էր։ Այն­պես որ, գաղտ­նի բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը պա­տա­հա­կան չեն, ինչ­պես և Ի­րան-Թուր­քիա գա­զա­մու­ղը նո­րո­գե­լու հար­ցում Թուր­քիա­յի դան­դաղ­կո­տու­թյու­նը։
Հու­սով ենք՝ այժմ շա­տերն են նկա­տում, որ Թուր­քիա­յում հաս­տատ «ինչ-որ բան այն չէ»։ Նման եզ­րա­հանգ­ման են բե­րում այդ երկ­րից ե­կող տե­ղե­կատ­վա­կան հոս­քե­րը, ո­րոն­ցից նկա­տե­լի է, որ նա­խա­գահ Էր­դո­ղանն ու իր ըն­տա­նի­քը շա­րու­նա­կում են այն ան­ձանց և ան­գամ ազ­գե­րի ո­րո­նու­մը, ո­րոնք «մե­ղա­վոր» են թուր­քե­րի ա­ռաջ։ Թե ին­չում են մե­ղա­վոր, կարևոր չէ։ Կարևոր է այն, որ «մե­ղա­վոր­ներ ո­րո­նե­լը» այն հատ­կա­նիշ­նե­րից է, ո­րը վկա­յում է երկ­րի կա­ռա­վար­ման ձևե­րի ան­պետ­քու­թյու­նը։ Այս­պես, Էր­դո­ղա­նի փե­սա­յի ըն­տա­նի­քին պատ­կա­նող «Gercek Hayat» ամ­սա­գի­րը մե­ղադ­րանք­ներ է հրա­պա­րա­կել Կոս­տանդ­նու­պոլ­սի պատ­րիարք Բար­դու­ղի­մեո­սի, Ստամ­բու­լի գլ­խա­վոր ռաբ­բի Ի­սա­հակ Կալևի և հայ հա­մայն­քի ո­րոշ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի դեմ։ Նրանց մտց­րել են Էր­դո­ղա­նին հա­կա­ռակ­վե­լու հա­մար ԱՄՆ ար­տաքս­ված քա­րո­զիչ Ֆե­թու­լահ Գյու­լե­նի ա­ջա­կից­նե­րի ցու­ցակ։ Գյու­լե­նը մե­ղադր­վում է որ­պես «գե­րա­հա­բե­կիչ», Թուր­քիա­յի կրո­նա­կան փոք­րա­մաս­նու­թյուն­նե­րի և նրանց ա­ռաջ­նորդ­նե­րի հետ կա­պեր ու­նե­ցող, ո­րոնք մե­ղադր­վում են 2016 թ. հու­լի­սի 16-ի պե­տա­կան հե­ղաշ­րջ­ման փոր­ձին սա­տա­րե­լու մեջ։ Մա­յի­սի 12-ին Հա­յաս­տա­նի շատ ԶԼՄ-ներ հայտ­նել են, թե Էր­դո­ղանն ինչ­պես է ռա­սիս­տա­կան հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ ա­րել հա­յե­րի և հույ­նե­րի հաս­ցեին։ Բայց անս­պա­սե­լի էր, որ նրա շր­ջա­պա­տը, ըն­տա­նի­քը (հետևա­բար և ին­քը) «հար­ձա­կում» կսկ­սեն քրիս­տո­նեա­կան ե­կե­ղե­ցու և հրեա­կան սի­նա­գո­գի վրա։
Մե­ղադ­րանք­նե­րի ան­հե­թե­թու­թյու­նը, Գյու­լե­նին ու նրա կազ­մա­կեր­պու­թյունն ընդ­հան­րա­պես որևէ մե­կի հետ կա­պե­լը (և ին­չու՞ են Ան­կա­րա­յում «մո­ռա­նում», որ Գյու­լե­նը ԱՄՆ-ի հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի գոր­ծա­կալ է, քա­նի որ հենց Ա­մե­րի­կա­յում է քա­ղա­քա­կան ա­պաս­տան ստա­ցել) այն­քան ակն­հայտ են, որ չեն դի­մա­ցել «նոր մե­ղադ­րյալ­նե­րի» նյար­դե­րը։ Կոս­տանդ­նու­պոլ­սի պատ­րիարքն ա­սել է, որ այդ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը «լիո­վին կեղծ ու կան­խա­կալ են, իսկ նրանց հրա­պա­րա­կու­մը վշ­տաց­նում է քրիս­տո­նյա­նե­րին, հրեա­նե­րին ու մու­սուլ­ման­նե­րին և ան­պա­տաս­խա­նա­տու է, ո­րով­հետև քայ­քա­յում է մեր ժո­ղովր­դի միաս­նու­թյու­նը. այդ­պի­սի հրա­պա­րա­կում­նե­րը ծայ­րա­հեղ վտան­գա­վոր են ու կա­րող են ռա­սիզ­մի և ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի պատ­ճառ դառ­նալ»։ Սա հատ­կա­պես նշա­նա­կա­լի է, ո­րով­հետև Հա­յաս­տա­նում քչե­րը գի­տեն, թե ով է Կոս­տանդ­նու­պոլ­սի ներ­կա­յիս պատ­րիար­քը։ Հայտ­նում ենք. նա թեև ծա­գու­մով հույն է՝ Դի­միտ­րիոս Ար­քոն­դո­նիս աշ­խար­հիկ ա­նու­նով, բայց ուղ­նու­ծու­ծով թուրք ֆա­շիստ է։ Հա­վա­տա­րիմ հպա­տա­կու­թյամբ 1961-63 թթ. ծա­ռա­յել է թուր­քա­կան բա­նա­կում, ընդ ո­րում՝ որ­պես սպա։ Այ­սինքն զին­վո­րա­կան ու­սու­ցում է ան­ցել, և կարևոր չէ, թե որ­տեղ՝ Թուր­քիա­յու՞մ, թե՞ ՆԱ­ՏՕ-ի ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րում։ Իսկ հոգևո­րա­կան է դար­ձել Վա­տի­կա­նի գծով։ Թող ըն­թեր­ցող­ներն ի­րենք դա­տեն, թե Բար­դու­ղի­մեոսն ինչ­պի­սի ուղ­ղա­փառ պատ­րիարք է։ Բայց, ինչ­պես տես­նում ենք, նրա նյար­դերն էլ չեն դի­մա­ցել Էր­դո­ղա­նի մե­ղադ­րանք­նե­րին։
Ար­ձա­գան­քել է նաև Ստամ­բու­լի հրեա­կան հա­մայն­քը. «Մենք դա­տա­պար­տում ենք մեր գլ­խա­վոր ռաբ­բիի հաս­ցեին ար­ված ան­հիմն մե­ղադ­րանք­նե­րի պատ­ճա­ռով ծա­գած խտ­րա­կա­նու­թյունն ու սադ­րանք­նե­րը։ Ա­տե­լու­թյուն բոր­բո­քող այդ հրա­պա­րա­կում­նե­րը վնաս են հասց­նում Թուր­քիա­յին։ Մենք հու­սով ենք, որ ճշ­մար­տու­թյունն ան­մի­ջա­պես կվե­րա­կան­գն­վի»։ Ա­պա­տե­ղե­կատ­վա­կան հոս­քեր ա­ռաջ էլ են ե­ղել Թուր­քիա­յում, բայց այ­սօր, ինչ­պես նշում են փոր­ձա­գետ­նե­րը, ոչ­մու­սուլ­մա­նա­կան փոք­րա­մաս­նու­թյուն­ներն ա­ռա­ջին ան­գամ բա­ցա­հայ­տո­րեն բո­ղո­քել են, հաս­կաց­նե­լով, որ չեն հան­դուր­ժի այդ­պի­սի չա­րար­կում­նե­րը։ Նշենք, թեև չենք հարց­նի՝ ին­չու՞, որ հայ հա­մայն­քը լռում է։ Հնա­րա­վոր է, որ դա ա­վե­լի ճիշտ է, բայց ե­թե «ապս­տամ­բել» են թուր­քա­կան բա­նա­կի նախ­կին սպան կամ Ստամ­բու­լի հրեա­նե­րը, ա­պա լուրջ հա­յե­րի հա­մար դա պետք է որ լի­ներ ինչ-որ ազ­դան­շան։ Կմ­տա­ծենք, այ­սու­հետև էլ «լուռ» կհետևենք ի­րադ­րու­թյան զար­գաց­մա­նը Թուր­քիա­յի ներ­սում։
Տե­ղին է են­թադ­րել, որ 2020 թ. մա­յի­սի վեր­ջին սի­րիա­կան բա­նա­կի և շիա­նե­րի դեմ թուր­քա­կան բա­նա­կի ար­կա­ծախ­նդ­րու­թյունն Էր­դո­ղա­նի փորձն էր հե­ռա­նա­լու ներ­քին խն­դիր­նե­րից և թուր­քա­կան հա­սա­րա­կու­թյա­նը պար­տադ­րե­լու «ար­տա­քին վտան­գի» խրտ­վի­լա­կը։ Նա զբաղ­ված է այն­պի­սի գա­ղա­փար փնտ­րե­լով, ո­րը կն­պաս­տեր իր կու­սակ­ցու­թյան և ան­ձամբ իր շուր­ջը թուր­քե­րի հա­մախ­մբ­մա­նը։ Հնա­րա­վոր է, որ հենց այդ պատ­ճա­ռով է Էր­դո­ղա­նը ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ ռազ­մա­կան զանգ­վա­ծա­յին մի­ջամ­տու­թյուն­ներ ա­նում հյու­սի­սաֆ­րի­կյան Լի­բիա­յում։ Մա­յի­սին էլ Թուր­քիան խո­շոր, բայց միա­ժա­մա­նակ կաս­կա­ծե­լի ռիս­կի դի­մեց. հա­վա­նա­բար թուր­քե­րը շատ էին ու­զում ևս մեկ պա­տե­րազ­մա­կան խն­դիր ստա­նալ՝ բա­ցի Սի­րիա­յում ստա­ցա­ծից։ Ձմ­ռա­նը մենք գրել էինք, որ Լի­բիա­յում թուր­քե­րը բազ­մա­քայլ «խաղ» են ձեռ­նար­կել, չնա­յած ի­րա­կա­նում Ան­կա­րա­յին ոչ թե լի­բիա­կան նավթն է պետք, այլ Մի­ջերկ­րա­կան ծո­վի ա­ռափ­նյա ծան­ծա­ղու­տի նկատ­մամբ հա­տուկ ի­րա­վուն­քը։ Խն­դիրն այդ ծան­ծա­ղու­տում գա­զի ար­դյու­նա­հա­նումն է, և այս­տեղ Թուր­քիան լուրջ մր­ցա­կից­ներ ու­նի. դրանք ոչ միայն Հու­նաս­տա­նը, Կիպ­րո­սը և Իս­րա­յելն են, այլև Ի­տա­լիան, ո­րը Լի­բիա­յի նախ­կին գա­ղու­թա­տերն է։ Սա­կայն դժ­բախտ Լի­բիան պա­ռակտ­ված է, այն­տեղ միաս­նա­կան եր­կիր չկա։ Տրի­պո­լիում նս­տած են թր­քա­մետ խա­մա­ճիկ ոմն Ֆաիզ Սա­րաջն ու նրա «ազ­գա­յին հա­մա­ձայ­նու­թյան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը» (ԱՀԿ), իսկ Բեն­գա­զիում՝ ֆելդ­մար­շալ Խա­լիֆ Խաֆ­թա­րը և նրան են­թա­կա Լի­բիա­յի ազ­գա­յին բա­նա­կը (ԼԱԲ)։ Եվ, ինչ­պես հայտ­նի է դար­ձել 2020 թ. ապ­րի­լին, Լի­բիա­յում Սա­րա­ջի և ֆելդ­մար­շալ Խաֆ­թա­րի հա­կա­մար­տու­թյան պատ­ճա­ռով Թուր­քիան ա­րա­բա­կան աշ­խար­հում նոր թշ­նա­մի է ձեռք բե­րել՝ Ա­րա­բա­կան Միա­ցյալ Է­մի­րու­թյուն­նե­րը (Ա­ՄԷ)։
Լի­բիա­յում մար­տերն ըն­թա­նում են փո­փո­խա­կան հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րով։ Ինչ­պես գրում է եվ­րո­պա­կան մա­մու­լը, Լի­բիա­յում Թուր­քիա­յի ու­ժե­ղաց­մա­նը դեմ են ոչ միայն Ա­ՄԷ-ն, այլև Ռու­սաս­տա­նը, Ֆրան­սիան, Ի­տա­լիան ու Ե­գիպ­տո­սը, ո­րոն­ցում ֆելդ­մար­շալ Խաֆ­թա­րը գտել է ի­րեն անհ­րա­ժեշտ ա­ջակ­ցու­թյու­նը։ Ա­ռանձ­նա­պես չի ընդ­գծ­վում, բայց երբ տե­ղե­կու­թյուն ե­ղավ, որ Ա­ՄԷ-ն մտա­դիր է խա­փա­նե­լու թուր­քա­կան պլան­նե­րը, ա­պա ա­նուղ­ղա­կիո­րեն ակ­նարկ­վում էր, որ ֆելդ­մար­շա­լի կողմ­նա­կից­նե­րի մեջ պատ­րաստ է մտ­նե­լու նաև Սի­րիա­յի ղե­կա­վա­րու­թյու­նը։ Իսկ ե­թե Սի­րիան է մտ­նում, ա­պա, հա­վա­նա­բար, «մո­տեր­քում» պետք է երևան նաև Ի­րա­նի ռազ­մա­վա­րա­կան հետ­քե­րը։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, Խաֆ­թա­րին օգ­նու­թյուն ցույց տա­լու Ի­րա­նի մտադ­րու­թյան մա­սին հա­վաս­տի տվյալ­ներ չկան։ Փո­խա­րե­նը ա­նուղ­ղա­կի վկա­յու­թյուն­ներ կան, որ ֆելդ­մար­շա­լին գաղտ­նի օգ­նու­թյուն է ցու­ցա­բե­րում նաև Չի­նաս­տա­նը։ Իսկ հաշ­վի առ­նե­լով վեր­ջին լու­րե­րը, կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ Սա­րա­ջի և Թուր­քիա­յի կող­մից գաղտ­նի կեր­պով «խա­ղում» են ԱՄՆ-ը և Իս­րա­յե­լը։
Ա­հա և Լի­բիա­յի հետ կապ­ված վեր­ջին ի­րա­դար­ձու­թյու­նը. Տրի­պո­լին գրա­վե­լու ան­հա­ջող փոր­ձե­րից հե­տո Խաֆ­թա­րը ո­րո­շեց դա­դար տալ։ Նա կրա­կի միա­կող­մա­նի դա­դա­րե­ցում հայ­տա­րա­րեց՝ դա պատ­ճա­ռա­բա­նե­լով այն բա­նով, որ մու­սուլ­ման­նե­րի սր­բա­զան ա­միսն է՝ Ռա­մա­զա­նը, և ա­ռա­ջար­կեց, որ իր հա­կա­ռա­կորդ­ներն էլ ա­նեն նույ­նը։ Հա­վա­նա­բար, բա­ցի իս­լա­մա­կան ա­վան­դույթ­նե­րի նկատ­մամբ իր հար­գան­քը ցու­ցադ­րե­լուց, Խաֆ­թա­րը նպա­տակ ու­ներ վե­րա­կազ­մա­վո­րե­լու իր հար­ձակ­վող զո­րա­մա­սերն ու ԼԱԲ-ի զո­րա­միա­վո­րում­նե­րը, նաև հան­գիստ տա­լու իր զին­վոր­նե­րին ու սպա­նե­րին։ Սա­կայն թուր­քերն այլ բան էին մտա­ծել։ Նրանք Սի­րիա­յից, ըստ ԶԼՄ-նե­րի, 18-20 հա­զար ա­հա­բե­կիչ էին տե­ղա­փո­խել Լի­բիա՝ Սա­րա­ջին օգ­նե­լու։ Եվ երբ մա­յի­սի 20-ին ԼԱԲ-ի հրա­մա­նա­տա­րու­թյու­նը հայ­տա­րա­րել էր Տրի­պո­լիի ճա­կա­տից իր զոր­քե­րը 2-3 կմ հետ քա­շե­լու մա­սին, թուր­քա­կան օ­դու­ժը մա­յի­սի 21-ին հան­կար­ծա­կի հար­ված­ներ է հասց­րել Խաֆ­թա­րի զոր­քե­րին։ Դրա հետևան­քով վեր­ջին­ներս կորց­րել են Տրի­պո­լիից հա­րավ գտն­վող «Ալ Վա­թիա» ա­վիա­բա­զա­յի վե­րահս­կո­ղու­թյու­նը և շտապ նա­հան­ջել այն­տե­ղից։ Որ հենց թուր­քա­կան օ­դուժն է օգ­տա­գործ­վել, ոչ թե մտա­ցա­ծին «Սա­րա­ջի կա­ռա­վա­րու­թյան ՌՕՈՒ-ն», հաս­տատ­վում է այն փաս­տով, որ Խաֆ­թա­րի զոր­քե­րը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, թուր­քա­կան ար­տադ­րու­թյան տաս­նյակ ա­նօ­դա­չու սար­քեր են խո­ցել ու ցու­ցադ­րել դրանց մնա­ցորդ­նե­րը։ Թե էլ ինչ է կա­տար­վել, դժ­վար է ա­սել, բայց հայտ­նի է՝ Խաֆ­թա­րի զոր­քերն այն­քան հապ­ճեպ են նա­հան­ջել, որ թո­ղել են ի­րենց ու­նե­ցած ռու­սա­կան «կՈվՓՌՐՖ» հա­մա­լիր­նե­րից մե­կը, ո­րը հե­տո Տրի­պո­լիում ա­կա­բե­կիչ­նե­րը ցու­ցադ­րել են Սա­րա­ջին։
Որ թուր­քերն ստոր են, գի­տի ողջ աշ­խար­հը։ Խաֆ­թա­րը զի­նա­դա­դար էր ա­ռա­ջար­կել մու­սուլ­մա­նա­կան բազ­մա­դա­րյան սո­վո­րույ­թին խիստ հա­մա­պա­տաս­խան, իսկ Թուր­քիան վար­վել է նույն­քան ստո­րա­բար, որ­քան, ա­սենք, թուրք-ի­րա­նա­կան բազ­մա­թիվ պա­տե­րազմ­նե­րից մե­կի ըն­թաց­քում։ Ի­հար­կե, ֆելդ­մար­շա­լի զոր­քե­րի հրա­մա­նա­տա­րու­թյու­նը պար­զել է, որ մա­յի­սի 21-ի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հե­ղի­նա­կը Թուր­քիան է, ո­րը պաշտ­պան է կանգ­նել իր խա­մա­ճիկ Սա­րա­ջին։ Եվ այդ ժա­մա­նակ Խաֆ­թա­րը փաս­տա­ցի պա­տե­րազմ հայ­տա­րա­րեց թուր­քե­րին։ «Մո­տա­կա ժա­մե­րին կտես­նենք ա­մե­նա­խո­շոր օ­դա­յին գոր­ծո­ղու­թյու­նը Լի­բիա­յի պատ­մու­թյան մեջ,- աս­վում է ԼԱԲ ՌՕՈՒ-ի հրա­մա­նա­տար Սակ­րա Ջա­րու­շիի մա­յի­սի 21-ի հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ։- Լի­բիա­կան բո­լոր քա­ղաք­նե­րում գտն­վող թուր­քա­կան բո­լոր դիր­քե­րը մեր ինք­նա­թիռ­նե­րի օ­րի­նա­կան թի­րախ­ներն են հա­մար­վում, ուս­տի մենք քա­ղա­քա­ցիա­կան բնակ­չու­թյա­նը կոչ ենք ա­նում հե­ռու մնա­լու դրան­ցից»։ Տե­ղա­կան աղ­բյուր­նե­րի տվյալ­նե­րով, Սի­րիա­յի ռու­սա­կան «Հմեյ­միմ» ա­վիա­բա­զա­յից ա­վե­լի վաղ ԼԱԲ-ի վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ գտն­վող տա­րածք է ժա­մա­նել առն­վազն 8 «խոր­հր­դա­յին ար­տադ­րու­թյան» ինք­նա­թիռ։ ԱՀԿ-ի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը արևմտյան ԶԼՄ-նե­րին հայտ­նել են, թե «Հմեյ­մի­մից» ռու­սա­կան եր­կու հց-35 բազ­ման­պա­տակ կոր­ծա­նիչ­նե­րի ու­ղեկ­ցու­թյամբ Լի­բիա են ժա­մա­նել 6 հատ Миг-29 կոր­ծա­նիչ և 2 Су-24 ռմ­բա­կո­ծիչ։ Այս լու­րի պաշ­տո­նա­կան հաս­տա­տում չկա։
Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, երևում է թուր­քերն ինչ-որ բա­նից վա­խե­ցել են։ Էր­դո­ղա­նի մա­մու­լի քար­տու­ղար Իբ­րա­հիմ Քա­լի­նը մա­յի­սի 21-ին նա­խազ­գու­շաց­րել է, որ Լի­բիա­յում թուր­քա­կան ու­ժե­րի դեմ ցան­կա­ցած հար­ձակ­ման Ան­կա­րան կպա­տաս­խա­նի «ա­մե­նա­կոշտ կեր­պով»։ Ըստ նրա, Լի­բիա­յում գտն­վող թուրք զին­վո­րա­կան­նե­րը պատ­րաստ են ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թյան՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով Տրի­պո­լիի մոտ տե­ղա­կայ­ված սար­քերն ու նա­վե­րը։ ԼԱԲ-ի հաս­ցեին նման զգու­շա­ցում է ա­րել նաև Թուր­քիա­յի ԱԳՆ-ի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Խա­մի Աք­սո­յը, նշե­լով, որ Ան­կա­րա­յի հաս­ցեին սպառ­նա­լիք­նե­րը Խաֆ­թարն սկ­սել է հն­չեց­նել «Լի­բիա­յի արևել­քում ար­տա­սահ­մա­նյան պե­տու­թյուն­նե­րից մե­կից ե­կած ա­վիա­տեխ­նի­կա­յի հայ­տն­վե­լուց հե­տո»։ Ինչ­պես կա­րե­լի է հաս­կա­նալ, նա նկա­տի է ու­նե­ցել ՌԴ-ն։ Մյուս կող­մից, հայտ­նի է, որ մա­յի­սի 18-ին ՌԴ և Թուր­քիա­յի նա­խա­գահ­նե­րը հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցում քն­նար­կել են Լի­բիա­յի ի­րադ­րու­թյու­նը և այն­տեղ լար­վա­ծու­թյան թու­լաց­ման ու­ղի­նե­րը։ Հայտ­նի է նաև, որ այդ զրույ­ցը կա­յա­ցել է Ան­կա­րա­յի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ։ Դուրս է գա­լիս, որ Ռու­սաս­տանն ու Թուր­քիան «հա­մա­ձայ­նու­թյան չեն հա­սել» Լի­բիա­յի հար­ցով, հա­կա­ռակ դեպ­քում, Սա­րաջն ու թր­քա­մետ ա­հա­բե­կիչ­նե­րը չէին հար­ձակ­վի Խաֆ­թա­րի զոր­քե­րի դիր­քե­րի վրա, իսկ ռու­սա­կան ար­տադ­րու­թյան Миг և Су ինք­նա­թիռ­նե­րը Սի­րիա­յից Լի­բիա չէին տար­վի։
Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, քիչ բան է հա­վաս­տի հայտ­նի, բա­ցի նրա­նից, որ ֆելդ­մար­շալ Խաֆ­թա­րի օ­դա­չու­ներն իս­կա­պես զանգ­վա­ծա­յին հար­ված­ներ են հասց­րել թուր­քե­րին ու թր­քա­մետ ա­հա­բե­կիչ­նե­րին՝ ինչ­պես մա­յի­սի 21-ին խոս­տա­ցել էր Սակ­րա Ջա­րու­շին։ Տե­ղի աղ­բյուր­նե­րը վկա­յում են, որ այդ հար­ված­նե­րը ցա­վա­գին են ե­ղել թուր­քե­րի հա­մար. և՛ նրանք, և՛ ա­հա­բե­կիչ­նե­րը բազ­մա­թիվ զո­հեր ու տեխ­նի­կա­յի կո­րուստ­ներ են ու­նե­ցել։ Բայց, դա­տե­լով ըստ ա­մե­նայ­նի, դրա­նով Լի­բիա­յի և Թուր­քիա­յի հա­մար ա­մեն ինչ չի վեր­ջա­նա։ Այն­պես որ, սպաս­վում են ԼԱԲ-ի ա­վիա­ցիա­յի նոր հար­ված­ներ, ինչ­պես նաև ֆելդ­մար­շալ Խաֆ­թա­րի զոր­քե­րին նրա դաշ­նա­կից­նե­րի կող­մից օգ­նու­թյան մա­սին նոր փաս­տեր։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 11220

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Մերձավոր Արևելքում էսկալացիայի խորացումը կարող է էապես փոխել տարածաշրջանային (ներառյալ Հարավային Կովկասը) տրանսպորտային-լոգիստիկ համակարգը...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.