Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Փա­շի­ն­յանն այ­սօր օ­լի­գարխ ա­ռաջ­նոր­դի դա­սա­կան կեր­պար է»

«Փա­շի­ն­յանն այ­սօր օ­լի­գարխ ա­ռաջ­նոր­դի դա­սա­կան կեր­պար է»
07.04.2020 | 00:39

Այս ճգ­նա­ժա­մա­յին օ­րե­րին շատ երևույթ­ներ, մար­դիկ այլ կող­մից են բա­ցա­հայտ­վում։ Հա­սա­րա­կու­թյան հո­գե­բա­նա­կան նոր շեր­տեր են ի հայտ գա­լիս։ Իշ­խա­նու­թյան և հա­սա­րա­կու­թյան հո­գե­բա­նա­կան վի­ճա­կի, խն­դիր­նե­րին հա­մար­ժեք ար­ձա­գան­քե­լու շուրջ զրու­ցել ենք հո­գե­բան ՄԻՀՐ­ԴԱՏ ՄԱ­ԴԱ­ԹՅԱ­ՆԻ հետ։

-Այս ըն­թաց­քում հան­րու­թյան և իշ­խա­նու­թյան շր­ջա­նում հո­գե­բա­նա­կան ի՞նչ բա­ցա­հայ­տում­ներ ե­ղան։
-Ընդ­հան­րաց­նել և ամ­բող­ջա­կան ա­սել, թե ինչ կերպ հա­սա­րա­կու­թյու­նը, իշ­խա­նու­թյու­նը բա­ցա­հայտ­վե­ցին, դեռ դժ­վար է, քա­նի որ ի­րա­վի­ճա­կը շա­րու­նակ­վում է։ Սա­կայն այս ըն­թաց­քում խու­ճա­պի ո­րոշ տար­րեր երևա­ցին և իշ­խա­նու­թյան, և հա­սա­րա­կու­թյան շր­ջա­նում։ Խու­ճա­պի մատ­նե­լու ձգ­տում, ոչ գրա­գետ մո­տե­ցում­ներ նկատ­վե­ցին իշ­խա­նու­թյան մոտ։ Վեր­ջին հան­գա­ման­քը պայ­մա­նա­վոր­ված է նրանց մե­ծամ­տու­թյամբ, քա­նի որ չեն խոր­հր­դակ­ցում մաս­նա­գետ­նե­րի հետ, որ­պես­զի բա­ցատ­րեն, թե ինչ­պես տե­ղե­կու­թյուն տալ, ինչ­պես խու­ճա­պի չմատ­նել կամ էլ իշ­խա­նու­թյա­նը ձեռն­տու է ժո­ղովր­դին խու­ճա­պի մատ­նե­լը։ Ինչ վե­րա­բե­րում է ժո­ղովր­դի հո­գե­բա­նու­թյա­նը, հաս­կա­ցանք, որ ու­նենք ոչ կար­գա­պահ ժո­ղո­վուրդ, ո­րի շար­քում հիմ­նա­կա­նում հե­ղաշ­րջ­ման մաս­նա­կից­ներն են։ Այն մար­դիկ, ո­րոնք քիչ թե շատ ին­տե­լեկ­տուալ են, տա­նը ինք­նա­մե­կու­սա­ցած են, փոր­ձում են ա­ռա­վե­լա­գույնս կար­գա­պա­հու­թյուն դրսևո­րել։ Այ­սօր տես­նում ենք փո­ղոց­նե­րում անն­պա­տակ քայ­լող, այ­գի­նե­րում զբոս­նող մարդ­կանց։
-Փա­շի­նյա­նը վեր­ջերս հայ­տա­րա­րեց, որ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը չա­փից շատ է կան­խել խու­ճա­պը, հի­շում ենք նաև նրա այլ հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ։ Մի՞­թե հենց նա չէր մարդ­կանց վտան­գի զգա­ցո­ղու­թյու­նը բթաց­նում։
-Փա­շի­նյա­նի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը, մեղմ ա­սած, ոչ միշտ են հա­մա­պա­տաս­խա­նում ի­րա­կա­նու­թյա­նը։ Հնա­րա­վոր է նաև, որ նա փակ­վել է ու չի հաս­կա­նում, թե ինչ է կա­տար­վում ժո­ղովր­դի շր­ջա­նում։ Խու­ճապ սեր­մա­նե­լու ա­մե­նա­մեծ դերն ի­րեն է պատ­կա­նում։ Այ­սօր տե­ղե­կու­թյուն­ներն այն­պես են մա­տուց­վում ժո­ղովր­դին, որ խու­ճապն ան­խու­սա­փե­լի է։ Չկա մի մարդ, որ Փա­շի­նյա­նին խոր­հուրդ տա ու ա­սի, որ կան մար­դիկ, ո­րոնք այս ա­մե­նին նա­յում են ոչ թե պրագ­մա­տիկ, այլ է­մո­ցիո­նալ, իսկ վի­րու­սի վե­րա­նա­լուց հե­տո կա­րող են ու­նե­նալ հո­գե­սո­մա­տիկ լուրջ խն­դիր­ներ։ Փո­խա­նակ այ­սօր մե­կու­սա­ցած մարդ­կանց հետ աշ­խա­տանք­ներ տար­վեն, ցու­ցում­ներ տր­վեն, որ այդ մե­կու­սա­ցումն ա­վե­լի թեթև տա­նեն, այ­սօր միայն պար­տակ­մամբ ենք զբաղ­ված։ Այ­սօր ինչ կա­սի կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վա­րը, ոչ միայն ինձ, այլև ոչ մե­կին, ան­գամ ի­րեն սա­տա­րող զանգ­վա­ծին հե­տաքր­քիր չէ։ Այս եր­կու տար­վա ըն­թաց­քում շատ բա­ներ է ա­սել, ո­րոն­ցից ոչ մեկն ի­րա­կա­նու­թյուն չի դար­ձել։
-Այս ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճա­կում Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյան ո­րակն իր ընտ­րա­զանգ­վա­ծի հա­մար բա­ցա­հայտ­վե՞ց, թե՞ ով­քեր ի­րեն հա­վա­տա­րիմ էին, շա­րու­նա­կում են նույն կերպ էլ վե­րա­բեր­վել։
-Միշտ սթ­րե­սա­յին ի­րա­վի­ճակ­ներն ա­վե­լի ակն­հայտ են դարձ­նում մար­դու ո­րո­շա­կի հատ­կա­նիշ­ներ, բա­ցա­հայ­տում­ներ են լի­նում։ Այս ըն­թաց­քում Փա­շի­նյա­նի ո­րոշ ո­րակ­ներ ա­վե­լի բա­ցա­հայտ դար­ձան, ու կար­ծում եմ, որ դա բա­ցա­սա­կան լուրջ ազ­դե­ցու­թյուն կու­նե­նա իր ընտ­րա­զանգ­վա­ծի, լե­գի­տի­մու­թյան վրա։ Ոչ մի նոր բան տե­ղի չի ու­նե­ցել։ Մենք ու­նենք նույն վար­չա­պե­տը, ո­րը կար մինչ կո­րո­նա­վի­րու­սը, բայց այս ի­րա­վի­ճա­կը նրա հա­մա­կիր­նե­րին ան­գամ ցույց տվեց, որ մենք չու­նենք գե­րա­գույն գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տար։ Այս վի­րուսն էլ է մար­տահ­րա­վեր, և մեր գե­րա­գույն գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տա­րը չկա­րո­ղա­ցավ ճիշտ կողմ­նո­րոշ­վել ու ժա­մա­նա­կին այս խնդ­րի դեմն առ­նել, չկա­րո­ղա­ցավ սե­փա­կան շա­հից վեր դա­սել ժո­ղովր­դի խն­դիր­նե­րը, շա­հե­րը, չկա­րո­ղա­ցավ օ­րա­վար­ձով ապ­րող­նե­րին, ո­րոնք հե­ղաշ­րջ­ման մաս­նա­կից­նե­րի մեծ մասն էին, սա­տար կանգ­նել։ Այս ա­մե­նի փո­խա­րեն ար­վե­ցին պո­պու­լիս­տա­կան հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ, ո­րոնք ոչ մի լավ բա­նի չհան­գեց­րին, փո­խա­րենն ու­նե­ցանք վի­րու­սա­կիր­նե­րի մեծ թիվ։
-Կար­ծում եք, Փա­շի­նյա­նի գլ­խա­վո­րու­թյամբ այս կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հա­սա­րա­կու­թյու­նից կտր­վե՞լ է։
-Միան­շա­նակ։ Ե­թե այ­սօր Փա­շի­նյա­նի կինն «Այ­ֆոն» հե­ռա­խոս է նվի­րում մարդ­կանց, դա դեռ չի նշա­նա­կում, որ ժո­ղովր­դի մեջ ու հետ է։ Այ­լա­պես նա կն­վի­րեր, այս­պես ա­սած, «ժո­ղովր­դա­կան» դա­սի հե­ռա­խոս, այ­սինքն 2 «Այ­ֆոն» հե­ռա­խո­սի տեղ կա­րող էր 5 մար­դու ա­վե­լի ցած­րա­կարգ հե­ռա­խոս նվի­րել, ու շատ մար­դիկ կօգտ­վեին այդ օգ­նու­թյու­նից։ Սա ըն­դա­մե­նը մեկ օ­րի­նակ է։ Էլ չենք խո­սում օ­րա­վար­ձով աշ­խա­տող­նե­րին ա­ջակ­ցե­լու մա­սին։ Ի­հար­կե, է­լի կլի­նեն մար­դիկ, որ այս ա­մե­նին ֆա­նա­տի­կո­րեն կվե­րա­բեր­վեն, բայց այն մարդ­կանց հա­մար, ո­րոնք այ­սօր սնն­դի, ըն­տա­նիք պա­հե­լու խն­դիր ու­նեն, իսկ նրանց թի­վը շատ մեծ է, Փա­շի­նյանն այլևս ժո­ղովր­դա­կան ա­ռաջ­նորդ չի դի­տարկ­վում, այլ օ­լի­գար­խիկ ա­ռաջ­նորդ։ Ի­մա՝ Փա­շի­նյանն այ­սօր օ­լի­գարխ ա­ռաջ­նոր­դի դա­սա­կան կեր­պար է։ Ժո­ղո­վուր­դը հի­մա կանգ­նած է մեծ դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի ա­ռաջ։ Խոս­քը միայն տա­րեց­նե­րի մա­սին չէ, պատ­կե­րաց­նու՞մ եք, թե ինչ վի­ճա­կում են այդ մար­դիկ, ո­րոնք աշ­խա­տու­նակ են ու այ­սօր աշ­խա­տան­քից զրկ­ված են, այդ թվում` օ­րա­վար­ձով աշ­խա­տող­նե­րը։ Իսկ այս ի­րա­վի­ճա­կում պարգևավ­ճար­նե­րի ստա­ցու­մը ար­դյո՞ք հա­սա­րա­կու­թյու­նից կտր­վե­լու լա­վա­գույն ցու­ցի­չը չէ։ Միայն ան­ցյալ տար­վա ըն­թաց­քում ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի պարգևատ­րու­մը 18 մլն դրամ էր՝ չհաշ­ված աշ­խա­տա­վար­ձը։ Իսկ մենք ու­նենք բա­վա­կան մեծ զանգ­ված, որն ա­մի­սը 100 հա­զար դրա­մի խն­դիր ու­նի։ Մի՞­թե սա ժո­ղովր­դից իշ­խա­նու­թյան կտր­վա­ծու­թյան նշան չէ։ Իսկ ո՞վ է ա­սել, որ ի­րենք պետք է այդ­քան բարձր պարգևատր­վեն. ժո­ղովր­դից «ծն­ված» իշ­խա­նու­թյու­նը թող ժո­ղովր­դի պես էլ ապ­րի։ Ե­ղինջ տրո­րե­լով ու փի­փերթ ու­տե­լով չէ։ Այ­սու­հան­դերձ, ու­նենք մի ղե­կա­վար, որ պո­պու­լիս­տա­կան կո­չե­րով ե­կավ իշ­խա­նու­թյան, ու հի­մա, ու­զենք թե ոչ, պի­տի վս­տա­հենք նրան, որ­պես­զի այս վի­ճա­կից դուրս գանք։ Բայց ին­չի վրա է նա հույ­սը դրել, ինչ ա­նի­մաստ թվեր է հրա­պա­րա­կում, հաս­կա­նա­լի չէ։ Տես­նում ենք, թե ինչ է կա­տար­վում հարևան երկ­րում՝ Վրաս­տա­նում, Ռու­սաս­տա­նում, մի՞­թե հա­մե­մա­տե­լի է մեր հե­ղա­փո­խա­կան, սի­րո, թավ­շյա եր­կիրն այդ «քնձ­ռոտ» եր­կր­նե­րի հետ։ Ի­հար­կե՝ ոչ։ Այդ «քնձ­ռոտ» եր­կր­նե­րում մար­դիկ այս ի­րա­վի­ճա­կում ո­րո­շա­կի բա­վա­րար­վա­ծու­թյուն ու­նեն, իսկ մեզ մոտ ժո­ղո­վուր­դը լուրջ ճգ­նա­ժա­մի մեջ է, ո­րը դեռևս շա­րու­նակ­վում է, ու ե­թե մյուս տա­րի գար­նանն էլ կա­րո­ղա­նանք հաղ­թա­րել վի­ճա­կը, կլի­նի լա­վա­գույն տար­բե­րա­կը։
-Վի­րու­սի տա­րած­ման պաշ­տո­նա­կան տվյալ­նե­րը վկա­յում են ու­շա­ցա՞ծ քայ­լե­րի մա­սին։
-Ա­յո, ե­թե սկզ­բից «թու-թու»-ով չպայ­քա­րեին խնդ­րի դեմ, չա­սեին, թե կո­րո­նա­վի­րուսն «ում շունն է», ի­րա­վի­ճակն այլ կլի­ներ։ Ի սկզ­բա­նե հար­կա­վոր էր պատ­շաճ մո­տե­ցում ցու­ցա­բե­րել, բայց դրա հա­մար պետք է պե­տա­կան մտա­ծո­ղու­թյուն ու­նե­նալ, ոչ թե անձ­նա­յին, լա­կո­տա­կան մո­տե­ցում։ Կու­նե­նա­յինք վա­րակ­ված­նե­րի փոքր թիվ, ա­վե­լի շուտ սահ­ման­նե­րը կփա­կեինք, կա­րան­տի­նը ա­վե­լի վաղ կլի­ներ ու ա­վե­լի կարճ ժա­մա­նա­կով։ Իսկ այս եր­կա­րատև կա­րան­տի­նը ժո­ղովր­դին սպա­նե­լու ձև է, մեկ ա­միս ժո­ղո­վուր­դը մեկ կո­պեկ փող չի աշ­խա­տել, ո՞վ ու­նի այդ­քան փող, որ ա­ռանց աշ­խա­տե­լու կա­րող է մեկ ա­միս ապ­րել։
-Ի հե­ճուկս այս ա­մե­նի` իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը ծաղ­րում են Վրաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թյան քայ­լե­րը, ինչ­պես փո­ղոց լվա­նա­լը, իսկ պաշ­տո­նա­կան վի­ճա­կագ­րու­թյունն էլ հա­մա­րում «եր­ջա­նիկ պա­տա­հա­կա­նու­թյուն»։ Սրան ի՞նչ ա­նուն տալ։
-Դա բնո­րոշ է այս իշ­խա­նու­թյա­նը, ո­րը կոմ­պե­տենտ չէ, իսկ սթափ, գի­տա­կից մարդ­կանց էլ իշ­խա­նու­թյան մոտ չեն թող­նում։ Հո­գե­բա­նա­կան ա­ռու­մով խն­դի­րը հետևյալն է. երբ տես­նում ես քեզ­նից բարձր մե­կին, կամ ձգ­տում ես բարձ­րա­նալ ու հաս­նել այդ մա­կար­դա­կին, կամ վար­կա­բե­կել այդ մար­դուն՝ սե­փա­կան ար­ժե­քը բարձ­րաց­նե­լու հա­մար։ Մեր իշ­խա­նու­թյու­նը տար­բեր ի­րա­վի­ճակ­նե­րում վեր­ջին տար­բե­րակն է ընտ­րում, ձեռ է առ­նում այս կամ այն երկ­րին՝ սե­փա­կան ան­կա­րո­ղու­թյունն ար­դա­րաց­նե­լու հա­մար։ Այս ա­մե­նին զու­գա­հեռ մենք տն­տե­սա­կան բա­զում խն­դիր­ներ ու­նենք, պա­րե­նի թան­կա­ցում­ներ, գա­զի գնի բարձ­րա­ցում։ Մինչ­դեռ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը խոս­տա­ցել էր, որ գա­զի գնի բարձ­րա­ցում չի լի­նե­լու, իսկ պատ­կե­րաց­նու՞մ եք, թե ինչ­քան են ապ­րանք­նե­րի գնե­րը թան­կա­նա­լու գա­զի գնի բարձ­րաց­ման պատ­ճա­ռով։ Կան դրա­մի ար­ժեզր­կում և դո­լա­րի թան­կա­ցում։ Հի­մա զբաղ­ված ենք կո­րո­նա­վի­րու­սով, բայց վա­ղը կանգ­նե­լու ենք նաև շատ վատ տն­տե­սա­կան ի­րա­վի­ճա­կի առջև, երբ մար­դիկ ի­րենց տա­նը պա­հուստ­նե­րը սպա­ռել են ու կանգ­նել են հա­ցը ե­րեք ան­գամ թանկ գնե­լու խնդ­րի առջև։ Իսկ այս ա­ռու­մով կա­ռա­վա­րու­թյան փոխ­հա­տու­ցում­նե­րը ծի­ծա­ղե­լի գու­մար­ներ են, և մեկ ամս­վա պա­րա­պուր­դը չեն կա­րող փա­կել։ Նախ պի­տի հաս­կա­նա­յինք ծանր կա­ցու­թյան մեջ հայ­տն­ված մարդ­կանց մի­ջի­նաց­ված ծախս­նը որ­քան է ու, ըստ այդմ, փոխ­հա­տուց­ման չա­փը սահ­մա­նեինք։ Ոչ թե 26 500 դրամ իբր ա­ջակ­ցու­թյուն ցու­ցա­բե­րեին կամ 10 ձու փո­խան­ցեին տա­րեց­նե­րին, թե տե­սեք՝ օգ­նու­թյուն ենք տա­լիս։ Սա շոու է։ Օ­րերս մեր տա­րած­քում մե­քե­նա­յով ձու էին բա­ժա­նում, իսկ այդ մե­քե­նա­յի վրա փակց­ված էր «Ա­յո»-ի լո­գոն։ Սա էլ պո­պու­լիզ­մի մի մասն է, ձու բա­ժա­նելն էլ դարձ­նում են քա­րոզ­չա­կան մի­ջոց։ Այս քայ­լը ճղ­ճիմ է, վա­յել չէ, ոչ մե­կին դա պա­տիվ չի բե­րում։
-Ի՞նչ եք կար­ծում, իշ­խա­նու­թյան ներ­սում խու­ճա­պա­յին տրա­մադ­րու­թյուն­ներ չկա՞ն։
-Ի­հար­կե, իշ­խա­նու­թյու­նը փոր­ձում է այդ ա­մե­նը ցույց չտալ, բայց խոր­տակ­վող նա­վից փախ­չե­լու են։ Ցա­վոք, այս իշ­խա­նու­թյու­նը «հայ­րե­նի­քի» գա­ղա­փա­րը չու­նի ՝ և ռազ­մա­կան, և տն­տե­սա­կան, և բո­լոր ուղ­ղու­թյուն­նե­րով։ Ան­շուշտ, իշ­խա­նու­թյու­նում էլ կան մար­դիկ, ո­րոնք ար­հես­տա­վարժ են, չպետք է բո­լո­րին նույ­նաց­նել Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հետ։ Եր­կու տա­րի է, ժո­ղովր­դին ա­սում են` դու լավ ես ապ­րե­լու, ե­թե երկ­րորդ նա­խա­գահ Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նը բան­տում նս­տի։ Քո­չա­րյա­նը տևա­կան ժա­մա­նակ բան­տարկ­ված է, բայց ժո­ղո­վուր­դը լավ չի ապ­րում։ Հե­տո պարզ­վեց` Հրայր Թով­մա­սյանն է մե­ղա­վոր, հի­մա կա­րող են ա­սել, թե արևը, լու­սինն են մե­ղա­վոր։ Սա հո­գե­բա­նու­թյան մեջ կոչ­վում է դե­պի դուրս նետ­ված «լո­կոնս կոնտ­րոլ», երբ մար­դը իր վրա պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն վերց­նե­լու փո­խա­րեն, փնտ­րում է կա­մա­յա­կան պատ­ճառ՝ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը նրա վրա գցե­լու հա­մար։ Քա­նի այս­պի­սի մո­տե­ցում կա, երկ­րում ոչ մի լավ բան չի լի­նե­լու։ Մինչև մեր իշ­խա­նու­թյու­նը չսո­վո­րի «լո­կոնս կոնտ­րո­լը» դե­պի իր ներսն ուղ­ղել, պա­տաս­խա­նա­տու լի­նել ա­մեն ինչ հա­մար, հաս­կա­նա, որ Քո­չա­րյա­նի ան­ձը չի կա­րող երկ­րի զար­գաց­ման հա­մար խո­չըն­դոտ լի­նել, ի­րա­վի­ճա­կը չի շտկ­վի։ Ա­վե­լին, հա­մոզ­ված եմ, ե­թե այ­սօր Քո­չա­րյա­նը լի­ներ ա­զա­տու­թյան մեջ, այս պա­հին կկանգ­ներ իշ­խա­նու­թյան կող­քին, իր անձ­նա­կան կա­պե­րը կօգ­տա­գոր­ծեր, որ­պես­զի մեր եր­կիրն օր ա­ռաջ տն­տե­սա­կան խն­դիր­նե­րից շուտ ա­զատ­վեր։ Փա­շի­նյա­նի ներ­կա­յաց­րած հայ-ռու­սա­կան լավ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն ըն­դա­մե­նը մեր­կա­պա­րա­նոց հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ են, քա­նի որ Ռու­սաս­տանն օգ­նու­թյուն է տա­լիս Ի­տա­լիա­յին, եվ­րո­պա­կան երկր­նե­րին, ո­րոնք ի դեպ, նրա հան­դեպ պատ­ժա­մի­ջոց­ներ էին կի­րա­ռում, իսկ մեզ` ոչ մի օգ­նու­թյուն։ Ա­վե­լին, գա­զի գինն է թան­կաց­նում, նպա­րե­ղե­նի ար­տա­հան­ման ար­գելք դնում։ Այս ա­մե­նին գու­մար­վում է այն, որ Փա­շի­նյա­նը զան­գում է Լու­կա­շեն­կո­յին ու սկ­սում է բամ­բա­սել Պու­տի­նից։ Միով բա­նիվ, սա անձ­նա­կենտ­րոն քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն է, ոչ թե հայ­րե­նի­քա­կենտ­րոն կամ պե­տա­կա­նա­կենտ­րոն, ո­րը բե­րե­լու է մեր երկ­րի լիա­կա­տար փլուզ­ման։
-Այս օ­րե­րին իշ­խա­նու­թյու­նը պետք է անց­ներ ճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վար­ման։ Դուք այս ա­ռու­մով ի՞նչ եք տես­նում և ար­ձա­նագ­րում, կա՞ նման բան մեր երկ­րում։
-Պատ­մու­թյան մեջ հիշ­վե­լու հա­մար Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին եր­կու ան­գամ մեծ հնա­րա­վո­րու­թյուն տր­վեց։ Իշ­խա­նա­փո­խու­թյան շր­ջա­նը, երբ նա կա­րող էր հա­մախ­մբ­ման և միաս­նա­կա­նու­թյան քա­րո­զով բո­լո­րին հա­վա­քել ի­րար գլ­խի ու շտ­կել ի­րա­վի­ճա­կը, ին­չը չա­րեց։ Դրա հա­կա­ռակն ի­րա­կա­նաց­վեց, հա­սա­րա­կու­թյա­նը բա­ժա­նեց սևե­րի ու սպի­տակ­նե­րի՝ ա­տե­լու­թյուն սեր­մա­նե­լով։ Երկ­րոր­դը կո­րո­նա­վի­րուսն էր, ո­րը ևս հնա­րա­վո­րու­թյուն էր։ Չի­նա­րե­նով «ճգ­նա­ժամ» բա­ռը եր­կու հիե­րոգ­լիֆ­նե­րով է նկա­րագր­վում. մե­կը՝ վտանգ, մյու­սը՝ հնա­րա­վո­րու­թյուն։ Ճգ­նա­ժա­մը նաև հնա­րա­վո­րու­թյուն էր Փա­շի­նյա­նի հա­մար, որ­պես­զի բաց թող­ներ ո­րոշ բան­տար­կյալ­նե­րի, ո­րոնց նա ա­նար­դար կեր­պով պա­հում է, հա­վա­քեր իր կող­քի ռե­սուրս­նե­րը և ճգ­նա­ժա­մից միաս­նա­կան ջան­քե­րով ել­քեր գտ­ներ։ Բայց Փա­շի­նյա­նի անձ­նա­կենտ­րո­նու­թյու­նը դա թույլ չի տա­լիս, շա­րու­նա­կում է սև ու սպի­տակ դաշ­տե­րի բա­ժա­նե­լով ա­ռաջ գնալ։ Քա­նի որ այս կա­ռա­վա­րու­թյու­նում ար­հես­տա­վարժ­նե­րի դե­ֆի­ցիտ է, ճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վա­րում չի կա­րող լի­նել։ Այդ­պի­սի կա­ռա­վա­րում չի կա­րող լի­նել նաև այն պատ­ճա­ռով, որ ճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վա­րում ի­րա­կա­նաց­նող մար­դը պետք է հզոր լի­նի իր էու­թյամբ, հո­գե­բա­նու­թյամբ, կա­րո­ղա­նա հս­տակ ո­րո­շում­ներ ըն­դու­նել, հս­տակ դիր­քո­րո­շում ու­նե­նա։ Այս ա­ռու­մով էլ ոչ մի ո­լոր­տում չկան նման մար­դիկ։ Այս օ­րե­րին խո­սել ճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վար­ման մա­սին ուղ­ղա­կի ծի­ծա­ղե­լի է, հենց միայն այն պատ­ճա­ռով, որ մարդ­կանց ան­գամ չենք կա­րող տա­նը նս­տեց­նել։ Ե­թե մի պահ պատ­կե­րաց­նենք, որ երկ­րորդ նա­խա­գա­հը հետ գար կա­ռա­վար­ման ղե­կին, հա­մոզ­ված եմ, որ կու­նե­նա­յինք ճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վա­րում, կու­նե­նա­յինք կոշտ մի­ջո­ցա­ռում­ներ, դրանց հետ մեկ­տեղ նաև տն­տե­սա­կան, սո­ցիա­լա­կան մար­դա­սի­րա­կան մո­տե­ցում­ներ և այս ի­րա­վի­ճա­կից դուրս գա­լու լու­ծում­ներ։ Ինչ­պես մեկ ան­գամ ե­ղավ, երբ ՀՀՇ իշ­խա­նու­թյու­նից հե­տո Քո­չա­րյա­նի իշ­խա­նա­վար­ման տա­րի­նե­րին ու­նե­ցանք տն­տե­սա­պես զար­գա­ցած եր­կիր։ Մինչ այ­սօր Փա­շի­նյա­նը եր­կի­րը ղե­կա­վա­րում է ի­ներ­ցիա­յով, բազ­մա­թիվ մար­դիկ ի­րենց գոր­ծը շա­րու­նա­կում են ա­նել՝ ան­կախ հան­գա­ման­քից, թե ով է իշ­խա­նու­թյան։ Այս ի­ներ­ցիա­յով նաև վի­րուսն է վե­րա­նա­լու։ Իսկ ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճա­կից դուրս գա­լու հույ­սը իշ­խա­նու­թյան վրա դնե­լը, մեղմ ա­սած, ծի­ծա­ղե­լի է։
Զրույ­ցը՝
Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 9874

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ