Օրերս լույս է տեսել... Ավելի ստույգ, ընթերցողներս ենք Լույս տեսել։ Նա ճառագում է «Մեծերը Աստծո մասին» նորալույս գրքի յուրաքանչյուր էջից. նույնիսկ գունագեղ կազմից, որտեղից ընթերցողին են «նայում» Մեսրոպ Մաշտոցը, Նյուտոնը, Հովհաննես Թումանյանը, Ալբերտ Էյնշտեյնը, Բեթհովենը և այլ մեծեր։ Գիրքը թողարկել է «Անահիտ» հրատարակչությունը։ Այն նմանվում է ավետարանական լույսով ողողված մի համաստեղության, որտեղ շողշողում է 288 աստղ։ Դրանք համայն մարդկության սերուցքը հանդիսացող մտածողներ են, ովքեր, իրենց բազում տարբերություններով հանդերձ, միաբան են մեկ՝ ամենակարևոր հարցում, որ է հավատն առ Աստված։

Վարագա Սուրբ խաչի տոնը, ի դեպ, որը խաչի փառավորմանը նվիրված Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու տոնացույցի չորս տոներից` Խաչի երևում, Խաչվերաց, Վարագա Խաչ և Խաչի գյուտ, մեկն է, հատուկ է միայն մեր եկեղեցուն, իսկ մյուս երեքը նշում են նաև քրիստոնեական մյուս եկեղեցիները: Այն տոնվում է Խաչվերացից 15 օր հետո, այսինքն` սեպտեմբերի 25-ից հոկտեմբերի 1-ը հանդիպող կիրակի օրը: Այն հաստատվել է պատմական այնպիսի ժամանակահատվածում, երբ հայ ժողովրդի ազգային և կրոնական կյանքը նորից վտանգված էր: Եվ այս տոնն այդ ահեղ վտանգի դեմ հոգեպես սպառազինվելու խորհուրդն ունի: Արդարև, 7-րդ դարի կեսին, երբ Վարագա Խաչը տեսիլքով հայտնվեց, արաբները նոր էին թափանցել Հայաստան, և այն արաբական տիրապետության դեմ հայոց հաղթանակի նախախնամական ազդարարումն ու սրտապնդումն էր:

Օրհնյալ է Աստված և Հայրը մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի, Հայրը գիտությունների և Աստված ամենայն մխիթարության, որ մխիթարում է մեզ մեր բոլոր նեղությունների մեջ, որպեսզի մենք էլ կարող լինենք մխիթարելու նրանց, որոնք ամեն տեսակ նեղությունների մեջ են, այն մխիթարությամբ, որով մենք ենք մխիթարվում Աստծուց, որովհետև ինչքան որ շատ բաժնեկից լինենք Քրիստոսի չարչարանքներին, նույնքան և Քրիստոսի միջոցով մեր մխիթարությունն էլ առավել կլինի։

Ազատիչդ Քրիստոս, ազատեա զիս ի դառնաշունչ օդոց մեղաց ձմերայնոյ. զխաւարեալ և զսառուցեալ հոգի իմ պայծառացո և ջերմացո, և ցօղեա զցօղ շնորհի ջերմութեան քո ի յանդաստանս մտաց սրտի իմոյ։

Ըստ Գրիգոր Նարեկացու բնութագրման, այս մեր մեղսամակարդ մարմինը, որին առաջնակարգություն տալով գիշեր-ցերեկ ծառայում ենք, ըստ Աստծո խոսքի, ստորակարգ է առավել, քան մեր մարմնի մյուս մասերը՝ հոգին ու բանականությունը, որոնք հաճախ անտեսելով` բազում հիվանդություններ ենք ձեռք բերում: Իսկ հիմա` ավելի մանրամասն։

Արեգակն արդարութեան, փրկիչ իմ և ազատիչդ Յիսուս Քրիստոս, ի լոյս քո ապաւինիմ. լուսաւորեա և ջերմացո զսիրտ իմ, հրակիզեա զչար խորհուրդս իմ, և հալեա զսառնամանիս մեղաց իմոց։ Շնորհեա տէր` զգարուն հոգւոյ իմոյ` ծաղկիլ և պտղաբերել զարդարութեան պտուղն։

Այր մարդու հետ չպառկես, ինչպես պառկում ես կնոջ հետ, որովհետև դա պղծություն է։ Ոչ մի անասունի հետ չխառնակվես՝ պղծվելով նրա հետ։ Կինը որևէ անասունի առաջ չկանգնի՝ նրա հետ մերձենալու մտադրությամբ. դա գարշելի է։

Ով դիպչի ձյութին, նրանով կշաղախվի, և ով շփվի ամբարտավանի հետ, նրան կնմանվի։ Այն, ինչ քեզնից ծանր է, մի՛ վերցրու, և ով հարուստ ու հզոր է, մի՛ եղիր նրա հետ։

Աճեցո, տէր, զբարիս գործել ինձ յամենայն ժամ, եւ խափանեա զամենայն չարիս ի չար մտաց իմոց. ի պիղծ եւ յանուղղայ գնացից եւ ի չար սովորութենէ դադարեցո զիս, եւ հաստատեա յերկիւղ եւ ի սէր պատուիրանաց քոց։

Արցախ ասելիս առաջին հերթին պատկերացնում ես կարճ ժամանակահատվածում արդեն իսկ կայացած պետություն, հիասքանչ բնություն, անկոտրում կամքի տեր մարդիկ: Նաև անկրկնելի ճարտարապետական գոհարներ` հնադարյան վանքեր, ու Հայոց աշխարհի այդ հատվածում հավատը մարդկանց մեջ վառ պահող թեմի առաջնորդին` Պարգև արքեպիսկոպոս Մարտիրոսյանին, ով արցախցիների կողքին է եղել պատերազմական օրերին, նրանց հետ է նաև խաղաղ ժամանակներում: