Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » «Ան­մա՞հ է այն գոր­ծը, ո­րի հա­մար ես մե­ռա…»

«Ան­մա՞հ է այն գոր­ծը, ո­րի հա­մար ես մե­ռա…»

«Ան­մա՞հ է այն գոր­ծը, ո­րի հա­մար ես մե­ռա…»
10.04.2020 | 14:19
1911 թ. հու­լի­սին Ե­գիպ­տո­սում չար­չար­վե­լուց ու հաղ­թա­նակ տո­նե­լուց հե­տո Կո­մի­տա­սը ժա­մա­նեց Փա­րիզ և ան­մի­ջա­պես այ­ցե­լեց իր վա­ղե­մի բա­րե­կա­մու­հուն՝ երգ­չու­հի, ե­րաժշ­տա­գետ, ման­կա­վարժ, թիֆ­լիս­ցի հայտ­նի բժշ­կի դուստր Մար­գա­րիտ Ա­վե­տի­քի Բա­բա­յա­նին:
Փա­րի­զը շն­չա­հեղձ էր լի­նում սոս­կա­լի տա­պից, և օ­րիորդ Մար­գա­րի­տը պատ­րաստ­վում էր օ­դա­փո­խու­թյան մեկ­նե­լու: Տես­նե­լով Կո­մի­տա­սի հոգ­նա­բեկ վի­ճա­կը, կա­րո­ղա­ցավ նրան հա­մո­զել և իր հետ հան­գս­տի տա­նել ՈՒայթ կղ­զի:
Անգ­լիա­կան այդ կղ­զին գտն­վում է Լա Ման­շի նե­ղու­ցում, զբո­սաշր­ջա­յին հին ու հան­րա­հայտ կենտ­րոն է, ծո­վա­փին կան մի շարք ա­ռող­ջա­րան­ներ:
Իջևա­նե­ցին մի փոք­րիկ, կո­կիկ հյու­րա­նո­ցում, ո­րի հյու­րաս­րա­հում դաշ­նա­մուր կար:
Ամ­բողջ եր­կու շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում վար­դա­պե­տը նս­տում էր դաշ­նա­մու­րի մոտ, եր­գում, ինչ-որ բա­ներ գրի առ­նում: Չնա­յած Մար­գար­տի հոր­դոր­նե­րին, զբոս­նե­լու դուրս չէր գա­լիս, միայն ե­րե­կո­նե­րը օ­րիոր­դի ու­ղեկ­ցու­թյամբ գնում էր ծո­վափ, ա­վա­զին նս­տած նա­յում ա­լիք­նե­րին ու պատ­մում ժո­ղովր­դա­կան ա­ռած­ներ, ա­վան­դա­պա­տում­ներ, զրույց­ներ ու սո­վո­րույթ­ներ:
Ար­ձա­կուր­դի վեր­ջին օրն էր, մեկ­նե­լուց ա­ռաջ Կո­մի­տասն ու Մար­գա­րի­տը հյու­րաս­րա­հում թե­յում էին:
Նույն հյու­րա­նո­ցում ապ­րում էր բրի­տա­նա­ցի մի զույգ՝ ի­րենց եր­կու խար­տյաշ ման­չուկ­նե­րի հետ: Ա­մու­սի­նը պա­ղա­րյուն անգ­լիա­ցի էր, Անգ­լիա­յի պառ­լա­մեն­տի սղագ­րո­ղը, կի­նը՝ սևա­չյա, ծի­ծաղ­կուն իռ­լան­դու­հի:
Իռ­լան­դու­հին մո­տե­նում է Մ. Բա­բա­յա­նին և հար­գա­լից խնդ­րում, որ Կո­մի­տա­սը մի որևէ ազ­գա­յին երգ կա­տա­րի: Մար­գա­րի­տը խնդ­րան­քը փո­խան­ցում է վար­դա­պե­տին: Կո­մի­տասն իս­կույն ոտ­քի է կանգ­նում, նս­տում դաշ­նա­մու­րի առջև ու եր­գում «Կռուն­կը»…
Իռ­լան­դու­հին այն­պես է հուզ­վում, որ սկ­սում է լաց լի­նել:
Ա­մու­սի­նը մո­տե­նում է և ա­սում.
- Այս ի՜նչ ա­րե­ցիք կնոջս: Տա­սը տա­րի ա­մուս­նա­ցած ենք, և նրան այս­պի­սի վի­ճա­կում չեմ տե­սել:
Երբ մի­մյանց հրա­ժեշտ են տա­լիս, իռ­լան­դու­հին հե­կե­կա­լով ա­սում է.
- Սա ի՜նչ ե­րաժշ­տու­թյուն էր, ամ­բողջ էու­թյունս տակ­նուվ­րա ե­ղավ: Նրան եր­բեք չեմ մո­ռա­նա…
Ե­գիպ­տո­սից հե­տո Կո­մի­տա­սը մեկ­նեց Եվ­րո­պա, հան­դես ե­կավ դա­սա­խո­սու­թյուն­նե­րով, բազ­մա­թիվ հան­դի­պում­ներ ու­նե­ցավ, ա­պա վե­րա­դար­ձավ Պո­լիս ու կր­կին՝ հա­մերգ­նե՜ր, հա­մերգ­նե՜ր…
ՈՒ­զու՞մ եք ի­մա­նալ նրա դա­սա­խո­սու­թյուն­նե­րի ու հա­մերգ­նե­րի աշ­խար­հագ­րու­թյու­նը՝ Բեռ­լին, Էջ­միա­ծին, Երևան, Պո­լիս, Թիֆ­լիս, Բա­քու, Փա­րիզ, Ժնև, Ցյու­րիխ, Բեռն, Վե­նե­տիկ, Իզ­միր, Ա­լեք­սանդ­րիա, Կա­հի­րե, Ա­դա­բա­զար, Էս­կի­շե­հիր, Նի­կո­մի­դիա, Պար­տի­զակ, Վիեն­նա, Ֆի­լի­պե:
Այդ­պե՛ս քա­րո­զեց, տա­րա­ծեց, հան­րահռ­չա­կեց հայ եր­գը: Այդ­պե՛ս Եվ­րո­պա­յին ճա­նա­չեց­րեց հայ ժո­ղովր­դին ու Հա­յաս­տա­նը:
Ո՞րն էր կո­մի­տա­սյան եր­գար­վես­տի մո­գա­կան ազ­դե­ցու­թյու­նը: Նա եր­գի մի­ջո­ցով ներ­կա­յաց­նում էր հա­յի հո­գին ու ցա­վը, հա­յի վիշտն ու եր­ջան­կու­թյու­նը, հա­յի ժպիտն ու ար­ցուն­քը: Նա եր­գով ցա­քուց­րիվ հա­յե­րի թա­փա­ռա­կան հո­գի­ներն ա­ռաջ­նոր­դում էր դեպ հայ­րե­նիք, դե­պի լեռ­նե­րի ձյու­նա­ծածկ գա­գաթ­ներ, դաշ­տե­րի բուր­մունք, լճե­րի վճի­տու­թյուն: Այդ­պե՛ս հա­յին վե­րա­դարձ­րեց իր ինք­նու­թյու­նը:
ՈՒ­զու՞մ եք ի­մա­նալ նրա եր­գի նե­րազ­դե­ցու­թյան ու­ժը մար­դու հո­գու, սր­տի, մտ­քի վրա:
Վերևում նշ­ված ա­մեն քա­ղա­քում նրա ե­լույթ­նե­րը հա­տուկ խո­սակ­ցու­թյան նյութ են, բայց ես դրանց չեմ անդ­րա­դառ­նա, դա ա­րել են ու­րիշ­նե­րը: Կա­ռանձ­նաց­նեմ մե­կը:
1913 թ. մեկ­նեց Իզ­մի­տի նա­հան­գի Ա­դա­բա­զար շեն­շող քա­ղաք: Չգի­տեմ՝ նրան հայտ­նի՞ էր, ար­դյոք, որ այդ քա­ղա­քը 1400 թ. հիմ­նել էին հա­յե­րը: Սե­բաս­տա­ցի մի խումբ հա­յեր ե­կել էին այս­տեղ, չո­րաց­րել տա­փա­րակ ճահ­ճու­տը, վե­րա­ծել բնա­կե­լի վայ­րի և ի­րենց ա­ռաջ­նոր­դի ա­նու­նով կո­չել Տո­նի­կա­շեն: 60 տա­րի բնա­կա­վայ­րը պահ­պա­նեց ան­վա­նու­մը և հայ­կա­կան աղ­բյուր­նե­րում կոչ­վեց «Աս­տուա­ծա­րեալ քա­ղաք»: Հե­տո վե­րած­վեց Ա­դա­բա­զա­րի, ո­րի 25000 բնակ­չու­թյան կե­սը հա­յեր էին: Չորս ե­կե­ղե­ցի ու­նե­ցող այդ աշ­խա­տա­սեր ու բա­րե­կե­ցիկ հա­յու­թյան հրա­վե­րով Կո­մի­տա­սը ե­կավ Ա­դա­բա­զար, և ա­հա թե ինչ գրեց Բե­նիա­մին Թաշ­ճյա­նը Սբ Կա­րա­պետ ե­կե­ղե­ցում տե­ղի ու­նե­ցա­ծի մա­սին. «Ժամ կեր­թանք կի­րա­կա­մու­տի «Լոյս զուարթ»-ը լսե­լու հա­մար… Ե­կե­ղե­ցին լեց­ված է բեր­նե-բե­րան: Ա­մենքս հևիհև կս­պա­սենք վար­դա­պե­տի «Լոյս զուարթ»-ին: Նո­րու­թյան համ­բա­վը կա­խար­դիչ զո­րու­թյան մը պես կանց­նի մեր սր­տե­րուն մե­ջեն… Նախ մեղմ, հե­տո ա­լիք-ա­լիք թա­վա­լող ձայ­նը ոս­կե­ղեն անձրևի մը պես, հրաշ­քի մը պես կտա­րած­վի ու կլայն­նա մեր հո­գի­նե­րուն մեջ: Բոց մը կանց­նի մեր ե­րակ­նե­րեն: Ա­նա­նուն դող մը կհա­մա­կե մեզ բո­լո­րիս: Մեր աչ­քե­րը կմեծ­նան, կպղ­տո­րին, կխո­նավ­նան: Ցն­ցում մը չէր ա­սի­կա, այլ փո­թո­րիկ մը: Լույ­սի ցոլք մը չէր ա­սի­կա, այլ փայ­լա­տա­կում մը: Ո՛չ, տկար բառ մըն է հիա­ցու­մը: Ինչ որ զգա­ցինք մենք, հիա­ցում չէր, այլ տենդ, անհ­նա­րին սար­սուռ: Կամ ա­վե­լի զո­րա­վոր բան մը, քան տենդն ու սար­սու­ռը: Ե­կե­ղե­ցիին կա­մար­նե­րը չթն­դա­ցին, այլ լա­ցին: Հե­կե­կա­ցին ու լա­ցին: Պա­ռավ մա­միկ­նե­րը ծուն­կի ի­ջան ու հա­տա­կի քա­րե­րը համ­բու­րե­ցին: Ծե­րու­նի­նե­րը ձեռ­քեր­նին վեր բարձ­րա­ցու­ցին պաշ­տա­մուն­քի մը պես: Նոր հարս­ներն ու ե­րի­տա­սարդ­նե­րը խա­չակն­քե­ցին ջեր­մե­ռանդ հա­վատ­քով: Ե­րե­խա­նե­րը ի­րենց մայ­րե­րու փե­շե­րուն կառ­չե­ցան լա­ցա­կու­մած աչ­քե­րով: Վար­դա­պե­տը մարդ չէր այլևս, այլ հրե­ղեն տե­սիլք մը…»:
ՈՐ­ԲԸ՝ ՈՐ­ԲԻՆ
1966-1969 թթ. «Էջ­միա­ծին» ամ­սագ­րում տպագր­վեց Հա­կոբ Սի­րու­նու «Կո­մի­տա­սին հետ» ծա­վա­լուն աշ­խա­տու­թյու­նը: Այդ­տեղ հե­ղի­նա­կը մեկ նա­խա­դա­սու­թյան մեջ, կե­սից, ի մի­ջի այ­լոց, հպան­ցիկ գրում է. «Ա­դա­նա­յի որ­բե­րեն սան մը որ­դեգ­րած էր»…
Այս նա­խա­դա­սու­թյունն ինձ ցն­ցեց:
Թե­պետ բազ­մա­թիվ ժա­մա­նա­կա­կից­նե­րից, հու­շա­գիր­նե­րից, հե­տա­զո­տող­նե­րից ու­րիշ որևէ մեկն այս մա­սին որևէ հի­շա­տա­կու­թյուն չու­նի, բայց ես տվյալ պա­րա­գա­յում Կո­մի­տա­սի մտե­րիմ­նե­րից մե­կին չհա­վա­տա­լու հիմք չու­նեմ:
Ա­մեն ազ­գա­յին ա­ղե­տի ա­ռա­ջինն ար­ձա­գան­քում է հա­յոց լե­զուն: Ա­դա­նա­յի կո­տո­րա­ծից հե­տո մեր լեզ­վում ի հայտ ե­կավ «որ­բախ­նամ» բա­ռը՝ լեզ­վա­կան տե­սա­կե­տից ան­թե­րի, ի­մաս­տա­յին նշա­նա­կու­թյամբ՝ ող­բա­լի: 1915-ից հե­տո ստեղծ­վե­ցին նույ­նար­մատ «որ­բա­նոց», «որ­բա­հա­վաք», «որ­բա­խույզ», «որ­բաշ­խարհ» բա­ռե­րը, բայց դա հե­տո պի­տի լի­ներ:
Եվ այս­պես, Կո­մի­տա­սը «Ա­դա­նա­յի որ­բե­րեն սան մը որ­դեգ­րած էր»: Ափ­սոս որ կոնկ­րե­տու­թյուն չկա, Հ. Սի­րու­նին չի նշում ոչ որ­բի ա­նու­նը, «որ­դեգր­ման» տա­րե­թի­վը, ոչ էլ նրա հե­տա­գա ճա­կա­տագ­րի մա­սին որևէ բան: Բայց մի՞­թե դա է կարևոր: Ակն­հայտ է, որ «որ­դեգ­րում» բա­ռը ներ­կա ի­մաս­տը չու­նի, պետք է հաս­կա­նալ «որ­բախ­նամ» նշա­նա­կու­թյամբ, այ­սինքն՝ հո­գալ նրա ապ­րու­ստի, սնն­դի, հա­գուստ-կա­պուս­տի, կր­թու­թյան ծախ­սե­րը, մինչև չա­փա­հաս դառ­նա­լը: Կո­մի­տա­սը եր­բեք ունևոր մարդ չի ե­ղել և ի վի­ճա­կի չէր մո­ռաց­ված այլ ե­րախ­տա­վոր­նե­րի նման տաս­նյակ որ­բե­րի խնամք ստանձ­նել, ա­ռա­վել ևս՝ որ­բա­նոց բա­ցել ու պա­հել: Բայց մի՞­թե դա է կարևոր: Կարևո­րը փաստն է: Որբ Կո­մի­տա­սից ա­վե­լի լավ ո՞վ կա­րող էր հաս­կա­նալ ինչ ա­սել է որբ: Ինչ ա­սել է օ­րե­րով քաղ­ցած-ծա­րավ, ան­տեր-ան­տի­րա­կան թա­փա­ռել փո­ղոց­նե­րում: Կո­մի­տա­սը դա գի­տեր, զգա­ցել էր իր մաշ­կի վրա, ըմ­պել որ­բու­թյան դա­ռը բա­ժա­կը: Եվ միան­գա­մայն բնա­կան էր, տրա­մա­բա­նա­կան, որ ստանձ­նեց ա­դա­նա­ցի մի որ­բի խնամք:
Ա­րեց մի բան, ո­րի ար­դյուն­քը չէր տես­նե­լու: Չէր պա­հե­լու, չէր խնա­մե­լու, չէր տես­նե­լու այդ որ­բի չա­փա­հա­սու­թյու­նը:
ՁԱՅ­ՆԱՊ­ՆԱԿ­ՆԵՐ ՈՒ ՁԱՅՆ
Պոլ­սե­ցի հրեա­ներ Հ. և Ժ. Բլյու­մեն­թալ եղ­բայր­նե­րը, ո­րոնք սկզ­բում գր­պա­նի ժա­մա­ցույց­ներ էին պատ­րաս­տում ու վա­ճա­ռում մայ­րա­քա­ղա­քի Թո­փա­լյան խա­նում, 1912 թ. Յուք­սեք Քալ­դը­րըմ փո­ղո­ցում հիմ­նել էին ֆո­նոգ­րաֆ­նե­րի ու ձայ­նապ­նակ­նե­րի ար­տադ­րու­թյան «Օր­ֆեոն ռե­կորդ» Թուր­քիա­յի ա­ռա­ջին ստու­դիան և թո­ղար­կում էին թուր­քա­կան ու հու­նա­կան եր­գե­րի ձայ­նապ­նակ­ներ: Դա նո­րույթ էր և նոր բիզ­նես: Նրանք դի­մե­ցին Ար­մե­նակ Շահ­մու­րա­դյա­նին՝ ձայ­նագ­րե­լու նաև հայ­կա­կան եր­գեր, բայց պայ­մա­նով, որ նվա­գակ­ցի Կո­մի­տա­սը: Վար­դա­պե­տը չմեր­ժեց խնդ­րան­քը, և ար­դյուն­քում թո­ղարկ­վեց 20 եր­գից բաղ­կա­ցած ձայ­նապ­նակ: Դրա վրա պատ­կեր­ված էին Ա. Շահ­մու­րա­դյանն ու Կո­մի­տա­սը, իսկ խո­րա­գիրն էր եր­գե­րից մե­կի վեր­նա­գի­րը՝ «Խոր­հուրդ խո­րին»: Ընդ ո­րում, խո­րա­գի­րը տպագր­ված էր ուղ­ղագ­րա­կան սխա­լով՝ «Խոր­հուրդ խոր­հին»… Ընդ ո­րում նաև, հրեա ձեռ­նար­կա­տե­րե­րը, ա­ռանց Կո­մի­տա­սի հա­մա­ձայ­նու­թյունն ստա­նա­լու, զե­տե­ղել էին նրա լու­սան­կա­րը՝ հաշ­վի առ­նե­լով վար­դա­պե­տի ահ­ռե­լի ժո­ղովր­դա­կա­նու­թյու­նը, և ի­րենց ապ­րան­քը գո­վազ­դե­լու նպա­տա­կով:
Ձայ­նապ­նակ­նե­րը Պո­լիս հա­սան 1914 թ. մա­յի­սին, երբ մայ­րա­քա­ղա­քում չէին ոչ Ա. Շահ­մու­րա­դյա­նը և ոչ էլ Կո­մի­տա­սը, որ մեկ­նել էր Փա­րիզ՝ մաս­նակ­ցե­լու Հա­մաշ­խար­հա­յին ե­րաժշ­տա­գի­տա­կան հին­գե­րորդ հա­մա­գու­մա­րին:
Բլյու­մեն­թալ եղ­բայր­նե­րը, նախ, ձայ­նապ­նակ­ներն ունկ­նդ­րե­լու հրա­վի­րե­ցին մա­մու­լի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին, ա­պա վա­ճառ­քի հա­նե­ցին հու­նի­սի 22-ին: Բայց դրա­նից չորս օր ա­ռաջ Պոլ­սո նախ­կին պատ­րիար­քի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ և նրա իսկ ա­տե­նա­պե­տու­թյամբ կա­յա­ցավ Կրո­նա­կան ժո­ղո­վի նիստ, ո­րի ժա­մա­նակ կա­յաց­վեց այս­պի­սի ո­րո­շում. «Նկա­տե­լով որ Տ. Կո­մի­տաս վար­դա­պե­տը Հա­յաս­տա­նեայց Ս. Ե­կե­ղեց­վո սե­փա­կան և Աս­տու­ծո տա­ճա­րին հատ­կա­ցեալ սր­բա­զան եր­գերն իր եր­գե­ցո­ղու­թյամբ ի վա­ճառ հա­նած է, ո­րոնք կրա­մո­ֆո­նի մի­ջո­ցով կերգ­վին ա­մե­նու­րեք, մա­նա­վանդ կրո­նա­կան զգա­ցում­նե­րը վի­րա­վո­րող ան­պատ­շաճ վայ­րե­րու մեջ, ո­րո­շեց Ս. Պատ­րիարք հոր հանձ­նել պարտ ու պատ­շա­ճը տնօ­րի­նե­լու և խնդ­րել Ս. Կա­թո­ղի­կո­սեն նկա­տո­ղու­թյուն ը­նել Տ. Կո­մի­տաս վար­դա­պե­տին հայ ե­կե­ղե­ցա­կա­նի բո­լո­րո­վին ան­վա­յել ըն­թաց­քը:
Կրո­նա­կան ժո­ղո­վը ո­րո­շեց, որ սր­բա­զան պատ­րիար­քը գրե ոս­տի­կա­նու­թյան զբո­սա­վայ­րե­րու և հան­րա­յին վայ­րե­րու մեջ ե­կե­ղե­ցա­կան ա­րա­րո­ղու­թյուն­ներ պա­րու­նա­կող կրա­մո­ֆո­նի փլաք­նե­րու գոր­ծա­ծու­թյու­նը ար­գե­լե­լու հա­մար»:
Այս ո­րոշ­ման դեմ ան­մի­ջա­պես ծառս ե­ղավ մա­մու­լը: «Բիւ­զան­դիո­նում» ցա­սում ար­տա­հայ­տե­ցին Փ. Թեր­լե­մե­զյա­նը, «Ոս­տան» ե­ռամ­սյա­յի հա­մա­հիմ­նա­դիր, գրող Տ. Չյո­կյու­րյա­նը, Ա. Քե­չյա­նը, Ատ­րու­շա­նը, Մ. Կյուր­ճյա­նը: Իսկ Եր­վանդ Օ­տյա­նը «Ժա­մա­նակ» օ­րա­թեր­թում գրեց. «Մեր պատ­կա­ռե­լի Կրօ­նա­կան ժո­ղո­վին հապ­ճեպ և ան­խոր­հուրդ ո­րո­շու­մը յան­կարծ պատ­կա­ռե­լիու­թե­նէն ծի­ծա­ղե­լիու­թեան վե­րա­ծուե­ցաւ…
Կրօ­նա­կան ժո­ղո­վը պար­զա­պէս զոհ գա­ցեր է մէկ քա­նի ո­ղոր­մե­լի դպ­րա­պետ­նե­րու, ո­րոնց ե­րաժշ­տա­գի­տու­թեան աս­տի­ճա­նը կ՛երևայ որ թոյլ չի տար Կո­մի­տաս վար­դա­պե­տի ձայ­նը Շահ-Մու­րա­տեա­նի ձայ­նէն զա­նա­զա­նե­լու:
Այս­պէս ու­րեմն դեռ նոյ­նիսկ յայտ­նի չէ թէ գոր­ծուած ա­րար­քը յան­ցա՞նք մըն է թէ ո՛չ: Այս պա­րա­գա­յին ու­րեմն ինչ­պէ՞ս Կրօ­նա­կան ժո­ղո­վը կ՛ել­լէ Կո­մի­տաս վար­դա­պե­տը դա­տա­պար­տե­լու, պատ­րիարք ու կա­թո­ղի­կոս ի­րար անց­նե­լու…
Առ այժմ Կրօ­նա­կան ժո­ղո­վը մէկ ո­րո­շու­մով եր­կու սխալ ը­րաւ:
Նախ՝ դա­տա­պար­տեց մարդ մը ա­րար­քի մը հա­մար զոր չէր գոր­ծած:
Երկ­րորդ՝ դա­տա­պար­տե­լի վճ­ռեց ա­րարք մը ո­րուն յան­ցանք ըլ­լա­լը տա­կա­ւին թէա­կան է ե­ղեր»:
Բայց ա­մե­նա­ջախ­ջա­խի­չը Ա. Չո­պա­նյա­նի «Անկ­րօն ո­րո­շում մը» հոդ­վածն էր, ո­րը տպագր­վեց «Բիւ­զան­դիո­նում»: Նա ա­ռաջ քա­շեց հե­տա­դի­մու­թյան և ա­ռա­ջա­դի­մու­թյան խն­դի­րը և քա­րը քա­րին չթո­ղեց Կրո­նա­կան ժո­ղո­վի ո­րո­շու­մից:
Սա­կայն հա­նուն ճշ­մար­տու­թյան, հարկ է ա­սել նաև: Դեռևս 1912 թ. Կո­մի­տա­սը Փա­րի­զում ձայ­նագ­րել էր (կար­ծում եմ, Ա. Չո­պա­նյա­նի դրդ­մամբ) 15 երգ, ին­չի մա­սին, ըստ երևույ­թին, տե­ղյակ չէին Պոլ­սո պատ­րիար­քա­րա­նի հոգևո­րա­կան­նե­րը:
Եվ փա՜ռք Աստ­ծո, հա­զա՜ր փառք, դրա շնոր­հիվ մենք այ­սօր կա­րող ենք լսել Կո­մի­տա­սի ձայ­նը: Աստ­վա­ծաշ­նորհ ձայ­նը, ո­րը մո­գա­կան սար­սուռ է պատ­ճա­ռում…
Խա­չա­տուր ԴԱ­ԴԱ­ՅԱՆ

Լուսանկարներ

. .
  • Կո­մի­տա­սի նվա­գակ­ցու­թյամբ Ա. Շահ­մու­րա­դյա­նի ձայ­նապ­նակ­նե­րը
Դիտվել է՝ 8055

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.