Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Քա­ղա­քի հա­մար են­թա­կա­ռուց­ված­քը նույն նշա­նա­կու­թ­յունն ու­նի, ինչ ա­ր­յու­նա­տար հա­մա­կար­գը՝ մարմ­նի հա­մար»

«Քա­ղա­քի հա­մար են­թա­կա­ռուց­ված­քը նույն նշա­նա­կու­թ­յունն ու­նի, ինչ ա­ր­յու­նա­տար հա­մա­կար­գը՝ մարմ­նի հա­մար»
26.05.2020 | 01:08

Ին­ժե­ներ-շի­նա­րար, բիզ­նե­սի կա­ռա­վար­ման մաս­նա­գետ ԱՐ­ՄԵՆ Ա­ՎԵ­ՏԻ­ՍՅԱ­ՆԻ հետ զրույ­ցի թե­ման քա­ղա­քա­շի­նա­կան ո­լոր­տում առ­կա խն­դիր­ներն են ու դրանց հնա­րա­վոր լու­ծում­նե­րը։ Ի՞նչ է պետք, որ գոր­ծա­րար­նե­րը ներդ­րում ա­նեն, քա­ղա­քա­շի­նու­թյու­նը զար­գա­նա, Երևա­նում ապ­րե­լը դառ­նա հար­մա­րա­վետ։ Մեր զրու­ցա­կի­ցը մաս­նա­գի­տա­կան ու­շագ­րավ դի­տո­ղու­թյուն­ներ է ա­նում այս հար­ցե­րի շուրջ, նաև կոչ ուղ­ղում պատ­կան մար­մին­նե­րին։

-Մեր երկ­րում քա­ղա­քա­շի­նու­թյան զար­գաց­ման տե­սան­կյու­նից ի՞նչ ակն­հայտ բաց­թո­ղում­ներ կան։ Կոնկ­րետ օ­րի­նա­կով կա­րո՞ղ եք ա­ռանձ­նաց­նել խն­դիր­նե­րը, ար­ված ու չար­ված քայ­լե­րը։
-Հե­ռու չգ­նանք, վերց­նենք Կոն­դը (ես ապ­րում եմ Կոն­դի մո­տա­կայ­քում). հի­շում եմ, որ ման­կու­թյանս տա­րի­նե­րին իմ ըն­կեր­նե­րը՝ կոն­դե­ցի­նե­րը, խո­սում էին այն մա­սին, որ քան­դե­լու են Կոն­դը, ի­րենց տե­ղա­փո­խե­լու են։ Քա­նի՞ տա­րի է ան­ցել, մո­տա­վո­րա­պես՝ 40։ Մի պահ ինչ-որ հատ­ված քան­դե­ցին, շեն­քեր կա­ռու­ցե­ցին, բնա­կիչ­նե­րի մի մա­սին տե­ղա­փո­խե­ցին այլ թա­ղա­մա­սեր, հե­տո այդ ըն­կե­րու­թյու­նը լու­ծար­վեց, կա­ռու­ցա­պա­տու­մը կի­սատ մնաց։ Ի՞նչն է հե­տաքր­քիր. Կոն­դի հո­ղա­տա­րած­քը ինք­նին թանկ ար­ժե, պե­տա­կան ներ­դր­ման, ինչ-որ յու­րա­հա­տուկ բա­ներ ա­նե­լու կա­րիք չկա։ Ըն­դա­մե­նը պետք է կազ­մա­կեր­պել, որ գտն­վեն ներդ­րող­ներ, ո­րոնք կվե­րա­կա­ռու­ցեն ու հրա­շա­լի մի վայր կդարձ­նեն Կոն­դը։ Ներդ­րո­ղը շա­հույթ կու­նե­նա, կոն­դե­ցի­նե­րի հարցն էլ, ի վեր­ջո, կլուծ­վի։ Հարց եմ ու­զում տալ՝ քա­ղա­քա­շի­նա­կան կո­մի­տեի կամ քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի աշ­խա­տա­կից­նե­րը կապ­րեի՞ն Կոն­դում ըն­դա­մե­նը հինգ օր։ Չէի՛ն ապ­րի, ու­րեմն ին­չու՞ տե­ղից չեն շարժ­վում։ Այդ մար­դիկ տա­րի­նե­րով ան­տա­նե­լի պայ­ման­նե­րում են ապ­րում, սպա­սում են, որ ի­րենց հար­ցը պետք է լուծ­վի։ Նրանք չեն կա­րո­ղա­նում ո՛չ շի­նա­րա­րու­թյուն ա­նել, ո՛չ ի­րենց տու­նը վա­ճա­ռել, ո՛չ ներդ­րող գտ­նել, ո­րով­հետև բո­լո­րը սպա­սո­ղա­կան վի­ճա­կում են, թե երբ պետք է քա­ղա­քա­շի­նա­կան տե­սան­կյու­նից ինչ-որ մե­կը ինչ-որ ո­րո­շում կա­յաց­նի։ Խոր­հր­դա­յին Միու­թյու­նը ո­չինչ չա­րեց, Տեր-Պետ­րո­սյա­նը չա­րեց, Քո­չա­րյա­նը, Սարգ­սյա­նը չա­րե­ցին, հի­մա սպա­սում ենք՝ ինչ կլի­նի։
-Ե­թե Կոն­դի վե­րա­կա­ռու­ցու­մը շա­հա­վետ է թե՛ քա­ղա­քա­շի­նու­թյան տե­սան­կյու­նից, թե՛ մաս­նա­վո­րի հա­մար, ին­չու՞ ո­չինչ չեն ա­նում։
-Ես էլ այդ նույն հարցն եմ ու­զում տալ՝ ին­չու՞ չեն ա­նում։ Ի՞նչ են մտա­ծում պե­տա­կան պաշ­տո­նյա­նե­րը, ո՞րն է ի­րենց գոր­ծը։ Ես ուղ­ղա­կի կոչ եմ ա­նում այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին, քա­ղա­քա­շի­նու­թյան ո­լոր­տի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րին, որ վեր­ջա­պես սկ­սեն մտա­ծել Հա­յաս­տա­նում քա­ղա­քա­շի­նու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նե­լու մա­սին։ Խո­սե­ցի Կոն­դի մա­սին, բազ­մա­թիվ նման օ­րի­նակ­ներ կան։ Հաղ­թա­նա­կի զբո­սայ­գում շր­ջում ես, ծառ չես գտ­նում, Հրազ­դա­նի կիր­ճում, որ հան­գս­տի ի­դեա­լա­կան գո­տի կա­րող է լի­նել, տաս­նա­մյակ­նե­րով ո­չինչ չի փոխ­վում, ըն­դա­մե­նը տա­րածք­ներ են տվել ինչ-որ ռես­տո­րան­նե­րի և այլն։ ՈՒ­զում եմ նաև լավ օ­րի­նակ նշել։ Մար­զա­հա­մեր­գա­յին հա­մա­լի­րի դի­մաց նոր ծրա­գիր են փոր­ձում մշա­կել՝ «խրուշ­չով­կա» կոչ­վող ժամ­կե­տանց շեն­քե­րը փո­խա­րի­նել նո­րա­կա­ռույց­նե­րով։ Բնա­կիչ­նե­րը կտե­ղա­փոխ­վեն վար­ձով բնա­կա­րան­ներ, մի քա­նի տա­րի կս­պա­սեն, ծրագ­րի ա­վար­տից հե­տո կվե­րա­դառ­նան ա­վե­լի լավ բնա­կա­րան­ներ։ Պե­տու­թյու­նը ոչ լու­մա չի ծախ­սե­լու, միայն կազ­մա­կերպ­ման խն­դիրն է լու­ծե­լու, ներդ­րում ա­նող­նե­րը բո­լոր ծախ­սե­րը կհո­գան, ո­րով­հետև դա շա­հու­թա­բեր ծրա­գիր է։ Միա­ժա­մա­նակ քա­ղա­քա­շի­նա­կան խն­դիր է լուծ­վում։
-Ինչ­պե՞ս պետք է կար­գա­վո­րել ի­րաց­ման հար­ցը, որ գոր­ծար­քը շա­հա­վետ լի­նի եր­կուս­տեք՝ և՛ ներդ­րո­ղի հա­մար, և՛ բնա­կա­րանն ա­զա­տող բնակ­չի։ Եվ ո՞րն է պե­տու­թյան գոր­ծա­ռույթն այս դեպ­քում։
-Բան­կե­րի, պե­տու­թյան, ներդ­րում ա­նո­ղի մի­ջոց­նե­րով ի­րա­կա­նաց­վող ֆի­նան­սա­կան բազ­մա­թիվ գոր­ծիք­ներ կա­րե­լի է մտա­ծել։ Պե­տու­թյու­նը՝ որ­պես միջ­նորդ, կար­գա­վո­րում է գոր­ծըն­թա­ցը, գոր­ծիք­ներ է մշա­կում, ե­րաշ­խիք է տա­լիս, որ իր տնից դուրս գա­լով՝ այդ մար­դը վա­ղը մյուս օ­րը չի զրկ­վի տնից։ Օ­րի­նակ, մենք մի ան­գամ Ստե­փա­նա­կեր­տում շատ հե­տաքր­քիր բան մտա­ծե­ցինք (այն­տեղ շատ հեշտ է կա­ռա­վա­րու­թյան հետ աշ­խա­տե­լը)։ Ինչ տե­ղի ու­նե­ցավ. կա­ռա­վա­րու­թյու­նը ստեղ­ծեց հիմ­նադ­րամ, ներդ­րում ա­նո­ղը հիմ­նադ­րա­մի հետ պայ­մա­նա­վոր­վում էր, հիմ­նադ­րա­մը ե­րաշ­խիք էր տա­լիս գնոր­դին ու բան­կին, բան­կը ֆի­նան­սա­վո­րում էր շի­նա­րա­րին, շի­նա­րա­րը կա­ռու­ցում էր։ Օ­ղա­կը փակ­վեց։ Այդ կար­գի գոր­ծիք­ներ կա­րե­լի է հեշ­տու­թյամբ մտա­ծել, ե­թե ճիշտ մար­դիկ ճիշտ տե­ղում լի­նեն և քա­ղա­քա­շի­նու­թյամբ զբաղ­վեն։
-Շա­րու­նակ խոս­վում է Ա­ջափ­նյա­կում մետ­րո­յի նոր կա­յա­րա­նի գոր­ծարկ­ման մա­սին, բայց խոսքն այդ­պես էլ գործ չի դառ­նում։ Մետ­րո­յի նոր կա­յա­րա­նի գոր­ծար­կումն ի՞նչ խն­դիր­ներ է լու­ծե­լու։ Ա­ռաջ­նա­յի՞ն է ար­դյոք այդ և այլ կա­յա­րան­նե­րի կա­ռու­ցու­մը։
-Ես մի բան կա­րող եմ ա­սել այդ տե­սան­կյու­նից. ՀԱԹ-ում քա­նի՞ մարդ է ապ­րում, են­թադ­րա­բար՝ 100-150 հա­զար։ Նրանց տե­ղա­շար­ժը դե­պի քա­ղա­քի կենտ­րոն կամ վար­չա­կան այլ շր­ջան­ներ ի­րա­կա­նաց­վում է ան­հար­մա­րա­վետ, ծան­րա­բեռն­ված եր­թու­ղա­յին­նե­րով։ Մեկ մետ­րո­յի կա­յա­րա­նը զգա­լիո­րեն կթեթևաց­ներ մարդ­կանց տե­ղա­շար­ժը։ Հի­մա պատ­կե­րաց­րեք, թե քա­ղա­քա­շի­նու­թյան տե­սան­կյու­նից ինչ էր պետք ա­նել, որ մետ­րո­յի կա­յա­րան կա­ռու­ցեին։
-Բայց խոս­քը մեծ գու­մար­նե­րի մա­սին է, Ա­ջափ­նյա­կում գոր­ծի կեսն ար­ված է՝ թու­նե­լը փոր­ված, մուտ­քը նա­խան­շած, է­լի չեն կա­րո­ղա­նում նա­խա­գիծն ա­վար­տին հասց­նել։
-Բայց ին­չու՞ գետ­նի տա­կով, թող վեր­գետ­նյա կա­յա­րան կա­ռու­ցեն։ Ի՞նչ է ե­ղել, ամ­բողջ աշ­խար­հում ըն­դուն­ված է, և տե­սեք, թե քա­նի մար­դու կա­րե­լի է սպա­սար­կել այդ­պես։
-Չեմ մտա­ծել այդ տե­սան­կյու­նից։
-Ըստ երևույ­թին քա­ղա­քա­շի­նու­թյան կո­մի­տեի ան­դամ­ներն էլ չեն մտա­ծել։
-Դուք ո­լոր­տի մա­նա­գետ եք, ին­չու՞ ա­ռա­ջարկ­ներ չեք ա­նում հա­մա­պա­տաս­խան մարդ­կանց։
-Ես գոր­ծա­րար եմ, իմ գոր­ծով եմ զբաղ­վում։
-Բայց Դուք մտա­հոգ եք, տես­նում եք խն­դիր­ներն ու դրանց լուծ­ման հնա­րա­վոր տար­բե­րակ­նե­րը։
-Հա­մա­պա­տաս­խան մարդ­կանց հա­մա­պա­տաս­խան նա­մակ­ներ գրել եմ, պա­տաս­խան չեմ ստա­ցել։
-Ձեր ա­սած­նե­րից դա­տե­լով՝ քա­ղա­քա­շի­նա­կան ա­ռա­ջըն­թա­ցը կապ­ված չէ միայն մեծ ֆի­նանս­նե­րի հետ։
-Բա­ցար­ձակ, դա կապ­ված է նրա հետ, որ հա­մա­պա­տաս­խան մար­դիկ չեն մտա­ծում քա­ղա­քա­շի­նու­թյան մա­սին, չեն պատ­կե­րաց­նում ի­րենց գոր­ծա­ռույ­թը, պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը, խր­վել են ինչ-որ բյու­րոկ­րա­տա­կան գոր­ծե­րի մեջ ու չեն կա­րո­ղա­նում դուրս գալ։
Քա­ղա­քի հա­մար են­թա­կա­ռուց­ված­քը նույն նշա­նա­կու­թյունն ու­նի, ինչ ա­րյու­նա­տար հա­մա­կար­գը՝ մարմ­նի հա­մար։ Են­թա­կա­ռուց­վածք կա, քա­ղա­քը զար­գա­նում է, չկա, չի զար­գա­նում։ Ա­րյու­նը լավ չմղ­վեց մարմ­նի տար­բեր մա­սեր, ձեռ­քը կա­րող է չո­րա­նալ։ Հարց եմ ու­զում տալ՝ ի՞նչ ենք ա­րել 30 տա­րի, որ մեր են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րը զար­գա­նան։ Խոր­հր­դա­յին Միու­թյու­նից մնա­ցած մետ­րո­յին չենք կա­րո­ղա­ցել մի կան­գառ ա­վե­լաց­նել... Թե՞ մի կան­գառ ա­վե­լաց­րել ենք, չգի­տեմ... (Երևա­նի Կա­րեն Դե­միր­ճյա­նի ան­վան մետ­րո­պո­լի­տե­նի 10 կա­յա­րան­նե­րից վեր­ջի­նը` «Չար­բա­խը», բաց­վել է 1996-ին-Ա. Ս.)։ Ազ­գի փոր­ձու­թյուն այդ եր­թու­ղա­յին տաք­սի­նե­րը ե­րե­սուն տա­րի է չենք կա­րո­ղա­նում փո­խել։ Ի՞նչ ենք ա­րել քա­ղա­քա­շի­նու­թյան տե­սան­կյու­նից, բարձ­րա­հարկ շեն­քե­րը «ռա­ժո­կով» մտց­րել ենք կենտ­րոն, խախ­տել բո­լոր սեյս­միկ նոր­մե­րը։ Դուք պատ­կե­րաց­նու՞մ եք՝ երկ­րա­շար­ժի ժա­մա­նակ տնից դուրս էլ գաս, փախ­չե­լու տեղ չես ու­նե­նա, քանդ­վող շեն­քե­րը կա­րող են վրադ լց­վել։ Դա՞ է մեր քա­ղա­քա­շի­նա­կան մո­տե­ցու­մը՝ գործ ենք ա­րել՝ փող աշ­խա­տել։ Գործ չի ար­վում, ինչ-որ տե­ղա­յին լու­ծում­ներ են տր­վում։ Օ­րի­նակ, գո­յու­թյուն ու­ներ Թա­մա­նյա­նա­կան Երևան, այդ գե­ղե­ցիկ, գրա­գետ մտած­ված, ես կա­սեի՝ ի­դեա­լա­կան նա­խա­գի­ծը ին­չու՞ քան­դե­ցին։ Թող շա­րու­նա­կեին, ընդ­լայ­նեին Երևա­նի կենտ­րո­նը։ Տեղ չու­նեի՞ն։
-Հին լու­սան­կար­ներ կան, որ պարզ երևում է՝ ինչ­քան գե­ղե­ցիկ է ե­ղել Երևա­նը վերևից նա­յե­լիս։ Այս­քան վե­րաձևում­նե­րից հե­տո հնա­րա­վո՞ր է փր­կել քա­ղա­քի տես­քը։
-Ի­հար­կե կա­րե­լի է, ե­թե տա­նիք­նե­րը փո­խեն-բա­րե­կար­գեն, բա­կե­րը կա­նա­չա­պա­տեն, մայ­թեր սար­քեն։ Ճար­տա­րա­պե­տա­կան գրա­գետ լու­ծում­ներ են պետք։ Ա­մե­րի­կյան հա­մա­լա­սա­րա­նի դի­մա­ցի մայ­թին կան եր­կու գե­ղե­ցիկ, ի­րար նման շեն­քեր, որ գա­լիս-փակ­վում են ու մեջ­տե­ղում մնում է միայն մուտ­քը դե­պի բակ։ Շատ գե­ղե­ցիկ բակ է։ Ճար­տա­րա­պե­տա­կան հո­յա­կապ լու­ծում է տր­ված։ Մութ տա­րի­նե­րին չգի­տեմ՝ ով, թույ­լատ­րել է, որ խա­նութ դնեն՝ փա­կե­լով բա­կի մուտ­քը։ Այ­սինքն՝ այդ մի խա­նու­թով փչաց­րել են ճար­տա­րա­պե­տա­կան գե­ղե­ցիկ լու­ծու­մը։ ՈՒ հա­զա­րա­վոր նման օ­րի­նակ­ներ կան։ Այդ հար­ցե­րը պետք է սկ­սել լու­ծել։ Լր­ջա­գույն խն­դիր եմ ու­զում նշել. մենք սպա­նե­ցինք գի­տու­թյու­նը ՀՀ-ում, այն գի­տու­թյու­նը, որ մեզ անհ­րա­ժեշտ է։ Ես խո­սեմ շի­նա­րա­րու­թյան տե­սան­կյու­նից։ Մեզ անհ­րա­ժեշտ է սեյս­միկ ո­լոր­տի գի­տու­թյուն, հա­կա­սեյս­միկ կա­ռուց­վածք­նե­րի գի­տու­թյուն, մենք պետք է ու­սու­մ­նա­սի­րենք մեր սեյս­միկ գո­տի­նե­րը, ճեղք­վածք­նե­րը, մենք պետք է ու­նե­նանք գիտ­նա­կան­ներ, որ ա­մեն օր զբաղ­վում են դրա­նով։ Քա­նի՞ սեյս­միկ մաս­նա­գետ կա Հա­յաս­տա­նում, ու ե­թե կա, ինչ­քա՞ն գու­մար են աշ­խա­տում։ Այն­քան, որ­քան մնա­ցած գիտ­նա­կան­նե­րը։ Այ­սինքն՝ խթան չկա։
-Կա­րո՞ղ եք ո­րո­շա­կիաց­նել՝ գլ­խա­վո­րա­պես ի՞նչ խն­դիր­նե­րի են բախ­վում գոր­ծա­րար­նե­րը, և ի՞նչ է են­թադ­րում ճիշտ կա­ռա­վա­րում աս­վա­ծը։ Խոս­քը քա­­ղա­քա­շի­նա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րի մա­սին է։
-Քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նը կամ թա­ղա­պե­տա­րա­նը վերց­նում է հո­ղա­տա­րածք, ծրագ­րա­վո­րում գո­տին, ա­սենք, ա­ռանձ­նատ­նե­րի գո­տի, ճար­տա­րա­պե­տա­կան-հա­տա­կագ­ծա­յին ա­ռա­ջադ­րանք է տա­լիս և նա­խա­տե­սում են­թա­կա­ռուց­վածք՝ ճա­նա­պարհ­ներ, դպ­րոց, ման­կա­պար­տեզ, այն ա­մե­նը, ինչ պետք է մար­դուն տվյալ տա­րած­քում բնակ­վե­լու հա­մար։ Ո­րից հե­տո այդ գո­տին՝ որ­պես ներդ­րու­մա­յին փա­թեթ, ա­ռա­ջար­կում է ներդ­րող­նե­րին։ Քա­ղա­քա­շի­նա­կան տե­սան­կյու­նից այդ­պես պետք է կար­գա­վոր­վեն գոր­ծըն­թաց­նե­րը, բայց այ­սօր ի՞նչ է ստաց­վում։ Դու հո­ղա­տա­րածք ես գնում, չգի­տես այդ հո­ղի հետ կապ­ված ինչ խն­դիր­ներ կան, գնում ես քա­ղա­քա­պե­տա­րան, քեզ կա՛մ պա­տաս­խան տա­լիս են, կա՛մ չեն տա­լիս, ե­թե ներ­քին կար­գով սկ­սում ես հե­տաքր­քր­վել ու հաս­կա­նալ՝ ինչ խն­դիր­ներ կան, դա էլ շատ հա­ճախ սուտ է դուրս գա­լիս։ Դու գնում ես հողն ու բախ­վում ինչ-որ խն­դիր­նե­րի։ Պարզ­վում է՝ չես կա­րող հա­տա­կագ­ծա­յին ա­ռա­ջադ­րանք ստա­նալ, շին­թույ­լտ­վու­թյուն ստա­նալ և այլն։ Գոր­ծա­րար մար­դիկ հա­ճախ են նման ի­րա­վի­ճա­կում հայ­տն­վում, հո­ղա­տա­րած­քը գնում են ու չգի­տեն՝ ինչ ա­նել դրա հետ։ Հե­տո ա­սում են՝ ներդ­րում­նե­րը քիչ են։ Գոր­ծա­րա­րը սի­րում է հան­գս­տու­թյուն, ո­րո­շա­կիու­թյուն, պար­զու­թյուն, ա­պա­հո­վու­թյուն, այ­սինքն, ես ե­կա, գնե­ցի հո­ղա­տա­րած­քը, կա­ռու­ցե­ցի շենքն ու վա­ճա­ռե­ցի։ Այ­սինքն, մենք ու­նենք թիվ մեկ խն­դիր՝ ճիշտ կա­ռա­վա­րում, իսկ ճիշտ կա­ռա­վա­րու­մը են­թադ­րում է ու­նե­ցած ռե­սուրս­նե­րի ար­դյու­նա­վետ օգ­տա­գոր­ծում։
Զրույցը՝ Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 8313

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ