Վերադարձ Եվրոպա` երկու օրով

Ֆրանկոֆոնիան այլևս իրադարձություն չէ, որին նախապատրաստվում էինք երկու տարի` Անտանանարիվուի վեհաժողովից հետո, երբ մի շաբաթ Մադագասկարում ԱԳ նախարար Էդուարդ Նալբանդյանը բուռն մրցակցության մեջ` աշխատում էր Երևան բերել Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթաժողովն ու Հայաստանի նախագահությունը կառույցում: Երեկ ու այսօր դուք հնարավորություն ունեք առաջին դեմքերի մակարդակով հաղորդակցվել եվրոպական քաղաքակրթությանը, մտածողությանը ու մշակույթին: Մի կողմ թողնենք հեռուստաեթերից հնչած խայտառակ թարգմանությունը, երբ նույնիսկ ֆրանսերեն չիմացողը հասկանում էր, որ թարգմանությունը ոչ միայն բնագրին համարժեք չէ, այլև` աղավաղված:Նույնիսկ այդ պարագայում` մեր խնդիրների մեջ կղզիացածներիս հնարավորություն տրվեց տեսնել ու հասկանալ եվրոպական արժեքների ու մտածողության տարբերությունը այն ամենից, ինչ մենք ավանդաբար համարում ենք քաղաքականություն: Հետխորհրդային տարածքում: Իրականում տարածքը կապ չունի, որոշիչը մտածողության որակն է:

Առաջին հայացքից` ֆրանկոֆոնիան ընդամենը մշակութային միություն պիտի լինի ու զբաղվի ֆրանսերենի ու ֆրանսալեզու մշակույթի տարածմամբ, բայց չի կարող այդքան մեծ տարածում ունեցող կազմակերպությունը իրեն վերապահել քաղաքականությունից ձեռնպահ մնալու շքեղությունը: Լեզուն արդեն քաղաքականություն է, լեզվի տարածումը` մտածողության համակարգ ձևավորելու միջոց: Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Միկայել Ժանն անկեղծ էր. «Միշտ չէ, որ մենք կարողացել ենք լավագույնս լուծել բոլոր հարցերը: Մենք մեր կազմակերպությունը կառուցել ենք փլատակների վրա: Մենք ֆրանսերենի միջոցով կարողացանք ապահովել վերածնունդ մեզ համար և աշխարհի համար, ֆրանսերենը փոխանցեց կենսական և մարդասիրական ուժ: Ֆրանսերենը կարողացավ փոխանցել մեր մշակույթների բազմազանությունը և հավասարազոր արժանապատվությունը: Մենք ամուր կանգնած ենք հողի վրա, որպեսզի լավագույնս կարողանանք դիմակայել այսօրվա մարտահրավերներին»:

Իր մտահոգ անկեղծության մեջ` նա չէ կարող չասել, որ այսօր ժողովրդավարության նահանջ է նկատվում, որից անմասն չէ ոչ մի մայրցամաք. «Մենք տեսնում ենք ծայրահեղականության առաջընթաց ամենուր, տեսնում ենք անարդարությունների առաջընթաց ինչպես երկրների ներսում, այնպես էլ միջազգային մակարդակով: Մենք տեսնում ենք խաղաղության հետընթաց, մենք ականատես ենք լինում պատերի կառուցման, ինչը նույնքան ամոթալի է: Կցանկանայի, որ մենք հարց տանք մեզ՝ ո՞ր կողմում ենք ցանկանում լինել: Մենք պատրա՞ստ ենք ընդունել, որ միջազգային կազմակերպությունները ոմանց ձեռքում գործիք դառնան, թե՞ մենք կցանկանայինք ստեղծել հարթակներ, որոնք կկարողանան պատասխաններ բերել միջազգային հարթություններում: Մենք պատրա՞ստ ենք նրան, որ գաղափարները լուծարվեն և կորցնեն իրենց իմաստը հանուն ռեալ պոլիտիկի, թե՞ մենք պատրաստ ենք բարձր ասել՝ ավելի շատ ազատություն և ավելի շատ ժողովրդավարություն: Արդյոք մենք պատրա՞ստ ենք թույլ տալ, որ էգոիզմը հաղթի գործընկերային երկխոսությանը: Այսօր մենք պետք է ընտրություն կատարենք հակադարձելու կամ անտարբեր մնալու մեջ, առաջընթացի ու հետընթացի մեջ»` սրանք,նաև մեզ ուղղված հարցեր են` մեր ռեալ պոլիտիկի ու մեր գաղափարների վերաբերյալ: Փաստացի` կազմակերպության գործունեությանը վերաբերող հարցերը նույնքան վերաբերում են եվրոպական ու հայկական քաղաքականությանը և դա այն ընդհանրական հարթակն է, որտեղ կան և ընդհանրական պատասխանները: Միկայել Ժանը համարում է, որ Հայաստաու այսօր աշխարհն է` ֆրանկոֆոն աշխարհը և «Հայոց հողը՝ հույսի և հիշատակի հողը, կարող է դառնալ երիտասարդության և հույսի խորհրդանիշ, ինչի իրականացումը կախված է ձեզնից»:

Ի՞նչ է նշանակում «Ապրել միասին»: Սպառիչ ու փառահեղ պատասխան տվեց Ֆրանսիայի նախագահը: Սկսում ես հասկանալ քմահաճ ու քաղաքականության մեջ թրծված ֆրանսիացիներին, որ փորձված թեկնածուներից հենց Էմանուել Մակրոնին ընտրեցին նախագահ` Ֆրանսիայի Հինգերորդ հանրապետության ամենաերիտասարդ թեկնածուին: Հռետորական բարձրագույն արվեստ` հասցված ծայրահեղ պարզության ու ծայրահեղ խորության` միաժամանակ: Դա ձիրք է, որ տրվում է ի վերուստ և միայն կարող է հղկվել ու կատարելագործվել ժամանակի մեջ:

Ֆրանսիայի նախագահը շեշտեց. «Այսօր մի մեծ ընտանիք է հավաքվել Երևանում, մոլորակի մասշտաբներով մի ընտանիք, որը ներառում է բոլոր մայրցամաքները: Այսօր բոլորս պատկանելով նույն ընտանիքին` չունենք մաշկի նույն գույնը, մեր աստվածները չեն կրում նույն անունները, ոմանք նաև չեն հավատում Աստծուն: Մենք ապրում ենք նաև շատ տարբեր կլիմայական պայմաններում, մեր երգերը նման չեն իրար: Մեր պատմությունները նույն աղբյուրներից չեն բխում, մեր միջև եղել են նաև շատ վերքեր, որոնք նոր են սկսում փակվել: Այնուամենայնիվ, այս բազմազան ընտանիքը, այսքան տարօրինակ, միասնական է՝ համախմբված մի լեզվի շուրջ: Այս լեզուն մենք ընկալում և արտահայտում ենք բազմազանությամբ, սակայն բոլորս իրար հասկանում ենք: Այս լեզուն չի պատկանում որևէ մեկին, պատկանում է բոլորինն: Այս լեզուն կարողացել է ընդունել բոլորի մտքերը՝ Սենգորի, ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի, Շառլ Ազնավուրի, Մոդիանոյի: Մեր կապն արտահայտվում է ոչ միայն այս լեզվի միջոցով, այլ աշխարհին ուղղված տեսլականով: Մեր տեսլականն ամեն օր վերաիմաստավորվում և թարմացվում է: Բոլոր հույսերը, եղբայրության ցանկությունները, խաղաղությունը, արդարությունը մեր կազմակերպության հիմնաքարերն են»: Նա իրատես է` աշխարհն այսօր լի է ստով, ատելության քարոզչությամբ, այն կանոնները, որոնց շուրջ վերջին տասնամյակներին կարողացել են համախմբվել, այլևս չեն գործում: «Ի՞նչ կարող է անել Ֆրանկոֆոնիան այս իրադարձությունների ընթացքում: Այն, ինչ մենք պետք է անենք, հետևյալն է՝ ստեղծել բոլորին սթափության հրավիրելու իրավիճակ: Ֆրանկոֆոնիան պետք է լինի այն հարթակը, որտեղ կարտահայտվի համախմբված սթափությունը»: Ֆրանկոֆոնիան չպետք է լինի հարթակ, որտեղ հնչում են դատարկ բառեր, այլ արժեքների հարթակը, որոնց շուրջ միավորվում են: «Տեսնելով միջազգային իրադարձությունները՝ մենք չենք կարող կրկնել քաղաքավարի և հաճախ ասվող բառեր»` սա էր նրա եզրակացությունը: Իսկ մենք կարո՞ղ ենք խույս տալ քաղաքավարի ու հաճախ ասվող բառերի սարդոստայնից, թե՞ այնտեղ հարմար է թաքնվել:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Եվ, իհարկե, Շառլ Ազնավուրը, որ կար բոլոր ելույթներում ու բոլորի սրտերում: Շառլ Ազնավուրը, որ երգի դեսպան էր աշխարհում ու աշխարհի համար:
Մակրոնը «Instagram»-ի իր միկրոբլոգում Երևանի «Ազնավուր» կենտրոնում լինելուց հետո գրել էր. «Այսօր Շառլ Ազնավուրը պետք է մեզ հետ լիներ Երևանում:
Դա կլիներ հանդիպում իր թանկագին Հայաստանի, նաև ֆրանսերենի հետ»: Թերևս դա Մակրոնի միակ սխալն էր` Շառլ Ազնավուրը Հայաստանում է ու Ֆրանսիայում, Շառլ Ազնավուրը միակն է, որ ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովից հետո չի հեռանա Հայաստանից ու կմնա Հայաստանը աշխարհին կապող օղակ, գուցե նաև Եվրոպա վերադարձի պատճառ:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ