Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Նոր Հա­յաս­տան, նոր ազգ

Նոր Հա­յաս­տան, նոր ազգ
14.02.2020 | 00:31
Գլո­բա­լիս­տա­կան այս նկր­տու­մը, որ­քան էլ նրա դեմ ըն­դվ­զու­մը բա­վա­կա­նին խոր է, որ­քան էլ պն­դում կա, որ կան կո­դեր` հա­վատք, ըն­տա­նիք, ցե­ղաս­պա­նու­թյուն, Նա­րե­կա­ցի, որ կա­րող են վայր­կյան­նե­րի ըն­թաց­քում ազ­գի են­թա­կո­դե­րը բա­ցել, քով քո­վի բե­րել, դարձ­նել մեկ մար­մին, այ­սօր շատ հմուտ մի ձեռք, ո­րը քան­դում է ողջ աշ­խար­հը, մա­տը դրել մեր այդ բջ­ջի վրա, քայ­քա­յում է այն:
Խիստ բա­նա­կան հարց. հա­ջո­ղու՞մ է: Ար­տա­քին մա­կե­րե­սում, հաս­տա­տա­պես (չխա­բենք մեզ` ճա­նա­չե­լով ճշ­մար­տու­թյու­նը լոկ կա­րող ենք ա­զա­տագր­վել դրա­նից): Ա­յո, Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, իր գլո­բա­լիստ­նե­րի թի­մը խիստ պլա­նա­վոր­ված քան­դում-քայ­քա­յում են հա­յոց բջի­ջը: ՈՒ դա նրա ոչ միայն խո­շոր «բրենդն ու թրենդն» է, այլև հե­տա­գա անվ­տան­գու­թյան ե­րաշ­խիքն այն ա­ռու­մով, որ հենց հա­նուն դրա, գլո­բա­լիս­տա­կան «օբ­շեստ­վան» բարձր կգ­նա­հա­տի նրա այդ վաս­տա­կը, ու ինչ­պես Սաա­կաշ­վի­լուն, գու­ցե և թա­փա­ռա­կան դարձ­նի, սա­կայն կպահ­պա­նի «ինչ­պես աչ­քի լույս»:
Ա­սել է` լուրջ չի­պա­վոր­մամբ, մի ողջ ազ­գի քթից բռ­նած, նոր իշ­խո­ղը ման է տա­լիս ա­մեն օր` մի աբ­սուրդ, խե­լա­գա­րու­թյա­նը մոտ թեզ, միտք «նե­տե­լով» հան­րու­թյա­նը, ո­րը վեր­ջինս ծա­մում է մինչև վերջ, մինչև նոր «կեր» տա: ՈՒ այդ թրեն­դին տր­վում ենք բո­լորս, շատ սա­կավ հաս­կա­նա­լով, որ «կան­գը» պետք է լի­նի մեր մո­տե­ցում­նե­րում ու ոչ իր` խիստ պլա­նա­վոր­ված, կազ­մա­քան­դիչ գոր­ծու­նեու­թյու­նում:
Դի­մադ­րե­լի՞ է սա: Մա­նա­վանդ որ ողջ աշ­խար­հով մեկ ըն­թա­նում են նույ­նա­կան գլո­բա­լիս­տա­կան` «նոր մարդ, նոր ազգ» կերտ­ման հա­մընդ­հա­նուր տեն­դենց­նե­րը` մար­դուց կեր­տե­լու այն, ինչ պետք է ոչ թե Աստ­ծուն, այլ նրանց, ով­քեր այս խա­ղը ոչ թե այ­սօր, այլ դա­րեր ա­ռաջ են սկ­սել։
Եվ մեծ աշ­խար­հում մեծ հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի են հա­սել ոչ նրանք, ու­մը ե­ղել է եր­կն­քի ար­քա­յու­թյու­նը։ Վեր­ջին­ներս բա­ցա­ռա­պես ա­նաղ­մուկ նա­հա­տակ­վել, ան­ձավ­նե­րում միայ­նակ ու լուռ` պայ­քա­րել, Աստ­ծու ա­ռաջ են բե­րել այդ ա­մե­նը` լոկ ի­րենց ներ­սը Աստ­ծուն պար­զե­լով, ին­չը կե­ղե­քիչ` դժ­վար է, մարդ­կու­թյունն էլ նրանց «զահ­լեն» չու­նի, սա­կայն նրանց մե­րա­նով է մեր­վե­լու այդ պայ­քա­րի ա­վար­տը:
Եվ ու­րեմն, մենք, որ­պես էթ­նոս, կա­րո­ղա­նա­լու՞ ենք հաղ­թա­հա­րել աշ­խար­հին պա­տած այս ա­հա­վոր սար­դոս­տայ­նը: Նկա­տենք` թե հա­յաս­տա­նյան «նյու-իշ­խո­ղը», թե նրա հետևում կանգ­նած տիկ­նի­կա­վար­նե­րը ան­չափ խե­լա­ցի հա­յե­լա­յին գի­տե­լիք­նե­րով խո­րա­պես զին­ված համ­քա­րու­թյուն են: Նկա­տենք` նրանց հիբ­րիդն ան­քան խոր ու հուժ­կու է, որ պեր­մա­նենտ ցն­ցում­նե­րի է տա­նում ֆուն­դա­մեն­տալ Ի­րա­նը` ա­մեն ան­գամ նոր տար­բե­րա­կով, ա­մեն ան­գամ այն­տեղ թու­լաց­նե­լով մի պտու­տակ։ Իսկ այ­սօր ար­դեն թի­րա­խի տակ է Չի­նաս­տա­նը։ Մինչ­դեռ թվում էր, թե մինչև Չիա­նաս­տան դեռ եր­կար կքայ­լեն աշ­խար­հը գլո­բա­լիզ­մի են­թար­կող, ար­հես­տա­կան միտք ու մարդ ստեղ­ծող «չեռ­նակ­նիժ­նիկ­նե­րը»: Պարզ­վեց` Չի­նաս­տա­նը քան­դե­լու բա­վա­կա­նին «ար­դյու­նա­վետ ու հե­տաքր­քիր» տար­բե­րակ է ըն­տր­վել: Եվ որ­քան էլ դա­վադ­րա­կան թվա միտ­քը, որ նոր կո­րո­նա­վի­րու­սը այն­քան էլ հենց այն­պես ու այն­քան էլ չէր կա­րող հատ­կա­պես աշ­խար­հի ա­ռա­ջին տն­տե­սու­թյուն ու­նե­ցող Չի­նաս­տա­նը կաթ­վա­ծա­հար ա­նել, բո­լոր դեպ­քե­րում, պա­տա­հա­կան ո­չինչ այս մեծ աշ­խար­հում ու լուս­նի տակ չի լի­նում: ՈՒ դեռ հայտ­նի չէ` Չի­նաս­տա­նի «շուրջ» տե­ղի ու­նե­ցող այս զար­գա­ցում­նե­րը մինչև ուր կհաս­նեն, թե ի վեր­ջո, հա­մաշ­խար­հա­յին ճգ­նա­ժա­մից (թե՛ տն­տե­սա­կան, թե՛ մնա­ցյալ), խու­սա­փե­լու հա­մար, կանգ «կն­շա­նակ­վի՞»՝ հա­մա­րե­լով, որ ա­ռա­ջին պար­տիան ա­վարտ­վեց, թի­րա­խը բա­վա­կա­նին թու­լա­ցավ, ու կանց­նեն հա­րա­բե­րա­կան ան­դոր­րի, մինչև երկ­րորդ փուլ:
Բո­լոր դեպ­քե­րում, ակն­հայտ է, ըն­թա­նում է աշ­խար­հի նոր դա­սա­վո­րու­թյան փուլ, ու մինչ Ռու­սաս­տա­նին թվում է` կլի­նի երկ­րորդ Պոտ­ստ­դամ (նա­խա­տե­սում են այս ա­մառ` Բել­գիա­յում), ուր «բա­րե­կա­մա­բար» կկա­րո­ղա­նան նոր դա­սա­վո­րու­թյուն կա­տա­րել աշ­խար­հում, ի­րա­կան «դա­սա­վոր­թու­յունն» ա­ռանց Պոտս­դա­մի, սո­ղա­ցող կեր­պով ա­նում էր իր «սև» գոր­ծը:
ՈՒ հի­մա, մեր «փոքր ա­ծուն, ո­րը նաև ա­ռանձ­նա­նում է յուր խիստ «ինք­նա­տիպ» ա­ռաջ­նոր­դով, ա­ռանց այն էլ ոչ պինդ, բայց այ­սօր ցհա­տակ փլուզ­ված ինս­տի­տուտ­նե­րով, ի­րա­վա­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րով, տրոր­ված սր­տե­րով ու հո­գի­նե­րով, կա­րո՞ղ է այդ նույն իշ­խո­ղի` տա­վի­ղի լա­րե­րի և հն­չեց­րած ա­հա­վոր ան­տա­ղանդ բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րի մեծ հոս­քին դի­մա­նալ: Էլ չենք ա­սում դի­մա­կա­յել, երբ ին­քը կամ ի­րեն կեր­տող­նե­րը շատ հմուտ նրան մտց­րել են հա­յու­թյան ող­նա­շա­րի մեջ ու մար­դու հա­տա­կում նս­տած փոր­ձա­նո­թից հա­նել, դան­դա­ղո­րեն բարձ­րաց­նում են բո­լո­րի ող­նա­շա­րով. ո­մանց հա­ճույք պատ­ճա­ռե­լով, ո­մանց դր­դե­լով ին­քանս­պա­նու­թյան, ո­մանց` խե­լա­գա­րու­թյան, ո­մանց՝ ա­նե­լա­նե­լիու­թյան:
Ե՞լ­քը: Չկա՞: Կա՛: Պետք է դի­մա­նալ ող­նա­շա­րում նրա շարժ­մա­նը, կրել նրան, որ­պես պա­տաս­խան մեր իսկ էթ­նո­սի ընդ­հան­րա­կան պատ­կե­րի, կա­խել գլու­խը ու… ԶՂ­ՋԱԼ` թույլ տված պատ­մա­կան, մարդ­կա­յին, էթ­նիկ, ան­հա­տա­կան սխալ­նե­րի հա­մար:
ՈՒ վերջ:
Կար­մեն ԴԱՎ­ԹՅԱՆ
Դիտվել է՝ 4972

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ