«Ավելի խելամիտ կլինի պահպանել այդ ժառանգությունը տեղերում՝ համայնքներում»

Օրերս Երևանում տեղի ունեցած «Համայնքների ոչ նյութական մշակութային ժառանգության գույքագրում» թեմայով դասընթացի մասին «Իրատեսին» մանրամասներ է ներկայացնում ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության գլխավոր մասնագետ, արվեստաբան ՆԱԻՐԱ ԿԻԼԻՉՅԱՆԸ: Նշենք, որ դասընթացն իրականացվել է նախարարության աջակցությամբ, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հովանու ներքո գործող Արևմտյան և Կենտրոնական Ասիայի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության տարածաշրջանային հետազոտությունների Թեհրանի կենտրոնի և ՀՀ ԱԳՆ Հայաստանի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ազգային հանձաժողովի հետ համատեղ։

-Տիկին Կիլիչյան, ի՞նչ կասեք դասընթացի անհրաժեշտության ու կարևորության մասին:
-Թեհրանի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնը պարբերաբար տարբեր երկրներում նախաձեռնում է դասընթացներ, որոնց հիմնական նպատակն է կոնվենցիայի անդամ երկրների համար մեթոդական, տեսական և գործնական օգնության կազմակերպումը: Կարողությունների զարգացման դասընթացը Հայաստանում իրականացվում է երկրորդ անգամ: Առաջին անգամ իրականացվել է 2017 թ. «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության անվանակարգերի պատրաստում» թեմայով: Մշակութային ժառանգությունը պայմանականորեն կարող ենք բաժանել նյութական և ոչ նյութական ժառանգության: Մեր պատմամշակութային հուշարձանները, մշակութային տարածքները նյութական ժառանգության մաս են կազմում, ոչ նյութական մշակութային ժառանգությունը մեզ ավանդված բանավոր, ոչ շոշափելի ժառանգությունն է, մեր ավանդական մշակույթի այն հատվածը, որ բանավոր փոխանցվում է սերնդեսերունդ: Պետական մշակութային քաղաքականության հիմնական ուղղություններից մեկը ժառանգության պահպանությունն է, այդ համատեքստում՝ նաև ժառանգության գույքագրման գործընթացը: Մենք ունենք ոչ նյութական մշակութային ժառանգության կենսունակ, անհապաղ պաշտպանության և մշակութային տարածքների ցանկեր: Այս երեք ցանկերը պետք է պարբերաբար համալրվեն, թարմացվեն: Մեր ունեցած հարուստ ժառանգությունն անընդհատ ձևափոխման մեջ է և ենթարկվում է տարաբնույթ ազդեցությունների ուստի շատ կարևոր է ժառանգության գրանցումը: Կան նաև այլ գործոններ՝ ընդհանուր համաշխարահայնացման և գյուղ-քաղաք բնակչության տեղաշարժի արդյունքում հաճախ ժառանգությունը կորչում է, անտեսվում, խեղաթյուրվում, և հետո արդեն հարց է առաջանում ոչ թե պահպանության, այլ որպես եզակի նմուշ դրանց հայտնաբերման կամ վերականգնման ուղղությամբ: Ավելի խելամիտ կլինի ուղղակի պահպանել այդ ժառանգությունը տեղերում՝ համայնքներում:
-Խոսքը մեծամասշտաբ ու շարունակական գործընթացի մասին է, իսկ ե՞րբ է մեկնարկել, պաշտոնական հենքի վրա դրվել գրանցման գործընթացը:
-Հայաստանի Հանրապետությունը «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին» կոնվենցիան վավերացրել է 2006-ին, և երբ 2009-ին մեր երկրում ընդունվեց «Ոչ մշակութային ժառանգության մասին» օրենքը, գույքագրման գործընթացը դարձավ մշակութային քաղաքականության հիմնական ուղղություններից մեկը, ինչն էլ շարունակական գործընթաց է:
-Ովքե՞ր են իրականացնում այդ գործընթացները, և ներկա դրությամբ ի՞նչ թիվ են կազմում մեր երկրում գրանցված ոչ նյութական մշակութային արժեքները:
-Առայժմ գրանցված է 47 արժեք, և երեք հիմնական ցանկերը պարբերաբար համալրվում են: Սովորաբար գույքագրումն իրականացնում են մշակութային հասարակական կազմակերպությունները, ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտը, որոշ աշխատանքներ է իրականացնում նաև Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոնը:
-Դասընթացին մասնակցում էին նշված ոլորտների մասնագետնե՞րը:
-Այս դասընթացը որոշակիորեն նպատակ ուներ ներգրավելու ուսանողների, սկսնակ մասնագետների, հասարակական և մշակութային կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ՀՀ տարբեր մարզերի համայնքներից (Արագածոտն, Տավուշ, Շիրակ, Վայոց ձոր) և Երևանից: Մասնակիցները 15-ն էին: Դասընթացի ավարտից հետո նրանք կկարողանան իրենց համայնքներում զբաղվել ժառանգության գույքագրմամբ:
-Ի՞նչ կասեք դասընթացավարների մասին:
-Դասընթացը վարեցին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից հավատարմագրված համակարգողներ, միջազգային բարձր մասնագիտական պատրաստվածությամբ փորձագետներ Ժանետ Բլեյքը՝ Թեհրանից և Սաշա Սրեցկովիցը՝ Բելգրադից։ ՈՒնկնդիրները մեծ ուշադրությամբ լսեցին նրանց, սովորեցին նոր մեթոդներ, նոր մոտեցումներ՝ ինչպես կարելի է համայնքներում ուսումնասիրություն անել, ինչպես հարցազրույց վերցնել ոչ նյութական մշակութային ժառանգության կրողներից, գրանցել այդ հարցազրույցները, լուսանկարել և տեսանկարահանել, այդ արժեքները դնել համապատասխան ձևաչափերի մեջ:
Հավելեմ, որ Երևանում իրականացվող դասընթացից զատ, գործնական պարապմունք անցկացրինք Արմավիրի և Արագածոտնի մարզերում, մեկնեցինք երկօրյա դաշտային հետազոտման աշխատանքի, ինչի արդյունքում էլ, որպես կանոն, տեղի է ունենում արժեքների հավաքագրումն ու գույքագրումը: Դասընթացի շրջանակում մասնակցեցինք նաև գորգագործության, տիկնիկագործության վարպետության դասերի:
-Ինքներդ, որպես ոլորտի երկարամյա մասնագետ, ի՞նչ քաղեցիք ծրագրից:
-Նմանատիպ ծրագրերի շնորհիվ ավելի հստակ ես կողմնորոշովում ու զատորոշում, թե ինչ ուղղությամբ պետք է իրականացնել ժառանգության պահպանությունը, հասկանում ես, որ ժառանգության հիմնական կրողը այն ստեղծող վարպետն է՝ մարդը, ում հետ շփումը պետք է լինի շարունակական:

Զրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ