Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Պետք է լու­ծում գտ­նել, ա­զա­տել հրա­պա­րա­կը կան­գառ­նե­րից, կա­յա­նա­տե­ղե­րից»

«Պետք է լու­ծում գտ­նել, ա­զա­տել հրա­պա­րա­կը կան­գառ­նե­րից, կա­յա­նա­տե­ղե­րից»
27.09.2019 | 01:36

Բա­րե­կարգ­վու՞մ է Երևա­նը, թե՞ օ­րե­ցօր կորց­նում դեմ­քը: Ի՞նչ տեսք ու­նի մայ­րա­քա­ղա­քի գլ­խա­վոր հրա­պա­րա­կը: Ի՞նչ կա դրա ըն­դեր­քում: Ինչ­պե՞ս են պահ­պան­վում պահ­պան­ման գո­տի­նե­րը: Այս հար­ցե­րով սկ­սե­ցինք մեր զրույ­ցը պատ­մա­կան հու­շար­ձան­նե­րը վե­րա­կանգ­նող ճար­տա­րա­պետ­նե­րի հայ­կա­կան ա­սո­ցիա­ցիա­յի փոխ­նա­խա­գահ, վե­րա­կանգ­նող ճար­տա­րա­պետ ՍՏԵ­ՓԱՆ ՆԱԼ­ԲԱՆ­ԴՅԱ­ՆԻ հետ:

-Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կը ավ­տո­կա­յա­նա­տե­ղի է հի­շեց­նում: Այս խն­դի­րը լու­ծե­լու ի՞նչ ու­ղի­ներ եք տես­նում:
-Ես կար­ծում եմ, որ այդ խն­դի­րը հրա­պա­րա­կով չի սահ­մա­նա­փակ­վում, ամ­բողջ Երևանն է ա­ղե­տա­լի վի­ճա­կում: Հրա­պա­րա­կը պետք է լի­նի հրա­պա­րակ՝ բա­ռիս բուն ի­մաս­տով: Մար­դիկ այս­տեղ պետք է զբոս­նեն, հան­գս­տա­նան: Մեր հրա­պա­րակն այն­պես է կա­ռուց­վել, որ շուր­ջը մե­քե­նա­նե­րը պտտ­վում են: Պետք է լու­ծում գտ­նել, ա­զա­տել հրա­պա­րա­կը կան­գառ­նե­րից, կա­յա­նա­տե­ղե­րից: Կար­ծում եմ, ար­ժե մտա­ծել ստոր­գետ­նյա են­թա­կա­ռուց­վածք ստեղ­ծե­լու մա­սին՝ առևտրի կենտ­րոն, կա­յա­նա­տե­ղի, ան­ցում­ներ: Ժա­մա­նա­կին նման ա­ռա­ջարկ­ներ ե­ղել են:
-Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կի տակ հին քա­ղա՞ք կա:
-Քա­ղաք՝ չէ, հին Երևա­նի մա­սունք­ներն են, խոր­հր­դա­յին շատ վաղ ան­ցյա­լում կա­ռուց­ված թու­նել­ներ, ան­ցում­ներ, պա­տե­րազ­մից պաշտ­պան­վե­լու գա­զա­պաս­տա­րան­ներ: Ե­թե չեմ սխալ­վում, սխե­մա­նե­րը պահ­պան­վել են: Մենք պա­տե­րազ­մող եր­կիր ենք, մայ­րա­քա­ղա­քում թաքս­տոց չու­նենք: Աստ­ված մի ա­րաս­ցե, ե­թե ռմ­բա­կո­ծու­թյուն լի­նի, մետ­րո՞ն է մեր միակ հույ­սը:
-Ստոր­գետ­նյա են­թա­կա­ռուց­ված­քը ի՞նչ աշ­խա­տանք է պա­հան­ջում:
-Հս­կա տա­րածք է, տա­րի­նե­րի աշ­խա­տանք է պա­հանջ­վում:
-Բաց­ված հնու­թյու­նը ի՞նչ պետք է ա­նել:
-Ա­մեն ինչ պետք է օգ­տա­գոր­ծել: Ես մի օ­րի­նակ բե­րեմ. Լիո­նի տակ Հռո­մեա­կան կայս­րու­թյան քա­ղաք է ե­ղել: Մար­դիկ մետ­րո­յում քայ­լում են, տես­նում այդ ա­մե­նը: Ա­պա­կե ծած­կի տակ՝ պատ­մու­թյուն է:
-Մեր հրա­պա­րա­կում պե­ղում­նե­րի կա­րիք կա՞:
-Պե­ղում չա­սենք, դրանք պարս­կա­կան տի­րա­պե­տու­թյան ժա­մա­նակ կա­ռուց­ված ա­ղյու­սա­շեն կա­ռույց­ներ են: Ան­շուշտ պատ­մու­թյուն է, հնու­թյուն է, ցան­կա­ցած եր­կիր դա սր­բու­թյամբ կպահ­պա­ներ, բայց պե­ղում­նե­րի, հա­տուկ վե­րա­բեր­մունքի անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն չկա: Ճիշտ է՝ փլա­տակ­նե­րի մաք­րու­մը պե­ղում ենք ա­սում, բայց այս դեպ­քում ինչ-որ բան գտ­նե­լու ակն­կա­լի­քով չի ար­վում դա:
-Սա պե­տա­կան մո­տե­ցում պա­հա­նջող խն­դիր է, իսկ պե­տա­կան բյու­ջեն շատ հա­մեստ չէ՞՝ նման ձեռ­նար­կի համար:
-Մենք ու­նենք մոտ 25-26 հա­զար պատ­մամ­շա­կու­թա­յին հու­շար­ձան՝ հնա­գի­տա­կան և ճար­տա­րա­պե­տա­կան կո­թող­ներ: Այդ ա­մե­նը պահ­պա­նե­լու հա­մար տա­րե­կան հատ­կաց­վում է մոտ 250 մի­լիոն դրամ: Չն­չին գու­մար է: Մեզ անհ­րա­ժեշտ են բա­րե­րար­ներ, լուրջ ներդ­րում­ներ: Հրա­պա­րա­կի պա­րա­գա­յում՝ պետք է գտ­նել մե­ծա­հա­րուս­տի, ո­րը ստոր­գետ­նյա այդ տա­րած­քում իր բիզ­նե­սը կս­տեղ­ծի՝ չվ­նա­սե­լով հրա­պա­րա­կը: Եվ պետք է պայ­ման դնել, որ մշա­կու­թա­յին շեր­տը պահ­պան­վի:
-Բայց գի­տենք, որ մեր մե­ծա­հա­րուստ­նե­րը մե­ծա­հո­գա­բար չեն վե­րա­բեր­վում պատ­մու­թյա­նը, նո­րը կա­ռու­ցում են՝ վնա­սե­լով պատ­մամ­շա­կու­թա­յին հու­շար­ձան­նե­րը, պատ­մա­կան մի­ջա­վայ­րը:
-Կա­րող եմ Գո­րի­սի նոր քա­ղա­քա­պե­տի օ­րի­նա­կը նշել: Հրա­շա­լի նվի­րյալ է իր հա­րա­զատ քա­ղա­քին, իր բիզ­նեսն ու­նի և ու­զում է իր մի­ջոց­նե­րով Գո­րի­սի տա­րած­քում կանգ­նեց­նել Հի­սու­սի ար­ձա­նը: Նպա­տակ ու­նի նաև Բարձ­րա­վան գյու­ղը դարձ­նել քա­ղաք, այդ տա­րած­քի պատ­մամ­շա­կու­թա­յին հու­շար­ձան­նե­րը վե­րա­կանգ­նել: Սրանք լավ գա­ղա­փար­ներ են: Այլ հարց է, թե ինչ­պես է դա ար­վե­լու: Հու­սամ՝ լավ մաս­նա­գետ­ներ կաշ­խա­տեն: Կան ի­րենց հո­ղի մա­սին մտա­ծող մար­դիկ, պար­զա­պես ուղ­ղոր­դել է պետք նրանց:
-Կար­ծում եք՝ Հի­սու­սի ար­ձա­նը կա­րո՞ղ է գրա­վել աշ­խար­հի ու­շադ­րու­թյու­նը, զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի:
-Ին­չու՞ ոչ: Խն­ձո­րես­կի ճոճ­վող կա­մուր­ջը, օ­րի­նակ, թվում է՝ հա­սա­րակ մի բան է, բայց տե­սեք, թե զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի ինչ հոսք է ա­պա­հո­վում:
-Վե­րա­դառ­նանք Երևա­նի կա­ռու­ցա­պատ­ման խն­դիր­նե­րին: Շատ ծայ­րա­հեղ չէ՞ պատ­կե­րը. ան­բա­րե­կարգ է` գոհ չենք, բա­րե­կար­գում են, կա­ռու­ցա­պա­տում` է­լի դժ­գո­հում ենք: Ի՞նչն է խն­դի­րը:
-Երևա­նում` Դալ­մա­յի այ­գի­նե­րի հա­րա­կից տա­րած­քում, ու­զում են 270 մետր բարձ­րու­թյամբ, 71 հարկ ու­նե­ցող «Ան­մո­ռուկ» երկ­նա­քեր կա­ռու­ցել: Կար­ծում եմ՝ սեյս­միկ երկ­րում նման շենք կա­ռու­ցե­լը ան­հե­թե­թու­թյուն է՝ զուտ հար­կայ­նու­թյան ի­մաս­տով, դեռ չեմ ա­սում՝ նա­խա­գի­ծը լավն է, թե վա­տը: Կամ Մաշ­տո­ցի պո­ղո­տա­յից նա­յում ես «Մայր Հա­յաս­տա­ն» ար­ձա­նին, հետևից կա­մաց-կա­մաց շենք է բարձ­րա­նում: Ին­չի՞ է նման սա:
-Մաս­նա­գետ­ներն ին­չու՞ նա­խա­պես չեն կան­խում այն, ին­չը խե­ղա­թյու­րում է մեր քա­ղա­քի տես­քը, ան­թույ­լատ­րե­լի է կամ ան­ճա­շակ:
-Գի­տա­մե­թո­դա­կան խոր­հուրդ­նե­րում բազ­միցս քն­նար­կում ենք այդ­պի­սի հար­ցեր: Օ­րի­նակ, ե­թե շեն­քը պատ­մա­կան հու­շար­ձան­նե­րի ցան­կում չէ, բայց գտն­վում է պահ­պա­նու­թյան գո­տու տա­րած­քում, պետք է կա­ռու­ցա­պատ­ման խե­ղա­թյու­րում չլի­նի: Այ­սօր Երևա­նի կենտ­րո­նի հիմ­նա­կան հատ­ված­նե­րը պահ­պան­ման գո­տի են հա­մար­վում: Հար­կայ­նու­թյան խն­դիր ու­նենք, 10 հար­կից ա­վե­լի չի կա­րե­լի և այլն: Օ­րեր ա­ռաջ գի­տա­մե­թո­դա­կան խոր­հր­դում Խո­րե­նա­ցի 13 հաս­ցում 14 հար­կա­նի շի­նու­թյուն կա­ռու­ցե­լու հարցն էր քն­նարկ­վում, մեր­ժե­ցինք:
-Կկանխ­վի՞:
-Գի­տա­մե­թո­դա­կան խոր­հուր­դը նա­խա­գի­ծը մե­ժել է, բայց քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նը պետք է ո­րո­շում կա­յաց­նի: Ի­րենք էլ խիստ են մո­տե­նում: Նախ­կի­նում ի՞նչ էր ար­վում. մենք հա­րյուր ան­գամ մեր­ժե­ցինք ծած­կած շու­կա­յի նա­խա­գի­ծը, բայց ինչ ա­սես ա­րե­ցին:
-Դուք ՀՀ-ում «Եր­կիր և մշա­կույթ» կազ­մա­կեր­պու­թյան նա­խա­գահն եք և կենտ­րո­նա­կան վար­չու­թյան խոր­հր­դի ան­դամ: Մի փոքր Ձեր ծրագ­րե­րից պատ­մեք:
-Այս տա­րի լրա­ցավ «Եր­կիր և մշա­կույթ» կազ­մա­կեր­պու­թյան 30-ա­մյա­կը: Ի­րա­կա­նում «Եր­կիր և մշա­կույ­թը» 45 տար­վա պատ­մու­թյուն ու­նի, Հա­յաս­տան մուտք է գոր­ծել 89-ին՝ երկ­րա­շար­ժից ան­մի­ջա­պես հե­տո: Հիմ­նա­նո­րոգ­ել ենք Մեղ­րիի Սուրբ Հով­հան­նես Մկր­տիչ ե­կե­ղե­ցին, հու­լի­սի 27-ին տե­ղի ու­նե­ցավ պաշ­տո­նա­կան բա­ցու­մը: Ըն­թաց­քի մեջ են Ա­պա­րա­նին կից Մի­րաք եզ­դիաբ­նակ գյու­ղի 5-րդ դա­րի բա­զի­լիկ ե­կե­ղե­ցու վե­րա­նո­րոգ­ման աշ­խա­տանք­նե­րը, սկ­սե­լու ենք Սյու­նի­քի Սրա­շեն գյու­ղի Սուրբ Հռիփ­սի­մե ե­կե­ղե­ցու վե­րա­նո­րո­գու­մը: Ամ­ռա­նը հեր­թա­կան գի­տար­շա­վի ըն­թաց­քում Սյու­նի­քի մար­զի Բեխ ա­վա­նի տա­րած­քում գտն­վող Տան­ձա­փա­րա­խի ա­նա­պա­տում ի­րա­կա­նաց­րինք բա­րե­կարգ­ման և մաս­նա­կի ամ­րա­կայ­ման աշ­խա­տանք­ներ: Ծրագ­րե­րը շատ են:
-Սա­նա­հի­նում սպաս­վող աշ­խա­տանք­նե­րի մա­սին ի՞նչ կա­սեք:
-Նա­խա­գի­ծը կսկ­սենք շու­տով, բայց շատ խն­դիր­ներ կան: Գե­րեզ­ման­նե­րը մտել են հու­շար­ձա­նի տա­րածք. նոր գե­րե­զման­նե­րի մա­սին է խոս­քը: Սա­նա­հին վա­նա­կան հա­մա­լի­րին հա­րող Զա­քա­րյան իշ­խան­նե­րի դամ­բա­րա­նի տա­րած­քում քա­նի՞ թա­ղում ա­րե­ցին: Տա­պա­նա­դաշ­տը սե­փա­կա­նաշ­նոր­հել են: Բե­րում են կա­դաստ­րի թուղ­թը. հին գե­րեզ­ման է, բայց տա­րած­քը սե­փա­կա­նաշ­նորհ­ված է: Պետք է վե­րա­նա­յել, ո­րը ա­նօ­րի­նա­կան է` քան­դել: Բայց պատ­կե­րաց­նու՞մ եք՝ ի՞նչ ծախ­սե­րի հետ է կապ­ված: Մենք այդ խն­դի­րը այլ կերպ ենք մտա­ծում լու­ծել. տա­րած­քը պե­տու­թյան կող­մից գե­րա­կա շահ պետք է ճա­նաչ­վի, մարդ­կանց փոխ­հա­տու­ցում տր­վի, գե­րեզ­մա­ննե­րը տե­ղա­փոխ­վեն այլ տեղ, չնա­յած, պատ­ճա­ռա­բա­նում են, թե տեղ չու­նեն: Թող ձևը գտ­նեն, ուր ու­զում են տա­նեն, բայց վան­քի տա­րած­քից հա­նեն:
Զրույցը՝ Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 3919

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ