Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Հա­յոց հոգևո­րա­կա­նու­թ­յան հան­դեպ ա­նար­գա­կան վե­րա­բեր­մունք կա­րող էր դրսևո­րել միայն սր­բա­պիղ­ծը

Հա­յոց հոգևո­րա­կա­նու­թ­յան հան­դեպ  ա­նար­գա­կան վե­րա­բեր­մունք կա­րող էր դրսևո­րել միայն սր­բա­պիղ­ծը
24.04.2020 | 00:11
Գնա­լով ա­վե­լի ակն­հայտ է դառ­նում ՀՀ վար­չա­պե­տի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի գոր­ծու­նեու­թյան (ո­րոշ դեպ­քե­րում նաև` ան­գոր­ծու­թյան) ազ­գա­դավ կամ, առն­վազն, ազ­գավ­նաս բնույ­թը, սպառ­նա­լիք լի­նե­լը Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան հա­մար: Աս­տի­ճա­նա­բար մե­ծա­նում է մեր հա­սա­րա­կու­թյան այն ան­դամ­նե­րի թի­վը, ով­քեր գի­տակ­ցում են այդ դառն ու դա­ժան ի­րո­ղու­թյու­նը: Նույ­նիսկ նրան իշ­խա­նու­թյան բե­րած ան­ձանց մի մասն է ար­դեն հաս­կա­նում, թե դրա­նով ինչ փոր­ձանք է բե­րել իր գլ­խին:
Փա­շի­նյա­նի պա­ռակ­տիչ, հա­սա­րա­կու­թյա­նը մա­սե­րի բա­ժա­նող, նրա ո­րո­շա­կի հատ­ված­նե­րին մա­նի­պու­լյա­ցիոն հնարք­նե­րի օգ­տա­գործ­մամբ և հե­րյու­րանք­նե­րով թի­րա­խա­վո­րող, իր խա­բած ու «զոմ­բիաց­րած» հետևորդ­նե­րին այդ թի­րախ­նե­րի դեմ տրա­մադ­րող ու լա­րող, հա­սա­րա­կու­թյան ներ­սում մի­մյանց և ո­րո­շա­կի ինս­տի­տուտ­նե­րի, խմ­բե­րի ու դա­սե­րի նկատ­մամբ ա­տե­լու­թյուն բոր­բո­քող, մեր ար­ժեք­նե­րի, հե­րոս­նե­րի, հե­ղի­նա­կու­թյուն­նե­րի դեմ ոտ­նձ­գող, նրանց նսե­մաց­նել, հե­ղի­նա­կազր­կել փոր­ձող գոր­ծու­նեու­թյու­նը բազ­մա­թիվ ա­պա­ցույց­ներ ու­նե­ցող փաստ է, ո­րի հա­մար նա, ուշ թե շուտ, պա­տաս­խան է տա­լու:
Փա­շի­նյա­նի ս. թ. ապ­րի­լի 20-ի ֆեյս­բու­քյան տե­սաու­ղեր­ձը կամ, ինչ­պես ա­սում են, լայ­վը հեր­թա­կան ա­պա­ցույ­ցը ե­ղավ, որ նա հս­տա­կո­րեն, ի թիվս այլ խմ­բե­րի, սու­բյեկտ­նե­րի, թի­րա­խա­վո­րել է նաև մեր հոգևո­րա­կան­նե­րին, հա­յոց հոգևոր դա­սին: ՀՀ վար­չա­պե­տի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նո­ղը բա­ռա­ցի ա­սաց հետևյա­լը.
«Ես հա­ջորդ կե­տը մտա­ծում էի` այդ մա­սին պետք է ա­սեմ, թե չա­սեմ, բայց քա­նի որ խո­սակ­ցու­թյու­նը բաց­վել է պետք ա ա­սել. հա­ջորդ խա­վը, ո­րը հիաս­թափ­վե­լու շատ կոնկ­րետ պատ­ճառ­ներ ու­նի, պայ­մա­նա­կա­նո­րեն ա­սած, հոգևո­րա­կա­նու­թյունն է»:
Հենց այս­տեղ միան­գա­մից նշենք, որ մեր հոգևո­րա­կա­նու­թյա­նը պայ­մա­նա­կա­նո­րեն (նույնն է, թե չա­կեր­տյալ) հոգևո­րա­կա­նու­թյուն ան­վա­նե­լով, Փա­շի­նյա­նը շատ բա­ցա­հայտ ար­տա­հայ­տեց իր վե­րա­բեր­մուն­քը մեր հոգևոր դա­սի նկատ­մամբ, այ­սինքն` ին­քը նրանց հոգևո­րա­կա­նու­թյուն չի հա­մա­րում: Ըն­դգ­ծենք, որ երկ­րի ոչ բա­րով ղե­կա­վա­րի այս վե­րա­բեր­մուն­քը վի­րա­վո­րանք, ա­նար­գանք է ոչ միայն Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սի, հա­յոց ողջ հոգևոր դա­սի, այլև Հա­յաս­տա­նյայց Ա­ռա­քե­լա­կան Սուրբ Ե­կե­ղե­ցու բո­լոր ան­դամ­նե­րի, այ­սինքն նաև` հայ քրիս­տո­նյա­նե­րի ողջ բազ­մու­թյան հա­մար, ով­քեր ե­կե­ղե­ցի են հա­ճա­խում, այդ հոգևո­րա­կան­նե­րի ձեռ­քից հա­ղոր­դու­թյուն ըն­դու­նում, պա­տա­րա­գի մաս­նակ­ցում, լսում նրանց քա­րոզ­նե­րը, խրատ­նե­րը, հոր­դոր­նե­րը, խոս­տո­վա­նում նրանց, մեղ­քե­րի թո­ղու­թյուն խնդ­րում, կամ, թե­կուզ, ա­ռանց այդ հոգևո­րա­կան­նե­րի հետ ա­մեն օր կամ ա­մեն շա­բաթ շփ­վե­լու, հար­գում, սի­րում, վս­տա­հում նրանց:
«Ին­չու հիաս­թափ­վե­լու պատ­ճառ ու­նի հոգևո­րա­կա­նու­թյու­նը ժա­մա­նա­կա­կից Հա­յաս­տա­նում, ո­րով­հետև Հա­յաս­տա­նում ինչ­քան որ ընդ­գծ­վում է գա­ղա­փա­րա­կան իշ­խա­նու­թյան գո­յու­թյան փաս­տը, այն­քան ա­վե­լի ակն­հայտ է դառ­նում Հա­յաս­տա­նում հոգևոր կյան­քի, հոգևոր կյան­քի սա­կա­վու­թյու­նը,- շա­րու­նա­կե­լով իր խոս­քը ի­րե­նից և, ըն­հան­րա­պես, «թավ­շյա հե­ղա­փո­խու­թյուն» կոչ­վա­ծով իշ­խա­նու­թյան ե­կած­նե­րից հա­սա­րա­կու­թյան տար­բեր հատ­ված­նե­րի, խմ­բե­րի հիաս­թա­փու­թյան վե­րա­բե­րյալ, ա­սաց Փա­շի­նյա­նը:- Այ­սինքն` ինչ­քան Հա­յաս­տա­նում կա իշ­խա­նու­թյուն, ո­րը ար­ժեք­ներ է փոր­ձում սեր­մա­նել Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում, էդ­քան ակն­հայտ է դառ­նում, որ հոգևոր կյան­քը ար­ժեք­նե­րի սեր­ման­ման և գա­ղա­փար­նե­րի սեր­ման­ման ար­դյուն­քում ու­նի մեծ բա­ցեր և մեծ պրոբ­լեմ­ներ և, հետևա­բար, սա հոգևո­րա­կա­նու­թյան հա­մար ա­ռա­ջաց­նում է լր­ջա­գույն հիաս­թա­փու­թյուն կամ լր­ջա­գույն դիս­կամ­ֆորտ­ներ, ո­րով­հետև մենք շատ դեպ­քե­րում տես­նում ենք ա­վե­լի շատ հոգևո­րա­կա­նու­թյան գոր­ծու­նեու­թյան մեջ քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն, եր­բեմն քա­ղա­քա­կան ինտ­րիգ­ներ, քան, քան բուն, էու­թյան մեջ, ե­կեք ը­սենց ու­ղիղ ա­սեմ` Աստ­վա­ծաշն­չից ու նրա գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյու­նից բխող գոր­ծու­նեու­թյուն»:
Իբր թե Փա­շի­նյա­նի ու ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թյան լա­վով` գա­ղա­փա­րա­կան իշ­խա­նու­թյան գո­յու­թյան ընդ­գծ­մամբ, ՀՀ-ում ար­ժեք­ներ սեր­մա­նել փոր­ձե­լով ու­րա­խա­նա­լու փո­խա­րեն, հոգևո­րա­կա­նու­թյու­նը հիաս­թափ­վել է ի­րեն­ցից, քա­ղա­քա­կա­նու­թյամբ է զբաղ­վում, ներ­կա­յիս «հե­ղա­փո­խա­կան» իշ­խա­նու­թյան դեմ գոր­ծում… Ինչ­պե՞ս չա­սել այս լկ­տի ստի հե­ղի­նա­կին` տո գա­ղա­փա­րա­կա­նը և ար­ժեք­ներ սեր­մա­նո­ղը դու՞ք եք…
Ա­յո, Փա­շի­նյա­նը գա­ղա­փա­րա­կան է, բայց ծա­ռա­յում է Սա­տա­նա­յի գա­ղա­փա­րին: Փա­շի­նյա­նի գա­ղա­փա­րա­կան լի­նե­լը և «ար­ժեք­ներ» սեր­մա­նելն ար­տա­հայտ­վել է Սո­րո­սի հիմ­նադ­րա­մից քա­նիցս ֆի­նան­սա­վո­րում ստա­ցած, 2009 թ. հու­նի­սին «Ե­կեք խո­սենք սեք­սի մա­սին» գր­քույ­կը հրա­տա­րա­կած, 2011 թ. Երևա­նում «Հեշ­տո­ցի մե­նա­խո­սու­թյուն­նե­րը» թա­տե­րա­կան ներ­կա­յա­ցու­մը բե­մադ­րած «Կա­նանց ռե­սուր­սա­յին կենտ­րոն» ՀԿ-ի հիմ­նա­դիր, հա­մա­նա­խա­գահ, իր հիմ­նադ­րած ու ղե­կա­վա­րած կազ­մա­կեր­պու­թյան հետ միա­սին Հա­յաս­տա­նում լես­բի­նե­րի, գե­յե­րի, տրանս­գեն­դեր­նե­րի «ի­րա­վունք­նե­րի» պաշտ­պա­նու­թյամբ ակ­տի­վո­րեն զբաղ­վող, Կա­նա­դա­յի և Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի, ձեր հա­րա­զատ քա­ղա­քա­կան ու­ժի՝ «Քա­ղա­քա­ցիա­կան պայ­մա­նա­գիր» կու­սակ­ցու­թյան հո­գա­բար­ձու­նե­րի խոր­հր­դի ան­դամ, ՀՀ Ազ­գա­յին ժո­ղո­վում 2019 թ. մար­տի 8-ին, ա­ռանց ա­մո­թի որևէ նշույ­լի, «Մենք նաև տրանս կա­նայք ենք, մենք նաև լես­բի և բի­սեք­սուալ կա­նայք ենք, որ ու­զում ենք կամ չենք ու­զում ե­րե­խա որ­դեգ­րել կամ ու­նե­նալ» հայ­տա­րա­րու­թյան հե­ղի­նակ, Երևա­նում ա­վե­լի վաղ դար­ձյալ «Դուք, կա­նայք, դուք եք տե­րը ձեր մարմ­նի վրա» ֆե­մի­նիս­տա­կան կար­գա­խո­սը կամ կո­չը դար­ձյալ հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն հն­չեց­րած Լա­րա Ա­հա­րո­նյա­նին «հայ­կա­կան ա­վան­դա­կան ըն­տա­նի­քի մայր» ներ­կա­յաց­նե­լով:
«Վար­չա­պետ» կոչ­վա­ծի գա­ղա­փա­րա­կան լի­նե­լը և «ար­ժեք­ներ» սեր­մա­նելն ար­տա­հայտ­վել է նաև սե­ռա­փոխ հա­կա­հե­րո­սին` Մե­լի­նե (Մել) Դա­լու­զյա­նին հրա­պա­րա­կավ հե­րոս ներ­կա­յաց­նե­լով ու պաշտ­պա­նե­լով, իր և իր բազ­մա­թիվ թի­մա­կից­նե­րի կող­մից նմա­նաբ­նույթ մի շարք այլ դրսևո­րում­նե­րով: Թե կա­րիքն ու­նե­նա, բո­լո­րը մեկ առ մեկ կհի­շեց­նեմ:
Փա­շի­նյա­նին ի գի­տու­թյուն` Հա­յաս­տա­նում հոգևոր կյան­քը սա­կավ չէ, ձեր իշ­խա­նու­թյան բազ­մա­թիվ ան­դամ­նե­րի հոգևոր կյանքն է սա­կավ, ե­թե ընդ­հան­րա­պես գո­յու­թյուն ու­նի: Իսկ ինչ վե­րա­բե­րում է ան­ձամբ ձեզ, ա­պա հա­յոց հոգևո­րա­կա­նու­թյա­նը, ըստ էու­թյան, նա­խանձ վե­րագ­րե­լը (իսկ ցան­կա­ցած քրիս­տո­նյա գի­տե, որ նա­խան­ձի հայ­րը Սա­տա­նան է) սր­բապղ­ծու­թյուն է, որն ի­րեն կա­րող էր թույլ տալ միայն ձեզ պես սր­բա­պիղ­ծը, հետևա­բար ձեր պա­րա­գա­յում պետք է խո­սել հոգևոր կյան­քի ոչ թե սա­կա­վու­թյան, այլ իս­պառ բա­ցա­կա­յու­թյան մա­սին, գի­տակ­ցա­բար թե ան­գի­տակ­ցա­բար, կա­մո­վին թե ա­կա­մա, Սա­տա­նա­յի ծա­ռան դառ­նա­լու մա­սին: Սթափ­վե՛ք, կա­տա­րյալ կորս­տի եք են­թա­կա, ուշ­քի՛ ե­կեք, գու­ցե դեռ ուշ չէ:
ՀՀ հան­րա­յին խոր­հր­դի նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող Ստյո­պա Սա­ֆա­րյա­նի և ՀՀ ԱԺ փոխ­նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող Ա­լեն Սի­մո­նյա­նի ֆեյս­բու­քյան հայտ­նի գրա­ռում­նե­րը դա­տա­պար­տե­լու փո­խա­րեն, ա­հա այս­պի­սի վե­րա­բեր­մունք ար­տա­հայ­տեց Փա­շի­նյան Նի­կո­լը հա­յոց հոգևո­րա­կա­նու­թյան նկատ­մամբ` մո­ռա­նա­լով, որ Նի­կո­լի ժա­մա­նակն էլ կանց­նի… Ան­տե­սե­լով կամ չհաս­կա­նա­լով, որ իր վե­րոն­շյալ ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը, վե­րա­բեր­մուն­քը շատ-շա­տե­րի կող­մից չեն ներ­վե­լու, ո­րով­հետև բա­ներ կան, ո­րոնք նե­րում չու­նեն:
Նշենք նաև, որ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հի­շյալ տե­սաու­ղեր­ձի առն­չու­թյամբ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի տե­ղե­կատ­վա­կան հա­մա­կար­գը ապ­րի­լի 21-ին հան­դես է ե­կել հե­տևյալ հայ­տա­րա­րու­թյամբ.
«Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը ապ­րի­լի 20-ի իր տե­սաու­ղեր­ձում ի շարս այլ հար­ցե­րի անդ­րա­դարձ կա­տա­րեց նաև հոգևո­րա­կա­նու­թյա­նը՝ հըն­թացս ո­րա­կում­ներ ու գնա­հա­տա­կան­ներ հն­չեց­նե­լով նրանց գոր­ծու­նեու­թյան վե­րա­բե­րյալ։
Այս օ­րե­րին, երբ մեր ժո­ղո­վուր­դը պատ­րաստ­վում է ա­ղոթ­քով իր խո­նար­հու­մը բե­րե­լու Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թյան սուրբ նա­հա­տակ­նե­րի հի­շա­տա­կի առջև, Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միա­ծի­նը, չհա­մա­ձայ­նե­լով հան­դերձ տր­ված գնա­հա­տա­կան­նե­րին ու ար­տա­հայտ­ված տե­սա­կետ­նե­րին, այս պա­հին ձեռն­պահ է մնում անդ­րա­դառ­նալ վեր­ջին­նե­րիս։
Ցե­ղաս­պա­նու­թյան սուրբ նա­հա­տակ­նե­րի հի­շա­տա­կի օր­վա նա­խա­շե­մին Նո­րին Սր­բու­թյուն Գա­րե­գին Երկ­րորդ Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սի հայ­րա­կան հոր­դորն է՝ զերծ մնալ հա­կա­ռա­կու­թյուն­նե­րից ու շա­հար­կում­նե­րից և սի­րո, հա­մե­րաշ­խու­թյան ու միա­բա­նու­թյան ո­գով հայ­ցել բա­րե­խո­սու­թյու­նը մեր սուրբ նա­հա­տակ­նե­րի՝ ի նպաստ հայ­րե­նի­քի զո­րաց­ման, հա­մազ­գա­յին կյան­քում առ­կա մար­տահ­րա­վեր­նե­րի հաղ­թա­հար­ման և մեր ժո­ղովր­դի բա­րօ­րու­թյան»։
Ար­թուր ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 4929

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ